(TẢI FREE ZALO: 0934 573 149) PHÂN TÍCH THỊ TRƯỜNG BÁN LẺ TẠI VIỆT NAM

1. TIỂU LUẬN MÔN
KINH TẾ VI MÔ
Đề tài:
Phân tích thị trường bán lẻ tại Việt Nam
Họ và tên:
Mã sinh viên:
Lớp:
Giảng viên hướng dẫn:
Hà Nội, tháng 10 năm 2021

2. MỤC LỤC
MỞ ĐẦU....................................................................................................... 1
Chương 1: Thị trường bán lẻ ở Việt Nam......................................................... 2
1.1 Định nghĩa bán lẻ...................................................................................... 2
1.2 Môi trường phát triển của thị trường bán lẻ ................................................ 3
1.3 Đánh giá chung về thị trường bán lẻ Việt Nam........................................... 5
Chương 2: Thực trạng thị trường bán lẻ ở Việt Nam và giải pháp ..................... 7
2.1 Thực trạng................................................................................................ 7
2.2 Thách thức................................................................................................ 9
2.3 Giải pháp................................................................................................ 10
KẾT LUẬN ................................................................................................. 15
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................. 16

3. 1
MỞ ĐẦU
Thị trường bánlẻ Việt Nam trong những năm gần đây được coilà một trong
những thị trường bán lẻ hấp dẫn nhất trên thế giới. Với tốc độ tăng trưởng kinh tế
liên tục trên 8% trong nhiều năm, dân số ngày càng trẻ hoá, xu hướng mua sắm
tại các siêu thị tăng cao cơ hội mở ra cho các nhà bán lẻ Việt Nam cũng như các
nhà bán lẻ nước ngoài là rất lớn. Tuy nhiên việc thực hiện các cam kết trong WTO
cũng mang lại nhiều thách thức cho các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam. Với việc
mở cửa thị trường bán lẻ, ngày càng nhiều các tầp đoàn bán lẻ nước ngoài muốn
gia nhập thị trường bán lẻ Việt Nam. Với nhiều ưu thế về vốn, công nghệ, danh
tiếng, kinh nghiệm... các doanh nghiệp bán lẻ nước ngoài sẽ dễ dàng đánh bại các
doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam ngay trên thị trường Việt Nam. Thực tế các doanh
nghiệp phân phối bán lẻ Việt Nam vẫn có những ưu thế của mình, đó là sự am
hiểu về tập quán và thói quen mua sắm của người Việt Nam, sự ủng hộ của người
tiêu dùng cũng như Chính phủ Việt Nam..... Nếu biết tận dụng, phát huy tốt các
ưu thế sẵn có đồng thời củng cố các mặt còn yếu kém và với các chính sách hỗ
trợ thích hợp của Nhà nước, các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam chắc chắn sẽ nâng
cao được năng lực cạnh tranh của mình để đứng vững trong cuộc cạnh tranh khốc
liệt này

4. 2
Chương 1: Thị trường bán lẻ ở Việt Nam
1.1 Định nghĩa bán lẻ
Có nhiều định nghĩa khác nhau về bán lẻ, trong đó có 2 định nghĩa được
thừa nhận và sử dụng khá rộng rãi, đó là định nghĩa bán lẻ của Philip Kotler và
định nghĩa của Từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia. Trong “Marketing
Essentials” - Philip Kotler đã định nghĩa bán lẻ như sau: Bán lẻ là mọi hoạt động
nhằm bán hàng hoá hay dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng để họ sử
dụng cho cá nhân, không mang tính thương mại .
Theo định nghĩa, bất kỳ một tổ chức nào làm công việc này cũng là một tổ
chức bán lẻ, bất kể hàng hoá hay dịch vụ đó được bán như thế nào (bán trực tiếp,
qua bưu điện, qua điện thoại hay qua máy bán hàng tự động) và ở đâu (trong cửa
hàng, trong chợ, trên đường phố hay tại nhà người tiêu dùng).
Từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia đưa ra định nghĩa: Bán lẻ bao
gồm việc bán hàng hoá cho cá nhân hoặc hộ gia đình để họ tiêu dùng, tại một địa
điểm cố định, hoặc không tại một địa điểm cố định mà qua các dịch vụ liên quan
Trong thương mại, nhà bán lẻ mua hàng hoá với số lượng lớn từ nhà sản
xuất hoặc nhà nhập khẩu, trực tiếp hoặc qua nhà bán buôn, và sau đó bán lại từng
mặt hàng hoặc lượng nhỏ hàng hoá tới người tiêu dùng cuối cùng.
Nhà bán lẻ nằm ở mắt xích cuốicùng nối nhà sản xuất với người tiêu dùng.
Các nhà sản xuất coi bán lẻ là một khâu quan trọng trong chiến thuật phân phối.
Các cửa hàng bán lẻ có thể nằm trong các khu dân cư, các khu phố dành riêng cho
mua sắm hay tại các trung tâm thương mại hiện đại. Ngày nay sự ra đời của
Internet làm xuất hiện thêm một dạng bán lẻ mới, không cần cửa hàng đó là bán
hàng qua Internet. Đã có nhiều hình thức bán hàng không cần cửa hàng, cửa hiệu
như bán lẻ qua điện thoại, qua catalog…nhưng bán hàng qua Internet được xem
là hình thức bán hàng không cần cửa hàng hiện đại nhất hiện nay. Khách hàng
đến với các cửa hàng bán lẻ có thể để mua sắm các sản phẩm cần thiết hàng ngày
như quần áo, dầu gội đầu…Đôi khi khách hàng đến với các cửa hàng bán lẻ chỉ
để giải trí, thư giãn và thường không thực hiện việc mua sắm.

5. 3
1.2 Môi trường phát triển của thị trường bán lẻ
Thị trường bán lẻ phát triển phụ thuộc vào môi trường hoạt động của nó.
Các yếu tố của môi trường tác động đến cả hai phía cung và cầu của thị trường
bán lẻ. Nếu nền kinh tế đang trong giai đoạn phát triển, thu nhập của người tiêu
dùng tăng cao, dẫn đến sự gia tăng chi tiêu cho tiêu dùng. Điều này tạo ra cơ hội
cho sức mua của tiêu dùng dân cưtăng cao và kéo theo quy mô của thị trường bán
lẻ sẽ tăng trưởng. Khi thị trường bán lẻ bước vào thời kỳ tăng trưởng, các doanh
nghiệp trong ngành bán lẻ nhanh chóng khai thác các cơ hội tăng trưởng của môi
trường kinh doanh, các nguồn vốn, lao động và công nghệ sẽ được đầu tư vào
ngành dịch vụ bán lẻ dẫn đến mạng lưới phân phối bán lẻ có cơ hội gia tăng cả về
số lượng lẫn chất lượng.
Ngoài yếu tố kinh tế, môi trường phát triển của thị trường bán lẻ bao gồm
các nhân tố khác như: dân số, vai trò của nhà nước trong phát triển khu vực kinh
tế dịch vụ bán lẻ, yếu tố xã hội và công nghệ. Lý thuyết môi trường ra đời và
nghiên cứu sự tác động của các nhân tố môi trường đến sự tăng trưởng của thị
trường bán lẻ. Theo Davies, một trong những nhà nghiên cứu tiên phong về lý
thuyết môi trường, các nhân tố môi trường tạo ra các cơ hội và các mối nguy cơ
cho sự phát triển của thị trường bán lẻ. Các nhân tố này bao gồm:
 Quy mô và sự phân bố của dân số
 Thu nhập và chi tiêu của người tiêu dùng
 Đặc điểm cơ cấu của dân số về phân bố theo độ tuổi
 Sự điều tiết của nhà nước
 Vấn đề đô thị hóa
 Công nghệ bán lẻ
Các nhân tố này kết hợp với nhau tùy theo đặc điểm của từng quốc gia, tạo
thành môi trường tác động đến sự phát triển của thị trường bán lẻ (Davies, 1998).
Tác động của môi trường kinh tế và quá trình hội nhập kinh tế thế giới tại
Việt Nam đến sự phát triển của thị trường bán lẻ được làm rõ trong bài nghiên
cứu “Nghiên cứu các dịch vụ bán buôn, bán lẻ của một số nước và khả năng vận
dụng vào Việt Nam”. Theo tác giả Nguyễn Thị Nhiễu (2007), hoạt động bán lẻ có

6. 4
hình thức là giao dịch thương mại giữa bên bán là các doanh nghiệp bán lẻ và bên
mua là người tiêu dùng mua hàng với mục đíchtiêu dùng cuốicùng nhưng về bản
chất đó là hoạt động kinh tế. Do đó, bán lẻ phụ thuộc chính vào phát triển kinh tế.
Kinh tế phát triển xây dựng nền tảng cho sự phát triển của dịch vụ bán lẻ
nhờ tạo ra lượng cung và cầu mới. Quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước tác động đến nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng qua đó thúc đẩy sự
phát triển của mạng lưới phân phốibán lẻ. Sựphát triển này không chỉ ở khía cạnh
quy mô mà còn tác động đến sự thay đổi về bản chất của dịch vụ bán lẻ. Yếu tố
hệ thống và tính hiện đạitừng bước pháttriển trong mạng lưới bánlẻ. Tínhchuyên
nghiệp trong hoạt động bán lẻ được nâng lên. Theo xu hướng hội nhập kinh tế thế
giới đang diễn ra, hệ thống bán lẻ của một quốc gia tham gia vào chuỗigiá trị toàn
cầu và do đó, con đường hiện đại hóa dịch vụ bán lẻ tại Việt Nam là con đường
diễn ra tất yếu. Lý thuyết môi trường cho thấy để thị trường bán lẻ phát triển, cần
có các nhân tố môi trường kinh tế thuận lợi, trong đó, yếu tố tăng trưởng kinh tế,
quy mô dân số, thu nhập của người tiêu dùng là các nhân tố quan trọng.
Thị trường bán lẻ phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng cuối cùng của người tiêu dùng.
Chi tiêu của người tiêu dùng ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô của thị trường bán
lẻ. Trong thực tế, chi tiêu cho tiêu dùng của người tiêu dùng thường bị giới hạn
vào khả năng chi trả hay còn được gọi là ràng buộc ngân sách. Khi người tiêu
dùng xem xét chi tiêu bao nhiêu và tiết kiệm bao nhiêu, họ cân nhắc ràng buộc
ngân sáchliên thời gian, tức là tổng ngân sách dành sẵn cho việc chi tiêu vào thời
điểm hiện tại hay thời điểm tương lai (Mankiw, 2010). Trong một loạt bài nghiên
cứu vào thập niên 1950, Franco Modigliani, Albert Ando và Richard Brumberg
đã áp dụng mô hình liên thời gian của Irving Fisher để nghiên cứu hàm tiêu dùng.
Modigliani cho rằng thu nhập của một người biến động theo thời gian (Mankiw,
2010). Thu nhập của một người khi trẻ tuổi thường ít hơn thu nhập của người đó
khi tuổi đời cao hơn do tích lũy được kinh nghiệm trong quá trình làm việc dẫn
đến thu nhập gia tăng. Nhưng đến một lúc nào đó, thu nhập sẽ giảm dần do tác
động của tuổi tác làm giảm năng suất lao động. Cho đến khi vào tuổi nghỉ hưu thì
thu nhập của người về hưu sẽ giảm do nguồn thu nhập chỉ có lương hưu và trợ

7. 5
cấp. Như vậy, người tiêu dùng có khuynh hướng điều tiết và cân đốitiêu dùng của
mình trong suốt thời gian sống. Những thời điểm thu nhập cao trong cuộc đời,
người tiêu dùng có khuynh hướng tiết kiệm một khoảng thu nhập để dành cho chi
tiêu vào khoảng thời gian có thu nhập thấp, đặc biệt lúc nghỉ hưu.
1.3 Đánh giá chung về thị trường bán lẻ Việt Nam
Thị trường bán lẻ tăng trưởng liên tục và có tốc độ tăng trưởng cao trong
giai đoạn 1990 - 2014. Quy mô thị trường bán lẻ năm 2014 đạt 2,1 triệu tỷ đồng
và tăng trưởng bình quân của thị trường bán lẻ giai đoạn 1990 - 2014 là 24,1%/
năm. Nếu như trước năm 1990, thị trường bán lẻ Việt Nam chỉ tồn tại mạng lưới
bán lẻ truyền thống gồm các chợ, các hợp tác xã và cửa hàng kinh doanh hộ cá
thể thì trong giai đoạn 1990 - 2014, hình thức bán lẻ hiện đại được hình thành và
phát triển nhanh. Các siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi và các hình
thức hiện đại khác lần lượt xuất hiện làm thay đổi bộ mặt của mạng lưới bán lẻ
hàng hóa tại Việt Nam. Cho đến cuối năm 2013, cả nước có 724 siêu thị, 132
trung tâm thương mại (Tổng cục Thống kê, 2014). Các siêu thị và trung tâm
thương mại là hình thức bán lẻ hiện đại phổ biến tại Việt Nam. Hiện nay, các siêu
thị và trung tâm thương mại chủ yếu phát triển tại các khu đô thị lớn, đặc biệt là
Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Cho đến cuối năm 2014, lượng hàng hóa bán
ra của mạng lưới bán lẻ hiện đại chiếm khoảng 15% trên tổng doanh thu bán lẻ
hàng hóa. Tại các đô thị lớn, tỷ trọng này đạt xấp xỉ 20% (Hiệp hội bán lẻ Việt
Nam, 2014).
Đểcó được quátrình tăng trưởng mạnh trong giai đoạnvừa qua, môi trường
phát triển của thị trường bán lẻ tại Việt Nam đóng vai trò quan trọng. Nhờ vào
chính sách đổi mới kinh tế từ cuối thập niên 1980 và chính sách mở cửa kinh tế
và hội nhập kinh tế thế giới kể từ đầu thập niên 1990, môi trường kinh tế đã tạo
điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thị trường bán lẻ. Dù có khó khăn trong
một số giai đoạnnhư 1990 - 1992, 1998 - 1999, 2008 - 2009, 2012 - 2014 làm cho
tăng trưởng GDP hằng năm của Việt Nam trong các khoảng thời gian đó dưới
6%/năm, nhưng tính chung trong giai đoạn 1990 - 2014, GDP của Việt Nam tăng
bình quân 6,7%/năm. Đặc biệt giai đoạn 1992 - 1997, GDP tăng trên 8%/năm.

8. 6
Tăng trưởng GDP là nền tảng cơ bản của phát triển kinh tế và cải thiện thu nhập
của người dân. Mức tăng trưởng dân số của Việt Nam được kiểm soát tốt. Trong
giai đoạn 1990 - 2014, tốc độ tăng dân số bình quân khoảng 1,05%/năm. Nhờ đó,
thu nhập của người dân được cải thiện đáng kể trong giai đoạn này. Đến năm
2008, GDP bình quân đầu người vượt ngưỡng 1000USD/người/năm, đưa Việt
Nam từ nước có thu nhập thấp sang nước có thu nhập trung bình thấp. Cho đến
cuối năm 2014, GDP bình quân đầu người Việt Nam đạt 43,4 triệu
đồng/người/năm, tăng gần gấp đôiso với số liệu này vào năm 2008. Thu nhập cao
đã tạo điều kiện cho tiêu dùng dân cưtăng trưởng, qua đó thúc đẩy sự tăng trưởng
của quy mô thị trường bán lẻ.
Một chỉ số kinh tế tác động mạnh đến sức mua của người tiêu 6ung là lạm
phát. Khi lạm phát 6ung, sức mua của đồng tiền giảm và ảnh hưởng đến chi tiêu
của người tiêu 6ung, đặc biệt người tiêu 6ung thu nhập thấp. Theo Katona (1975),
lạm phát sẽ làm cho thu nhập thực tế của người tiêu 6ung giảm và tạo tâm lý bi
quan, làm giảm chi tiêu của người tiêu 6ung. Trong giai đoạn 1990 – 2014, có
những thời kỳ chỉ số giá tiêu 6ung 6ung cao như giai đoạn1990 – 1995, năm 2008
và năm 2011. Trong thời gian gần đây, nhờ chính sách ổn định kinh tế vĩ mô của
chính phủ tác động tích cực vào nền kinh tế nên lạm phát giảm còn một con số.
Trong tương lai, chỉ số giá tiêu 6ung vẫn là tác nhân quan trọng ảnh hưởng đến
sự phát triển của thị trường bán lẻ. Kiềm chế lạm phát là một trong những chủ
trương quan trọng để ổnđịnh nền kinh tế nói chung và tạo điều kiện cho thị trường
bán lẻ phát triển nói riêng. Nhìn chung, quá trình phát triển của thị trường bán lẻ
trong thời gian sắp đến chịu ảnh hưởng từ môi trường phát triển, đặc biệt là môi
trường kinh tế vĩ mô.

9. 7
Chương 2: Thực trạng thị trường bán lẻ ở Việt Nam và giải pháp
2.1 Thực trạng
2.1.1 Điểm mạnh
Các doanh nghiệp Việt Nam có lợi thế về việc am hiểu tập quán mua bán
và thói quen của khách hàng. Với kinh nghiệm nhiều năm kinh doanh trên thị
trường và cũng đóng vai trò là người tiêu dùng Việt Nam, các doanh nghiệp Việt
Nam hơn ai hết hiểu rất rõ về tập quán và thói quen mua bán của khách hàng nội
địa từ đó có những chiến lược, cách thức kinh doanh phù hợp nhất. Khác với các
nước khác, người tiêu dùng Việt Nam vẫn có thói quen mua sắm hàng ngày chứ
không mua hàng vào cuốituần để dùng trong nhiều ngày. Đây chính là điểm khác
biệt lớn và các doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng để chọncác địa điểm kinh
doanh thuận tiện để khách hàng có thể ghé mua hàng thường xuyên. Ngoài ra còn
rất nhiều thói quen, sở thích, thị hiếu khác về chủng loại hàng, cách trang trí cửa
hàng, mẫu mã, bao gói... riêng của khách hàng Việt Nam mà doanh nghiệp trong
nước có thể nắm bắt tốt hơn trong giai đoạn hiện tại so với các tập đoàn nước
ngoài để tận dụng như một lợi thế trong cuộc cạnh tranh cam go trên thị trường
phân phối bán lẻ.
2.1.2 Điểm yếu
Đốivới các doanhnghiệp Việt Nam hiện nay có 4 điểm yếu lớn nhất là vốn,
hậu cần, tính chuyên nghiệp và các dịch vụ hậu mãi.
Đại đa số các doanh nghiệp phân phối bán lẻ đang hoạt động trong tình
trạng không đủ vốn cần thiết. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả
kinh doanh cũng như năng lực cạnh tranh của các doanhnghiệp. Với mỗi một siêu
thị diện tích khoảng hơn 1000m2 và hàng chục nghìn sản phẩm các loại vốn đầu
tư cuả một siêu thị có thể lên tới hàng chục tỉ đồng. Đặc biệt việc đầu tư các thiết
bị chuyên dùng nhất là hệ thống bảo quản giữ tươi các loại thực phẩm để đảm bảo
vệ sinh an toàn thực phẩm
Kinh doanh siêu thị hiện đại đòi hỏi một hệ thống hậu cần chuyên nghiệp.
Tập đoàn bán lẻ Cash & Carry (Metro) đã chi gần 20-25 triệu Euro trang bị hệ
thống cung ứng hàng (kho lạnh, xe chuyên dụng, thiết bị kiểm tra, bảo quản hàng

10. 8
hóa...) theo chuẩn của Metro toàn cầu và chi gần 800.000 Euro cho công tác huấn
luyện. Trong khi đó, ở các siêu thị của Việt Nam, việc điều phối các xe giao hàng
đúng loại, đúng nơi, đúng thời điểm vẫn còn được điều hành, quản lý khá đơn
giản. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh mà còn làm gia
tăng chi phí lao động cũng như quản lý.
Kinh doanh bán lẻ hiện đại đòi hỏi nhà quản lý có những côngcụ hỗ trợ để
đưa ra các quyết định. Đốivới một hệ thống siêu thị, bộ phận mua hàng đóng vai
trò khá quan trọng. Chuyên viên mua hàng chuyên nghiệp có thể thực hiện với
nhà cung cấp trên tất cả mọi phương diện từ giá cả, số lượng, thời gian giao nhận
hàng, các chương trình tiếp thị, khuyến mãi, quy cách bao bì, đóng gói... Thậm
chí họ có thể tư vấn lại cho nhà cung cấp nên sản xuất hàng như thế nào, tiếp thị,
quảng bá ra sao... Tuy nhiên, ở khâu này, dường như các chuyên viên mua hàng
của các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam còn tỏ ra yếu kém.
Bên cạnh đó các doanh nghiệp Việt Nam còntỏ ra lúng túng trong việc áp
dụng công nghệ thông tin. Chỉ có 60-70% doanhnghiệp áp dụng côngnghệ thông
tin vào quá trình quản lí. Chỉ có 20% các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam có các
trang web với nội dung nghèo nàn.
Một điểm yếu nữa đối với các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam đó chính là
chất lượng dịch vụ và các giá trị gia tăng đi kèm. Chất lượng dịch vụ tại các siêu
thị trong nước kém xa các siêu thị nước ngoài đặc biệt là Big C và Metro. Nếu
đến siêu thị Big C hay Metro khách hàng không phải lo tới việc trông xe, giữ mũ
bảo hiểm, trong khi gửi xe vào siêu thị Fivimart vẫn mất 3000 đồng/chiếc. Tại
Big C còn có các khu vui chơi dành cho trẻ em, nơi nghỉ ngơi cho khách hàng.
Big C hay Metro cũng dịch vụ chuyển hàng tận nơi trong bán kính 15km, dịch vụ
sửa quần áo tại siêu thị nếu khách hàng mặc có nhu cầu....Điều này chưa thấy xuất
hiện tại nhiều siêu thị trong nước. Hơn nữa nhân viên tại nhiều siêu thị Việt Nam
chưa hài lòng được khách hàng.

11. 9
2.2 Thách thức
Bên cạnh hàng loạt các cơ hội các doanh nghiệp bán lẻ cũng đang phải đối
mặt với không ít các thách thức ảnh hưởng tới sự phát triển của doanh nghiệp.
2.2.1 Đối mặt với các tập đoàn bán lẻ lớn nước ngoài
Thách thức lớn nhất đốivới các tập đoàn bán lẻ trong nước chính là sự đối
mặt với các tập đoànbán lẻ nước ngoài. Nhiều tập đoàn bán lẻ lớn của nước ngoài
như Tesco (Anh); Carefour (Malaisia) và các tập đoàn khổng lồ Walmart cũng
đang hoàn tất thủ tục để vào Việt Nam. Hai tập đoàn lớn là Metro Cash&Carry
cũng đang mở rộng quy mô kinh doanh tại Việt Nam. Các tập đoàn bán lẻ nước
ngoài có quy mô lớn hơn, chủng loại hàng hoá phong phú hơn, chất lượng dịch
vụ tốt hơn, đặc biệt là giá cả rẻ hơn sẽ hấp dẫn một lượng khách hàng đông hơn.
Thực tế đã chứng minh nhiều tập đoàn bán lẻ của Trung Quốc và Thái Lan đã
phải đóng cửa do phải cạnh tranh với các tập đoàn lớn nước ngoài. Vì vậy các
doanh nghiệp Việt Nam rất có thể rơi vào tình trạng tương tự nếu không tìm được
những hướng đi mới cho riêng mình.
2.2.2 Nguồn nhân lực
Nguồn nhân lực chính là bài toán khó đối với các doanh nghiệp Việt Nam
nói chung và các tập đoàn bán lẻ nói riêng. Việt Nam dồidào về nguồn nhân lực
nhưng chất lượng cònyếu. Hiện Việt Nam mới có khoảng hơn 20% lực lượng lao
động đã qua đào tạo. Chất lượng lao động quá kém. Năng suất lao động hiện nay
của ta kém từ 2 đến 15 lần so với các nước trong khu vực ASEAN. Đối với các
tập đoàn bán lẻ Việt Nam vấn đề nguồn nhân lực cònkhó 9han hơn nhiều khi chỉ
có 4-5% độingũ nhân viên đã qua đào tạo bài bản. Ở Việt Nam trong các trường
đại học cũng chưa có một chuyên ngành nào đào tạo về bán lẻ. Phần lớn nguồn
nhân lực ở Việt Nam có nhược điểm: Thiếu tính chuyên nghiệp trong thị trường
bán lẻ hiện đại, thiếu khả năng sử dụng ngoại ngữ tính cộng đồng, chậm thay đổi
tư duy với môi trường mới. Trong khi đó nhân viên bán hàng trong siêu thị hiện
đại có yêu cầu khá cao. Họ không chỉ là người hướng dẫn, trả lời thắc mắc của
khách hàng mà còn phải biết đôi chút nghiệp vụ kế toán để tính toán tiền hàng
nhập vào, xuất ra trong ca làm việc.

12. 10
2.2.3 Cơ sở hạ tầng
Vấn đề lớn nhất mà các tập đoàn gặp phải đó là cơ sở hạ tầng. Theo đánh
giá của các chuyên gia nước ngoài, cơ sở hạ tầng của Việt Nam còn quá yếu kém,
không đáp ứng được nhu cầu phát triển kinh tế. Các toà nhà hoàn thiện dành riêng
cho trung tâm thương mại tại Việt Nam còn thiếu nhiều. Mức giá thuê tại các
trung tâm này khá cao: từ 15USD/m2/tháng đến 100USD/m2/tháng.
2.2.4 Điều kiện đi lại
Người Việt di chuyển chủ yếu bằng xe mô tô nên việc đi lại rất linh hoạt.
Họ có tâm lí thích mua hàng hoá tại các “cửa hàng trong nhà” vì không phải lo
gửi xe, đỗ xe như trong các trung tâm mua sắm, họ chỉ cần dựa xe ngoài vỉa hè là
có thể mua được hàng hóa mình cần trong các cửa hàng. Mô hình cửa hàng này
tuy thuận tiện, nhưng không quy mô, ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển của
các siêu thị hay trung tâm thương mại.
2.2.5 Thói quen mua sắm tại các chợ truyền thống
Mặc dù nhu cầu mua sắm tại các siêu thị gia tăng trong những năm gần đây
song phần lớn người dân Việt Nam vẫn chưa thoát ra khỏi thói quen mua sắm
truyền thống tại các chợ. Hiện nay khoảng 9000 chợ đang hoạt động rất hiệu quả
tại Việt Nam. Tại các chợ người tiêu dùng có thể mua trực tiếp các loại thực phẩm
tươi sốngnhư tôm, cua, cá nên họ thường có cảm giác yên tâm hơn so với các sản
phẩm đónggói sẵn tại các siêu thị. Bên cạnh đó nhiều người vẫn thích được “mặc
cả” tại các chợ. Họ coi “mặc cả” là một phần không thể thiếu khi đi mua sắm.
Vì thế chợ vẫn là sự lựa chọn của nhiều người dân Việt Nam. Như vậy thói
quen tiêu dùng chính là nguyên nhân tại sao hiện nay chỉ có khoảng 13% hoạt
động mua bán tiêu dùng được thực hiện thông qua các kênh phân phối hiện đại.
2.3 Giải pháp
2.3.1 Về phía nhà nước
Tập trung đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong các khâu cấp đất,
giải phóng mặt bằng, cấp phép xây dựng... bảo đảm nhanh chóng và thuận tiện để
các doanh nghiệp phân phối bán lẻ trong nước có thể chớp thời cơ và có đủ thời

13. 11
gian để củng cố, phát triển hệ thống của mình trước khi các nhà phân phối nước
ngoài tham gia vào thị trường một cách rộng rãi.
Có chính sách khuyến khích để các doanh nghiệp phân phối bán lẻ trong
nước đẩy nhanh quá trình liên kết, tích tụ và tập trung nguồn lực để hình thành
các tập đoàn phân phối có qui mô lớn, tiềm lực mạnh, đủ sức cạnh tranh với các
tập đoàn phân phối nước ngoài khi gia nhập vào thị trường Việt Nam. Xem xét
việc thành lập Quĩ phát triển kết cấu hạ tầng thương mại với sự tham gia đónggóp
của cả nhà nước, doanh nghiệp phân phối và nhà sản xuất hàng hoá để tạo nên
mối gắn kết chặt chẽ hơn trong hệ thống phân phối trong nước.
Cần có chính sáchưu đãi về thuế thu nhập doanh đốivới các doanh nghiệp
phát triển hệ thống theo chuỗi, tham gia hệ thống phân phối thông qua phương
thức nhượng quyền thương mại, tham gia vào các liên doanh, liên kết để cùng
phát triển hệ thống phân phối chung, kinh doanh qua mạng, cải tiến phương pháp
quản trị hiện đại dựa trên ứng dụng các tiến bộ của công nghệ thông tin... để hỗ
trợ doanh nghiệp tích tụ vốn phục vụ cho quá trình phát triển.
Chínhphủ Việt Nam cũngcần sớmnghiên cứuđểxây dựng những quiđịnh,
nguyên tắc về đánh giá nhu cầu thực tế khi xem xét các đề nghị mở từ điểm bán
lẻ thứ hai trở đi của các nhà đầu tư nước ngoài theo đúng các cam kết trong WTO
để vừa bảo đảm sự công bằng giữa các nhà đầu tư tham gia thị trường vừa hạn
chế được áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước trên những khu vực
địa lý nhất định, đồng thời bảo đảm được lợi ích chung của xã hội.
Nghiên cứu, học tập kinh nghiệm của chính phủ các nước đã thành công
trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp phân phối bán lẻ trong nước trước sự cạnh
tranh của các tập đoàn phân phối nước ngoài như Ấn Độ, Thái Lan, Trung Quốc
và áp dụng một cách linh hoạt và phù hợp với điều kiện của Việt Nam.
2.3.2. Về phía doanh nghiệp
Sự liên kết giữa các doanh nghiệp bán lẻ với nhau
Trước thời kì hội nhập liên kết là yếu tố quan trọng nhất để các doanh
nghiệp bán lẻ Việt Nam có thể tồn tại và cạnh tranh được với các tập đoàn bán lẻ
nước ngoài. Nguyên nhân là do các doanh nghiệp Việt Nam còn yếu cả về tài

14. 12
chính và kinh nghiệm quản lí. Nếu không liên kết mà mạnh ai người đó làm thì
rất khó có thể cạnh tranh được với các tập đoàn bán lẻ nước ngoài hùng mạnh.
Tuy nhiên bài toán được đặt ra là liên kết như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất.
Để tìm câu trả lời liên kết như thế nào, trước hết cần xác định được điểm yếu của
hệ thống bán lẻ Việt Nam. Đó là vốn, hậu cần, nhân lực và các dịch vụ hậu mãi.
Vì thế các nhà bán lẻ phải liên kết hoặc sáp nhập để kết nối, mở rộng hơn mạng
lưới bán lẻ trong nước, đồng thời hiện đại hóa các điểm bán lẻ này theo hướng
chuyên nghiệp, phù hợp với phong cách tiêu dùng hiện đại. Lợi thế của các nhà
phân phối, bán lẻ trong nước là nếu liên kết lại với nhau sẽ có mạng lưới rộng
khắp với sự am hiểu về từng khu vực thị trường.
Liên kết giữa nhà bán lẻ và nhà sản xuất
Các nhà bán lẻ Việt Nam cần học hỏi phương thức liên kết giữa nhà sản
xuất và nhà phân phối của các tập đoàn bán lẻ quốc tế như Big C, Metro. Thực tế
hiện nay, BigC ngoài việc chủ động được 90% nguồn hàng từ nước ta, hàng năm
còn xuất khẩu lượng lớn hàng hoá ra hệ thống của mình tại nhiều nước khác trên
thế giới nhờ nguồn hàng dồi dào và bảo đảm tiêu chuẩn.
Các nhà bán lẻ Việt Nam cần có những biện pháp liên kết với nông dân tại
các tỉnh lân cận giúp họ nuôi trồng các loại rau, cách bảo quản thu hoạch, đảm
bảo nguồn hàng cho siêu thị.
Về các mặt hàng khác như may mặc, các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam
phải chủ động tìm các doanhnghiệp sản xuất có uy tín trên thị trường, sau đó thực
hiện các cam kết về giá, kiểu dáng và mẫu mã đảm bảo có đựơc nguồn hàng chất
lượng và giá cả hợp lí cho siêu thị.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Vấn đề nguồn nhân lực đang là một thách thức lớn cho các doanh nghiệp
bán lẻ Việt Nam. Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực các doanh nghiệp phải
chủ động đào tạo cán bộ, nhân viên của mình. Các doanh nghiệp có thể dành ra
khoản kinh phí để đào tạo nhân viên, thông qua việc cửđi học hoặc tự tổ chức các
lớp tập huấn tại doanhnghiệp cho giám đốc siêu thị, trưởng phó phòng nghiệp vụ,
nhân viên kế toán, marketing, bán hàng... Đồngthời, các doanhnghiệp có thể thuê

15. 13
các chuyên gia nước ngoài để nâng cao kiến thức quản lý marketing và chuỗi bán
hàng cho nhân viên.
Nâng cao chất lượng dịch vụ
Hơn bao giờ hết, việc cải thiện chất lượng dịch vụ bán lẻ là cần thiết để có
thể cạnh tranh với các chuỗibán lẻ nước ngoài đang và sẽhoạt động tại thị trường
Việt Nam. Mặc dù chất lượng dịch vụ bán lẻ đóng vai trò rất quan trọng đối với
các nhà bán lẻ, cho đến nay chưa có nhiều nghiên cứu về chất lượng dịch vụ bán
lẻ của các nhà bán lẻ tại Việt Nam, có thể họ đã tự đánh giá chất lượng dịch vụ
bán lẻ của mình nhưng việc cải thiện chất lượng không đảm bảo theo định hướng
và tiến độ đặt ra vì những lý do khách quan và chủ quan.
Áp dụng công nghệ mới vào quản lý
Sử dụng công nghệ mới nói chung và công nghệ thông tin nói riêng, các
nhà bán lẻ có thể tổng hợp các số liệu, dữ kiện để đưa ra những dự báo tốt hơn về
thị trường, kiểm soáthàng tồn kho, kiểm soát chi phí, đặt hàng tự độngtừ các nhà
sản xuất.
Nâng cao các hoạt động Marketing
Để khách hàng đến với siêu thị thì trước hết phải làm thế nào cho khách
hàng biết tới siêu thị và sau đó lôi kéo khách hàng đến với siêu thị. Big C thường
xuyên có nhân viên tiếp thị đến từng hộ gia đình phát tờ rơi hoặc gửi thư cho
khách hàng về các chương trình khuyến mại. Metro thì đã xây dựng được thương
hiệu sẵn có là bán rẻ. Trong khi đó các doanh nghiệp, siêu thị bán lẻ Việt Nam
vẫn chưa có nhiều những hoạt động Marketing để thu hút khách hàng đến với
mình.
Xây dựng và phát triển thương hiệu
Không giống như những dịch vụ hay sản phẩm khác, bản thân điểm bán lẻ
chính là nơi quảng bá thương hiệu bán lẻ hiệu quả nhất. Việc đầu tư vào một hệ
thống nhận diện thương hiệu bán lẻ (bao gồm logo, màu sắc, cách thức và vật liệu
trang trí) là rất quan trọng vì không chỉ đóng vai trò như quảng cáo ngoài trời mà
còngắn liền ngay với hình ảnh siêu thị, cửa hàng. Hình ảnh này cũng gắn liền với
cách trưng bày hàng hóa bên trong, vốn là những côngcụ quảng bá kinh điển của

16. 14
siêu thị, cửa hàng bán lẻ. Vì thế các doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam cần chú ý tới
những đặc điểm trên để tạo ra phong cách cho mình. Mỗi doanh nghiệp nên có
một số sản phẩm đặc trưng riêng về thiết kế, kiểu dáng, mẫu mã, chất liệu.
Sử dụng có hiệu quả nguồn vốn của doanh nghiệp
Nguồn vốn hạn chế đã góp phần không nhỏ cản trở năng lực cạnh tranh của
doanh nghiệp phân phối bán lẻ Việt Nam. Trong điều kiện khó có thể tăng một
cách nhanh chóng nguồn vốn về số lượng, thì vấn đề nâng cao hiệu quả sử dụng
các nguồn vốn là con đường phù hợp nhất để giải quyết nhưng khó khăn về tài
chính của doanh nghiệp thông qua một số giải pháp sau: - Xem xét lại cơ cấu và
quy mô vốn trong điều kiện thị trường nhất định của doanh nghiệp, lựa chọn cơ
cấu vốn hợp lý, tăng nhanh vòng quay của vốn. - Lựa chọn các nguồn vốn phù
hợp với điều kiện của doanh nghiệp, có thể huy động thông qua đội ngũ lao động
trong doanh nghiệp để tạo nguồn vốn kịp thời với phí tổn thấp cho doanh nghiệp
và tăng cường gắn bó quyền lợi của người lao động với doanh nghiệp. - Đối với
tài sản cố định đòihỏi không chỉ tính hao mòn hữu hình mà còncần tính hao mòn
vô hình. Tiến hành kiểm kê và đánh giá toàn bộ vốn cố định hiện có của doanh
nghiệp, đối chiếu so sánh giữa số bảo toàn tại doanh nghiệp, từ đó tìm ra nguyên
nhân xử lý. - Đối với vốn lưu động cần thường xuyên hạch toán đúng giá trị vật
tư, hàng hóa theo giá cả thị trường. Để làm được điều đó, doanh nghiệp cần chọn
những nhà cung ứng có khả năng đáp ứng kịp thời nhu cầu về hàng hóa ngay khi
cần đến.

17. 15
KẾT LUẬN
Thị trường bán lẻ Việt Nam có bước phát triển nhanh nhờ vào sựphát triển
của nền kinh tế Việt Nam trong quá trình đổi mới và hội nhập kinh tế thế giới.
Với quy mô dân số hơn 90 triệu người và mức tăng trưởng chi tiêu cho tiêu dùng
cá nhân của người dân tăng trưởng ổn định, thị trường bán lẻ Việt Nam có cơ hội
phát triển bền vững trong những năm sắp tới. Thông qua việc xây dựng và phân
tích ba viễn cảnh phát triển của thị trường bán lẻ đến năm 2020 bao gồm viễn
cảnh phát triển thấp, phát triển trung bình và phát triển cao, bài nghiên cứu cho
thấy viễn cảnh phát triển trung bình của thị trường bán lẻ là khả thi nhất. Các nhân
tố về phíacầu của thị trường bán lẻ như quy mô dân số, cơ cấu dân số và chi tiêu
cho tiêu dùng cuối cùng của người dân là các nhân tố quan trọng đảm bảo cho sự
phát triển bền vững của thị trường bán lẻ Việt Nam. Thị trường bán lẻ tại cả hai
khu vực nông thôn và thành thị có tiềm năng phát triển mạnh nhờ vào tăng trưởng
chi tiêu của người tiêu dùng. Trước viễn cảnh hội nhập kinh tế khu vực và thế giới
ngày càng sâu rộng thông qua việc Việt Nam hội nhập với Tổ chức thương mại
thế giới (WTO), Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) và tham gia vào Hiệp định
Đối tác Thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP), thị trường bán lẻ Việt Nam
có những nền tảng vững chắc cho cơ hội gia nhập vào mạng lưới phân phối hàng
hóa của khu vực và thế giới.

18. 16
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. ADB (2015). ASEAN Development Outlook 2015 Report. Philippines: Asian
Development Bank. Anagboso, M. & McLaren, C. (2009).
2. The impact of the recession on retail sales volumes. Economic & Labour Market
Review, 3(8), 22 - 28. Cục Xúc tiến Thương mại (2015).
3. Thị trường bán lẻ Việt Nam: Còn nhiều tiềm năng. Truy cập từ
website:http://www.vietrade.gov.vn/tin-tuc/20-tin-tuc/4768-thi-truong-ban-le-
viet-nam-connhieu-tiem-nang.html. Brian, N. (2009).
4. Recessionin the EU: its impact on retail trade. Luxembourg: Eurostat. Davies, K.
(1998). Applying evolutionary models to the retail sector.
5. The International Review of Retail. Distribution and Consumer Research, Vol. 8,
No.2, 165 -182. Engle, R., Granger, C. (1987). Co-integration and Error
Correction: Representation, Estimation, and Testing. Econometrica, Vol.55,
No.2, 251 - 276.