2. 1. Besinlerin Taşınması
• Vücudumuzun enerjiye
ihtiyacı vardır. Bunun için
besinlerin vücudumuzun
bütün yapılarına dağıtılması
gerekir. Vücudumuzda bu
taşıma işini kan yapar.
Besinler kana geçtikten sonra
kanla vücudumuzun her
yerine taşınır.
3. 1.1. Sindirimde Görevli Yapılar
• Vücudumuz besinleri çok küçük
parçalara ayırır ve yararlı hale
dönüştürür. Buna sindirim denir.
Sindirim çeşitli yapı ve organların
işbirliği ile gerçekleşir. Bütün bu
işleri meydana getiren yapı ve
organları iki kısımda inceleyelim:
5. a. Sindirim Kanalı
• Bu kanalda besinlerin
değişikliğe uğradığı ve
sindirildiği organlar
bulunur.Sindirim kanalını iki ucu
açık boruya benzetebiliriz. Bu
borunun giriş kısmına ağız,
çıkış kısmına anüs adı verilir.
7. Ağız:ağızda dişler ve dil bulunur.
Ayrıca ağızda bazı yapılar
Yutak: Besinlerin ağızdan tükürük oluşturur. Tükürük
yemek borusuna itilmesini besinleri ıslatır ve kayganlaştırır.
sağlar. Dişler yiyecekleri parçalar,
öğütür. Dil lokmayı yutağa iter.
Yemek Borusu:
Yiyecekleri midemize taşır.
Yutak ile mide arasında
bulunur.
Mide: Yediğimiz besinleri
depolar.Yiyecekleri küçük
parçalara dönüştürür,çorba
kıvamına getirir. Bu karışımı
ince bağırsağa gönderir.
Kalın Bağırsak:
Buraya gelen posa
içinde sıvı ve mineraller İnce Bağırsak: Burada
kalmıştır. Posadaki su besinler emilecek hale
ve mineraller emilir. getirilir. Sindirilen besinler
Geriye kalan atık burada emilerek kana
madderi son kısım olan geçer.Emilimden sonra
anüsten dışarı atar. besinlerin kalan kısmı
kalın bağırsağa gönderilir.
8. • Doğduğunuzda yaklaşık 2-3
kilogram ağırlığındaydınız. 10
yaşındayken 30-35, 15 yaşındayken
40-50, 20-25 yaşında ise 50-60 kilo
olacaksınız.
• Aradaki bu büyük kilo farkının
sebebi yediğiniz besinlerin içindeki
maddelerin zaman içinde vücuda
katılmasıdır.
9. • Bu besinlerin bir kısmı sizin
bisiklete binmeniz, koşup oyun
oynamanız için gerekli olan enerjiyi
sağlar, bir kısmı ise vücudunuza
eklenir ve etinizi, kemiğinizi
oluşturur.
• İşe yaramayan kısımlar ise
vücuttan atılır. İşte bütün bu
işlemler sindirim sisteminizde
gerçekleşir.
• Mide, bağırsaklar, pankreas gibi
organlar sindirimde rol alırlar.
10.
11. • Sindirim sisteminin çalışması,
petrol rafinelerinin çalışma
prensibine benzer. Rafinerilere
hammadde olarak gelen petrol,
makineler tarafından işlenerek
kullanılır hale getirilir.
• Midemize de yediğimiz besinler
hammadde olarak girer ve
vücudun kullanabileceği hale
gelecek şekilde çeşitli işlemlerden
geçirilir.
12. • Mide ve bağırsaklarda parçalanan
besinler hücrelerin besin olarak
kullanabileceği hale gelmiştir ve
kan damarları yoluyla tüm besinler
ihtiyaç duyulan bölgelere doğru
ilerler.
13. • Petrol rafinerilerinde nasıl tek bir madde
farklı şekillerde işlenerek başka başka
ürünlere; örneğin arabayı çalıştıran benzine
veya spor ayakkabınızın lastik kısmına
dönüştürülüyorsa, yiyeceklerin içindeki
besinler de midede ihtiyaca göre yağ, şeker
ve karbonhidrat olarak daha küçük
parçalara bölünürler.
14. • Ancak şunu unutmayın ki siz
güzel bir sandvici yedikten
sonra midenizde gerçekleşen
olaylar, bir rafineride
gerçekleşenlerden çok daha
detaylıdır. Üstelik biraz sonra
okuyacağınız bu olaylar bir
rafineri gibi dev bir fabrikada
değil, vücudunuzdaki çok
küçük bir alanda gerçekleşir.
15. • Vücudunuzda sindirim işlemlerinin
gerçekleştiği yol toplam 10 metre
uzunluğundadır.
• Bu, insan boyunun 6-7 katı fazla bir
uzunluk demektir.
16. • Vücudumuzun enerjiye
ihtiyacı vardır. Bu enerjiyi
yediğimiz besinlerden
aldığımızı belirtmiştik. Ancak
vücudun ihtiyacı olan besinler
kanın içinde dolaşabilecek
küçük, basit parçalar şeklinde
olmalıdır. Aksi takdirde
hücrelerin içine girmeleri
mümkün olmaz.
17. • Fakat bizim yediğimiz yiyecekler
kocaman parçalar halindedir. Bu
durumda yediğimiz yiyeceklerin
vücudumuz tarafından kullanılabilmesi
için gerekli olan bir makineye ihtiyaç
vardır. Aslında buna kısaca yediğimiz
yiyecekleri daha küçük parçalara
bölecek bir öğütücü de denilebilir. İşte
vücudumuzdaki bu öğütücü makineye
"sindirim sistemi" adı verilir.
19. Sindirim makinesi çalışmaya
başlıyor… ( devam )
• Besinlerin sindirimi ilk olarak
ağızda başlar.
• Yediğiniz yiyeceklerin içinde
bulunan karbonhidratlar ilk
olarak ağzınızdaki tükürük
tarafından parçalanır.
• Örneğin sabah kahvaltıda
yediğiniz ekmek ilk olarak
ağzınızda parçalanmaya
başladı.
20. Sindirim makinesi çalışmaya
başlıyor… ( devam )
• Ağızda parçalanan besinleri
dilimizle yutağa doğru iteriz.
• Bu sırada Gırtlak kapağı soluk
borusunu kapatır.Böylece
yiyecekler soluk borusuna değil
yemek borusuna geçer.
• Buradan yemek borusunu
geçerek mideye gelirler.
• Besinlerin midedeki sindirimi,
parçalayıcı etkiye sahip çok güçlü
bir sıvı tarafından yapılır.
21.
22. • Bu sıvı midedeki hidroklorik
asittir. Değdikleri yeri yakarak
eritirler. midemizde bulunan bu
güçlü asit sayesinde de büyük
parçalar halinde mideye ulaşan
besinler, vücudumuzun
kullanabileceği hale gelirler.
23. • Yediğimiz besinleri midedeki asitin
parçaladığından söz ettik. Peki bu
asit nasıl olur da kendisi de etten
oluşan midemizi parçalamaz?
24. Bu koruma şöyle gerçekleşir; sindirim
sırasında hidroklorik asitin mideyi
parçalamasını engellemek için
"mukus" adı verilen bir başka sıvı
daha salgılanır.
Bu sıvı midenin iç duvarlarını
tamamen örter ve hidroklorik asitin
mideye zarar vermesini engeller.
Böylece midenin kendi kendini
sindirmesi engellenmiş olur.
25. • Besinlerin mideden sonraki
durağı ise bağırsaklardır.
• İnce ve kalın olmak üzere iki çeşit
bağırsaktan geçen besinler bu yol
boyunca daha da küçük parçalara
ayrılır ve yine vücudun
kullanabileceği hale gelirler.
• Bu besinlerin gerekli olan
kısımları ince bağırsaktan kana
karışır ve gereksiz olanları da
boşaltım sistemiyle vücuttan
atılırlar.
26. • Yediğimiz besinlerin
bağırsakta geçirdikleri
aşamalar da çok önemlidir.
• Midede olduğu gibi ince
bağırsakta da sindirim devam
eder.
• Besinler daha da küçük
parçalara ayrılırlar.
27. Artık o kadar
küçülmüşlerdir ki
bağırsakların etrafındaki
incecik kan damarlarının
içine girip kan yoluyla
vücudun her yerine
gidebilirler.
Sindirilen besinler
bağırsakta ilerledikçe
yararlı kısımlar emilir ve
geriye posa halindeki
maddeler kalır.
28. • Posa halindeki maddeler
kalın bağırsağa geçer.
• Kalın bağırsakta posa
halindeki yiyeceklerde kalan
su ve mineraller de emilir.
• Posa iyice katı hale geldikten
sonra dışkı olarak anüsten
atılır.
• Böylece sindirim işlemi
tamamlanmış olur.
30. Boşaltımda Görevli Organ ve
Yapılar
• Hücreler artık maddeleri doğrudan
kana verirler. Kan bunları alarak
boşaltım organlarına iletir.
• Böbreklere böbrek atar damarlarıyla
ulaşan kan , böbrek toplar damarından
çıkar. Böbrekten geçerken süzme
işlemine uğrar. Bu sırada kandaki bir
çok madde korunurken diğerleri atılır.
32. Böbrekler
• İnsanın belinin iki yanında yer
alan böbrekler, çukur orta
bölümünden böbrek atar ve toplar
damarı girer ve çıkar.
• Böbrekten çıkan idrar kanalı idrar
torbasına bağlanır. Böbreklerden
süzülen idrar aşağı doğru bu
borulardan geçer ve idrar
torbasında toplanır.
35. İdrar Kesesi
• İdrarın toplandığı yerdir.
İdrar Borusu
• İdrarın vücuttan dışarı atıldığı
kısa borudur.
36. Böbrekleri korumak için :
1)Yeterli miktarda sıvı alınmalı, alınan sıvı
miktarı sıcak ve kuru havalarda
arttırılmalıdır.
2)Böbrek iltihaplanmaları zamanında tedavi
edilmelidir.
3)Ağrılı işemelerde doktora
başvurulmalıdır.
4)Tuvalet sonrası ellerimizi sabunlamalıyız.
