2. 1.SU HALEDEN HALE GĠRER
BULUTLAR
Yeryüzündeki sular güneĢin
sıcaklığının etkisiyle
buharaĢır.BuharlaĢan su yani su buharı
havaya karıĢır.Su buharı içeren hava
yükseldikçe soğur.Yükseklerde bulunan
soğuk hava içindeki su buharı
yoğuĢarak çok küçük su damlacıklarına
yada buz kristallerine dönüĢür.Böylece
bulutlar ortaya çıkar.
3. YAĞMUR
Su damlacıkları, içinde bulundukları
hava ortamında sürekli hareket
halindedir.Bu hareketleri sırasında
birbirleriyle çarpıĢıp birleĢir ve giderek
büyüyen su damlacıkları olur.Soğuk bir
hava tabakası ile karĢılaĢınca bulutun
içinde artık tutunamayacak kadar büyüyüp
ağırlaĢtığı için yeryüzüne yağmur olarak
düĢer.
4. KAR
Soğuk havalarda, bulutlarda, aĢırı
soğumuĢ su damlacıkları ve buz
kristalleri karıĢık halde bulunur.Buz
kristallerine, aĢırı soğumuĢ su
damlacıkları temas ettiğinde hemen
donar.Donan su damlacıkları diğer buz
kristallerine yapıĢarak büyür ve kar
taneciklerini oluĢturur.Bu kar tanecikleri
bulut içerisinde tutunamayacak kadar
büyüyüp ağırlaitıklarında kar olarak yer
yüzüne düĢer.
5. SĠS
Hava su buharı içeriyorsa
buna nemli hava
denilmektedir.Nemli hava
yeryüzüne yakın yerlerde
soğuduğunda yoğuĢur.Su
damlacıkları havada asılı
kalır.Bu olaya sis diyoruz.
6. DOĞADA SU DÖNGÜSÜ
En önemli yaĢam kaynağımız sudur.Canlıların
yapısında çok miktarda su bulunur.Deniz, kara ve
hava arasındaki su alıĢ veriĢi yaĢamın var olmasını
sağlayan koĢulları sürekli kılar.Suyun yeryüzü ile
gökyüzü arasındaki sürekli dolanımına su döngüsü
adı verilir.
8. • Doğada su yok olmaz.Sadece farklı hallerde
bulunabilir.
• Doğada sürekli bir su döngüsü vardır.Bu döngü ile
yeryüzündeki suyun dengesi sağlanmıĢ olur.
• Doğadaki su döngüsünün sürekli
gerçekleĢtirilebilmesi için güneĢ enerjisi
gereklidir.Çünkü yeryüzündeki sular güner
enerjisiyle buharlaĢır.Havanın soğuması ile
yoğuĢur.
• Isıtma ve soğuma sağlandığı sürece su
döngüsünün sürekliliği devam eder.
9. 2.ISI-SICAKLIK
• Çayın içinden çıkardığımız kaĢığı
elimize değdirdiğimizde çay kaĢığının
sıcak olduğunu hissederiz.Bunun
sebebi ne olabilir?
• Ocak üzerinde ısınmakta olan bir
çorbanın içindeki kaĢığı alırsanız
kaĢığın ısındığını hissedersiniz.KaĢık
neden ısınmıĢ olabilir?
10. • Sıcak çayın ve çorbanın içindeki kaĢıkların
ısınmasının nedeni sıcaklığı fazla olan çay veya
çorbanın ısı enerjisi almasıdır.
• Ütüyü havlu üzerinde gezdirdiğimizde de ısındığını
farkederiz.Havlunun ısınmasının nedeni de ütüden
ısı enerjisi almasıdır.
• O halde sıcaklığı yüksek olan maddelerin temas
ettiği soğuk maddeleri ısıttığı sonucuna
ulaĢabiliriz.
11. • Maddeye verdiğimiz ısı miktarını artırırsak
sıcaklıklarıda o oranda artar.
• Isı ve sıcaklık kavramları birbirinden farklıdır.Isı bir
enerji iken sıcaklık bir enerji değildir.
• Sıcaklıkları farklı maddelerin teması halinde alınıp
verilen ısı, yükselip alçalan sıcaklıktır.
12. ISI ENERJĠDĠR, HAREKETE DÖNÜġEBĠLĠR
• Besinler bir Ģekilde vücudumuzun yakıtları
sayılabilir.
• Besinlerden elde ettiğimiz enerji sayesinde
hareket edebiliriz.
• Besinlerin vücudumuzda kullanılmasıyla ısı
enerjisi açığa çıkar ve biz bu enerjiyi yaĢamsal
faaliyetlerimiz için kullanırız.
13. • Uluslararası birim sisteminde ısı birimleri joule(jul)
ve kaloridir.Joule kısaca ‘J’ ile, kalori de ‘cal’ ile
gösterilir.Joule ve kalori birbirleri cinsinden
yazılabilirler.
1 cal = 4 J
• Kalorinin bin katı bir kilokaloridir.Joule’un bin katı
ise bir kilojoule (kilojul) ‘ dur.Kilokalori
‘kcal’, kilojoule ‘kJ’ ile gösterilir.
1000 cal = 1kcal
1000 J = 1kJ
14. 3.ISI MADDELERĠ ETKĠLER
• Termometredeki sıvının yükselmesi veya düĢmesi
ısınma ve soğuma olaylarıyla gerçekleĢir.
• Ocak üstündeki suyun sıcaklığının artması ısı alma
yani ısınma, suyun buzdolabında donması ise
soğuma yani ısı verme ile gerçekleĢir.
15. GenleĢme
Katı maddelere ısı verdiğimizde boyları uzar,
yüzeyleri geniĢler ve hacimleri artar.Buna genleĢme
adı verilir.Tren rayları döĢenirken raylar arasında
boĢluklar bırakılır.Bunun nedeni yazın ısı etkisiyle
genleĢen rayların tren kazalarına neden olmasını
engellemektir.
17. BÜZÜLME
• KıĢın raylar arasındaki mesafenin arttığını
gözlemleriz.
• Maddeler ısı verdiğinde soğur ve sıcaklığı düĢer.
• Sıcaklığı düĢen maddenin hacmi küçülür.Bu olaya
büzülme adı verilir.
18. Termometreler nasıl çalıĢır ?.
Termometre sıcak bir maddenin içine
konulduğunda termometre haznesi
içindeki sıvı genleĢerek cam boru
içinde yükselir.Termometre içindeki
sıvının ısı etkisiyle hacmi artmıĢ ve
genleĢmiĢtir.
Termometre soğuk bir madde içine
konursa bu kez termometre içindeki
sıvı büzülür.Sıvının termometredeki
cam boru içinde seviyesi düĢer.
