Διαθεματική εργασία και πρόταση διδασκαλίας των χρονικών προτάσεων,Ν.Γλώσσα γ γυμνασίου

1. 4Ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
Σχολ.Έτος : 2012-2013
ΕΝΕΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ. ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ…..
•ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
3Η ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ (ΑΛΛΗΛΟ-)ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 19-20 ΣΕΠΤ. ΣΧ. ΕΤΟΥΣ 2014-15
ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΣΠΑΝΑΚΗ ΖΑΧΑΡΕΝΙΑ

2.  Η διδακτική πρόταση αναπτύσσεται σε δύο διαδοχικές
φάσεις και αφορά:
α) στην οργάνωση και υλοποίηση ερευνητικής εργασίας με
τίτλο «Ενετικά μνημεία.Ένα ταξίδι στο χρόνο..»
και
β) στην αξιοποίηση κειμένων της παραπάνω εργασίας στη
διδασκαλία των χρονικών προτάσεων.

3. Α’ ΦΑΣΗ: Οργάνωση και υλοποίηση ερευνητικής εργασίας
με τίτλο «Ενετικά μνημεία.Ένα ταξίδι στο χρόνο..»
 Τα φύλλα εργασίας των ομάδων εργασίας
 Οι ψηφιακές δημιουργίες των μαθητών
 Οι βιωματικές δραστηριότητες των μαθητών
 Συμπλήρωση ερωτηματολογίου από τους μαθητές

4. Φύλλο Εργασίας-1
Α. Η πόλη μας, το Ηράκλειο στο πέρασμα των αιώνων άλλαξε κυρίαρχους και
πολλά ονόματα. Ποια είναι αυτά;
1)Πρωτογεωμετρική περίοδο 9ος αιπ.Χ……………………………………………………………
2)Ελληνορωμαϊκή περίοδο :87 π.Χ – 323 μ.Χ: …………………………………………………
3)Α΄ Βυζαντινή περίοδος: 323– 828 ……………………………………………………………
4)Αραβική περίοδος: 828– 961 …………………………………………………………………
5)Β΄ Βυζαντινή περίοδος: 961– 1204: …………………………………………………………
6)Περίοδος Βενετοκρατίας: 1204– 1669 ……………………………………………………
7)Περίοδος Τουρκοκρατίας: 1669 – 1898: …………………………………………………
8)Περίοδος της Κρητικής Πολιτείας: 1898-1913 …………………………………………
Β. Βασικός άξονας της πόλη μας σε όλες τις ιστορικές περιόδους ήταν η
οδός Μαρτύρων 25ης Αυγούστου ή αλλιώς Ρούγα Μαΐστρα (Ruga
Maistra) της Ενετικής περιόδου.
1)Γιατί πήρε αυτές τις ονομασίες η οδός;
2)Να αναφέρετε μερικά ενετικά μνημεία που βρίσκονται και σήμερα στον
ίδιο δρόμο καθώς και στην πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου (Λιοντάρια).
3)Γιατί μετά την απελευθέρωση της πόλης από τουςΤούρκους η οδός
Μαρτύρων 25ης Αυγούστου ήταν γνωστή ως «οδός Πλάνης»;

5. Γ. Τα παρακάτω αποσπάσματα είναι τίτλοι από ειδησεογραφικά δελτία,
περιοδικά και ιστοσελίδες. Αφορούν γεγονότα που έλαβαν χώρα στην
πόλη μας:
1)Να επισημάνετε τους χώρους όπου συνέβησαν αυτά και να προσδιορίσετε πού
συγκεκριμένα αυτοί βρίσκονται.
i.«Χειροποίητα εδέσματα στη Λότζια». Νέα Κρήτη, 19/12/2011.
ii.«Ρεσιτάλ πιάνου στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου» www.cretalive.gr, 28/12/2011.
iii.«Επικίνδυνη ρωγμή στα Ανατολικά Νεώρια» www.heraklionblogs.gr
iv.«Ξενάγηση στο χώρο Rocca al Mare» Αφιέρωμα στο περιοδικό Ws3.
v.«Νέα εικόνα από σήμερα για την Κρήνη Μοροζίνι» www.pancreta.gr
vi.«Επαναλειτουργεί ο Άγιος Πέτρος των Δομινικανών στο Ηράκλειο» my-
creteblogs.gr, 28/6/2010.
vii. «Με λαμπρότητα εορτάστηκε στο ναό του Αγίου Τίτου η 45η επέτειος της
επανακομιδής της κάρας του Αγίου στο Ηράκλειο». 12/5/2012
http://www.iak.gr/gr/grafeio_tipou/anakoinothenta/1305558673.html

6. 2)Να αντιστοιχίσετε τους παραπάνω αναφερόμενους χώρους με τις
παρακάτω εικόνες.
1 2
3
4
5 6
7

7. Βιβλιογραφία-Δικτυακοί τόποι:
 1. www.heraklion.gr (κλικ → Μια πόλη, μια ιστορία κλικ → χώρος).
 2. www.explorecrete.com (κλικ → εξερευνήστε την Κρήτη:
Ηράκλειο).
 3. Στεργ. Γ. Σπανάκη,Το Ηράκλειο στο πέρασμα των αιώνων,Έκδοση
Δήμου Ηρακλείου,1990
(Βλ. σελ.11→ Ονόματα του Ηρακλείου στο πέρασμα του χρόνου).
 4. ΧρυσούλαΤζομπανάκη,Χάνδαξ: Η πόλη και τα τείχη, Εταιρεία
Κρητικών Μελετών,1996.
Διαβάστε τις πρώτες τρεις σελίδες και τις σελίδες 62-64(Τα μνημεία
στη Πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου και στην οδό Μαρτύρων 25ης
Αυγούστου).

8. ΗΡΑΚΛΕΙΟ
1Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

9. Ενετικά μνημεία της πόλης μας.
Ένα ταξίδι στο χρόνο ...
Α΄ΜΕΡΟΣ
ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ

10. Η μυθολογική παράδοση
ΟΙδαίοςΗρακλήςέδωσετο
όνομάτουστοΗράκλειο.

11. ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΔΟΙ
Πρωτογεωμετρική περίοδος
90ς αι π.Χ
• Οικισμός: Ηράκλειον
Ελληνορωμαϊκή περίοδος
87π.Χ-323 μ.Χ
• Ηράκλειον / Ηράκλεια

12. Α΄Βυζαντινή περίοδος 323-828 μ.Χ
• Το Κάστρο

13. Αραβοκρατία
(828-961)
• Ράμπντ Αλ Χαντάκ
• Φρούριο της Τάφρου

14. Β΄ Βυζαντινή περίοδος
(961-1204)
• Το Μεγάλο Κάστρο
• Χάνδαξ

15. • Κάντια
• Candia

16. Ο δρόμος Ρούγα Μαΐστρα
Ο κύριος δρόμος της πόλης κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας. Σήμερα ονομάζεται οδός Μαρτύρων 25ης
Αυγούστου και ενώνει το λιμάνι με το κέντρο.

17. Η Πύλη ΒολτόνεΒρισκόταν στη νότια πλευρά της πλατείας των δημητριακών, τη σημερινή πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου

18. Ο Φούντικος
Το κτήριο των κρατικών σιταποθηκών στην πλατεία των Δημητριακών.

19. Νέος Φούντικος

20. Το παλάτι του Δούκα
Βρισκόταν στη βοριοδυτική πλευρά της πλατείας των Δημητριακών.

21. Η κρήνη Μοροζίνι

22. Τα νεώρια
Τα ναυπηγία

23. Νομίσματα και οικόσημα κατά την περίοδο της
Ενετοκρατίας

24. Η πνευματική ζωή της πόλης.
Έργα του Μιχαήλ Δαμασκηνού και του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου.
Λογοτεχνική παραγωγή της εποχής.

25. Πολιορκία του Χάνδακα από τους
Τούρκους 1648-1669

26. Περίοδος Τουρκοκρατίας
(1669-1898)
Καντιγιέ

27. Εικόνες της πόλης

30. 25 Αυγούστου 1898
(οδός Μαρτύρων 25ης Αυγούστου)

31. Περίοδος Κρητικής Πολιτείας
1898-1913
Ηράκλειο
Ο Ύπατος Αρμοστής Γεώργιος με τους ναυάρχους των
Μεγάλων Δυνάμεων στην Κρήτη.
Η σημαία της Κρητικής Πολιτείας

32. Ενετικά μνημεία. Ένα ταξίδι στον χρόνο…
Τα φύλλα εργασίας των ομάδων

33. Φύλλο Εργασίας – Ομάδα 1
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο …
Λότζια
Ερωτήσεις
1)Πότε και από ποιον κατασκευάστηκε;
2)Σε ποιο σημείο του Ενετικού Χάνδακα βρισκόταν και
ποια ήταν η χρήση του μνημείου την εποχή που
κατασκευάστηκε;
3)Να παρουσιαστούν τα χαρακτηριστικά στοιχεία της
αρχιτεκτονικής του κτηρίου.
4) Ποια ήταν η εξέλιξη του μνημείου στο πέρασμα του
χρόνου;
5)Σε ποια κατάσταση διατηρείται σήμερα και ποια είναι
η χρήση του;
6)Ζωγραφίστε το μνημείο στο σύνολό του ή κάποιες
λεπτομέρειές του.
7)Φωτογραφίστε μέρη του εσωτερικού ή εξωτερικού
χώρου.
8)Τραβήξτε μια φωτογραφία όλη η τάξη μπροστά από
το μνημείο.

34. Λότζια Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
• Στ. Γ. Σπανάκη, Το Ηράκλειο στο
πέρασμα των αιώνων, εκδ. Δήμου
Ηρακλείου, σελ. 116 – 119.
• Λ. Σταρίδα, Η Λέσχη των Ευγενών του
Χάνδακα, εκδ. Δοκιμάκης, σελ. 60,
103 – 124, 133 & 137 – 147.
 www.heraklion.gr → κλικ →
Ηράκλειο μια πόλη μια ιστορία –
χώρος- Διοίκηση.
• Google: Λότζια Ηρακλείου
(αναζήτηση), κλικ → Λότζια, Η
Ενετική Λότζια στο Ηράκλειο.
• Google: Λότζια (αναζήτηση), κλικ→ Η
κατεδάφιση της Λότζια από την
Κρητική Πολιτεία.

35. Φύλλο Εργασίας – Ομάδα 2
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο …
Κρήνη Μοροζίνι
Ερωτήσεις
1)Γιατί ονομάζεται κρήνη Μοροζίνι; Πότε και από
ποιον κατασκευάστηκε;
2)Ποια ήταν η κοινωνική και πολιτική σημασία της
κατασκευής της κρήνης την εποχή εκείνη;
3) Υπάρχουν ιστορικά γεγονότα ή παραδόσεις που
σχετίζονται με το μνημείο;
4) Να περιγράψετε την κρήνη στηριζόμενοι σε
ιστορικές μαρτυρίες και στην προσωπική
παρατήρησή σας.
5)Ποιες αλλαγές έγιναν στο μνημείο στο πέρασμα
του χρόνου και γιατί;
6) Σε ποια κατάσταση διατηρείται σήμερα το
μνημείο και ποια είναι η χρήση του;
7)Ζωγραφίστε το μνημείο στο σύνολό του ή
κάποιες λεπτομέρειες του.
8)Φωτογραφίστε το μνημείο στο σύνολό του ή
κάποιες λεπτομέρειες του
9)Προσπαθήστε να σχεδιάσετε με τη βοήθεια
της καθηγήτριας των καλλιτεχνικών το
άγαλμα του «Τριαινοφόρου Ποσειδώνα», που

36. 10)Τραβήξτε μια φωτογραφία όλη η τάξη μπροστά
από το μνημείο.
Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
• Στέργιου Γ. Σπανάκη,Το Ηράκλειο στο πέρασμα των
αιώνων, Έκδοση Δήμου Ηρακλείου, 1990 (σελ.
102).
• Στέργιου Γ. Σπανάκη, Κρήτη, Α΄Τόμος, Εκδόσεις Β.
Σφακιανός.
• Νίκου Παπαδογιαννάκη, Μνημεία και Γλυπτά της
πόλης του Ηρακλείου (σελ. 8 και 12-20).
• Μιχάλης Εμμ. Πατεράκης, Κρήνες και κάστρα της
Κρήτης, Β΄Τόμος, Κεφ. Λεπτομερειακή σύνθεση
της Κρήνης του Μοροζίνι (σελ. 88-115).
• ΧρυσούλαΤζομπανάκη, Χάνδαξ: Η πόλη και τα
τείχη, Εταιρεία Κρητικών Μελετών, 1996.
• Google: Κρήνη Μοροζίνι (αναζήτηση), κλικ →
Ηράκλειο-Η Κρήνη Μοροζίνι «Candia».
• Google: Κρήνη Μοροζίνι (αναζήτηση), κλικ →
Λιοντάρια ή Κρήνη Μοροζίνι.
(www.explorecrete.com)
• Google:Υπουργείο Πολιτισμού και
Τουρισμού/Κρήνη Μοροζίνι (odysseus.culture.gr).
• www.heraklion.gr Μια πόλη, μια ιστορία, κλικ
(χώρος).

37. Φύλλο Εργασίας - Ομάδα 3
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο …
Άγιος Μάρκος
Ερωτήσεις
1)Πότε κατασκευάστηκε και ποια ήταν η χρήση
του μνημείου την εποχή εκείνη;
2)Γιατί ονομάζεται «Βασιλική»;Ποιος είναι ο
αρχιτεκτονικός ρυθμός του ναού;
3)Να γίνει περιγραφή του εξωτερικού χώρου
του ναού.
4) Φτιάξτε την ιστορική γραμμή του χρόνου με
την εξέλιξη του μνημείου.
5)Σε ποια κατάσταση διατηρείται σήμερα το
μνημείο και ποια είναι η χρήση του;
6) Αναζητήστε στο διαδίκτυο ή τον τοπικό τύπο
πληροφορίες για τις εκδηλώσεις που έλαβαν
χώρα στην αίθουσα της Βασιλικής τουΑγίου
Μάρκου τα τελευταία χρόνια.
7)Ζωγραφίστε το μνημείο στο σύνολό του ή
κάποιες λεπτομέρειές του.
8)Φωτογραφίστε μέρη του εσωτερικού ή
εξωτερικού χώρου του.
9)Τραβήξτε μια φωτογραφία όλη η τάξη
μπροστά από το μνημείο.

38. Άγιος Μάρκος
Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
• Στέργιου Γ. Σπανάκη, Κρήτη, Α΄
Τόμος, Εκδόσεις Σφακιανάκη.
• Στέργιου Γ. Σπανάκη,Το Ηράκλειο
στο πέρασμα των αιώνων, Έκδοση
Δήμου Ηρακλείου, 199 (σελ. 31-32
και 99-102).
• Google: Άγιος Μάρκος Ηρακλείου
(αναζήτηση), κλικ → Βασιλική του
Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο.
(www.explorecrete.com)
• www.heraklion.gr, Δήμος
Ηρακλείου, κλικ → Μια πόλη, μια
ιστορία, κλικ → (χώρος) →ναοί.

39. Φύλλο Εργασίας -_Ομάδα 4
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο …
Άγιος Τίτος
Ερωτήσεις
1)Πού βρίσκεται ο ναός; Σε ποια εποχή ανάγεται το κτίσμα
όπως σώζεται σήμερα;
2)Πότε χτίστηκε για πρώτη φορά ο ναός; Σε ποιον άγιο ήταν
αφιερωμένος;
3)Ποιος είναι ο αρχιτεκτονικός ρυθμός και τα χαρακτηρίστηκα
της κατασκευής του μνημείου;
4)Ποιες αλλαγές έγιναν στο κτίσμα την περίοδο της
Ενετοκρατίας;
5) Στις επόμενες ιστορικές περιόδους ποιες αλλαγές έγιναν
στην αρχιτεκτονική του μορφή και πώς αυτές συνδέονται
με τη λειτουργία και τη χρήση του ναού;
6)Ζωγραφίστε το μνημείο στο σύνολό του ή κάποιες
λεπτομέρειες του.
7)Φωτογραφίστε μέρη του εσωτερικού ή εξωτερικού χώρου
του.
8)Τραβήξτε μια φωτογραφία όλη η τάξη μπροστά από το
μνημείο.

40. Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
• Στέργιου Γ. Σπανάκη,Το Ηράκλειο στο
πέρασμα των αιώνων,Έκδοση Δήμου
Ηρακλείου, 1990 (σελ. 112 ,115).
• Στέργιου Γ. Σπανάκη, Κρήτη, Εκδόσεις
Σφακιανάκη, (σελ. 157-158).
Google: ΆγιοςΤίτος Ηρακλείου
(αναζήτηση), κλικ→ Κρήτη πόλεις και
χωριά. Ο ναός του Αγ.Τίτου.
•Google: ΆγιοςΤίτος (αναζήτηση), κλικ→
Ιερός ναός ΑγίουΤίτου «Candia».
•www.heraklion.gr → κλικ → Ηράκλειο μια
πόλη μια ιστορία → ναοί.
Άγιος Τίτος

41. Φύλλο Εργασίας - Ομάδα 5
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο …
Μονή Δομηνικανών
Ερωτήσεις
1)Πότε και από ποιους κτίστηκε;
2)Σε ποιον άγιο ήταν αφιερωμένος ο ναός;
3)Ποια ήταν τα χαρακτηριστικά της
αρχιτεκτονικής του ναού στην αρχική του
μορφή;
Εξωτερικά μοιάζει με το ναό του Αγίου Τίτου;
4)Ποια ήταν η χρήση του ναού την εποχή που
κατασκευάστηκε;
5)Ποια ήταν η εξέλιξη του μνημείου στο πέρασμα
του χρόνου;
Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
•Στέργιου Γ. Σπανάκη, Το Ηράκλειο στο πέρασμα
των αιώνων, Έκδοση Δήμου Ηρακλείου, 1990,
(σελ. 131).
•Google: Άγιος Πέτρος Ηρακλείου (αναζήτηση),
κλικ → Άγιος Πέτρος των Δομινικανών
«Candia».
•www.heraklion.gr → κλικ → Ηράκλειο, μια πόλη
μια ιστορία → χώρος → ναοί.

42. Φύλλο Εργασίας – Ομάδα 6
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο…
Ερωτήσεις
1)Πόσο σημαντική ήταν η θέση του
φρουρίου; Πότε ξεκινά η ιστορία του;
2)Πότε κατασκευάστηκε; Ποια υλικά
χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή
του;
3)Να γίνει η περιγραφή της εξωτερικής όψης
του φρουρίου και των εσωτερικών
χώρων του.
4)Ποιους σκοπούς εξυπηρετούσε την εποχή
που κατασκευάστηκε;
5) Στο πέρασμα του χρόνου ποιες
παρεμβάσεις έγιναν στην εξωτερική όψη
του κάστρου και γιατί;
6)Σε ποια κατάσταση διατηρείται σήμερα και
ποια είναι η χρήση του;
7)Αναζητήστε φωτογραφίες από τις σκηνές
της κινηματογραφικής ταινίας«El
Greco»,διεθνούς παραγωγής του 2007 σε
σκηνοθεσία Γ.Σμαραγδή, που έλαβαν
χώρα στο ενετικό λιμάνι του Ηρακλείου.
8)Τραβήξτε μια φωτογραφία όλη η τάξη
Castello al mare (Κούλες)

43. Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
•Στέργιου Γ. Σπανάκη, Το Ηράκλειο στο πέρασμα των
αιώνων, Έκδοση Δήμου Ηρακλείου, 1990
(σελ. 31-32 & 124-126).
•Στέργιου Γ. Σπανάκη, Κρήτη, Εκδόσεις Σφακιανάκη
(σελ. 159-160).
•Χρυσούλα Τζομπανάκη, Η πόλη και τα τείχη, Εταιρία
Κρητικών Μελετών, 1996 (σελ. 282-288 & 463).
•Λ. Σταρίδα, Η λέσχη των Ευγενών, Εκδόσεις Δοκιμάκης
(σελ. 91).
•www.heraklion.gr → κλικ → Ηράκλειο μια πόλη, μια
ιστορία → κλικ → χώρος.
•Κούλες, Rocca al mare, Αφιέρωμα στο περιοδικό Ως3,
Εθνική Τράπεζα (www.nbg.gr).

44. Φύλλο Εργασίας – Ομάδα 7
Θέμα: Ενετικά μνημεία στην πόλη του Ηρακλείου – Ένα ταξίδι στον χρόνο …
Ερωτήσεις
1)Σε ποια περίοδο χτίστηκαν;
2)Ποιοι χρησιμοποιούσαν το χώρο την εποχή που
κατασκευάστηκε;
3)Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της κατασκευής
τους και ποια η σχέση με τη χρήση τους;
4)Σε ποια κατάσταση διατηρείται σήμερα το
μνημείο και ποια είναι η χρήση του;
5)Κατασκευάστε μια γαλέρα της εποχής με τη
βοήθεια της καθηγήτριας τηςΤεχνολογίας.
6)Τραβήξτε μια φωτογραφία όλη η τάξη μπροστά
από το μνημείο
Βιβλιογραφία –Δικτυακοί τόποι
•Στέργιου Γ. Σπανάκη,Το Ηράκλειο στο πέρασμα
των αιώνων,Έκδοση Δήμου Ηρακλείου, 1990
•www.heraklion.gr → κλικ → Ηράκλειο μια πόλη,
μια ιστορία → κλικ → χώρος.
• http://www.portheraklion.gr/index.php/el/organi
zatin/news/enetika-newria-arsenalia-hrakleioy-
kai-koyles/
• http://www.explorecrete.com/Heraklion/GR16-
Ενετικό λιμάνι-Νεώρια

45. Β΄ΜΕΡΟΣ
ΕΝΕΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ
ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΟΜΑΔΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ

46. Πλατεία Δημητριακών
Η κρήνη Μοροζίνι
(Λιοντάρια)
Βρίσκεται στηνπλατείαΕλευθερίουΒενιζέλου,τηνπλατεία
Δημητριακών κατά την Ενετοκρατία. Αυτή ήταν μια
μικρογραφίατηςπλατείαςτουΑγίουΜάρκουτηςΒενετίας.
Απέναντι της ήταντοπαλάτιτουδούκα,ημητρόπολητων
Ενετών, ο Άγιος Μάρκος και οι κρατικές σιταποθήκες, ο
Φούντικος.
Κατασκευάστηκε από το Γενικό Προβλεπτή Φραγκίσκο
Μοροζίνι το 1628. Το νερό ερχόταν από τις πλαγιές του
Γιούχτα (Αρχάνες) μέσω ενός υδραγωγείου μήκους 15
χιλιομέτρων.
Ο Μοροζίνι, για να διαιωνίσει το όνομά του, έκοψε
μετάλλιο. Στημίαόψηείχετημορφήτουκαιστηνάλλητην
κρήνημετοάγαλματου Ποσειδώνα.

47. Τα θέματα της διακόσμησης της κρήνης ήταν
αντλημένα από την ελληνική μυθολογία
τρίτωνες, δελφίνια, νύμφες.
Στο κέντρο του κάθε λοβού είναι το οικόσημο
του δόγη του, δούκα και του Μοροζίνι.
Το νερό έτρεχε από το στόμα τεσσάρων
λιονταριών που σήκωναν μαρμάρινη λεκάνη.
Πάνω από τη λεκάνη είχε τοποθετηθεί το
άγαλμα του Τριαινοφόρου Ποσειδώνα, χαμένο
σήμερα (κρήνη του Γίγαντα ή Τζιγάντε).

48. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας
Ανοίχτηκαν τρύπες στους λοβούς για το πλύσιμο των
χεριών και του προσώπου των μουσουλμάνων που
πήγαιναν να πλυθούν στο Δεφτερδάρ τζαμί (Άγιο
Μάρκο).
Στήθηκαν πάνω στο χείλος της οκτάλοβης
λεκάνης μαρμάρινες κολόνες και κιγκλιδώματα.
Στην κορυφή τοποθετήθηκε μαρμάρινη ταινία
με επίχρυσα γράμματα που έλεγαν «σιντριβάνι
Αμπντούλ Μετζίτ».
Μετά την απελευθέρωση, το 1900 το μνημείο
αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή. Οι
μαρμάρινες στήλες και τα κιγκλιδώματα
κατεδαφίστηκαν.

49. Σήμερα ομορφαίνει μία από τις πιο
πολυσύχναστες πλατείες της πόλης μας.

50. Λότζια
Η Λότζια που σώζεται σήμερα είναι
ανακατασκευή της τέταρτης και τελευταίας
που χτίστηκε την περίοδο της Ενετοκρατίας
απότον Φραγκίσκο Μοροζίνι (1626-1628).
Βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, στην οδό
25ης Αυγούστου, τη Ρούγα Μαΐστρα των
Ενετών.
Ήτανδιώροφο κτήριοπαλλαδιανούρυθμού,
με δωρικού ρυθμού κολόνες στο ισόγειο και
ιωνικούστονπρώτοόροφο.
Ήταν τόπος συγκέντρωσης και ψυχαγωγίας
των ευγενών φεουδαρχών της Κάντια, κάτι
αντίστοιχο με τη σημερινή Λέσχη των
Αξιωματικών.
Από εδώ ο Δούκας προσφωνούσε το λαό, ή
παρακολουθούσετιςλιτανείεςκαιτιςπομπές.

51. Κατά την περίοδο της
Τουρκοκρατίας
1669-1898
Οι Τούρκοι τη χρησιμοποιούσαν σαν έδρα του
Δεφτερδάρη,ανώτατουοικονομικούυπαλλήλου.
Συνενώθηκε, τότε, με τη διπλανή οπλαποθήκη
(armeria) κι εκεί φυλάχτηκαν τα βενετσιάνικα
όπλα.Τοσύνολοτουοικοδομήματοςονομάστηκε
Τσεπανές.

52. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους
Η Κρητική Πολιτεία θέλησε να ανακαινίσει το
κτήριοκαιναστεγάσειτοαρχαιολογικόμουσείο.
Το1904οπρώτοςόροφοςκατεδαφίστηκε,γιατί
δενήτανασφαλής.
Το 1905 το κτήριο της Λότζιας παραχωρείται
στοΔημοτικό Συμβούλιο Ηρακλείου.Οι πρώτες
εργασίες για την αναστήλωσή του άρχισαν το
1915 με σχέδια του μηχανικού Ongaro. Ο
πόλεμος διέκοψε τις εργασίες.
Το 1937 συνεχίστηκαν οι προσπάθειες.
Κατεδαφίστηκε το ισόγειο. Οι εργασίες
ανακατασκευής ολοκληρώθηκαντο1960.

53. Σήμερα στεγάζει το δημαρχείο
της πόλης μας
ΤΕΛΟΣ

54. Πηγές
1. Η βιβλιογραφία της ομώνυμης ομαδικής
εργασίας του τμήματος Γ5
2. Ηράκλειο: CD ROM του Δήμου Ηρακλείου
3. Ηράκλειο, μία πόλη, μία ιστορία.
http://grypas.heraklion.gr
Φωτογραφία από την επίσκεψή μας στα ενετικά
μνημεία της πόλης μας.

55. Προβολή της κινηματογραφικής ιστορικής ταινίας «El Greco»,διεθνούς
παραγωγής του 2007 σε σκηνοθεσία Γ.Σμαραγδή

56. Επίσκεψη στον εκθεσιακό χώρο της «Πύλης Βηθλεέμ». Παρατήρηση
των κουστουμιών που χρησιμοποιήθηκαν στην ταινία «El Greco»

57. Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ ΤΑ ΕΝΕΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ
ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

58. Οι μαθητές αναπτύσσουν βιωματικές δράσεις
o Παρουσιάζουν τα μνημεία στους συμμαθητές τους,παρατηρούν και επισημαίνουν κάποιες
λεπτομέρειες στην κατασκευή τους.
o Φωτογραφίζουν και ζωγραφίζουν

60. Οι μαθητές διαπιστώνουν τη σημασία των άμεσων πηγών στην καταγραφή της ιστορίας.
Μαθαίνουν, ακόμα ,για τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι αρχαιολόγοι για τη συντήρηση
των μνημείων.
Η συνάντησή μας με την κ. Ελένη Κανάκη, αρχαιολόγο της 13ης Εφορίας Βυζαντινών Μνημείων

61. Η κ. Ελένη Κανάκη χρησιμοποιεί προβολή διαφανειών

62. Οι μαθητές, αναλαμβάνοντας το ρόλο δημοτικών συμβούλων,θέτουν ερωτήματα
στην κ.Αγγελική Σχοιναράκη,
Η συνάντησή μας με την κ. Αγγ. Σχοιναράκη ,αντιδήμαρχο και υπεύθυνη του Τμήματος
Προστασίας και Ανάδειξης Παλιάς Πόλης

63. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ
• Θέμα: Ενετικά μνημεία. Ένα ταξίδι στον χρόνο …
•
• Κορίτσι Αγόρι
•
• 1)Θεωρείτε ότι με τη συμμετοχή σας στην εργασία γνωρίσατε περισσότερα πράγματα για
• την πόλη σας;
•
•
•
•
•
2)Περιγράψτε τι σας έκανε περισσότερο εντύπωση κατά την επίσκεψή σας στα ενετικά μνημεία.
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3)Σας δημιουργήθηκε η επιθυμία να ερευνήσετε περαιτέρω κάποια θέματα που σχετίζονται με τα
• μνημεία που επισκεφθήκατε;
•
• ΝΑΙ ΟΧΙ
•
• Αν ΝΑΙ, ποια είναι τα θέματα;
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

64. 4)Νομίζετε ότι οι νέοι της πόλης μας γνωρίζουν την ιστορική σημασία που έχουν πολλοί από τους
• χώρους στους οποίους καθημερινά κινούνται;
•
• ΝΑΙ ΌΧΙ
• Αν ΟΧΙ, γιατί;
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5)Ποια είναι η γνώμη σας για την καταστροφή μεγάλων τμημάτων των ενετικών μνημείων στο όνομα της
ανάπτυξης;
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
6) θα μπορούσατε να βοηθήσετε στην ανάδειξη και προβολή των μνημείων της πόλη σας;
• ΝΑΙ ΌΧΙ
• Αν ΝΑΙ, σε τι είδους ενέργειες θα προβαίνατε;
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
• ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
7)Θεωρείτε πως κατά τη διάρκεια του προγράμματος δεθήκατε περισσότερο τόσο με τους
συμμαθητές όσο και με την καθηγήτρια;
Πάρα πολύ πολύ Μέτρια Λίγο Καθόλου

65. Β’ ΦΑΣΗ: Αξιοποίηση κειμένων της ερευνητικής εργασίας στη
διδασκαλία των χρονικών προτάσεων.
• Ένα φύλλο εργασίας των χρονικών προτάσεων
• Ο πίνακας των χρονικών προτάσεων
• Κριτήριο αξιολόγησης
• Εργασία για το σπίτι
• Συμπεράσματα από την εφαρμογή της διδακτικής πρότασης

66. Φύλλο Εργασίας
Δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις- Χρονικοί προσδιορισμοί
Ο Άγιος Μάρκος ήταν προστάτης των Βενετών και γι’ αυτό από τα χρόνια της κυριαρχίας τους στο νησί
έχτισαν το ναό αυτό στην ανατολική πλευρά της πλατείας των Δημητριακών, απέναντι ακριβώς από την
Κρήνη Μοροζίνι. Ο ναός άρχισε να κτίζεται το 1239. Ήταν τρίκλιτη, ξυλόστεγη βασιλική. Τα κλίτη χωρίζονταν
με δύο σειρές κιόνων που έφεραν γοτθικά τόξα.Το μεσαίο κλίτος ήταν ψηλότερο από τα άλλα. Το προστώο
αποτελούνταν από έξι κίονες που συνδέονταν με πέντε τόξα και ονομάζονταν Loggia του Αγίου Μάρκου. Ένα
κωδωνοστάσιο με ρολόι (αντίγραφο του κωδωνοστασίου του Αγίου Μάρκου της Βενετίας) ορθωνόταν στο
νοτιοδυτικό άκρο του ναού. Όσο κυριαρχούσαν οι Βενετοί στο Χάνδακα, στην κορυφή του κωδωνοστασίου
κυμάτιζε η σημαία του Αγίου Μάρκου. Οι καμπάνες χτυπούσαν κάθε πρωί, για να πάνε οι υπάλληλοι στη
δουλειά τους. Σε καιρό, όμως, πολέμου σήμαιναν συναγερμό για τους βομβαρδισμούς. Στον Άγιο Μάρκο
αναλάμβαναν τα καθήκοντά τους οι Βενετοί άρχοντες με λαμπρές τελετές. Εδώ, επίσης ενταφιάζονταν οι
άρχοντες των Βενετών που πέθαιναν στην Κρήτη. Το αρχικό οικοδόμημα καταστράφηκε με το σεισμό του
1303 και ανοικοδομήθηκε. Το 1508 έπαθε μεγάλες ζημιές από το σεισμό και επισκευάστηκε ξανά.
Όταν η πόλη πέρασε στα χέρια των Τούρκων, ο Άγιος Μάρκος παραχωρήθηκε στο Δεφτερδάρ Αχμέτ πασά,
αρχηγό των οικονομικών και γι’ αυτό κατά την Τουρκοκρατία ήταν γνωστός με το όνομα Δεφτερδάρ τζαμί.Οι
Τούρκοι κατεδάφισαν το κωδωνοστάσιο και στη θέση του ύψωσαν μιναρέ, που έπεσε με το σεισμό του 1767.
Οι Τούρκοι κατάστρεψαν και τις τοιχογραφίες του ναού. Μέχρι το 1915 ήταν τζαμί.
Μετά την απελευθέρωση και την ανταλλαγή των πληθυσμών τον πήρε η Εθνική Τράπεζα. Ύστερα, το 1923
παραχωρήθηκε στο Δήμο για να χτίσει στη θέση του Δημοτικό Θέατρο. Δεν έγινε, όμως, αυτό και ο Άγιος
Μάρκος χρησιμοποιήθηκε ως κινηματογράφος με το όνομα «Μινώα». Στην κατοχή έγινε αποθήκη τροφίμων.
Το 1956 μετά από σύμβαση μεταξύ του Δήμου και της εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών, το μνημείο, με
τη βοήθεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, αποκαταστάθηκε στην αρχική του μορφή.
Σήμερα χρησιμοποιείται ως Δημοτική Πινακοθήκη και περιστασιακά ως αίθουσα διαλέξεων, συναυλιών,
περιοδικών εκθέσεων .

67. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1)Σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου:
α. Υπογραμμίστε ,χρησιμοποιώντας την εντολή Υπογράμμιση που βρίσκεται στη γραμμή
εργαλείων Μορφοποίησης, το μέρος εκείνο που δηλώνει την έννοια του χρόνου (τη
χρονική πρόταση).
β. Τι δηλώνει η χρονική πρόταση σε σχέση με το νόημα της κύριας (το προτερόχρονο, το
υστερόχρονο ή το σύγχρονο); Να χρησιμοποήσετε την εντολή Χρώμα Γραμματοσειράς που
βρίσκεται στη γραμμή εργαλείων Μορφοποίησης
 Όταν η πόλη πέρασε στα χέρια των Τούρκων ,ο Άγιος Μάρκος παραχωρήθηκε στον
Δεφτερδάρ Αχμέτ πασά. (Το προτερόχρονο)
 Όσο κυριαρχούσαν οι Βενετοί στο Χάνδακα, στην κορυφή του κωδωνοστασίου κυμάτιζε
η σημαία του Αγίου Μάρκου. (Το σύγχρονο)
 Το κωδωνοστάσιο ορθωνόταν στο νοτιοδυτικό άκρο του ναού,ώσπου κατεδαφίστηκε
από τους Τούρκους. (Το υστερόχρονο)
• 2) α) Με ποιους συνδέσμους εισάγονται οι παραπάνω προτάσεις; Να τους επισημάνετε,
χρησιμοποιώντας την εντολή «χρώμα επισήμανσης κειμένου»
•
• i Όταν η πόλη πέρασε στα χέρια των Τούρκων ,ο Άγιος Μάρκος παραχωρήθηκε στον
Δεφτερδάρ Αχμέτ πασά
• ii) Όσο κυριαρχούσαν οι Βενετοί στο Χάνδακα, στην κορυφή του κωδωνοστασίου κυμάτιζε η
σημαία του Αγίου Μάρκου
• iii) Το κωδωνοστάσιο ορθωνόταν στο νοτιοδυτικό άκρο του ναού, ώσπου κατεδαφίστηκε από
τους Τούρκους

68. • β) Μπορείτε να αντικαταστήσετε τους συνδέσμους αυτούς με άλλους, χωρίς να αλλάξει το
νόημα των προτάσεων.Να χρησιμοποιήσετε τις εντολές: « διαγραφή -αντιγραφή –επικόλληση»
και στη συνέχεια να φωτίσετε τους χρονικούς συνδέσμους με την εντολή «χρώμα
Γραμματοσειράς».
• i) Αφού/ Μόλις/ Σαν η πόλη πέρασε στα χέρια των Τούρκων ,ο Άγιος Μάρκος παραχωρήθηκε
στον Δεφτερδάρ Αχμέτ πασά.
• ii) Όταν/,Ενώ κυριαρχούσαν οι Βενετοί στο Χάνδακα, στην κορυφή του κωδωνοστασίου
κυμάτιζε η σημαία του Αγίου Μάρκου
• iii) Το κωδωνοστάσιο ορθωνόταν στο νοτιοδυτικό άκρο του ναού, ωσότου/μέχρι που
κατεδαφίστηκε .
•
• 3)Προσπαθήστε να αναδιατυπώσετε τα παραπάνω αποσπάσματα, αντικαθιστώντας τις
χρονικές προτάσεις με λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν τον χρόνο (προθετικές φράσεις,
επιρρήματα, πλάγιες πτώσεις ως προσδιορισμούς του χρόνου).Να χρησιμοποιήσετε γι’αυτό
τις εντολές «Χρώμα γραμματοσειράς»και «Χρώμα επισήμανσης κειμένου»
• i)Tην περίοδο της Τουρκοκρατίας ο Άγιος Μάρκος παραχωρήθηκε στον Δεφτερδάρ Αχμέτ πασά
• Πλάγια πτώση-αιτιατική
• ii) Κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας στην κορυφή του κωδωνοστασίου κυμάτιζε η σημαία του
Αγίου Μάρκου. Προθετικό σύνολο
• ii) Το κωδωνοστάσιο ορθωνόταν στο νοτιοδυτικό άκρο του ναού μέχρι που περάσε η πόλη στα
χέρια των Τούρκων. Τότε κατεδαφίστηκε. Επίρρημα

69. • 4)Στα παρακάτω αποσπάσματα βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με τους
συνδέσμους καθώς και αφού. Μπορείτε να αντικαταστήσετε τους συνδέσμους καθώς και
αφού με άλλους χρονικούς συνδέσμους; Αν όχι, σκεφτείτε γιατί συμβαίνει αυτό;
 Η κρητική πολιτεία δεν ανακαίνισε το κτήριο της Λότζια, καθώς αυτό δεν είχε την απαιτούμενη
στερεότητα.(επειδή)
 Το διάζωμα του πρώτου ορόφου του κτηρίου της Λότζια δεν ολοκληρώθηκε, αφού οι Τούρκοι
είχαν αρχίσει τις παρενοχλήσεις στο κρητικό έδαφος.(επειδή)
{ Όχι γιατί εδώ λειτουργούν ως αιτιολογικοί σύνδεσμοι}
5) Το παρακάτω κείμενο παρουσιάζει την ιστορία του φρουρίου «Κούλε». Έχουν, όμως,
αφαιρεθεί σε πολλά σημεία οι ενδείξεις του χρόνου.Αφού το ξαναδιαβάσετε,
προσπαθήστε να το αναδιατυπώσετε τοποθετώντας τους ακόλουθους προσδιορισμούς
του χρόνου.Να χρησιμοποιήσετε την εντολή «Χρώμα γραμματοσειράς».
Μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες, στη Μινωική εποχή, όταν εμφανίστηκαν
στη Μεσόγειο οι πειρατές, σύντομα, τότε, μετά από λίγα χρόνια, αργότερα, όταν
ανακαλύφθηκε η πυρίτιδα και (όταν) κατασκευάστηκαν τα τηλεβόλα όπλα.

70. Στην αρχή του δυτικού λιμενοβραχίονα του λιμανιού του Ηρακλείου στέκει ακόμη το
μεσαιωνικό φρούριο Κούλες, Rocca al Mare, όπως το ονόμασαν οι ιδρυτές του Ενετοί.
Είναι γνωστό ότι στη Μινωική εποχή η Κρήτη δεν διέτρεχε καμία απειλή από εξωτερικούς
εχθρούς, άρα δεν υπήρχε η ανάγκη οχύρωσης των λιμανιών της. Η ίδια κατάσταση
επικρατούσε ως τη ρωμαϊκή εποχή και την Α΄ Βυζαντινή περίοδο.
Η κατάσταση αυτή άρχισε να ανατρέπεται, όταν εμφανίστηκαν στη Μεσόγειο οι
πειρατές. Έτσι, έκτοτε γεννήθηκε η ανάγκη οχύρωσης των πόλεων και των λιμανιών τους.
Οι Βυζαντινοί,όμως, δεν οχύρωσαν τα λιμάνια όσο έπρεπε, γιατί ήταν απασχολημένοι με τα
εσωτερικά προβλήματα και τον κίνδυνο των Τούρκων. Έτσι, η Κρήτη σύντομα έπεσε στα
χέρια των Αράβων, οι οποίο λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα φρούρια.
Οι Άραβες οχύρωσαν το Ηράκλειο με τείχος και τάφρο και το κατέστησαν κέντρο των
πειρατικών τους επιδρομών. Το Ηράκλειο ονομάστηκε τότε Χάνδακας. Μετά από πολλές
αποτυχημένες προσπάθειες, οι Βυζαντινοί επανέκτησαν τον Χάνδακα με τον Νικηφόρο
Φωκά το 961. Εκείνη την περίοδο κτίστηκε ένας μικρός πύργος στην είσοδο του λιμανιού.
Αργότερα, η πόλη κατακτήθηκε από τους Γενουάτες και μετά από λίγα χρόνια από τους
Ενετούς.
Όταν ανακαλύφθηκε η πυρίτιδα και κατασκευάστηκαν τα τηλεβόλα όπλα, οι Ενετοί
αντιλήφθηκαν ότι η οχύρωση του λιμανιού με τον πύργο ήταν ανεπαρκής. Κατεδάφισαν το
μικρό πύργο και στη θέση του κατασκεύασαν το περίφημο φρούριο Rocca al Mare, το
Φρούριο της θάλασσας. ( Κείμενο από διασκευή)

71. ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΩΝ ΧΡΟΝΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Προτερόχρονο
Εκφράζεται κάτι που έγινε πριν από
αυτόπουεκφράζειηκύριαπρόταση
Σύγχρονο
Εκφράζεται κάτιπουγίνεταισυγχρόνως
μεαυτό πουεκφράζειηκύρια πρόταση
Υστερόχρονο
Εκφράζεται κάτιπου γίνεταιμετάαπό
αυτό πουεκφράζειηκύριαπρόταση.
Όταν, σαν, καθώς, αφού,
αφότου, όποτε, μόλις ,άμα
Όταν, σαν,ενώ, ενόσω,καθώς,
όποτε ,όσο
α)Πριν (να),προτού
(να),ωσότου(να),ώσπου (να),
όταν, σαν, όποτε
β)Με προθέσεις + να/που
Όταν η πόλη πέρασε στα χέρια
των Τούρκων ,ο Άγιος Μάρκος
παραχωρήθηκε στον
Δεφτερδάρ Αχμέτ πασά.
Όσο κυριαρχούσαν οι Βενετοί
στο Χάνδακα, στην κορυφή του
κωδωνοστασίου κυμάτιζε η
σημαία του Αγίου Μάρκου.
Το κωδωνοστάσιο ορθωνόταν
στο νοτιοδυτικό άκρο του ναού,
ώσπου κατεδαφίστηκε από
τους Τούρκους.
Παρατήρηση:Η χρονική σχέση δηλώνεται με ποκιλία εκφραστικών τρόπων
Παραδείγματα: Tην περίοδο της Τουρκοκρατίας ο Άγιος Μάρκος παραχωρήθηκε στον Δεφτερδάρ Αχμέτ
πασά. (Πλάγια πτώση-αιτιατική)
Κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας στην κορυφή του κωδωνοστασίου κυμάτιζε η σημαία του Αγίου
Μάρκου. (Προθετικό σύνολο)
Το κωδωνοστάσιο ορθωνόταν στο νοτιοδυτικό άκρο του ναού, μέχρι που πέρασε η πόλη στα χέρια των
Τούρκων. Τότε κατεδαφίστηκε. (Επίρρημα)

72. ΟΛΙΓΟΛΕΠΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις- Χρονικοί προσδιορισμοί
Όνομα/Επίθετο:………………
Τάξη:…………………………
Σχολ. έτος: …………………..
Α)ΚΕΙΜΕΝΟ: << Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου>>
Β) ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Στο κείμενο << Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου>> βρείτε και άλλες λέξεις ή φράσεις που
δηλώνουν το χρόνο.
α.Σε ποια συντακτική κατηγορία δήλωσης του χρόνου ανήκει η καθεμιά
(προθετική φράση, επίρρημα, πλάγια πτώση).
β.Ποιες από αυτές μπορούν να αντικατασταθούν από δευτερεύουσα χρονική
πρόταση, χωρίς να αλλάξει το νόημά τους.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………

73. ΕΡΓΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
1)Είσαι μέλος της δημοσιογραφικής ομάδας του σχολείου σου και παρακολούθησες τις εργασίες
συντήρησης των μαρμάρινων λιονταριών της Κρήνης Μοροζίνι. Παρουσίασε σε ένα άρθρο της
σχολικής σου εφημερίδας την εξέλιξη των εργασιών αυτών στους αναγνώστες της εφημερίδας.
Προσπάθησε, τέλος, να τους ευαισθητοποιήσεις στο θέμα της προστασίας της πολιτιστικής τους
κληρονομιάς.
2)Υποθέστε ότι ζείτε στο Χάνδακα στα χρόνια της Ενετοκρατίας και παρακολουθείτε από κοντά τις
οικοδομικές εργασίες που πραγματοποιούνται στο φρούριο Castello al mare. Σας ζητείται να
γράψετε
α. μια επιστολή που θα απευθύνεται σε ένα φίλο σας που μένει στη μητρική σας πόλη, τη Βενετία.
και
β.μία άλλη που θα απευθύνεται στο Δόγη της Βενετίας, για να τον ενημερώσετε για την πορεία των
εργασιών της οχύρωσης του λιμανιού.
(Να αναπτύξετε ένα από τα δύο θέματα)
Κριτήρια αξιολόγησηςτου κειμένου σας
1)Ως προς το περιεχόμενο, το κείμενό σας να δίνει μια όσο το δυνατόν σφαιρική εικόνα των
εργασιών. Να αξιοποιήσετε γι’ αυτό το σκοπό τις γνώσεις που αποκτήσατε από τη συμμετοχή
σας στο πρόγραμμα "Ενετικά μνημεία. Ένα ταξίδι στο χρόνο …"
2)Να προσπαθήσετε να αποδώσετε με χρονολογική σειρά τις εργασίες κατασκευής
ή συντήρησης του έργου. Να χρησιμοποιήσετε γι’ αυτό τους κατάλληλους χρονικούς
προσδιορισμούς, ώστε ο αναγνώστης σας να παρακολουθεί τη ροή της αφήγησης και να
κατανοεί τις σχέσεις ανάμεσα στα γεγονότα που αφηγείστε.
3) Να χρησιμοποιήσετε το κατάλληλο ύφος.
4)Να χρησιμοποιήσετε τα στοιχεία οργάνωσης της επιστολής (Ημερομηνία,
προσφώνηση … επιφώνηση).
5) Να οργανώσετε το κείμενο σε τρεις παραγράφους.

74. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
• α)Η χρήση ποικίλων διδακτικών μέσων, η επιτόπια παρατήρηση και η συζήτηση με
εκπροσώπους φορέων που συνδέονται με τη συντήρηση και ανάδειξη των μνημείων
της πόλης, δημιούργησε ένα ελκυστικό περιβάλλον μάθησης
• β) Καλλιεργήθηκαν οι γλωσσικές δεξιότητες των μαθητών και αναπτύχτηκε η κριτική
τους σκέψη μέσα από τη συνεχή αξιολόγηση των δεδομένων της έρευνας και την
επαναδιατύπωση των κειμένων.
• γ) Οι μαθητές κατανόησαν τους ποικίλους τρόπους έκφρασης του χρόνου και την αξία
της χρήσης τους σε δικό τους αφηγηματικό κείμενο
• δ)Η επικοινωνία των παιδιών με την καθηγήτρια έγινε πιο ουσιαστική και ταυτόχρονα
ενισχύθηκε το κλίμα αναγνώρισης, αποδοχής και επικοινωνίας μεταξύ τους. Ιδιαίτερη
αναφορά πρέπει να γίνει στη συμμετοχή και το ενδιαφέρον δύο παιδιών με ιδιαίτερα
προβλήματα.
• ε)Έγινε από όλους παραδεκτό ότι είναι χρέος όλων μας η προστασία και η ανάδειξη
των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.