ini ialah amali bagi subjek SCES3013. maaf sekiranya ada kesalahan atau kekeliruan kerana saya pun selalu pening. haha. semoga berguna sekiranya ingin tengok format. tQ.

1. 1
AMALI 4: RANGSANGAN DAN GERAK BALAS TUMBUHAN
TAJUK : Rangsangan dan Gerak Balas Tumbuhan.
TUJUAN : Mengkaji dan mengenal pasti rangsangan yang dikesan oleh
tumbuhan dan gerak balas tumbuhan terhadap rangsangan
itu.
A. GERAK BALAS TUMBUHAN TERHADAP CAHAYA (Set A)
BAHAN : Biji benih kacang hijau, kapas basah.
RADAS : Mangkuk pijar, kotak berlubang.
PROSEDUR :
1. Biji benih kacang hijau dicambahkan di dalam mangkuk pijar berisi kapas
basah tiga hari sebelum aktiviti.
Mangkuk pijar
Biji benih
kacang hijau
Kapas
Kotak
berlubang

2. 2
2. Mangkuk pijar berisi anak pokok dimasukan ke dalam kotak berlubang.
3. Kotak dibiarkan selama tiga hari.
4. Sertakan gambar keadaan akar dan pucuk anak benih selepas tiga hari.
PEMERHATIAN :
Gerak Balas Tumbuhan Pucuk Pucuk bergerak ke arah sumber cahaya.
(Fototropisme positif)
Akar Akar bergerak ke bawah, bertentangan
dengan sumber cahaya. (Fototropisme
negatif)
Pemerhatian
Keadaan akar:
Pucuk

3. 3
B. GERAK BALAS TUMBUHAN TERHADAP TARIKAN GRAVITI (Set B)
BAHAN : Biji benih kacang hijau, kapas basah, plastisin.
RADAS : Piring petri.
PROSEDUR :
1. Biji benih kacang hijau dicambahkan di dalam piring petri berisi kapas basah
tiga hari sebelum aktiviti.
2. Plastisin diletakkan sebagai tapak untuk melekatkan sisi piring petri.
Akar
Kapas
Plastisin
Piring petri
Biji benih
kacang hijau

4. 4
3. Piring petri diletakkan di atas plastisin dalam anggaran sudut 90°.
4. Radas telah dibiarkan di dalam almari gelap selama tiga hari.
5. Sertakan gambar keadaan akar dan pucuk anak benih selepas tiga hari.
PEMERHATIAN :
Gerak Balas Tumbuhan Pucuk Pucuk bergerak ke atas. (Geotropisme
negatif)
Akar Akar bergerak ke bawah. (Geotropisme
positif)
Pemerhatian
Akar
Pucuk

5. 5
C. GERAK BALAS TUMBUHAN TERHADAP AIR (Set C)
BAHAN : Bijih benih kacang hijau, gel silika, kapas basah.
RADAS : Bikar 250 ml, jaring plastik.
PROSEDUR :
1. Biji benih kacang hijau dicambahkan di dalam piring petri berisi kapas basah
tiga hari sebelum aktiviti.
2. Gel silika dimasukkan ke dalam bikar dan bikar ditutup menggunakan kasa
dawai.
3. Anak pokok bersama kapas basah diletakkan ke atas kasa dawai.
4. Radas telah dibiarkan di dalam almari gelap selama tiga hari.
5. Sertakan gambar keadaan akar dan pucuk anak benih selepas tiga hari.
Biji benih
kacang hijau
Bikar 250 ml
Gel silika
Kapas
Jaring plastik

6. 6
PEMERHATIAN :
Gerak Balas Tumbuhan Pucuk Pucuk bergerak ke atas. (Hidrotropisme
negatif)
Akar Akar bergerak ke bawah, kemudian
bergerak ke kapas semula.
(Hidrotropisme positif)
Pemerhatian
Keadaan akar:
Pucuk

7. 7
PERBINCANGAN :
Gerak balas tropisme ialah gerak balas pertumbuhan bahagian akar dan
pucuk terhadap rangsangan di sekelilingnya. Gerak balas tropisme terbahagi
kepada dua iaitu gerak balas positif dan gerak balas negatif. Gerak balas
positif bermaksud gerak balas yang berlaku ke arah rangsangan manakala
gerak balas yang menjauhi rangsangan disebut gerak balas negatif. Terdapat
tiga jenis gerak balas tropisme iaitu fototropisme, geotropisme dan
hidrotropisme.
Eksperimen Set A di mana anak pokok diletakkan dalam sebuah kotak
berlubang ialah untuk menguji gerak balas tumbuhan terhadap cahaya.
Pergerakan tumbuhan sebagai gerak balas terhadap rangsangan cahaya ialah
fototropisme. Berdasarkan keputusan yang diperoleh, pucuk tumbuhan telah
bergerak mengikut rangsangan cahaya, bermaksud tumbuhan menunjukkan
gerak balas fotoropisme positif. Pucuk tumbuhan tumbuh dan bergerak ke
arah sumber cahaya, iaitu lubang yang dibuat pada kotak tersebut. Akar anak
pokok pula bersifat fototropisme negatif kerana ia menjauhi cahaya, tidak
memerlukan cahaya, hanya bergantung kepada keperluan air dan tarikan
graviti.
Akar

8. 8
Tumbuhan memerlukan cahaya untuk menjalankan fotosintesis.
Fotosintesis ialah proses yang dijalankan tumbuhan untuk menghasilkan
makanan. Tumbuhan menyerap cahaya kerana mempunyai pigmen klorofil
yang memberi warna hijau kepada tumbuhan. Berikut ialah persamaan bagi
proses fotosintesis:
Persamaan fotosintesis:
6CO2 + 12H2O ⎯
⎯
⎯
⎯ →
⎯ +klorofil
cahaya
6O2 + C6H12O6 +6H2O
Selain itu, tumbuhan memanjang dan pucuknya keluar melalui lubang dan
membengkok ke atas kerana kewujudan auksin pada batang tumbuhan.
Auksin ialah sejenis hormon yang ada pada tumbuhan yang merangsang
pemanjangan sel tumbuhan. Auksin amat sensitif dan menjauhi sumber
cahaya. Sumber cahaya daripada atas akan menyebabkan tumbuhan akan
membengkok ke atas kerana bahagian yang terlindung daripada cahaya akan
memanjang akibat pengumpulan auksin pada bahagian tersebut.
Pada eksperimen Set B di mana anak pokok diletakkan pada piring petri
dan piring petri diletakkan dalam posisi berserenjang dengan tapak, dilekatkan
ke tapak dengan bantuan plastisin. Eksperimen ini bertujuan untuk menguji
gerak balas tumbuhan terhadap tarikan graviti. Geotropisme ialah tropisme
yang sesuai dengan pergerakan gerak balas tumbuhan yang berkaitan tarikan
graviti pada kerak bumi. Akar tumbuh memanjang ke bawah akibat tarikan
graviti, menunjukkan geotropisme positif. Pucuk pula tumbuh membengkok ke
atas, bertentangan dengan tarikan graviti yang menjelaskan sifat geotropisme
negatifnya.
Terdapat kepekatan auksin yang tinggi pada bahagian hujung pucuk dan
hujung akar. Kepekatan auksin yang tinggi pada bahagian bawah pada hujung
pucuk akan merangsang pemanjangan sel tumbuhan, membuatkan tumbuhan

9. 9
memanjang ke atas. Kepekatan auksin pada bahagian bawah pada hujung
akar akan merencat pertumbuhan akar, menyebabkan akar membengkok dan
memanjang ke bawah mengikut graviti.
Tujuan eksperimen ketiga dijalankan ialah untuk memerhati gerak balas
tumbuhan terhadap air. Gel silika diletakkan pada dasar bikar untuk menyerap
kelembapan pada bahagian bawah tumbuhan. Kemudian, anak pokok yang
tumbuh pada kapas basah diletakkan di bahagian atas bikar, berlapikkan
jaring plastik. Hasil eksperimen menunjukkan akar menembusi kapas basah
dan meneruskan proses pemanjangan akar. Namun, akar kembali ke kapas
basah. Pucuk pula terus tumbuh ke atas, berlawanan dengan kapas basah
sebagai pembekal air. Gerak balas tumbuhan yang dikaitkan dengan air ialah
tropisme jenis hidrotropisme.
Berdasarkan keputusan yang diperoleh, pucuk telah menunjukkan gerak
balas negatif terhadap air yang dipanggil hidrotropisme negatif. Akar pula
bergerak ke bawah akibat graviti, namun kembali ke kapas yang dibasahkan
dengan air kerana sifat akar yang hidrotropisme positif. Gel silika yang
berperanan untuk menyediakan persekitaran yang kering membuatkan
geotropisme positif pada tumbuhan telah dibatasi oleh hidrotropisme positif.
Umumnya, air, udara dan cahaya ialah keperluan asas tumbuhan. Akar
tumbuhan akan bergerak ke arah air untuk menyerap air kerana air akan
dihantar ke seluruh bahagian pokok terutamanya daun yang akan
menjalankan proses fotosintesis. Proses fotosintesis akan menukarkan air,
nutrien dan karbon dioksida untuk menghasilkan tenaga, glukosa, dan oksigen
dengan bantuan klorofil dan cahaya matahari. Air juga penting untuk
tumbuhan dalam proses metabolisme tumbuhan pemanjangan sel tumbuhan
dan membantu proses respirasi pada tumbuhan.

10. 10
KESIMPULAN :
Kesimpulannya, setiap pertumbuhan yang berlaku pada sesebuah
tumbuhan adalah akibat rangsangan daripada persekitarannya. Bahagian
tumbuhan seperti pucuk dan akar akan bergerak balas terhadap rangsangan
tertentu seperti air, cahaya, dan graviti. Setiap gerak balas ini diklasifikasikan
sebagai gerak balas tropisme dan setiap rangsangan yang berbeza akan
memberikan gerak balas yang berbeza seperti fototropisme terhadap
rangsangan cahaya, geotropisme terhadap rangsangan graviti dan
hidrotropisme terhadap rangsangan air.

11. 11
RUJUKAN :
Chang, T. H., Yamin Yasin, Fazilah Hamzah, Linggi Entain, Nor Azlina Mohd
Arif, Norma Ismail et al. (2014). Kunci emas SPM: Biologi tingkatan 5.
Petaling Jaya, Malaysia: Sasbadi Sdn. Bhd.
Gajendra Khandewal & Deepthi Uthaman. (nd). Plant movement. Diperoleh
daripada http://biology4isc.weebly.com/plant-movement.html
Hailmi. (2013). Rangsangan dan gerak balas tumbuhan. Diperoleh daripada
http://www.cikguhailmi.com/2013/01/sains-rangsangan-dan-gerak-balas.ht
ml
Mahadiah Muda. (2014). Xpress tuntas SPM: Biology (bilingual). Petaling
Jaya, Malaysia: Sasbadi Sdn. Bhd.
Nur Raihan Idris, Suhaima Mohammad Suki & Yap, C. M.. (2017). Revisi mobil
biologi SPM. Puchong, Selangor, Malaysia: Penerbitan Nadi Ilmu Sdn.
Bhd.
Sahabuddin Basri, Shafizah Hisham, Norfarizah Ali & M. Rosli. (2016). S.O.S.
ulang kaji last minute SPM. Petaling Jaya, Malaysia: Sasbadi Sdn. Bhd.