http://kritiria.blogspot.gr/ Γλώσσα Ε΄, επανάληψη 1ης ενότητας: ΄΄Ταξίδια , τόποι, μεταφορικά μέσα΄΄

1. Επιμέλεια : Χρήστος Χαρμπής
http://kritiria.blogspot.gr/
Γλώσσα ΣΤ΄- Επανάληψη 1ης Ενότητας:
΄΄ Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα ΄΄
Θεωρία
Γραμματική
Εξάσκηση
Επαναληπτικά

2. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 1

3.  Πώς περιγράφουμε ένα πράγμα
Κατά την περιγραφή:
α. γράφουμε συνήθως σε χρόνο ενεστώτα.
β. χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις που δείχνουν τόπο.
γ. ξεκινάμε από τη γενική εντύπωση που δίνει αυτό που περιγράφουμε.
δ. περνάμε έπειτα στις λεπτομέρειες.
ε. ακολουθούμε μια λογική σειρά, π.χ. από πάνω προς τα κάτω, από
έξω προς τα μέσα.
στ. γράφουμε τις εντυπώσεις και τα συναισθήματά μας.
 Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
Όταν αφηγούμαστε ή περιγράφουμε κάτι, φροντίζουμε να
χρησιμοποιούμε χρόνους που δείχνουν μόνο παρελθόν ή μόνο παρόν ή
μόνο μέλλον.
 Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία
Κατά την αφήγηση:
α. γράφουμε συνήθως σε χρόνους που δείχνουν παρελθόν ή,
σπανιότερα, ενεστώτα, όταν θέλουμε να κάνουμε την αφήγηση πιο
ζωντανή.
β. ακολουθούμε τη χρονική σειρά των γεγονότων.
γ. χρησιμοποιούμε λέξεις και φράσεις που δείχνουν χρόνο.
Παλάνης Αθανάσιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 2

4.  Πώς μιλάμε για το χτες, το σήμερα, το αύριο
(χρόνοι ρημάτων, επιρρήματα, ουσιαστικά, σύνδεσμοι)
Ο χρόνος δηλώνεται με:
επιρρήματα, π.χ. αύριο,
ουσιαστικά σε αιτιατική ή γενική, π.χ. το πρωί, του χρόνου,
προθέσεις με ουσιαστικό ή με επίρρημα, π.χ. από το Σάββατο, από
πέρσι κτλ.
μετοχές, π.χ. φεύγοντας
προτάσεις με τη χρήση συνδέσμων, π.χ. όταν ήρθε… κ.ά.
Όλα αυτά λέγονται επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου.
 Πώς φτιάχνουμε την περίληψη μιας ιστορίας
α. Υπογραμμίζουμε τα κυριότερα σημεία του κειμένου.
β. Αρχίζουμε γράφοντας πού και πότε έγιναν τα γεγονότα.
γ. Γράφουμε με δικά μας λόγια τα κύρια σημεία που έχουμε
υπογραμμίσει.
δ. Χρησιμοποιούμε συνδέσμους, επιρρήματα ή φράσεις, για να
συνδέσουμε τις προτάσεις και τις περιόδους μεταξύ τους.
 Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση
Γράφουμε σύντομα και με σαφήνεια:
α. τον τόπο όπου θα γίνει το γεγονός
β. το χρόνο
γ. το διοργανωτή
δ. τους συμμετέχοντες
ε. το πρόγραμμα
Παλάνης Αθανάσιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 3

5. Ενότητα 1η:
Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα
Ο εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 4

6. Στόχοι ενότητας
 Πώς περιγράφουμε ένα πράγμα
 Πώς χρησιμοποιούμε τους χρόνους του ρήματος
 Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία
 Πώς μιλάμε για το χτες, το σήμερα, το αύριο (χρόνοι
ρημάτων, επιρρήματα, ουσιαστικά, σύνδεσμοι)
 Πώς φτιάχνουμε την περίληψη μιας ιστορίας
 Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 5

7. Ο θαλασσοπόρος
Θαλασσοπόρος είναι αυτός που διασχίζει
τις θάλασσες κάνοντας μακρινά ταξίδια.
Διάσημοι θαλασσοπόροι του παρελθόντος
είναι οι:
Χριστόφορος Κολόμβος
Βάσκο ντε Γκάμα
Φερδινάνδος Μαγγελάνος
Τζέημς Κουκ
Οι οποίοι έκαναν τις μεγάλες
ανακαλύψεις κατά τον 15ο και 16ο αιώνα
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 6

8. Τα ψάθινα καπέλα
Η Μαργαρίτα Λυμπεράκη (1919-2001)
γεννήθηκε στην Αθήνα. Εμφανίστηκε στα
ελληνικά γράμματα ως πεζογράφος το
1945 με το μυθιστόρημα «Τα δέντρα» και
ένα χρόνο αργότερα εξέδωσε το
μυθιστόρημα που την έκανε διάσημη: «Τα
ψάθινα καπέλα», το οποίο μεταφράστηκε
και στα γαλλικά το 1950 και το οποίο
παίχτηκε και στην τηλεόραση. Εκείνη τη
χρονιά εξέδωσε το έργο της «Τον άλλο
Αλέξανδρο». Έχει γράψει σενάρια για
ταινίες, μετέφρασε έργα από τα γαλλικά
και συνεργάστηκε με την εφημερίδα «Τα
Νέα».
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 7

9. Τα ρήματα
Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πως ένα πρόσωπο, ζώο ή
πράγμα κάνει κάτι (ενεργεί δηλαδή), παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε μια
κατάσταση.
Παράδειγμα: Ο Γιώργος τρέχει. (κάνει κάτι)
Το δέντρο καίγεται. (παθαίνει κάτι)
Η Ειρήνη κοιμάται. (βρίσκεται σε μια κατάσταση)
Για να δηλώσουν πότε γίνεται αυτό που δηλώνουν χρόνους, ενώ για να
δείξουν τι θέλει να δηλώσει το πρόσωπο (βεβαιότητα, επιθυμία,
προσταγή) έχουν τις εγκλίσεις.
Οι εγκλίσεις είναι τρεις: η οριστική (φανερώνει κάτι το
πραγματικό, το βέβαιο), η υποτακτική (φανερώνει μια επιθυμία)
και η προστακτική (φανερώνει προσταγή ή ευχή)
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 8

10. Οι χρόνοι του ρήματος
Οι χρόνοι του ρήματος είναι οκτώ και είναι οι διαφορετικές μορφές που
παίρνει το ρήμα για να μας δείξει πότε γίνεται κάτι.
Ενεστώτας: φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα εξακολουθητικά ή
επαναλαμβάνεται.
Γράφω τις ασκήσεις μου. Πηγαίνω στην εκκλησία κάθε Κυριακή.
Παρακείμενος: φανερώνει κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν και έχει
τελειώσει τώρα
Το παιχνίδι έχει τελειώσει. Τα παιδιά έχουν φύγει εδώ και ώρα.
Παρατατικός: φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν
εξακολουθητικά ή με επαναλήψεις.
Τα παιδιά έπαιζαν όλη μέρα χθες. Στις διακοπές ξυπνούσα αργά.
Αόριστος: φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν και φαίνεται σα να
έγινε για μια στιγμή.
Έκανα τις ασκήσεις μου. Τελείωσα νωρίς σήμερα.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 9

11. Υπερσυντέλικος: φανερώνει κάτι που είχε γίνε στο παρελθόν τελείωσε
πριν γίνει κάτι άλλο.
Το παιχνίδι είχε τελειώσει πριν έρθει ο Γιώργος.
Η Ειρήνη είχε ήδη φύγει πριν έρθει ο πατέρας.
Εξακολουθητικός Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα γίνει στο
παρελθόν εξακολουθητικά ή με επαναλήψεις.
Θα βρίσκομαι σπίτι όλη μέρα. Θα έρχονται κάθε καλοκαίρι.
Συνοπτικός Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον και
φαίνεται πως θα γίνει για μια στιγμή.
Θα παίξω μόνο μια φορά. Το σχολείο θα ξεκινήσει το Σεπτέμβριο.
Συντελεσμένος Μέλλοντας: φανερώνει κάτι που θα έχει τελειώσει πριν
αρχίσει κάτι άλλο.
Θα έχω τελειώσει πριν έρθεις.
Μέχρι να μαγειρέψεις θα έχουμε διαβάσει τα μαθήματά μας.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 10

12. Κατατάσσουμε τους χρόνους στις εξής κατηγορίες:
Παροντικοί χρόνοι:
Όσοι μιλάνε για το σήμερα (παρόν):
Ενεστώτας και Παρακείμενος
Παρελθοντικοί χρόνοι:
Όσοι μιλάνε για το χθες (παρελθόν)
Παρατατικός, Αόριστος, Υπερσυντέλικος
Μελλοντικοί χρόνοι:
Όσοι μιλάνε για το αύριο (Μέλλον)
Συνοπτικός Μέλλοντας, Εξακολουθητικός
Μέλλοντας, Συντελεσμένος Μέλλοντας
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 11

13. Πώς περιγράφουμε ένα αντικείμενο
Όταν περιγράφουμε ένα αντικείμενο λέμε:
 Τι είναι ή πώς το λένε.
 Πού βρίσκεται.
 Πώς είναι (περιγράφουμε τη γενική εικόνα του αντικειμένου. Το
σχήμα του, το χρώμα του, το μέγεθος, τα υλικά από τα οποία είναι
φτιαγμένο.
 Την ιστορία του (πώς το αποκτήσαμε, από πού το πήραμε)
 Τη χρήση του (πώς το χρησιμοποιούμε)
 Κάποιο περιστατικό σχετικά με αυτό
 Τα συναισθήματα που μας προκαλεί και τι σκεφτόμαστε γι’ αυτό/
 Χρησιμοποιούμε παροντικούς χρόνους εάν το αντικείμενο μας ανήκει
ακόμη, παρελθοντικούς εάν το αντικείμενο υπήρξε παλιά, αλλά
δεν το έχουμε σήμερα.
Επίθετα και επιθετικούς και τοπικούς προσδιορισμούς
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 12

14. Παράδειγμα περιγραφής
Έχουμε ένα αυτοκίνητο που ονομάζεται Ντεσεβό. Βρίσκεται στο
παρκινγκ του σπιτιού μας. Είναι μικρό, μαύρο και όμορφο. Έχει σχήμα
αυγού. Η μηχανή του δεν είναι δυνατή, αλλά είναι πολύ αξιόπιστο. Το
αμάξωμα είναι από μέταλλο και είναι ανθεκτικό. Όταν το κοιτάζεις από
μπροστά έχει δύο μεγάλα εξογκωμένα φανάρια. Είναι καμπριολέ, που
σημαίνει πως η οροφή του μπορεί να ανοίξει. Είναι ένα μοναδικό
αυτοκίνητο και το σχήμα του είναι καμπυλωτό.
Μέσα δεν έχει τις ανέσεις που έχουν τα καινούρια αυτοκίνητα. Είναι
απλό και λειτουργικό. Τα καθίσματά του έχουν χρώμα γκρι και είναι
από ύφασμα. Το ταμπλό είναι και αυτό γκρι και είναι φτιαγμένο από
γερό πλαστικό που δε χαλάει εύκολα.
Το είχε αγοράσει ο πατέρας μου όταν ήταν νέος, αλλά δε θέλει να το
πουλήσει τώρα που πάλιωσε. Με αυτό πήγαμε τις πρώτες
διακοπές μας και το αγαπάμε πολύ.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 13

15. Ταξιδεύοντας με ελέφαντα
Ο Ιούλιος Βερν (1828-1905) ήταν
Γάλλος συγγραφέας. Έγραψε βιβλία
επιστημονικής φαντασίας. Τα κυριότερα
έργα του είναι: «20.000 λεύγες κάτω από
τη θάλασσα, «Ταξίδι στο κέντρο της
Γης», «Ο γύρος του κόσμου σε 80
ημέρες», «Η μυστηριώδης νήσος».
Θεωρείται πρωτοπόρος γιατί έγραψε για
έγραψε για αεροπορικά και διαστημικά
ταξίδια πριν εφευρεθούν ακόμη τα
αεροπλάνα. Είναι ο δεύτερος πιο
μεταφρασμένος συγγραφέας στο κόσμο.
Πολλά βιβλία του έχουν γίνει ταινίες.
Το απόσπασμα του βιβλίου της Γλώσσας
«Ταξιδεύοντας με ελέφαντα» είναι από
το «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες».
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 14

16. Πώς δηλώνουμε το χρόνο ενός γεγονότος
Για να δείξουμε πότε κάνουμε κάτι ή πότε έγινε κάτι
χρησιμοποιούμε:
 Τους χρόνους του ρήματος
 Χρονικά επιρρήματα
 Χρονικές προτάσεις
 Ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 15

17. Επιρρήματα
Επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που συνοδεύουν τα
ρήματα και τα προσδιορίζουν δίνοντάς μας
πληροφορίες για τον τόπο, το χρόνο, τον τρόπο και
την ποσότητα. Επίσης συνδέουν προτάσεις χωρίς να
είναι σύνδεσμοι.
Είδη επιρρημάτων
Τοπικά (πού;), Χρονικά (πότε;), Ποσοτικά (πόσο;),
Τροπικά (πώς;)
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 16

18. Χρονικά επιρρήματα
Τα χρονικά επιρρήματα είναι άκλιτες λέξεις που
δείχνουν το χρόνο που συνέβη κάτι και απαντούν
στην ερώτηση «πότε;»
Τα χρονικά επιρρήματα είναι τα:
Πριν, μόλις, μετά, ύστερα, συνήθως, νωρίς, χθες,
προχθές, αύριο, μεθαύριο, σήμερα, πέρσι, πρόπερσι,
ξανά, πάλι, ακόμη, ήδη, συχνά, αργά, σπάνια,
πάντα, τότε, όποτε, πια, τακτικά, κ.ά.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 17

19. Χρονικές προτάσεις
Οι χρονικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες προτάσεις
που εκφράζουν το χρόνο, πληροφορώντας μας για το
πότε έγινε, γίνεται ή θα γίνει κάτι.
Εισάγονται με τους χρονικούς συνδέσμους: αφού,
όταν, μόλις, ενώ, μέχρι, κ.ά.
Αφού έπλυνε τα χέρια του, έφαγε.
Ενώ μιλούσαμε, έγραφε και την εργασία του.
Κάθισε , μέχρι να φύγεις.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 18

20. Ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος
Μπορούμε να δηλώσουμε το χρόνο χρησιμοποιώντας
ουσιαστικά μαζί με το άρθρο τους σε πτώση γενική ή
αιτιατική.
Θα ξανασυναντηθούμε του χρόνου.
Τα λέμε το μεσημέρι.
Θα πάμε σινεμά την Παρασκευή.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 19

21. Δύο μέρες στο βουνό
Πισοδέρι
Φλώρινας
Ποδηλασία στον Όλυμπο
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 20

22. Πώς γράφουμε μια ανακοίνωση
Η ανακοίνωση είναι ένα σύντομο, σαφές κείμενο που
στόχο έχει να κάνει γνωστό σε ένα συγκεκριμένο
πλήθος ανθρώπων ένα γεγονός (εκδήλωση, ομιλία,
σεμινάριο, εκδρομή, πρόγραμμα, κλπ)
Σε μια ανακοίνωση αναφέρουμε:
 Το διοργανωτή. Ο διοργανωτής αναφέρεται είτε
στην αρχή της ανακοίνωσης είτε στο τέλος της.
π.χ. «Το 3ο ΔΣ Ρόδου σας προσκαλεί…»
«… θα χαρούμε αν μπορέσετε να παρευρεθείτε
στην εκδήλωσή μας. 3ο ΔΣ Ρόδου.»
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 21

23.  Σε ποιους αναφέρεται η ανακοίνωση. Αν αναφέρεται σε
συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ή στο ευρώ κοινό.
π. χ. « Αγαπητοί γονείς και κηδεμόνες του …»
« Το 3ο ΔΣ σας προσκαλεί στην εκδήλωση…»
 Το θέμα της ανακοίνωσης. (ομιλία, εκδρομή, …)
 Πότε και πού θα γίνει η εκδήλωση
 Τρόπο επικοινωνίας με το διοργανωτή (τηλέφωνο)
 Το πρόγραμμα της εκδήλωσης
 Τα στοιχεία του διοργανωτή
Μια ανακοίνωση πρέπει να είναι σύντομη, σαφής και περιεκτική (να
περιέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες)
Το ύφος μπορεί να είναι επίσημο ή ανεπίσημο, ανάλογα με
το κοινό στο οποίο απευθύνεται (ενήλικες ή παιδιά)
Χρησιμοποιούμε χρόνο Μέλλοντα ή Ενεστώτα στο β΄ ή γ΄
πρόσωπο πληθυντικού.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 22

24. Μαθαίνω τους χρόνους
των ρημάτων με τη Ριρή
και την παρέα της:
Πηγή: 3ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΕΓΑΡΩΝ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 23

25. Η Ριρή με το
κίτρινο τυρί
Ο Ρούλης ο
χοντρούλης
Ο Τοτός
ο
δυνατός
Η Αχτίδα με
την
εφημερίδα
Ο Χαρούλης ο
βιαστικούλης
Ο Ξηρός ο
μελετηρός
Η Τούλα η
μικρούλα
Ο Τέλης ο
τεμπέλης
Ο Νάζι ο
καμικάζι
Η Λιλή η
ντροπαλή
Ο Ρίβι με το
μολύβι
Ο Αντρέας ο
Ψηλέας
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 24

26. Oι τύποι του ρήματος που φανερώνουν πότε
γίνεται μια ενέργεια λέγονται χρόνοι του
ρήματος.
Οι χρόνοι είναι οκτώ (8):
1. Ενεστώτας
2. Παρατατικός
3. Αόριστος
4. Μέλλοντας Στιγμιαίος
5. Μέλλοντας Διαρκείας
6. Παρακείμενος
7. Υπερσυντέλικος
8. Συντελεσμένος Μέλλοντας
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 25

27. Ενεστώτας
Κάτι κάνω
τώρα!!!
Τρέχω στην αυλή του σχολείου.
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 26

28. Παρατατικός
Χθες έτρεχα στην αυλή του σχολείου.
Κάτι έκανα χθες
συνέχεια!!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 27

29. Αόριστος
Χθες έτρεξα στην αυλή του σχολείου.
Κάτι έκανα χθες
για λίγο !!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 28

30. Οι Mέλλοντες είναι τρεις .
Ο Στιγμιαίος , ο Διαρκείας και ο
Συντελεσμένος
Δεν το ξεχνάμε! Ο
Μέλλοντας παίρνει
πάντα το μελλοντικό
μόριο «θα».
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 29

31. Mέλλοντας Στιγμιαίος
Αύριο θα τρέξω στην αυλή του σχολείου.
Κάτι που θα κάνω
αύριο για λίγο !!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 30

32. Mέλλοντας Διαρκείας
Αύριο θα τρέχω στην αυλή του σχολείου.
Κάτι που θα κάνω
αύριο συνέχεια !!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 31

33. Παρακείμενος
Έχω διαβάσει τα μαθήματα μου.
Κάτι που έχω κάνω
μέχρι τώρα !!!!
Να μην το
ξεχάσω. Ο
Παρακείμενος
παίρνει πάντα το
βοηθητικό ρήμα
έχω
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 32

34. Υπερσυντέλικος
Όταν ήρθες σπίτι μου εγώ είχα φύγει.
Κάτι που είχα κάνει
πιο παλιά !!!!
Να μην το
ξεχάσω. Ο
Υπερσυντέλικος
παίρνει πάντα το
βοηθητικό ρήμα
είχα!!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 33

35. Συντελεσμένος Μέλλοντας
Στις πέντε το απόγευμα θα έχω φύγει.
Κάτι που θα είναι
τελειωμένο στο
μέλλον, αφού πρώτα
γίνει κάτι άλλο!
Κάτι που θα είναι
τελειωμένο στο
μέλλον, αφού πρώτα
γίνει κάτι άλλο!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 34

36. TEΛΟΣ
Επιτέλους
τέλος θέλεις
να πεις!!
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 35

37. Ονοματεπώνυμο μαθητή:
……………………………………………………………………………
Σχολικό Έτος: 2011 - 2012
Επιμέλεια: Καλογερά Ευτυχία
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΚΑΙ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
(α΄μέρος)
ΣΤ2 ΤΑΞΗΣ
…. ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ
…….
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 36

38. πολυτρίχια τσαλαπετεινός
ορειβάτες 1 η Ενότητα ελέφαντας
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 37

39. Ιούλιος Βερν Σουέζ
Ο χρόνος
Για να δείξουμε το χρόνο στον προφορικό ή το γραπτό λόγο
χρησιμοποιούμε διάφορους τρόπους, όπως:
χρόνους ρημάτων χρονικά επιρρήματα χρονικές προτάσεις
ουσιαστικά με λειτουργία
επιρρήματος του χρόνου
Χρόνοι ρημάτων
Κάθε χρόνος φανερώνει κάτι διαφορετικό. Έτσι, έχουμε:
 Ενεστώτας: φανερώνει πως κάτι κάνω ή παθαίνω τώρα, στο παρόν.
Π.χ. Ο δάσκαλος διορθώνει το γραπτό.
 Παρατατικός: φανερώνει πως έκανα ή πάθαινα κάτι στο παρελθόν
συνέχεια.
Π.χ. Ο δάσκαλος διόρθωνε το γραπτό.
 Αόριστος: φανερώνει πως έκανα ή έπαθα κάτι στο παρελθόν για μια
στιγμή.
Π.χ. Ο δάσκαλος διόρθωσε το γραπτό.
 Εξακολουθητικός Μέλλοντας: φανερώνει πως θα κάνω ή θα παθαίνω κάτι
στο μέλλον συνέχεια.
Π.χ. Ο δάσκαλος θα διορθώνει το γραπτό.
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 38

40.  Στιγμιαίος Μέλλοντας: φανερώνει πως θα κάνω ή θα πάθω κάτι στο
μέλλον για μια στιγμή.
Π.χ. Ο δάσκαλος θα διορθώσει το γραπτό.
 Παρακείμενος: φανερώνει πως αυτό που έκανα ή έπαθα έγινε στο
παρελθόν και την ώρα που μιλάμε είναι πια τελειωμένο.
Π.χ. Ο δάσκαλος έχει διορθώσει το γραπτό.
 Υπερσυντέλικος: φανερώνει πως αυτό που έκανα ή έπαθα ήταν
τελειωμένο στο παρελθόν πριν γίνει κάτι άλλο.
Π.χ. Ο δάσκαλος είχε διορθώσει το γραπτό.
 Συντελεσμένος Μέλλοντας: φανερώνει πως αυτό που θα κάνω ή θα πάθω
θα είναι τελειωμένο στο μέλλον ύστερα από ορισμένο χρόνο.
Π.χ. Ο δάσκαλος θα έχει διορθώσει το γραπτό.
ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
Παρελθοντικοί Παροντικοί Μελλοντικοί
Παρατατικός Ενεστώτας Εξακολουθητικός
Μέλλοντας
Αόριστος Παρακείμενος Στιγμιαίος Μέλλοντας
Υπερσυντέλικος Συντελεσμένος Μέλλοντας
Πάμε τώρα να λύσουμε τις
ασκήσεις για να δούμε τι μάθαμε!!!!
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 39

41. Ασκήσεις:
1) Βάζω τα ρήματα των παρενθέσεων στο σωστό χρόνο κ πρόσωπο:
- Άρθρο πρώτο: Όλα τα μαξιλάρια της Ουρανούπολης ______________
(κατάσχομαι).
______________ (ακούγομαι) ένα σούσουρο στο πλήθος, αλλά ο Βουλίμιος
______________ (παίρνω) βαθιά ανάσα και ______________
(συνεχίζω) απτόητος.
- Άρθρο δεύτερο: ______________ (διανέμομαι) στον πληθυσμό εντελώς
δωρεάν καινούρια μαξιλάρια. Αυτό ______________ (αποδεικνύω) τη
στοργή, τη μεγαλοφροσύνη και το απεριόριστο ενδιαφέρον του Αρπατίλαου
για το λαό του.
Στεναγμοί ανακούφισης ______________ (ακούγομαι) από το πλήθος
και μια γριούλα ______________ (δακρύζω) από συγκίνηση. Ο Βουλίμιος
______________ (φτάνω) στο τέλος της περγαμηνής.
(<Τα μαγικά μαξιλάρια>, Ευγένιος Τριβιζάς)
2) Κάνω χρονική αντικατάσταση στα παρακάτω ρήματα:
(βρίσκετε, πλένεται, σερβίρονται)
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 40

42. Χρονικά επιρρήματα
Επιρρήματα λέγονται οι άκλιτες λέξεις που προσδιορίζουν κυρίως τα
ρήματα και φανερώνουν τόπο, χρόνο, ποσό, κ.λ.π.
Χρονικά είναι τα επιρρήματα που δείχνουν χρόνο και απαντούν στην
ερώτηση «πότε» έγινε αυτό που δείχνει το ρήμα (τώρα, πριν, ποτέ, χτες,
αύριο, πρωτύτερα, αμέσως, ήδη, ακόμη, έγκαιρα, απόψε, σήμερα, ξανά,κ.ά.).
Π.χ. Θα σου τηλεφωνήσω αργότερα.
Αύριο θα πάμε εκδρομή.
Εκτός από τα επιρρήματα του χρόνου έχουμε και τους
επιρρηματικούς προσδιορισμούς του χρόνου. (βλ. την αντίστοιχη αναφορά
στο συντακτικό)
Για να δούμε τώρα τι μάθαμε!!!!!!!
Ασκήσεις:
1) Υπογραμμίζω τα χρονικά επιρρήματα στις παρακάτω προτάσεις:
Ο θείος θα έρθει από την Αμερική μεθαύριο.
Αφού τα ‘μαθες αυτά, ας προχωρήσουμε
να γίνουμε ακόμα πιο σοφοί!!!!!!!!!!
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 41

43. Κάπου κάπου χρειάζεται να κάνουμε αυτοκριτική για να γινόμαστε
καλύτεροι.
Δε σου ζήτησα ποτέ να κάνεις αυτό που έκανες χθες.
Φέτος πήγαμε διακοπές στη Σκιάθο, ενώ πέρυσι ήμαστε στην Αντίπαρο.
Το τρένο ξεκίνησε στις οχτώ και ταξίδευε ολονυχτίς για να φτάσει στον
προορισμό του.
2) Φτιάχνω προτάσεις με τα επιρρήματα «αποβραδίς, αδιάκοπα,
έγκαιρα, πάλι»
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
___________________________________________________
 Τους εμπρόθετους προσδιορισμούς του χρόνου, τα ουσιαστικά με
λειτουργία επιρρήματος και τις χρονικές προτάσεις θα τα βρεις
στην αντίστοιχη ενότητα του Συντακτικού.
Ως εδώ τα πήγες
περίφημα!!!! Αν συνεχίσεις
με τον ίδιο ρυθμό, θα είσαι
και ο πρώτος μαθητής!!!!
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 42

44. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 43

45. 1Η
ΕΝΟΤΗΤΑ
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 44

46. Εμπρόθετοι προσδιορισμοί του χρόνου
Είναι κάποιες φράσεις με προθέσεις (από, για, με, σε, κατά, ως,
κ.τ.λ) που μπαίνουν μπροστά από ονόματα ή επιρρήματα και φανερώνουν
χρόνο.
Π.χ. Θα έχουμε επιστρέψει ως το μεσημέρι.
Θα πάει στο γιατρό από νωρίς.
Για μια ώρα να μη με ενοχλήσει κανείς.
Άσκηση:
Υπογραμμίζω τους εμπρόθετους προσδιορισμούς του χρόνου:
Θα βρίσκεται στο γραφείο ως αργά.
Από κείνη τη χρονιά δεν ξαναπήγε στο νησί.
Βγήκαμε βόλτα κατά το απογευματάκι, αφού ο Νίκος μας είχε τηλεφωνήσει
από νωρίς.
Μετά την ταινία θα μαζευτούμε στο σπίτι της Μαρίας για φαγητό.
Θα τα ξαναπούμε σε λίγες μέρες.
Ουσιαστικά με λειτουργία επιρρήματος
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 45

47. Συχνά χρησιμοποιούνται ορισμένα ουσιαστικά σε πτώση αιτιατική,
κυρίως, ή και σε γενική για να δηλώσουν το χρόνο. Τότε έχουμε τη
λεγόμενη αιτιατική του χρόνου ή γενική του χρόνου.
Π.χ. Έλα το Σάββατο να φάμε μαζί.
Τον Ιούνιο κλείνουν τα σχολεία.
Θα ξανάρθουμε του χρόνου.
Άσκηση:
Υπογραμμίζω με πράσινο τις αιτιατικές του χρόνου και με κόκκινο τις
γενικές του χρόνου:
Πέρασε το καλοκαίρι και τελικά δεν πήγαμε στο χωριό.
Ήταν ξημερώματα Σαββάτου όταν μάθαμε τα άσχημα νέα.
Αλλάξαμε τα εισιτήρια και θα φύγουμε την ερχόμενη Κυριακή.
Τις ώρες αυτές που περιμένουμε θα μπορούσαμε να κανονίσουμε τις
δουλειές του μήνα που έρχεται.
Η σοδειά της χρονιάς ήταν αρκετά ικανοποιητική.
Δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις
Είναι οι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώνουν χρόνο,
προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά την κύρια πρόταση.
Εισάγονται με:
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 46

48.  τους χρονικούς συνδέσμους: όταν, σαν (=όταν), ενώ, καθώς, αφού,
αφότου, πριν (να), μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε,
άμα (=όταν).
 λέξεις ή φράσεις που δείχνουν χρόνο, όπως: μέχρι να, κάθε φορά
που, εκεί που, όσο που να, όσο (να), έως ότου (να), κάθε που.
Π.χ. Όταν άλλαξε συμπεριφορά, έγινε πιο αγαπητός στους γύρω του.
Κάθε φορά που μιλάει, τον ακούν όλοι με προσοχή.
Έτρεξε αμέσως κοντά της, μόλις την είδε.
Ασκήσεις:
1) Υπογραμμίζω τις δευτερεύουσες χρονικές προτάσεις:
Αφότου γυρίσαμε από τη δουλειά, δε βγήκαμε από το σπίτι.
Ο γάτος μου κόντευε τα τρία, όταν ένα μεσημέρι δε με περίμενε στην
πόρτα.
Έφυγε μόλις άρχισε να βρέχει.
Αλλά, προτού φύγεις, λύσε τις ασκήσεις.
Μόλις άνοιξε την πόρτα και βγήκε στην αυλή, άκουσε έναν παράξενο
θόρυβο.
Δε θα φύγουμε από εδώ έως ότου λυθεί το ζήτημα.
2) Κάνω σύνταξη:
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 47

49. Το πρωί, όταν ξύπνησα, έφαγα πρωινό και έφυγα.
Ο θείος θα λείπει από την Κυριακή ως την Τετάρτη.
Ενώ ετοιμαζόταν ο Μάκης, χτύπησε το τηλέφωνο.
Η Μαρία και η Πηνελόπη, μόλις γύρισε ο πατέρας, έτρεξαν και τον
φίλησαν.
Του χρόνου τελειώνω τις σπουδές και, ώσπου να βρω δουλειά, τα
πράγματα θα είναι δύσκολα.
Φαίνεται κουρασμένος κάθε φορά που έρχεται.
Μέχρι εδώ βλέπω ότι τα πήγες μια
χαρά….Ζωγράφισε την εικόνα για να
προχωρήσουμε παρακάτω!!!!
ΚΑΛΟΓΕΡΑ ΕΥΤΥΧΙΑ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 48

50. ΠΩΣ ΕΚΦΕΡΕΤΑΙ Ο ΤΟΠΟΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟ
Όταν χρειαζόμαστε να δώσουμε πληροφορίες για το ΠΟΥ βρίσκεται
αυτό στο οποίο αναφερόμαστε χρησιμοποιούμε τοπικούς
προσδιορισμούς. Αυτοί είναι οι εξής:
α) Με τοπικά επιρρήματα
π.χ. Έξω βρέχει. / Μέσα υπάρχει ζέστη. / Κάθισε εκεί στην πολυθρόνα.
β) Φράσεις με προθέσεις ( εμπρόθετοι προσδιορισμοί του τόπου )
π.χ. Ξεκίνησε απ’ την ανατολή. / Προς τα δεξιά βλέπετε το σαλόνι.
γ) Με ονόματα σε πτώση αιτιατική συνήθως
π.χ. Πηγαίνω εξοχή./ Πήγαμε σινεμά.
δ) Με αναφορικές προτάσεις που φανερώνουν τόπο.
π.χ. Πάμε όπου επιθυμείς / Όπου και να πας, θα σε βρω.
Διαβάζω τα τοπικά επιρρήματα από τη γραμματική μου.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1)Στο παρακάτω κείμενο να υπογραμμίσεις όλους τους
επιρρηματικούς προσδιορισμούς που φανερώνουν τόπο και χρόνο.
Το καλοκαίρι πήγαμε στη Ρόδο διακοπές. Ήταν η πρώτη φορά που
πηγαίναμε σε νησί, γι’ αυτό ταξιδέψαμε με μεγάλο πλοίο. Όταν φτάσαμε
, ψάξαμε να βρούμε το ξενοδοχείο. Ήταν ένα μεγάλο τριώροφο κτίριο,
το οποίο διέθετε και πισίνα. Μπροστά από το ξενοδοχείο υπήρχε μια
τεράστια έκταση με γκαζόν και ένα σιντριβάνι στο κέντρο, ενώ πίσω
ήταν ο χώρος στάθμευσης των αυτοκινήτων. Αφού αφήσαμε τις
αποσκευές μας στο δωμάτιο, πήγαμε κατευθείαν για φαγητό, γιατί είχαμε
πεινάσει πολύ. Καθίσαμε σε μια ταβέρνα δίπλα στην παραλία και
απολαύσαμε με ηρεμία τις λιχουδιές.
2) Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τις
κατάλληλες λέξεις και φράσεις που φανερώνουν τόπο.
Πάνω, κάτω, παντού, κοντά, πίσω, δεξιά, εδώ, μπροστά, στο τζάκι,
στο δρόμο, από το φράχτη, απέναντι, μέσα, αριστερά, από το τραπέζι,
πλάι, στη βαλίτσα, εκεί
α)Προτίμησε να καθίσει ……………… …………………για να
ζεσταθεί.
β)Έψαχνε …………..να βρει το φάκελο ………………στον οποίο
βρίσκονταν τα αποτελέσματα των εξετάσεων, αλλά αυτός είχε πέσει
……………………………του σαλονιού.
γ)Περπατούσανε βιαστικά , ο ένας ……………… στον άλλο.
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 49

51. δ)Προσπαθούσε να μαζέψει τα ρούχα του που ήταν πεταμένα
…………….. κι………………. και να τα χώσει……………………….
ε)Μην περνάς……………… αν δεν κοιτάξεις πρώτα …………… κι
……………….. να δεις αν έρχεται κάποιο αυτοκίνητο.
στ)Έτσι όπως κοίταζε………………του δεν είδε την κολώνα που
βρισκόταν ………………… …………….. και έπεσε με δύναμη…….....
……………..της.
3)Βρες τα επιρρήματα και τους εμπρόθετους προσδιορισμούς που
φανερώνουν τόπο και χρόνο.
Πηγαίναμε όπου μας πήγαιναν τα μονοπάτια, σταματώντας στις
εκκλησίες που αποτελούν τα αξιοθέατα του Μυστρά. Είναι πολλές και
τόσο τρυφερά ωραίες, που θα ‘θελε κανείς να τις χαϊδέψει. Όλες έχουν το
εξωτερικό τους άθικτο. Σκορπισμένες εδώ και εκεί, βάζουν, στην
ομοιοχρωμία των ερειπίων, μερικές νότες πρόσχαρες και γλυκές, με τα
κόκκινα κεραμίδια των τρούλων τους, που έχουν πάρει με τον καιρό το
χρώμα από μαραμένα τριαντάφυλλα. Καμιά δεν μοιάζει με την άλλη,
όλες όμως έχουν τόσο απλές και αρμονικές διαστάσεις, που απορεί
κανείς πώς οι Βυζαντινοί που απεικονίζουν στις τοιχογραφίες τους Θεούς
και τους αγίους τους τόσο στυγνούς και βλοσυρούς, τους έχτισαν ναούς
έτσι γλυκούς και χαριτωμένους. Μικρές όλες τους, με τρούλους
ανάλαφρου, με λεπτούς μαρμάρινους κίονες στις αψίδες των παραθύρων,
με προσόψεις εξαίσια διακοσμημένες, θυμίζουν τις μεσαιωνικές εκείνες
ανάγλυφες κασετίνες, τις επίχρυσες και σμαλτωμένες, όπου οι
αρχόντισσες φύλαγαν τα κοσμήματα τους. Το εσωτερικό τους είναι
κατεστραμμένο, οι θαυμάσιες τοιχογραφίες έχουν μισοσβησθεί, χόρτα
έχουν φυτρώσει εκεί όπου άλλοτε ήταν μαρμάρινο δάπεδο με ψηφιδωτά,
κι ο τρούλος είναι συχνά τρύπιος στην κορυφή
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 50

52. ΠΩΣ ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟ
Ο χρόνος είναι η έννοια με την οποία αντιλαμβανόμαστε πότε γίνεται
κάτι ή πόσο διαρκεί. Για να δηλώσουμε, λοιπόν, την έννοια του χρόνου
στον προφορικό ή γραπτό λόγο, χρησιμοποιούμε διάφορους τρόπους,
μεταξύ των οποίων είναι:
Α) ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
► ΧΡΟΝΟΙ των ρημάτων είναι οι διάφοροι τύποι, οι διάφορες μορφές
που παίρνουν τα ρήματα για να μας δείξουν πότε γίνεται κάτι.
π.χ. Ο αγώνας αρχίζει (τώρα – στο παρόν)
Ο αγώνας άρχισε (χθες – στο παρελθόν)
Ο αγώνας θα αρχίσει (αύριο – στο μέλλον)
ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
Παρατατικός
άρχιζα
Ενεστώτας
αρχίζω
ΜΕΛ. ΕΞΑΚΟΛΟΥΘ.
Θα αρχίζω
Αόριστος
άρχισα
Παρακείμενος
Έχω αρχίσει
ΜΕΛ. ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ
Θα αρχίσω
Υπερσυντέλικος
Είχα αρχίσει
ΜΕΛ.ΣΥΝΤΕΛΕΣΜ.
Θα έχω αρχίσει
Β) ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
► Χρονικά επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χρόνο.
Τα πιο συνηθισμένα χρονικά επιρρήματα είναι τα έξης:
Έπειτα, κατόπιν, πρώτα, πριν, πρωτύτερα, νωρίς, αργά, αργότερα,
εγκαίρως, αμέσως, κιόλας, σήμερα, πέρυσι, απόψε, έπειτα, χθες,
ξανά, συχνά, σπάνια, ποτέ, σήμερα κ.ά.
π.χ. Φύγε αμέσως.
Το ασθενοφόρο έφτασε εγκαίρως.
Θα μιλήσουμε αργότερα.
► Επίσης ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου χρησιμοποιού-
νται συχνά και κάποιες φράσεις με προθέσεις (από, για, κατά, με, σε,
μετά, προς, ως κ.λπ.).
π.χ. Δεν κάνει τίποτα για την ώρα.
Θα έρθει κατά το βραδάκι.
Θα έχει φτάσει ως αύριο.
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 51

53. Γ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ
► Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου χρησιμοποιούνται
συχνά και κάποια ουσιαστικά , συνήθως σε πτώση αιτιατική (αιτιατική
του χρόνου) και πιο σπάνια σε πτώση γενική (γενική του χρόνου).
π.χ. θα επιστρέψω το βράδυ.
Έλα την Κυριακή να φάμε μαζί.
Θα ξανάρθουμε του χρόνου.
Δ) ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ
π.χ. Ξημερώνοντας Χριστούγεννα, χτύπησε το σήμαντρο.
Παρατηρώντας τη μούχλα, ανακάλυψε την πενικιλίνη.
Ε) ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
► Χρονικές προτάσεις ονομάζονται οι εξαρτημένες (δευτερεύουσες)
προτάσεις που φανερώνουν χρόνο, προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά μια
άλλη πρόταση.
Οι χρονικές προτάσεις εισάγονται με:
● χρονικούς συνδέσμους: Όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν,
μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα
π.χ. Όταν έμαθε τα νέα, χάρηκε πάρα πολύ.
Μόλις την είδε, έτρεξε αμέσως κοντά της χαμογελώντας.
Θα έχει νυχτώσει, πριν έρθετε.
● λέξεις ή φράσεις που έχουν χρονική σημασία: όσο που να, εκεί που,
κάθε που, κάθε φορά που, μέχρι να κ.α.
π.χ. Όσο να ‘ρθεις, θα έχω γυρίσει.
Μέχρι να αρχίσει η βροχή, είχα φτάσει σπίτι.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι χρονικές προτάσεις συνήθως χωρίζονται με κόμμα από
την πρόταση που προσδιορίζουν.
π.χ. Όταν δεν έχει πολλή δουλειά, πηγαίνει στο εξοχικό του.
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 52

54. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
1) Να υπογραμμίσεις και να αναγνωρίσεις τον τρόπο με τον οποίο
εκφράζεται ο χρόνος στις παρακάτω προτάσεις:
*Σήμερα ο πατέρας είναι κάπως καλύτερα.
{………………………………………………...}
*Το πρωί έκανε πολύ κρύο.
{……………………..…………………….…....}
*Η γιαγιά συγκινήθηκε βλέποντας τον εγγονό της γαμπρό.
{………………………………………………...}
*Ο Δημήτρης κοιμήθηκε στον καναπέ καθώς διάβαζε εφημερίδα.
{………………………………………………...}
*Τα χελιδόνια έφυγαν το φθινόπωρο και θα ξανάρθουν την άνοιξη.
{…………………………………………………}
*Προσπαθώντας να φτάσει το βάζο με το γλυκό έπεσε και χτύπησε.
{………………………………………………….}
*Έχεις διορία ως αύριο για να μου απαντήσεις.
{………………………………………………….}
*Να έρθεις προτού νυχτώσει, και αφού τελειώσουμε την εργασία, θα σε
γυρίσω σπίτι.
{………………………………………………….}
*Καθώς πήγαινε στη δουλειά, είχε ένα ατύχημα και πριν καταλάβει τι
συνέβη βρέθηκε στο νοσοκομείο.
{………………………………………………….}
*Βλέποντας τη σημαία να κυματίζει δάκρυσε.
{…………………………………………………..}
2) Φτιάχνω προτάσεις με δυο χρονικά επιρρήματα, δυο χρονικούς
συνδέσμους και δυο χρονικές μετοχές:
ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………....
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
......................................................................................................................
......................................................................................................................
ΜΕΤΟΧΕΣ
…………………………………………………………………………..…
…………………………………………………………………………….
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 53

55. 3) Να ξαναγράψεις το παρακάτω κείμενο αλλάζοντας τους χρόνους
των ρημάτων ώστε όλα όσα αναφέρονται σε αυτό να φαίνονται σαν
να συνέβαιναν στο παρελθόν.
Από νωρίς το πρωί ο ουρανός είναι σκεπασμένος με μαύρα σύννεφα,
που όσο περνά η ώρα πυκνώνουν. Η ατμόσφαιρα είναι βαριά και
απειλητική. Ο αέρας αρχίζει να φυσάει δυνατά. Τα κλαδιά των δέντρων
λυγίζουν δεξιά και αριστερά, έτοιμα να σπάσουν. Σε λίγο αρχίζουν τα
μπουμπουνητά. Αστραπές σκίζουν τον αέρα και τα τζάμια τρίζουν από το
δυνατό θόρυβο. Δεν αργεί να ξεσπάσει η βροχή. Στην αρχή είναι απαλή,
αλλά στη συνέχεια δυναμώνει όλο και περισσότερο. Οι σταγόνες χτυπούν
με δύναμη το τζάμι. Τραβάω την κουρτίνα της μπαλκονόπορτας και
κοιτάζω έξω. Ευτυχώς είναι Σάββατο και δεν έχουμε σχολείο. Έτσι
κάθομαι στη ζεστασιά και την ασφάλεια του σπιτιού μου και
παρακολουθώ τη βροχή από το τζάμι. Είναι η πρώτη φθινοπωρινή
καταιγίδα.
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 54

56. Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 55

57. Επαναληπτικό 1ης Ενότητας – Ταξίδια – τόποι – μεταφορικά μέσα27 Σεπ.
Όνομα : _______________________________________
1. Συμπλήρωσε με τα γράμματα που λείπουν και τόνισε :
« Συνήθ……..ζε να πηγ………..νει στο καφεν………ο του χωριού. Πλάι στο μεγάλο
ασπρ……..σμένο τ…….χο που τον σκέπαζε ο κ………σσός και κάτω από ένα τεράστιο
πλατάνι , έπινε τον καφέ του και άκουγε ιστορίες από παλιούς θαλα………….μάχους
οι οποίοι με αφοπλ…….στ……..κή αυτοπεπ……..θ………ση κατέθεταν τα
εξ………φρεν………κά κατ……ρθ………ματά τους . Έλ……..νε κι αυτός τους κάβους του
μυαλού του και χωρίς ποτέ να χάνει τον προσανατ……..λ…….σμό του , έβαζε
πλ……..ρη με την φαντασία του για μέρη μακρ…….νά».
2. Σχημάτισε το επίθετο από τη λέξη στην παρένθεση και γράψε το στο σωστό
τύπο.
 Πηγαίνει στην εργασία της με το ………………………………… (άστυ= πόλη)
λεωφορείο.
 Η ………………………………. (αεροπόρος) εταιρεία ενημέρωσε το ………………………….
(επιβάτης) κοινό πως η πτήση θα έχει καθυστέρηση.
 Το ………………………………….(σιδηρόδρομος) δίκτυο της χώρας είναι από τα
καλύτερα των Βαλκανίων.
 Η τροχαία κάνει ελέγχους σε όλο το μήκος των ………………………………(έθνος)
οδών .
 Η εταιρεία αυτή προσφέρει δωρεάν ………………………………(οδός) βοήθεια σε
περίπτωση ατυχήματος.
3. Να υπογραμμίσετε σε κάθε σειρά τη λέξη που δεν είναι συνώνυμη με την
αρχική.
 Αποκλείω : απομονώνω , επιτρέπω , περιορίζω
 Προσευχή : ικεσία , δέηση , υπόσχεση
 Ειρήνη : αναταραχή , ομαλότητα , ηρεμία
 Επαινώ : παινεύω , εγκωμιάζω , επικρίνω
 Μελαγχολικός : άκεφος , πρόσχαρος , θλιμμένος
4. Να αντιστοιχίσετε τα συνώνυμα :
Διάδοση φιλαλήθεια κακουχία μιμούμαι
Ειλικρίνεια εξάπλωση αντιγράφω ταλαιπωρία
Θαμπός αμυδρός
Παγκαλάκης Γεώργιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 56

58. Επαναληπτικό 1ης Ενότητας – Ταξίδια – τόποι – μεταφορικά μέσα27 Σεπ.
5. Ξαναγράψτε την παρακάτω παράγραφο χρησιμοποιώντας ενεστώτα .
« Ο Μηνάς άκουσε τα νέα και ανήσυχος έτρεξε στο σπίτι του. Βρήκε την πόρτα
κλειστή. Όλοι έλειπαν . Ρώτησε τους γείτονες μήπως γνώριζαν τι είχε συμβεί . Η
αγωνία του μεγάλωσε όταν είδε πως έλειπε και το αυτοκίνητο. « Μα πού πήγαν όλοι
έτσι ξαφνικά ; » αναρωτήθηκε .
Ο Μηνάς ακούει τα νέα ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
6. Να υπογραμμίσεις στις παρακάτω περιόδους τις χρονικές προτάσεις:
 Μόλις κατάλαβε τι είχε συμβεί , έφυγε αμέσως.
 Όταν βράδιασε χωρίς να φανεί ,καταλάβαμε πως δε θα έρθει.
 Είχε ένα ατύχημα, καθώς πήγαινε στη δουλειά .
 Όπως όλες οι γυναίκες , κολακεύεται όταν την επαινούν .
7. Στις παρακάτω υπογραμμισμένες χρονικές προτάσεις γράψε στην
παρένθεση τι δηλώνουν ( προτερόχρονο , ταυτόχρονο ή υστερόχρονο).
 Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές του , άρχισε να ψάχνει για δουλειά.
(__________________)
 Κάθε που τον βλέπω να έρχεται, νιώθω την καρδιά μου να χτυπά .
(__________________)
 Πριν μεσουρανήσει ο ήλιος , πρέπει να έχουμε τελειώσει. (_______________)
 Μόλις έφτασε ο προπονητής της ομάδας , άρχισε η προπόνηση.
(_________________)
 Ενώ εγώ μιλούσα στο τηλέφωνο , η μητέρα έπλενε τα πιάτα στην κουζίνα .
(____________________)
 Προτού τελειώσει η θεατρική παράσταση , οι θεατές εγκατέλειψαν την
αίθουσα . (_______________________)
Παγκαλάκης Γεώργιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 57

59. © Γρηγόρης Ζερβός 1
ΓΛ ΣΣΑ
Επαναληπτικές εργασίες
Όλο το χρόνο οργάνωνε το σχολείο µου αυτή την εκδροµή στον Παρνασσό, ώσπου έφτασε ε-
πιτέλους η µέρα αναχώρησης. Είχα ετοιµάσει τα πράγµατά µου από το προηγούµενο βράδυ.
Έβαλα τα τελευταία ρούχα στη βαλίτσα µου και κάθισα στο παράθυρο κοιτάζοντας πότε θα
φανεί το σχολικό. Το κρύο θα είναι τσουχτερό, γι’ αυτό φρόντισα να πάρω µαζί µου χοντρά
πουλόβερ, γάντια και κασκόλ. Η τσάντα µου είναι τόσο βαριά, που δύσκολα µπορώ να την κου-
βαλήσω µόνη µου.
1) Βρίσκω τα ρήµατα της οριστικής στο παραπάνω κείµενο και σηµειώνω σε
ποιον χρόνο ανήκουν.
Ρήµα Χρόνος
2) Βάζω τα ρήµατα των παρακάτω φράσεων στην κατάλληλη στήλη του πίνακα
που ακολουθεί.
Θα έχω φύγει µέχρι το απόγευµα.
Θα ταξιδέψω µε το αεροπλάνο.
Το νησί ήταν καταπράσινο µε απέραντες αµµουδιές.
Το αυτοκίνητο χρειάζεται βενζίνη.
Ο αρχαιολογικός χώρος παρέµεινε κλειστός για λίγες µέρες.
Έβγαλε εισιτήρια για το τρένο.
Τα σχολεία ανοίγουν.
Έχει ετοιµάσει τα πράγµατά του.
Οι µαθητές θα λύσουν τις ασκήσεις.
Όνομα: ........................................................... ΣΤ΄
……… /……… /………
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 58

60. © Γρηγόρης Ζερβός 2
Παρελθοντικοί
χρόνοι
Παροντικοί
χρόνοι
Μελλοντικοί
χρόνοι
3) Στο παρακάτω κείµενο βρίσκω τους επιρρηµατικούς προσδιορισµούς που
εκφράζουν χρόνο και τους τοποθετώ εκεί που πρέπει.
Χτες γύρισα από τη Φολέγανδρο όπου πέρασα και φέτος τις διακοπές µου. Οµολογώ ότι ήταν πο-
λύ όµορφα! Ξυπνούσα νωρίς και πήγαινα στη θάλασσα. Από το πρωί µέχρι το απόγευµα καθό-
µουν στην παραλία. Όταν άρχιζε να νυχτώνει, γυρνούσα στο σπίτι, ντυνόµουν κι έβγαινα στα
στενά σοκάκια της Χώρας για να παίξω µε τους φίλους µου. Το βράδυ, µόλις έπεφτα για ύπνο,
έκανα σχέδια για την επόµενη µέρα. Κι αυτές οι διακοπές θα µου µείνουν αξέχαστες!
Ουσιαστικά:
……………………………………………………………………………………………………………
Επιρρήµατα:
……………………………………………………………………………………………………………
Χρονικές προτάσεις:
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 59

61. © Γρηγόρης Ζερβός 3
4) Βάζω τα παρακάτω ρήµατα στο σωστό χρόνο.
έχω λύσει, έτρεχα, θα στολίσω, γράφω, είχα κοιτάξει, σκούπισα, θα έχω φάει, θα διαβάζω, κοίτα-
ξα, πίνω, θα έχεις ποτίσει, µιλούσαν, είχατε σκεπάσει, θα φωνάξουν, έχετε πιάσει, ανακατώσα-
µε, θα γυρίζουν, ξυπνάω, έλουζα, είχαν κοιµηθεί, θα γελάσει, έχει πιει.
Ενεστώτας: ……………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….
Παρατατικός: ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
Αόριστος: ………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………
Μέλλ. Εξακολουθητικός: ………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………
Μέλλ. Συνοπτικός: ……………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………
Παρακείµενος: ………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………………
Υπερσυντέλικος: ………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………
Μέλλ. Συντελεσµένος: …………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 60

62. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:_________________________________________
1. Να μεταφέρετε το παρακάτω κείμενο από το παρελθόν στο παρόν
χρησιμοποιώντας παροντικούς χρόνους, όπου χρειάζεται:
Όταν συνήλθε, διαπίστωσε με θλίψη και τρόμο ότι οι περισσότεροι αιχμάλωτοι είχαν
σκοτωθεί. Ευτυχώς ο ίδιος δεν είχε τραυματιστεί σοβαρά. Είχε μόνο μερικούς μώλωπες
στα χέρια και στα πόδια. Οι αντάρτες, που περιποιούνταν τους τραυματίες, τον πλησίασαν
και τον βοήθησαν να σηκωθεί. Του έδωσαν κάτι να φάει και να πιει. Ένας μάλιστα του
χάιδεψε τα μαλλιά. Ήταν η πρώτη τρυφερή χειρονομία μετά από τόσο καιρό! Ο μικρός
έβαλε τα κλάματα. Ύστερα τον πήραν μαζί τους στο βουνό. Την άλλη μέρα τον
εμπιστεύτηκαν σε μια φιλόξενη οικογένεια ενός ορεινού χωριού για να τον φροντίσει.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
2. Σχημάτισε επίθετα από τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στα κενά των
προτάσεων.
• Φέτος αποφασίσαμε να περάσουμε τις …………………………………… (καλοκαίρι) μας
διακοπές στις Κυκλάδες.
• Μου αρέσει πολύ να κάνω βόλτα με το ποδήλατο στον ……………………………… (παραλία)
δρόμο της πόλης.
• Οι εκδηλώσεις της ……………………………. (ναύτης) εβδομάδας θα αρχίσουν στις 25
Ιουνίου.
• Το χωριό του παππού μου βρίσκεται στην …………………………… (όρος) Ήπειρο.
3. Συμπληρώστε τα κενά με τα γράμματα που λείπουν και τονίστε όπου χρειάζεται.
Απορροφ……μένος, συνέχ…..σα παρακάτ…… στις σελ……δες που αναφέρ…….νταν στις
«Μαθητ……κές δραστ……ριότητες» του προηγούμενου τρ……μήνου. Ξεχώρ……σα την
Παρασκευή ψωμιού από τα παιδιά της Β τάξης και τη σ……νέντευξη που π……ραν από
τον κ. δήμαρχο μερικ…… συμμαθητές μου, σχετικά με προβλήματα τ……ς περιοχής και
τ……ς δυνατότ……τες επίλ……σής τους. Κατόπιν αναπόλησα ωραίες στιγμές
παρατηρ……ντας τις φωτογραφίες από τις αθλητ……κές δραστηριότητες και τις
εορταστικές εκδηλ……σεις της προηγούμενης χρονιάς. Χάρ……κα πολύ, όταν σε ένα
στιγμιότυπο διέκρινα τον εαυτό μου ν’ απαγγέλ…… ένα ποίημα στη γιορτή της 25ης
Μαρτίου.
Παλάνης Αθανάσιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 61

63. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:_________________________________________
4. Να συμπληρώσετε να κενά του κειμένου, βάζοντας το ρήμα στο σωστό χρόνο:
Αλλά δεν ………………………………….. (κρατιέμαι) άλλο. ……………………………….. (Θέλω) προπαντός
να καμαρώσω το δικό μου «αριστούργημα». ……………………………… (Γράφω) ένα μικρό διήγημα
σχετικά με μια περιπέτεια του αγαπημένου μου ήρωα, του Σούπερμαν. ………………………..
(Ανατρέχω) λοιπόν στα περιεχόμενα, ……………………………. (ρίχνω) μια γρήγορη ματιά στα
υπόλοιπα θέματα του συγκεκριμένου τεύχους και ………………………………. (αναζητώ) τη σελίδα
που ……………………………… (περιέχω) το κείμενό μου. Τότε ……………………………… (διαπιστώνω)
με περηφάνια ότι …………………………………….. (καταλαμβάνω) όχι μόνο μια, αλλά τρεις
ολόκληρες σελίδες, από την οκτώ μέχρι την έντεκα! …………………….. (Έχω) μάλιστα
διακοσμηθεί με σχέδια και εικόνες. Το …………………………………… (ξαναδιαβάζω) αμέσως
χωρίς άλλη χρονοτριβή.
6. Στο παρακάτω κείμενο βρείτε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς που
εκφράζουν χρόνο και βάλτε τους στην κατάλληλη στήλη:
Το μεσημέρι τα πρώτα σύννεφα έκαναν την εμφάνισή τους. Αργότερα άρχισε να φυσάει
και να κάνει ψύχρα. Το απόγευμα όλα γύρω σκοτείνιασαν. Τα πουλιά πετούσαν χαμηλά
κάνοντας κύκλους. Ύστερα αναζήτησαν καταφύγιο στις φωλιές τους. Οι περαστικοί
επιτάχυναν βιαστικά το βήμα τους για να φτάσουν στον προορισμό τους, καθώς στο
βάθος ακούγονταν κιόλας τα πρώτα μπουμπουνητά. Ο αέρας ξεγύμνωνε ολοένα και
περισσότερο τα ανυπεράσπιστα δέντρα. Έριχνε κάτω στο δρόμο τα φύλλα τους και μετά
τα παρέσερνε στο διάβα του. Οι πρώτες ψιχάλες έπεφταν, όταν η μητέρα μου βγήκε έξω
ανήσυχη, φέρνοντάς μου μια ζακέτα, για να μην κρυώσω. Οι σταγόνες της βροχής
μεγάλωναν. Πλέον έβρεχε πολύ δυνατά. Οι πεζοί, προστατευμένοι κάτω από τα υπόστεγα
και τα μπαλκόνια των σπιτιών, περίμεναν ανυπόμονα να σταματήσει η μπόρα. Στο δρόμο
σχηματίστηκαν οι πρώτες λακκούβες με νερό, ενώ τα αυτοκίνητα με αναμμένα τα φώτα
τους έπεφταν μέσα εκτοξεύοντας γύρω τους λάσπες.
Επιρρήματα Ουσιαστικά Χρονικές προτάσεις
7. Γράψτε από μια πρόταση με καθεμιά από τις λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν χρόνο.
 το πρωί  ____________________________________________________
 από τότε  ____________________________________________________
 αργότερα  ____________________________________________________
 μέχρι να  ____________________________________________________
Παλάνης Αθανάσιος
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 62

64. Ταξίδια,τόποι,μεταφορικά μέσα
1. Φαντάσου ότι συμμετέχεις στο παρακάτω ταξίδι.Ξαναγράψε το κείμενο
στο παρόν
Ο Γιώργος κι ο Χρήστος αναχώρησαν για την εκδρομή τους στην αρχαία
Ολυμπία.Η διαδρομή ήταν μεγάλη,αλλά το τοπίο τους αποζημίωνε .Όταν
έφτασαν στον ιερό τόπο περπάτησαν στο χώρο του σταδίου.Στη συνέχεια
είδαν το ναό του Δία.Μετά μπήκαν στο Μουσείο και παρατήρησαν το
περίφημο άγαλμα του Ερμή του Πραξιτέλη.Ηξενάγηση κράτησε αρκετή
ώρα,γιατί υπήρχαν πολλά εκθέματα,αλλά άξιζε τον κόπο.Πέρασαν
υπέροχα!
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
2. Σχημάτισε επίθετα από τα ουσιαστικά των παρενθέσεων στα
κενά των προτάσεων.
Το……………………..( ταξίδι) γραφείο μας έκανε μια μεγάλη
προσφορά.
Η………………………….(ορειβασία)ομάδα κατάφερε να φτάσει στην
κορυφή του Ολύμπου.
Το πιο …………………………(εμπόριο) λιμάνι της χώρας μας είναι ο
Πειραιάς.
Ο ………………………………(μυστήριο) επισκέπτης άφησε την παρέα
άφωνη.
evakentrou
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 63

65. 3. Μπορείς να περιγράψεις την σχολική σου τσάντα;
evakentrou
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 64

66. ΟΝΟΜΑ :………………………………………………………………………………………………………
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ
ΤΑΞΗ ΣΤ΄ ΕΝΟΤΗΤΑ 1Η
ΤΑΞΙΔΙΑ ΤΟΠΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ
1. Να συμπληρώσεις τα κενά του παρακάτω κειμένου βάζοντας τα ρήματα των
παρενθέσεων στον τύπο και στο χρόνο που ταιριάζουν :(ΒΑΘΜΟΙ 20)
Το περασμένο καλοκαίρι , καθώς πηγαίναμε στην Αλεξανδρούπολη ,............................
(περνώ) από την Ξάνθη . Η πόλη αυτή μας ................................ (κάνω) μεγάλη εντύπωση .
Η βόλτα μας στην πόλη .....................................(ξεκινώ) από την κεντρική πλατεία , όπου
.............................................. (κυριαρχώ) η εικόνα του Ρολογιού , που ...................................
(χτίζομαι) το 1859 . Μετά ........................................... (βαδίζω) στα δρομάκια της , όπου
............................................... ( βλέπω) πολλά παλιά αρχοντικά . ..........................................
(Συνεχίζω) την περιπλάνηση μας στη νότια πλευρά της και ..............................................
(περπατώ) ανάμεσα στα καπνεργοστάσια και τις καπναποθήκες , τα κτίρια που
................................................ (συνδέομαι) με την οικονομική ιστορία της πόλης εδώ και
πολλά χρόνια.
2. Να γράψεις τα επίθετα που παράγονται από τα παρακάτω ουσιαστικά: (ΒΑΘΜΟΙ 10)
Μαλλί : ........................... καλοκαίρι: ..............................
Παιδί: ............................ ήλιος: ...................................
Ξύλο : ........................... ασήμι: ...................................
Γυναίκα : ........................ αγκάθι:..................................
Πείσμα :......................... έθνος : ...................................
3. Να υπογραμμίσεις στις παρακάτω περιόδους τις χρονικές προτάσεις:(ΒΑΘΜΟΙ 20)
 Μόλις κατάλαβε τι είχε συμβεί , έφυγε αμέσως.
 Όταν βράδιασε χωρίς να φανεί καταλάβαμε πως δε θα έρθει.
 Είχε ένα ατύχημα, καθώς πήγαινε στη δουλειά .
 Όπως όλες οι γυναίκες , κολακεύεται όταν την επαινούν .
 Μπορείς να φύγεις , αφού επιστρέψω εγώ στο σπίτι .
4. Να γράψεις μια ανακοίνωση για μια ημερήσια εκδρομή που οργανώνει ο σύλλογος γονέων και
κηδεμόνων του σχολείου μας στη Θεσσαλονίκη.(ΒΑΘΜΟΙ 25)
Ο ΒΑΘΜΟΣ ΜΟΥ
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Ηρώ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 65

67. 5. Να
γράψεις την περιγραφή της τάξης μας . Πρόσεξε να γράψεις σε παραγράφους που καθεμιά
θα αναφέρεται σε ένα θέμα . (ΒΑΘΜΟΙ 25)
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !
Ηρώ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 66

68. ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η
ΜΕΡΟΣ Α: ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
1. Αφού διαβάσετε το κείμενο «Σ ΄ένα συνοριακό σταθμό»,από το Ανθολόγιο σας σελ.67 ν
απαντήσετε στις πιο κάτω ερωτήσεις:
α. Ποιο ήταν τ΄όνειρο του ήρωα μας; Κατάφερε να το πραγματοποιήσει;
………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………. ……
…………………………………………………………………………………..
β.Πού φαίνεται η μεγάλη αγάπη που είχε ο ήρωάς μας για τα τρένα; Γράψε τρία(3) σημεία από το
κείμενο που να αποδεικνύουν αυτό το γεγονός.
1 ………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………...
2 ……………………………………………………………………………………….............
………………………………………………………………………………………………..
..…………………………………………………………………………………………........
3……………………………………………………………………………………….............
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
γ. Σε 10-15 γραμμές να γράψετε την περίληψη του κειμένου
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………........................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
ΜΕΡΟΣ Β: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
ΜΑΡΙΝΑ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 67

69. Φανταστείτε πως είστε ο ήρωας του κειμένου και διηγείστε τις αναμνήσεις σας στο δάσκαλο φίλο σας.
Είστε στο σημείο που του μιλάτε για ένα καινούριο τρένο, στο οποίο μπήκατε για πρώτη φορά, αφού
ήρθατε να δουλέψετε σε καινούριο σταθμό. Σε 1-2 παραγράφους να περιγράψετε αυτό το τρένο το
οποίο σας έκανε εντύπωση.
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………........................................................................
........................................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................................
.....................................
ΜΕΡΟΣ Γ: ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
1. Να βρείτε από το κείμενο και να γράψετε 5 χρονικούς προσδιορισμούς.
…………………………., ………………………………., …………………………………
…………………………., ……………………………….,
2. Να ξαναγράψετε την τελευταία παράγραφο σαν να γίνεται τώρα, αρχίζοντας έτσι:
Τολέει………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………
………………
3. Να υπογραμμίσεις τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων και να αναγνωρίσεις το χρόνο τους.
α. Ο γεωργός όργωσε το χωράφι. (………………..)
β. Με την ανατολή του ήλιου θα έχω επιστρέψει στο σπίτι. (………………………)
γ. Στην κατασκήνωση ξυπνούσαμε στις οχτώ το πρωϊ. (………………………)
δ. Θα πληρώσετε με κάρτα ή μετρητά; (……………………………..)
ε. Η Κάτια είχε φύγει όταν έφτασα. (…………………………….)
ζ. Τον τελευταίο καιρό έχει αναθεωρήσει πολλές απόψεις του. (…………………….)
ΜΑΡΙΝΑ ΜΑΤΘΑΙΟΥ
Επιμέλεια: Χρήστος Χαρμπής σελίδα 68