TIẾP CẬN TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI

1. TIẾP CẬN
TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI
TS.Bs Hoµng Hång Th¸i
Bé m«n Néi §¹i häc Y Hµ néi

2. T R µ N
§¹i c¬ng - §Þnh nghÜa
▪ Khoang MP b×nh thêng lµ khoang ¶o, chØ
cã 7-14 ml dÞch, ®ñ cho l¸ thµnh l¸ t¹ng
trît lªn nhau ®Ô dµng trong khi thë.
▪ V× mét lý do nµo ®ã cã xuÊt hiÖn lîng
dÞch nhiÒu h¬n b×nh thêng.
▪ NÕu Ýt: ph¸t hiÖn t×nh cê khi chôp phæi
▪ NÕu nhiÒu g©y nªn trªn l©m sµng
▪ HéI chøng TDMP

3. NGUYÊN NHÂN GÂY ø ĐỌNG DỊCH MP
• Thay đổi tÝnh thấm của mao mạch.
• Thay đổi ¸p lực keo trong huyết tương
• Thay đổi ¸p lực thuỷ tÜnh của mạch m¸u.
• Thay đổi (cản trở) lưu th«ng hệ bạch
mạch

4. T R µ N
DÞch trong khoang MP cã thÓ
+ Vµng chanh,
+ M¸u,
+ Mñ,
+ Dìng chÊp
DÞch cã thÓ
- NhiÒu, Ýt, hoÆc trung b×nh
- Toµn bé khoang mµng phæi hay khu tró

5. T R I Ö U
TriÖu chøng l©m sµng
Toµn th©n
+ Sèt hay kh«ng, v· må h«i,ch¸n ¨n, mÖt mái,gÇy
sót( tïy theo nguyªn nh©n g©y bÖnh)
C¬ n¨ng :
+ §au ®¸y phæi bªn bÖnh,t¨ng lªn khi hÝt vµo
+ Ho khan
+ Khã thë khi g¾ng søc nÕu nhiÒu c¶ khi nghØ ng¬i
• Khi dÞch cßn Ýt: bn n»m nghiªng vÒ bªn lµnh
• Khi dich nhiÒu : n»m nghiªng vÒ bªn bÖnh

6. T r i Ö u
Kh¸m thùc thÓ:
• Héi chøng ba gi¶m bªn bÖnh:
+ Rung thanh gi¶m
+ Gâ ®ôc
+ R× rµo PN gi¶m bªn bÖnh
Cã khi nghe ®îc:
+ TiÕng thæi mµng phæi
+ TiÕng cä mµng phæi

7. TriÖu chøng
• TriÖu chøng ngoµi phæi
+ Tim bÞ ®Èy sang bªn ®èi diÖn (dÞch nhiÒu)
+ Gan cã thÓ mÊp mÐ díi sên ph¶i (TDMPph¶i)
+ TDMP tr¸i nhiÒu (mÊt khoang gâ vang Trauber )
XQUANG:
+ T thÕ th¼ng: phæi bªn bÖnh mê ®ång nhÊt
+ §êng cong Damoiseau: cao ë n¸ch, thÊp ë cét
sèng
+ MÊt gãc sên hoµnh
+ T thÕ nghiªng: nÕu dÞch Ýt, mê gãc sên hoµnh
phÝa sau.
BN n»m nghiªng : dÞch tr¶i theo bê sên

8. T R µ N
Trµn dÞch MP
tr¸i (dÞch nhiÒu)
§êng cong
Damoiseau

9. DỊCH MÀNG PHỔI NHIỀU

10. TDMP SỐ LƯỢNG NHIỀU

11. C¸c thÓ TRµN DICH
▪ Ngoµi TDMP tù do, cã c¸c thÓ trµn dÞch
khu tró( cã 5 thÓ )
▪ 1-Trµn dÞch MP thÓ n¸ch
▪ Khã thë Ýt, cã HC 3 gi¶m ë vïng n¸ch
▪ Xquang : cã h×nh thÊu kÝnh ë vïng n¸ch
▪ Chäc dß cã dÞch (dùa vµo híng dÉn cña
siªu ©m)

12. KHOANG MP V¸CH HãA

13. ThÓ trµn dÞch
2-ThÓ hoµnh:
▪ DÞch khu tró gi÷a MP vµ c¬ hoµnh
▪ HC 3 gi¶m khã ph¸t hiÖn,chñ yÕu dùa
trªn Xquang th¼ng nghiªng
▪ ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh: chäc dß cã dÞch

14. TDMP/U
nang
buồng
trứng

15. ThÓ TRµN DICH
3 -TDMP thÓ r·nh liªn thïy
• DÞch khu tró ë vïng r·nh liªn thïy
+ HC 3 gi¶m l¬ löng gi÷a lång ngùc
+ XQ: cã h×nh mê ë vÞ trÝ cña r·nh liªn thïy( trªn
phim phæi th¼ng, nghiªng)
+ Chäc dß cã dÞch

16. TDMP rãnh liên thùy

17. TRµN DICH MµNG PHæI
thÓ r·nh liªn thïy(phæi ph¶i)
R·nh liªn thïy lín
R·nh liªn thïy bÐ

18. ThÓ trµn dÞch
4-TDMP thÓ trung thÊt:
+ DÞch khu tró vïng trung thÊt, cã HCTT
+ Gâ diÖn ®ôc tim réng
Xquang: bãng trung thÊt réng
+ Cã triÖu chøng gîi ý (¸p xe thùc qu¶n,trung
thÊt, viªm mñ trung thÊt)
+ Dùa vµo siªu ©m tim ®Ó chäc hót cã dÞch

19. TRµN DICH MµNG PHæI
5-TDMP phèi hîp TKMP
▪ Trªn BN cã hai héi chøng phèi hîp
▪ PhÝa díi : HC 3 gi¶m
▪ PhÝa trªn : tam chøng Galiard
▪ Xq: mê ë ®¸y phæi, mÊt gãc sên hoµnh
▪ PhÝa trªn:
+ Qu¸ s¸ng, mÊt v©n phæi
+ Nhu m« phæi bãc khái thµnh ngùc
*Cã h×nh ¶nh møc níc –h¬i ë ranh giíi gi÷a khÝ vµ
dÞch
▪ Chäc hót: cã khÝ ë phÝa trªn,cã dÞch ë díi

20. ChÈn ®o¸n
ChÈn ®o¸n
X¸c ®Þnh dùa vµo:
▪ Cã HC 3 gi¶m
▪ Cã h×nh ¶nh xquang ®iÓn h×nh
▪ Chäc dß KMP ®óng kü thuËt lÊy ®îc dÞch
ChÈn ®o¸n ph©n biÖt
+ XÑp phæi
+ Viªm phæi diÖn réng
+ U phæi
Dùa vµo kh¸m l©m sµng vµ vÞ trÝ cña mám tim

21. CHäC Dß KHOANG MµNG PHæI
Môc ®Ých:
• ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh,ph©n biÖt, nguyªn
nh©n,vµ ®Ó ®iÒu trÞ
C¸ch chäc: Kh¸m l¹i BN, ®èi chiÕu trªn phim míi
nhÊt
• Chän ®iÓm chäc
• S¸t trïng 2 lÇn,tr¶i kh¨n cã lç, g©y tª
• Kim chäc: bê trªn x.sên, vu«ng gãc víi mÆt da

22. xÐt nghiÖm dÞch
• LÊy ®îc dÞch: göi xÐt nghiÖm:
• Protein,tÕ bµo
• Vi trïng,dìng chÊp khi nghi ngê
• NÕu cã mñ ph¶i cÊy,soi trùc tiÕp
• pH,,LDH,Amylase
• T×m tb K
• NÊm

23. ChÈn ®o¸n nguyªn nh©n
• DÞch thÊm: do bÖnh g©y ø níc trong c¬ thÓ
+ Rivalta(-),Protein<30 g/l
+ LDH mp/LDH huyÕt thanh < 0,6
+ Thµnh phÇn h÷u h×nh <1000/mm3
TDMP dÞch tiÕt:
+ Rivalta(+),Protein >30 g/l
+ LDH mp/LDH huyÕt thanh >0,6
+ Thµnh phÇn h÷u h×nh >1000/mm3

24. Nguyªn nh©n Tdmp
Trµn dìng chÊp mµng phæi
• DÞch ®ôc nh s÷a
• Triglycerit dÞch MP > 5g/l
• ChÈn ®o¸n x¸c ®Þnh: chôp b¹ch m¹ch
Thêng ®Õn sau:
+ PhÉu thuËt tim, phæi
+ ChÊn th¬ng ngùc
+ Ung th trong lång ngùc
+ Do ký sinh trïng( giun chØ, s¸n m¸ng)

25. DỊCH THẤM
• Suy thận.
• Hội chứng thận hư.
• Suy gan.
• Suy tim.
• Suy dinh dưỡng.

26. DỊCH TIẾT
• Lao.
• Ung thư.
• Viêm phổi.
• Nhồi máu phổi.
• Viêm tụy cấp.
• Bệnh hệ thống.
• U nang buồng trứng.
• Bệnh Hodgkin.

27. DỊCH DƯỠNG CHẤP
• Do chấn thương lồng ngực.
• Phẫu thuật LN gây rò ống ngực - màng
phổi.
• Ung thư hệ lympho hoặc UTPQ di căn.
• Lao hệ bạch mạch.
• Do giun chỉ gây tắc hệ bạch mạch

28. TRµN M¸U MP
• Do chấn thương.
• Chọc dò màng phổi, sinh thiết màng
phổi.
• Ung thư màng phổi.

29. MµU SẮC DMP
DỊCH DƯỠNG CHẤP DỊCH MÀU VÀNG CHANH XẪM MÀU

30. TRµN DICH MµNG PHæI
Trµn dÞch MP tr¸i
(dÞch Ýt)

31. TRµN DICH MµNG PHæI
Trµn dÞch MP ph¶i
thÓ hoµnh

32. TRµN DICH MµNG PHæI
(hai bªn)
§êng cong
Damoiseau

33. NGUY£N NH¢N TDMP
TDMP dÞch thÊm
- Suy tim
- X¬ gan
- Héi chøng thËn h
- Dinh dìng
TDMP dÞch tiÕt
• Vµng chanh: lao mµng phæi, viªm MP giai ®o¹n
®Çu, UTMP giai ®o¹n ®Çu, Collagenose, V§KDT,
lupus

34. TRµN DICH MµNG PHæI
DÞch m¸u
• ¸p xe gan vì lªn phæi, viªm tôy cÊp nhåi m¸u
phæi, chÊn th¬ng ngùc
• Ung th PQ, UTMP, UT c¸c t¹ng vµo MP
DÞch mñ do:
¸p xe vì vµo khoang MP(gan, mËt, phæi, thùc
qu¶n)
NhiÔm trïng dÞch thÊm (do chäc dß kh«ng v«
khuÈn)
NhiÔm khuÈn huyÕt cã æ di bÖnh ë KMP

35. SINH THIẾT MP
• Lấy l¸ thµnh MP
• Kim sử dụng: kim Castelain hoặc Abram
• Chỉ ®ịnh:
– TDMP dịch tiết
• Chống chỉ ®ịnh
– Trµn mủ, trµn m¸u MP,TDMP dịch thấm
– Rối loạn đ«ng m¸u, cầm m¸u
• Mỗi lần nªn lấy 4-6 mảnh.
• Tai biến:
– Trµn khÝ MP, chảy m¸u MP
– Nhiễm khuẩn khoang MP

36. VïNG MP ĐƯỢC PHÐP SINH THIẾT
Cột sống
Xương sườn trên
Xương sườn dưới
Vùng
được
phép
sinh thiết

39. CHẨN ĐO¸N PH©N BIỆT
• Viªm phổi diÖn réng.
• Viªm mµng phổi dµy dÝnh.
• Xẹp phổi.
• Ap xe døới hoµnh.
• Thiểu sản phổi (aplasie).
• Viªm mµng ngoµi tim.
• U phæi s¸t thµnh ngùc

40. ®iÒu trÞ
§iÒu trÞ triÖu chøng
+ Sèt : h¹ sèt
+ §au : gi¶m ®au (nhãm salycyle,Paracetamol, ains,
morphin khi cÇn)
+ Khã thë : chäc th¸o dÞch, cho thë oxy, corticoid

41. ®iÒu trÞ
§iÒu trÞ nguyªn nh©n TDMP
+Do lao : ®iÒu trÞ lao
+Do nhåi m¸u phæi: chèng ®au, chèng ®«ng
+Mñ: th¸o, röa hµng ngµy, vËn ®éng ®Ó tr¸nh
dÝnh, cho KS ®Æc hiÖu
+ Hc Dressler: corticoide
+Do ung thư: chọc th¸o g©y dÝnh bằng talc,
tetraxyclin, Doxycyclin qua néi soi màng phổi
+Do héi chøng thËn h: n©ng albumin m¸u (
truyÒn albumin),cho corticoid, thuèc gi·m miÔn
dÞch

42. DÉN L¦U QUA HÖ THèNG KÝN

43. ®iÒu trÞ
§iÒu trÞ hç trî:
+Båi phô níc ®iÖn gi¶i, dinh dìng (¸p xe
phæi,MP)
+§iÒu chØnh ®êng m¸u (b»ng insuline nếu co tiểu
đường)
+ §iÒu trÞ suy tim ( lîi tiÓu, trî tim, oxy )
+ §iÒu trÞ NK r¨ng miÖng,TMH,xoang.
§iÒu trÞ dìng chÊp MP:
• Chäc th¸o, chÕ ®é ¨n nghÌo lipide
• Cho vitamin A.D.K
• §iÒu trÞ ngo¹i khoa (khi ®iÒu trÞ NK thÊt b¹i)