Εργασία στην Ιστορία, Α Γυμνασίου

1. Ολυμπιακοί
Αγώνες
Επιμέλεια: Α1 Τάξη 1ο Γυμνάσιο Βύρωνα
Υπεύθυνη καθηγήτρια: Παπαϊωάννου Βασιλική

2. Εισαγωγή
 Η εμφάνιση των πόλεων-κρατών στον ελληνικό κόσμο συνοδεύτηκε από την
εξάπλωση των οργανωμένων αθλητικών δραστηριοτήτων, οι οποίες
συνδέονταν με άλλες γιορτές τοπικού ή πανελλήνιου χαρακτήρα. Μεταξύ
αυτών των αθλητικών εκδηλώσεων εξείχαν οι Ολυμπιακοί αγώνες, οι οποίοι
προσέλκυαν ανθρώπους από όλες σχεδόν τις ελληνικές πόλεις. Οι
εχθροπραξίες διακόπτονταν κατά τη διάρκεια των Ολυμπίων, γεγονός που
πρόσθεσε αίγλη στους αγώνες και εδραίωσε τη φήμη τους σε ολόκληρο τον
ελληνικό κόσμο. Κάθε πόλη-κράτος φιλοδοξούσε να υπερηφανεύεται για τους
περισσότερους ολυμπιονίκες και αυτό είχε αποτέλεσμα την κύρωση πολλών
νόμων που ενθάρρυναν τον αθλητισμό. Ο Λουκιανός, γύρω στο 170 μ.Χ., πολύ
χαρακτηριστικά αναφέρει ότι:
 Παρακινούμε τους πολίτες να γυμνάζουν το σώμα τους όχι μόνο για τους
αγώνες, για να είναι σε θέση να κερδίσουν τα έπαθλα -άλλωστε πολύ λίγοι
απ' αυτούς πηγαίνουν εκεί-, αλλά και για να κερδίσουν ένα μεγαλύτερο καλό
απ' αυτό για ολόκληρη την πόλη και για τους εαυτούς τους.
 Πάνω από όλα, όμως, η Ολυμπιάδα ήταν μια θρησκευτική γιορτή και όχι
απλώς μια σειρά αθλητικών εκδηλώσεων, όπως συμβαίνει σήμερα.

3. Η Ολυμπιάδα
 Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια, τη δεύτερη
εβδομάδα του Ιουλίου, και διαρκούσαν τέσσερις έως πέντε μέρες
')τους Κλασικούς χρόνους, αν και στη μακραίωνη ιστορία τους
υπήρξαν αυξομειώσεις στη διάρκειά τους. Μέχρι την 24η Ολυμπιάδα
(684 π.Χ.) διεξάγονταν σε μία μόνο μέρα, ενώ άλλες τρεις
προστέθηκαν στην 37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ.). Με το πέρασμα των
αιώνων, οι αγώνες εξελίσσονταν και νέα αγωνίσματα προσθέτονταν
στο πρόγραμμά τους. Κατά τη διάρκεια διεξαγωγής τους, οι Έλληνες
θυσίαζαν στο Δία και τους άλλους θεούς του ιερού,
πραγματοποιούνταν διάφοροι αθλητικοί αγώνες και η διοργάνωση
τελείωνε με μεγάλες εορταστικές τελετές θρησκευτικού χαρακτήρα.

5. Οι κανονισμοί των αγώνων
 Οι Ηλείοι κατάφεραν να διατηρήσουν αμείωτο το ενδιαφέρον
όλων των Ελλήνων για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, χάρη σε ένα
σύνολο κανόνων που ρύθμιζαν την οργάνωση, τη συμμετοχή και
την εκγύμναση κατά τη διάρκειά τους.
 Μεταξύ των κανόνων σημαντικότεροι ήταν οι εξής:
 -Επιβολή εκεχειρίας.
 -Δικαίωμα συμμετοχής μόνο στους Έλληνες πολίτες.
-Ειδικοί κανόνες για τις διαδικασίες προπόνησης και
διεξαγωγής των αγώνων.

6. Οι ελλανοδίκες
"Εκεί, η μέθοδος προγύμνασης και το είδος ')των ασκήσεων αποφασίζεται από άλλους
κι ο ελλανοδίκης, και όχι ο προπονητής, με δική του πρωτοβουλία και χωρίς κανέναν
περιορισμό οργανώνει τα πάντα, σύμφωνα με τις συγκεκριμένες συνθήκες που ισχύουν
κάθε φορά. Και ο ελλανοδίκης έχει το μαστίγιο στη διάθεσή του, όχι μόνο για τον
αθλητή αλλά και για τον προπονητή, και το χρησιμοποιεί σε κάθε περίπτωση
ανυπακοής στις διαταγές του. Και όλοι είναι υποχρεωμένοι να συμμορφώνονται με τις
διαταγές των ελλανοδικών, καθώς αυτοί που τις παραβιάζουν μπορούν να αποβληθούν
από τους αγώνες αμέσως".
 Φιλόστρατος, περίπου 3ος αιώνας π.Χ.
 Αυτοί ήταν οι ελλανοδίκες, δηλαδή οι δικαστές των Ελλήνων. Αρχικά, η θέση τους
ήταν κληρονομική. Μετά το 584 π.Χ., όλοι οι πολίτες της Ήλιδας μπορούσαν ν'
αναλάβουν αυτή τη θέση. Ο αριθμός τους κυμαινόταν από δύο (584 π.Χ.) σε εννέα
(480 π.Χ.), δώδεκα (368 π.Χ.) και μετά μειώθηκε σε δέκα (348 π.Χ.). Κατά τη διάρκεια
των αγώνων κατοικούσαν στο Ελλανοδικείο, ένα μεγάλο κτήριο στην αγορά της
πόλης, και φορούσαν πορφυρούς χιτώνες για να ξεχωρίζουν.
 Ήταν υπεύθυνοι για την απονομή των επάθλων στους νικητές και την επιβολή
τιμωρίας και προστίμων στους παραβάτες των κανονισμών. Για να προάγουν τους
αγώνες και να εξασφαλίσουν ένα άψογο τελικό θέαμα, επέβλεπαν τους αθλητές το
μήνα της προπόνησης, επέλεγαν αυτούς που είχαν προετοιμαστεί ικανοποιητικά
και απέρριπταν εκείνους με τις χαμηλές επιδόσεις. Η κρίση τους δεν αφορούσε μόνο
το ζήτημα της σωματικής επίδοσης, αλλά και το χαρακτήρα και το ήθος των
αθλητών.

7. Προετοιμασία και διεξαγωγή των αγώνων
 Ένα σύνολο κανόνων, που κοινοποιούνταν την περίοδο των Ολυμπιακών Αγώνων,
ρύθμιζε την οργάνωση των αγωνισμάτων. Βασικός περιορισμός αφορούσε τους μη
Έλληνες, τους δούλους και τις γυναίκες, στους οποίους απαγορευόταν η συμμετοχή.
Όσον αφορά τους αθλητές που επιθυμούσαν να συμμετάσχουν υποχρεούνταν να
προσέλθουν στην Ήλιδα ένα μήνα πριν τους αγώνες και να προπονηθούν υπό την
επίβλεψη των ελλανοδικών (κατά λέξη, των κριτών των Ελλήνων). Αυτό ήταν ένα
είδος προκαταρκτικής ή δοκιμαστικής προπόνησης, κατά τη διάρκεια της οποίας οι
κριτές ήταν ελεύθεροι να επιλέξουν όσους είχαν προπονηθεί καλά. Επίσης, οι
αθλητές έπρεπε να αποδείξουν ότι προπονούνταν συστηματικά τους τελευταίους
δέκα μήνες πριν τους αγώνες.
 Με την άφιξή τους στην Ήλιδα οι αθλητές συνέχιζαν την προπόνηση. Εκεί υπήρχαν
δύο Γυμνάσια που οι αθλητές μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για προπόνηση πριν
τους αγώνες: ο Ξυστός για τους δρομείς και τους πενταθλητές και το Τετράγωνο
για τους παλαιστές και τους πυγμάχους. Το Γυμνάσιο που προοριζόταν για την
προπόνηση των παίδων ονομαζόταν Μαλθώ. Για την εκγύμανση των αθλητών στην
Ήλιδα υπήρχε και μια παλαίστρα.
 Επιπλέον, ένα από τα κύρια καθήκοντα των ελλανοδικών ήταν να κρίνουν την ηλικία
των αθλητών που θα συμμετείχαν στους αγώνες και ανάλογα με αυτή να τους
κατατάξουν σε διαφορετικές ομάδες. Οι πολύ μικροί δε γίνονταν δεκτοί, ενώ όσοι
είχαν ενηλικιωθεί μπορούσαν να συμμετέχουν στους αγώνες ανδρών και οι παίδες
στα ειδικά αγωνίσματα που διεξάγονταν τη δεύτερη μέρα των αγώνων.

8.  Όσοι ήθελαν να λάβουν μέρος και γίνονταν δεκτοί δεν
μπορούσαν να παραιτηθούν ή να αποσυρθούν. Επίσης, χάρη
στον κανόνα της εφεδρείας, οι αθλητές που έμεναν χωρίς
αντίπαλο είχαν το δικαίωμα να αγωνιστούν με το νικητή του
δεύτερου γύρου. Έτσι λοιπόν ο έφεδρος, εκείνος που περίμενε,
είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει στους αγώνες.
 Οι ελλανοδίκες, συνεπικουρούμενοι από τους αλυτάρχες,
επέβαλλαν σε όσους δεν υπάκουαν στους κανόνες ποινές, που
περιλάμβαναν σωματική τιμωρία, χρηματικό πρόστιμο έως και
αποκλεισμό από τους αγώνες. Οι σωματικές ποινές εκτελούνταν
από τους ραβδούχους και τους μαστιγοφόρους. Αν ένας αθλητής
δεν μπορούσε να πληρώσει το πρόστιμο, το κατέβαλε η πόλη
του, για να μην αποκλειστεί από τους αγώνες. Τα έσοδα από τα
πρόστιμα χρησιμοποιούνταν για να κατασκευαστούν τα
αγάλματα του Δία, οι Ζάνες, που τοποθετούνταν στο χώρο του
ιερού.

9. Εκεχειρία
 Η Ολυμπιακή εκεχειρία είναι η παύση των εχθροπραξιών που συντελούνταν
μεταξύ των αρχαίων ελληνικών πόλεων κατά την περίοδο που συμμετείχαν
στους Αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τις τελευταίες δεκαετίες, γίνεται
προσπάθεια η εκεχειρία αυτή να καθιερωθεί ως παγκόσμιος θεσμός,
τουλάχιστον κατά την περίοδο που διοργανώνονται οι σύγχρονοι Ολυμπιακοί
Αγώνες.
 Η ιδέα της Ολυμπιακής Εκεχειρίας (ή ιερή εκεχειρία) είναι συνυφασμένη με
τους Ολυμπιακούς Αγώνες στην αρχαία εποχή. Από την έβδομη μέρα πριν από
την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων μέχρι την έβδομη μέρα μετά το πέρας
τους, οι πόλεμοι σταματούσαν έτσι ώστε οι αθλητές, απαλλαγμένοι από
στρατιωτικές υποχρεώσεις, να μπορούν να ταξιδέψουν για να συμμετάσχουν
στους Αγώνες.
 Την παραμονή των Ολυμπιακών Αγώνων του 1992, άρχισε μία σύγχρονη
προσπάθεια για την αναβίωση του θεσμού της Ολυμπιακής Εκεχειρίας.
Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) κάλεσε για την τήρηση της Ολυμπιακής
Εκεχειρίας, ώστε αθλητές από την πρώην Γιουγκοσλαβία να συμμετάσχουν
στους Αγώνες της XXIII Ολυμπιάδας στη Βαρκελώνη. Πρωτοβουλίες εκεχειρίας
προωθήθηκαν και τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνν
του 1994, 1998 και 2000 αλλά και των χειμερινών αγώνων.

10.  Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή προχώρησε πρόσφατα στο να ιδρύσει
το Διεθνές Ίδρυμα Ολυμπιακής Εκεχειρίας και το Διεθνές Κέντρο Ολυμπιακής
Εκεχειρίας και βρίσκεται πάντα σε συνεργασία με τις εκάστοτε ελληνικές
κυβερνήσεις. Το Κέντρο είναι ένας διεθνής Μη Κυβερνητικός Οργανισμός, με
έδρα την Αρχαία Ολυμπία και γραφεία στην Αθήνα. Σήμερα, Πρόεδρος του
Διεθνούς Κέντρου Ολυμπιακής Εκεχειρίας είναι ο πρόεδρος της ΔΟΕ Ζακ
Ρογκ και αντιπρόεδρος η Ελληνίδα πολιτικός Φάνη Πετραλιά και ο
πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου.
 Στις 3 Νοεμβρίου 2003, 190 κράτη-μέλη του Οργανισμός Ηνωμένων
Εθνών (ΟΗΕ), αριθμός-ρεκόρ στην ιστορία του οργανισμού, συγκηδεμόνευσαν
ψήφισμα που κατέθεσε η Ελλάδα καλώντας όλα τα έθνη να συμμετάσχουν
στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004 με 16 μέρες ειρήνης.

11.  Ο αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική
καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο,
ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό
την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση
σεαθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και
κοινωνικό γίγνεσθαι [1] . Παράλληλα ο
αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός ο
οποίος αντικατοπτρίζει τη δεδομένη κοινωνία
και τον πολιτισμό της. Για παράδειγμα στην
Αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός στην Αθήνα
θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και
είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα, ενώ αντίθετα στην
Σπάρτη ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την
στρατιωτική εκπαίδευση. Ωστόσο σημαντική
είναι η στρωματική διάσταση του αθλητισμού
στο πέρασμα του χρόνου. Η γενική τάση ήταν
ιδίως τον 18ο και 19ο αιώνα τα κατώτερα
κοινωνικά στρώματα να ασχολούνται με τα
«λαικα παιχνίδια» όπως το ποδόσφαιρο, ενώ τα
ανώτερα κοινωνικά στρώματα με τα «ευγενή
αθλήματα» όπως ήταν η ιππασία και ηξιφασκία.
Αθλητές

12. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αρχαιότητας
περιλάμβαναν ένα σημαντικό αριθμό
αγωνισμάτων. Πολλά από αυτά είναι
πρόγονοι των σύγχρονων ολυμπιακών
αθλημάτων και είχαν όρους και κανόνες όχι
άγνωστους στους σύγχρονους αθλητές. Τα
αρχαία ολυμπιακά αγωνίσματα ήταν τα
εξής:

Αγωνίσματα των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων

13.  Ο δίσκος συγκαταλέγεται στα αγωνίσματα που η αφετηρία τους δε
σχετίζεται με στρατιωτικά γυμνάσια ή αγροτικές εργασίες. Οι πρώτες
περιγραφές αυτού του αγωνίσματος βρίσκονται στην Ιλιάδα του Oμήρου
και στους επιτάφιους αγώνες που διοργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμήν
του νεκρού του φίλου Πατρόκλου. Εκεί, στο αγώνισμα του δίσκου νικητής
αναδείχθηκε ο Πολυποίτης, που έλαβε ως έπαθλο το σόλο, την
ακατέργαστη δηλαδή μάζα από σίδηρο, που ο ίδιος έριξε. Στην
Οδύσσεια, στους αγώνες των Φαιάκων προς τιμήν του Οδυσσέα, στο
δίσκο κέρδισε ο ίδιος ο Ιθακήσιος ήρωας. Στην ελληνική μυθολογία, ο
δίσκος έχει συνδεθεί με διαφόρους θανάτους από ατύχημα, όπως, για
παράδειγμα, εκείνον του Υακίνθου τον οποίο ο φίλος του Απόλλωνας
σκότωσε κατά λάθος με το δίσκο, όταν το φύσημα του Ζεφύρου τον
έβγαλε από την πορεία του.
Δίσκος

15.  Το πένταθλο προστέθηκε το 708 π.Χ., στη 18η oλυμπιάδα, και
αποτελούνταν από 5 αγωνίσματα: δίσκο, ακόντιο, άλμα, δρόμο )και
πάλη. Ο δρόμος και η πάλη ήταν και ξεχωριστά αγωνίσματα στους
πανελλήνιους αγώνες, αλλά το άλμα, ο δίσκος και το ακόντιο
διεξάγονταν μόνο ως μέρος του πεντάθλου. Σύμφωνα με τη μυθολογία,
το πένταθλο καθιέρωσε ο Ιάσoνας. Συνδύασε τα πέντε αγωνίσματα και
απένειμε το έπαθλο στο φίλο του Πηλέα (που ήρθε δεύτερος σε όλα
εκτός από την πάλη, στην οποία νίκησε).
 Η σειρά διεξαγωγής των πέντε αγωνισμάτων δεν είναι γνωστή.
Πιθανότατα το πένταθλο να ξεκινούσε με το δρόμο ή με το άλμα. Το
βέβαιο πάντως είναι ότι τελείωνε με την πάλη.
Πένταθλο

17.  Πρόκειται για το παλαιότερο και πλέον διαδεδομένο άθλημα στον κόσμο. Η
πρώτη περιγραφή του βρίσκεται στην Ιλιάδα, στους
ταφικούς αγώνες που οργανώθηκαν προς τιμήν του Πατρόκλου, φίλου του
Αχιλλέα, όπου αναμετρήθηκαν στην πάλη ο Αίας ο Τελαμώνιος με τον
Οδυσσέα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Θησέας ήταν εκείνος που εφηύρε τις
τεχνικές της πάλης, όταν πάλεψε και σκότωσε τον Κερκύονα.
 Η πάλη ως ανεξάρτητο αγώνισμα και ως μέρος του πεντάθλου εισήχθη στους
Ολυμπιακούς Αγώνες του 708 π.Χ., ενώ η πάλη παίδων καθιερώθηκε το 632
π.Χ. Μεγάλη αξία δινόταν σε αυτήν ως μία μορφή στρατιωτικής άσκησης. Το
άθλημα αυτό διακρινόταν στην ορθία πάλη ή ορθοπάλη ή σταδαία πάλη και
στην αλίνδησιν ή κύλισιν ή κάτω πάλη. Οι παλαιστές στην αρχή στέκονταν
αντιμέτωποι με τα πόδια λυγισμένα και ελαφρά ανοιχτά, μία στάση που
ονομαζόταν σύστασις ή παράθεσις. Σε αντίθεση με σήμερα, σύστημα
βαθμολογίας δεν είχε αναπτυχθεί ούτε και γινόταν διαφοροποίηση ανάλογα
με το βάρος των αθλητών.
Πάλη

20.  Σκοπός αυτού του είδους πάλης ήταν οι παλαιστές να ρίξουν
απλώς τον αντίπαλο στο έδαφος. Τρεις πτώσεις σήμαιναν
μια ήττα και ο νικητής αποκαλούνταν τριακτήρ. Ο αγώνας
συνεχιζόταν μέχρι τελικής πτώσεως ενός εκ των δύο
αθλητών. Στην ορθία πάλη γυμναζόταν το επάνω μέρος του
σώματος παλαιστών (κεφαλή, τράχηλος, ώμοι, χέρια,
θώρακας, μέση).
Όρθια πάλη

21.  Σε αυτό το είδος πάλης γυμναζόταν κυρίως το κάτω μέρος του
σώματος (μέση, μηροί, γόνατα) και τα χέρια. Ο αγώνας τελείωνε
με την παραδοχή της ήττας ενός εκ των δύο αθλητών με
ανάταση του δεξιού χεριού του με το δείκτη τεντωμένο.
Αλίνδησις

22.  Στην Ολυμπία διακρίνονταν, εκτός από τους αθλητές, οι κήρυκες και οι
σαλπιγκτές. Αυτοί συμμετείχαν σε αγώνες που εισήχθησαν στην 96η
Ολυμπιάδα, το 396 π.X., και οι νικητές είχαν προνομιακό ρόλο κατά την
τέλεσή τους. Πιο συγκεκριμένα, επειδή πολλοί ικανοί κήρυκες και
σαλπιγκτές διεκδικούσαν την τιμή να αναγγέλλουν τα αγωνίσματα και
τους νικητές ή να σαλπίζουν στον ιππόδρομο, καθιερώθηκαν και γι'
αυτούς αγώνες. Έτσι, όσοι νικούσαν αποκτούσαν το προνόμιο να
σαλπίζουν και να ανακοινώνουν τους αθλητές κατά την Ολυμπιάδα.
Aγώνες κηρύκων και
σαλπιγκτών

23.  Η συμμετοχή κάθε αθλητή στους
Ολυμπιακούς Αγώνες θεωρούνταν από τον
ίδιο και τον περίγυρό του η σημαντικότερη
εμπειρία της ζωής του. Κατά τη διάρκεια
των δώδεκα αιώνων που οργανώνονταν οι
αγώνες, από τους χώρους της Ολυμπίας
πέρασαν μεγάλοι αθλητές που με τις νίκες
τους απέκτησαν θρυλικές διαστάσεις και
έμειναν αθάνατοι στη συνείδηση του
κόσμου. Διάσημοι αθλητές του 6ου αι. π.Χ.
μνημονεύονταν ακόμη και το 2ο αι. μ.Χ.,
όπως ο παλαιστής Μίλων από τον
Κρότωνα.
Οι Ολυμπιονίκες

24. Ξακουστοί Ολυμπιονίκες
πλέον ξακουστούς Ολυμπιονίκες, όπως ο
Θεαγένης από τη Θάσο, ο Λεωνίδας και ο
Διαγόρας από τη Ρόδο, ο Μίλων και ο
Αστύλος από τον Κρότωνα, ο Πολυδάμας
από τη Σκοτούσσα, ο Μελαγκόμας από την
Καρία και ο Ηρόδωρος από τα Μέγαρα

25.  Ο Λεωνίδας έγινε διάσημος και τελικά θεοποιήθηκε
για τις νίκες του σε τρία αγωνίσματα του δρόμου: το
στάδιο, το δίαυλο και τον οπλιτι δρόμο. Οι ιστορικές
μαρτυρίες τον χαρακτηρίζουν ως τον αθλητή με το
δαιμόνιον τάχος (τη δαιμονισμένη ταχύτητα). Ο Ρόδιος
δρομέας κατάφερε να νικήσει και στα τρία
αγωνίσματα σε τέσσερις διαδοχικές Ολυμπιάδες, ένα
επίτευγμα που δεν επαναλήφθηκε από άλλον αθλητή.
Θεωρείται δε ιδιαίτερα εντυπωσιακό, γιατί και τα
τρία αγωνίσματα ήταν δρόμοι ταχύτητας ή/και
ημιαντοχής, και όπως είναι γνωστό είναι πιο δύσκολο
να διατηρήσει ένας δρομέας την αντοχή και την
ταχύτητά του για ένα τέτοιο χρονικό διάστημα -
τέσσερις Ολυμπιάδες- από ό,τι ένας πυγμάχος ή ένας
παλαιστής τη δύναμή του. Γι' αυτό, εξάλλου, τα
κατορθώματα του Λεωνίδα υπήρξαν γνωστότερα από
εκείνα άλλων αθλητών που νίκησαν σε συνεχόμενες
Ολυμπιάδες στα βαρέα αθλήματα.
 Ο Λεωνίδας κέρδισε τις πρώτες του ολυμπιακές νίκες
το 164 π.Χ. (154η Ολυμπιάδα) και στα τρία
αγωνίσματα του δρόμου και ακολούθησαν εκείνες του
160 π.Χ., του 156 π.Χ. και τέλος του 152 π.Χ., όταν σε
ηλικία 36 ετών χάρισε στο νησί του ακόμη τρία
στεφάνια και αποθεώθηκε από τους συμπατριώτες
του.
Λεωνίδας από τη Ρόδο (δρομέας)

26.  Ο Αθήναιος παραπέμπει στο συγγραφέα Αμάραντο από την Αλεξάνδρεια για να
δώσει την περιγραφή του διασημότερου σαλπιγκτή της Αρχαιότητας. Λέγεται ότι ο
Ηρόδωρος ήταν ογκώδης και κατανάλωνε 7 κιλά περίπου ψωμί, άλλα τόσα κρέας και
6 λίτρα κρασί, ενώ κοιμόταν σε δορά λιονταριού.
 Κέρδισε σε δέκα συνεχείς Ολυμπιάδες με πρώτη το 328 π.Χ. και τελευταία το 292
π.Χ., καλύπτοντας διάστημα σχεδόν 40 χρόνων. Το 303 π.Χ. βοήθησε το Δημήτριο Α'
τον Πολιορκητή να κυριεύσει το Άργος, σαλπίζοντας με δύο σάλπιγγες ταυτόχρονα
και εμψυχώνοντας με αυτόν τον τρόπο τους στρατιώτες να πολεμήσουν με
περισσότερη ορμή.
Ηρόδωρος από τα Μέγαρα
(σαλπιγκτής)

27.  Ο Πολυδάμας ή Πουλυδάμας, γιος του Νικίου, καταγόταν από τη
Σκοτούσσα στη Θεσσαλία. Νίκησε το 408 π.Χ. (93η Ολυμπιάδα) στο ')
παγκράτιο και ο Παυσανίας αναφέρει ότι ο ανδριάντας του στην Άλτη
ήταν έργο του διάσημου γλύπτη Λυσίππου. Ωστόσο, η φήμη του δε
βασιζόταν μόνο σε αυτή τη νίκη, αλλά κυρίως στα κατορθώματά του, τα
οποία, σύμφωνα με τους συγχρόνους του, ήταν ανάλογα με εκείνα των
ηρώων.
 Λέγεται ότι ο Πολυδάμας είχε σκοτώσει ένα λιοντάρι με μόνο όπλο τα
χέρια του, ενώ είχε κρατήσει έναν ταύρο ακίνητο με τον ίδιο τρόπο.
Άλλοτε πάλι είχε ακινητοποιήσει ένα άρμα εν κινήσει. Κάποτε, ο Δαρείος
ο Ώχος, νόθος γιος του Αρταξέρξη, τον κάλεσε στην αυλή του και του
ζήτησε να μονομαχήσει με τρεις εκλεκτούς στρατιώτες του, οι οποίοι
παρουσιάστηκαν με πλήρη οπλισμό. Ο Πολυδάμας τούς σκότωσε όλους
με ένα ρόπαλο. Υπήρξε όμως άτυχος στο τέλος της ζωής του. Ο θάνατός
του ήταν τραγικός, καθώς καταπλακώθηκε από τη στέγη μιας σπηλιάς,
την οποία προσπάθησε να συγκρατήσει με τα χέρια του.
Πολυδάμας από τη
Σκοτούσσα (παγκρατιαστής)

29. AΡΧΑΙΑ ΑΓΓΕΙΑ ΜΕ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
Η τεχνική κατασκευής των κεραμικών αγγείων
του 5ου π.Χ. αιώνα στην Αττική

30. Ο δρόμος
Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο δρόμος. Ο νικητής
του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε και το όνομά του στην Ολυμπιάδα.
Εφευρέτες του αγωνίσματος θεωρούνται διάφορα μυθικά πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός
ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά. Στους αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά
φορούσαν και ένα περίζωμα, το οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την
παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, ενώ έτρεχε άφησε να
πέσει το περίζωμα και συνέχισε να τρέχει γυμνός.

31. Το άλμα
Για πρώτη φορά το άλμα ως αυτόνομο αγώνισμα αναφέρεται στην Οδύσσεια, στους αγώνες των Φαιάκων προς
τιμήν του Οδυσσέα (Θ 129). Επίσης στη μυθολογία αναφέρεται στους αγώνες που οργάνωσαν οι Αργοναύτες στη
Λήμνο. Στην Ολυμπία το άλμα αποτελούσε πάντα αγώνισμα του πεντάθλου, το οποίο γινόταν στο στάδιο, σε ένα
τετράπλευρο σκάμμα μήκους 50 ποδιών (16 μ.), γεμάτο με μαλακό χώμα. Όπως και σήμερα, στη μία πλευρά του
σκάμματος υπήρχε ο βατήρ, όπου πατούσαν οι αθλητές. Μετά το άλμα του αθλητή στο σημείο που ακουμπούσαν τα
πόδια του, τοποθετούσαν το σημείον, για να ξεχωρίζει η επίδοσή του, την οποία μετρούσαν με ξύλινο κοντάρι, τον
κανόνα.
Κατά την εκτέλεση του άλματος οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τους αλτήρες, λίθινα ή μολύβδινα βάρη προκειμένου
να εξασφαλίσουν οι άλτες καλύτερη επίδοση. Οι αλτήρες ήταν διαφόρων τύπων, ανάλογα με το σχήμα τους:
ελλειψοειδείς, αμφίσφαιροι, αμφιβαρείς, κυρίως όμως μακροί και σφαιροειδείς. Οι αλτήρες που διασώθηκαν από
την αρχαιότητα έχουν βάρος 1610, 1480 ή 2018 ή ακόμη και 4629 γραμμαρίων. Ανάλογα λοιπόν με τη σωματική
τους διάπλαση, οι άλτες χρησιμοποιούσαν και τους κατάλληλους αλτήρες.

32. Η πάλη
Από τα πιο αγαπημένα αγωνίσματα στην αρχαία Ελλάδα ήταν η πάλη. Ο Όμηρος στα "άθλα επί Πατρόκλω"
μας περιγράφει σκηνές πάλης. Ως εφευρέτης του αθλήματος αναφέρεται ο Θησέας (στη πάλη του με τον
Κερκύονα), αλλά και ο Ηρακλής (όταν νικά τους γίγαντες Ανταίο, Αχελώο, Τρίτωνα και διάφορα τέρατα). Εκτός
των δύο μυθικών ηρώων, όμως, και θεοί αναφέρονται ως εφευρέτες της πάλης, όπως ο Ερμής και η κόρη του
Παλαίστρα. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες η πάλη εισήχθη ως ανεξάρτητο αγώνισμα στη 18η Ολυμπιάδα (708 π.
Χ.), αλλά και ως αγώνισμα του πεντάθλου. Από την 37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ) άρχισαν και οι παίδες να
αγωνίζονται στην πάλη.
Υπήρχαν δύο είδη πάλης : η ορθία πάλη ή ορθοπάλη ή σταδαία πάλη και η αλίνδησις ή κύλισις ή κάτω πάλη.
Στην πρώτη αρκούσε ο παλαιστής να ρίξει κάτω τον αντίπαλό του τρεις φορές (οπότε λεγόταν τριακτήρ). Στη
δεύτερη μετά την πτώση εξακολουθούσε ο αγώνας μέχρι ο ένας εκ των δύο αντιπάλων να παραδεχτεί την
ήττα του, να κάνει δηλαδή την κίνηση του απαγορεύειν (ύψωνε το ένα ή τα δύο δάχτυλα του ενός χεριού). Ο
ορισμός των αντιπάλων κατά (5 έως 8) ζεύγη γινόταν με κλήρο. Οι αθλητές της πάλης αγωνίζονταν με το
σώμα αλειμμένο με λάδι, γυμνοί μέσα στο σκάμμα.Αρκετές παραστάσεις σε αγγεία μας δίνουν πολλές
λεπτομέρειες για την εκτέλεση του αθλήματος, που όπως φαίνεται δεν διέφερε πολύ από το σημερινό.
Από τις γραπτές πηγές πληροφορούμαστε τα
ονόματα μεγάλων παλαιστών. Από τους πιο
φημισμένους ήταν ο Μίλων ο Κροτωνιάτης, που
νίκησε πέντε φορές στην Ολυμπία, επτά στα
Πύθια, εννέα στα Νέμεα και δέκα στα Ίσθμια.

33. Η πάλη
Αγώνισμα που επίσης θεωρείται από τα παλαιότερα, γνωστό ήδη στη μινωική αλλά και τη
μυκηναϊκή εποχή. Η πυγμή αναφέρεται στον Όμηρο ως ένα από τα αγωνίσματα που έγιναν
προς τιμήν του Πατρόκλου. Κατά τη μυθολογία την πυγμή εφεύρε ο Απόλλωνας, αλλά και ο
Ηρακλής, ο Θησέας και άλλοι ήρωες. Προστάτης, ωστόσο, του αγωνίσματος θεωρείτο ο
Απόλλωνας. Η πυγμή ως αγώνισμα στην Ολυμπία εισάγεται στην 23η Ολυμπιάδα (688 π.Χ.),
και για τους παίδες στην 41η (616 π.Χ.).
Οι αντίπαλοι αγωνίζονταν έως ότου ο ένας από τους δύο πέσει
αναίσθητος ή παραδεχτεί την ήττα του. Και στη πυγμή, όπως και στην
πάλη, τα ζεύγη των πυκτών καθορίζονταν με κλήρο. Σε παραστάσεις
αγγείων που απεικονίζουν σκηνές πυγμαχίας φαίνεται ότι οι αντίπαλοι
στέκονταν αντιμέτωποι με το αριστερό πόδι μπροστά και λυγισμένο το
δεξί. Τα χτυπήματα γίνονταν κυρίως στο κεφάλι και το πρόσωπο.Δεν
υπήρχε χρονικός περιορισμός στη διάρκεια του αγώνα, και οι αθλητές
αγωνίζονταν μέχρις ότου ο ένας από τους δύο αθλητές αναγκαστεί να
απαγορεύσει, να παραδεχτεί δηλαδή την ήττα του ή να πέσει
αναίσθητος.
Οι αθλητές κατά τη διεξαγωγή του αγωνίσματος φορούσαν στα χέρια
τους ιμάντες, οι οποίοι μάλιστα ήταν γνωστοί ήδη στη μυκηναϊκή
εποχή. Ο Όμηρος, μάλιστα, μας δίνει λεπτομερή περιγραφή των
ιμάντων που φορούσαν οι πύκτες: ήταν λουρίδες από λεπτό δέρμα
βοδιού, τις οποίες τύλιγαν στα χέρια τους. Αργότερα, στη πρώτη
φάλαγγα των δαχτύλων πρόσθεσαν λουρίδες από σκληρό δέρμα και
στο εσωτερικό έβαζαν μαλλί. Από τον 4ο αι. π.Χ. και ως τα τέλη του 2ου
αι. μ.Χ. οι πύκτες αντί να δένουν τους ιμάντες, φορούσαν ένα είδος
γαντιού από έτοιμους περιτυλιγμένους ιμάντες. Τέλος, στα ρωμαϊκά
χρόνια οι πυγμάχοι χρησιμοποιούσαν ένα πυγμαχικό γάντι ενισχυμένο
με σίδερο και μολύβι. Από τους ονομαστότερους πυγμάχους της
αρχαιότητας ήταν ο Διαγόρας ο Ρόδιος, πατέρας της Καλλιπάτειρας

34. Παγκράτιο
Από τα πιο θεαματικά αγωνίσματα το παγκράτιο ήταν συνδυασμός πυγμής και πάλης.
Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος ο Θησέας συνδύασε πάλη και πυγμή για να σκοτώσει το Μινώταυρο.
Στην Ολυμπία εισάγεται στη 33η Ολυμπιάδα (648 π. Χ.).
Το αγώνισμα διακρινόταν στο άνω ή ορθοστάνδην παγκράτιο (όταν οι αθλητές αγωνίζονταν όρθιοι) και στο κάτω
παγκράτιο (όταν οι αντίπαλοι έπεφταν και συνέχιζαν κάτω). Στην προπόνηση οι αθλητές χρησιμοποιούσαν συνήθως το
ορθοστάνδην, ενώ στους αγώνες το κάτω παγκράτιο. Οι παγκρατιαστές έπρεπε να συνδυάζουν ταυτόχρονα τα προσόντα
των παλαιστών και των πυγμάχων, ενώ το αγώνισμα είχε αυστηρούς κανόνες τους οποίους έπρεπε να ακολουθούν.
Τα ονόματα μεγάλων παγκρατιαστών που διασώθηκαν από τις αρχαίες πηγές είναι του
Λύγδαμι του Συρακουσίου (πρώτου Ολυμπιονίκη στο παγκράτιο το 648 π.Χ.), του Ευκλή, του
Σώστρατου του Σικυώνιου και άλλων.

35. Αρματοδρομίες
Ο πρώτος αγώνας αρματοδρομίας που αναφέρει η παράδοση είναι αυτός μεταξύ του Πέλοπα και του Οινομάου, βασιλιά
της Πίσας, μύθος που συνδέεται άμεσα με την Ολυμπία. Αρματοδρομίες επίσης αναφέρει και ο Όμηρος, στους αγώνες που
οργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πατρόκλου. Προστάτης του αγωνίσματος της αρματοδρομίας
θεωρείτο ο θεός Ποσειδώνας. Τα αγωνίσματα αρματοδρομιών στην Ολυμπία ήταν:
Το τέθριππο: το άρμα, ένα μικρό ξύλινο δίτροχο όχημα, συρόταν από τέσσερα άλογα. Το μήκος
της διαδρομής ήταν δώδεκα γύροι του ιπποδρόμου. Το τέθριππο εισάγεται στην 25η Ολυμπιάδα
(680 π. Χ.) και διεξάγεται έως και το 241 μ.Χ.
Η απήνη: εισάγεται στους Ολυμπιακούς αγώνες το 500 π.Χ. στην 70η Ολυμπιάδα και
καταργήθηκε το 444 π.Χ. στην 84η Ολυμπιάδα. Το άρμα έσερναν δύο ημίονοι.
Η συνωρίδα: άρμα που έσερναν δύο άλογα. Εισάγεται στην 93η Ολυμπιάδα (408 π.Χ.).
Το τέθριππο πώλων: εισάγεται στην 99η Ολυμπιάδα (348 π.Χ.). Το μήκος της διαδρομής ήταν
οκτώ γύροι του ιπποδρόμου.
Η συνωρίδα πώλων: εισάγεται ως αγώνισμα στην 128η Ολυμπιάδα (268 π.Χ.).
Στους ομηρικούς χρόνους ηνίοχος ήταν ο ίδιος ο ιδιοκτήτης, αλλά στους ιστορικούς χρόνους οι
ηνίοχοι δεν ήταν οι ιδιοκτήτες των αλόγων. Η νίκη, όμως, ανήκε στους ιδιοκτήτες οι οποίοι
μάλιστα στέφονταν νικητές, ενώ για τον ηνίοχο το βραβείο ήταν μια μάλλινη ταινία που ο
ιππότροφος (ο ιδιοκτήτης δηλαδή του ίππου) του έδενε στο μέτωπο. Για το λόγο αυτό στην
Ολυμπία έχομε ονόματα γυναικών που αναφέρονται ως νικητές στις αρματοδρομίες (Κυνίσκα),
παιδιών ή και πόλεων.

36. Φωτογραφίες

38. Σας ευχαριστούμε πολύ