SẢN PHỤ KHOA

1. 1
Ths Bs Trần Huy Dũng
Khoa Hiếm muộn – Bv Từ Dũ

2. 2
Nội dung
 Giới thiệu
 Phôi thai học của cơ quan sinh dục nam
 Giải phẫu cơ quan sinh dục nam
 Sinh lý chức năng tinh hoàn
 Điều hòa nội tiết quá trình sinh tinh
 Ý nghĩa

3. 3
Giới thiệu
 Tế bào gốc  tinh trùng trưởng thành
 Từ dậy thì  chết (giảm từ 40 tuổi)

4. 4
Phôi thai học
 Tế bào mầm nguyên thủy
 Biểu mô bề mặt khoang phôi học
 Trung mô nguyên thủy

5. 5
Sự biệt hóa giới tính
 Giới tính di truyền (NST)
 Giới tính sinh dục (tinh hoàn,
buồng trứng)
 Giới tính kiểu hình (cơ quan sinh
dục trong và ngoài)
 Sự biệt hóa não bộ

6. 6
Sự phát triển của tuyến sinh dục
 Bề mặt của thận nguyên thủy
 Thấy được ở thai 5mm
 Biểu mô khoang cơ thể dày lên
 Sự biệt hóa xảy ra ở tuần thứ 7

7. 7
Tế bào mầm
 Nguyên phân
 10.000 vào tuần thứ 6
 Tiền thân của tinh trùng và trứng

8. 8
Tuần 6 - 9
Giới tính nam (di truyền)
Vùng xác định giới tính trên NST Y
SRY protein / Yếu tố phát triển tinh hoàn
Sự phát triển tinh hoàn
Không có SRY phát triển buồng trứng

9. 9
Giải phẫu cơ quan sinh dục nam
X.mu
Ống dẫn tinh
Niệu đạo
Dương vật
Mào tinh
Tinh hoàn-Bùi
Bàng quang Niệu quản
T. hành
niệu đạo Ô. phóng
tinh
T.tiền liệt
Trực
tràng

10. 10

11. 11
bào

12. 12

13. 13
Tế bào tinh hoàn
 Tế bào mầm
 Tế bào Sertoli
 Tế bào Leydig

14. 14
Tế bào Sertoli
 Sản xuất và tiết dịch vào lòng ống sinh tinh
 Tổng hợp ABP (Androgen Binding Protein)
 Chức năng dinh dưỡng cho TB mầm
 Thúc đẩy sự sinh tinh
 Hình thành thể tích tinh hoàn
 Hình thành hàng rào máu – tinh hoàn

15. 15
Hàng rào máu - tinh hoàn
 Tế bào Sertoli tạo thành
 Bảo vệ TB mầm
 Ngăn ngừa sự xuyên qua của các phân tử
 Duy trì áp lực lòng ống
 Giúp tinh hoàn có hình dạng và kích thước cố
định

16. 16

17. 17

18. 18
1: Màng đáy
2: Tinh nguyên bào
3: Tinh bào 1
4: Tinh bào 2
5: Tinh tử
6: Tinh tử trưởng thành
7: Tế bào Sertoli
8: Nút liên kết (hàng rào
máu – tinh hoàn)

19. 19
Các sự kiện chính
 Tăng sinh tb mầm (Spermatocytogenesis)
– Nguyên phân của tinh nguyên bào (2n)
 Tạo tinh tử (Spermatogenesis)
– Giảm phân của tinh bào thành tinh tử (n)
 Tạo tinh trùng (Spermiogenesis)
– Sự trưởng thành tinh tử thành tinh trùng (n)
 Phóng thích tinh trùng (Spermiation)
– Phóng thích vào lòng ống (n)

20. 20
Các sự kiện chính
 Tạo tinh trùng (Spermiogenesis)
– Sự trưởng thành tinh tử thành tinh trùng (n)
– Bắt đầu khi tinh trùng ra khỏi ống sinh tinh và đi
vào mào tinh
– Có 4 giai đoạn:
• Pha Golgi
• Pha Cap
• Pha Acrosome: nhân cô đặc hơn
• Pha trưởng thành: tống xuất các bào tương không cần
thiết

21. 21
Điều hòa nội tiết sinh sản nam

22. 22
Điều hòa nội tiết nam
Điều hòa
Đặc điểm giới tính
Thể lực
Phát triển cơ thể
Đặc tính sinh dục
thứ phát
Khả năng sinh sản

23. 23
Vùng dưới đồi
Vùng dưới đồi

24. 24
GnRH
 Nhân cung - vùng dưới
đồi
 Decapeptide (10 aa)
 Xung: 90 – 120 phút
 T1/2: <10 phút
Vùng dưới đồi
Tinh
hoàn
Tinh trùng

25. 25
GnRH
Tác dụng sinh học
 Gắn với thụ thể ở tuyến yên
 ↑ chế tiết FSH và LH
 Điều tiết số lượng và hoạt động của thụ thể
 Cung cấp liên tục  trơ hóa thụ thể  ↓ chế
tiết FSH và LH

26. 26
GnRH
Điều hòa chế tiết
 Feedback (-) của testosterone, E2, DHT lên
vùng dưới đồi
 Giảm sự nhạy cảm của tuyến yên với GnRH
do testosterone

27. 27
Tuyến yên
Vùng dưới đồi
Vùng
phễu
T.Yên sau
Xương bướm
T.Yên trước

28. 28
Gonadotropins
 Tế bào gonadotrophes
 Glycoprotein: α - β
 Tiết theo xung của GnRH
 T1/2
FSH = 2 giờ
LH = 20 phút

29. 29
Gonadotropins
Tác dụng sinh học
FSH
– Thụ thể ở tế bào Sertoli, tinh nguyên
bào
– Quá trình sinh tinh
– ↑ [FSH] , [testosterone]  ↑ sinh tinh

30. 30
Gonadotropins
Tác dụng sinh học
LH
– Thụ thể ở tế bào Leydig
– Chế tiết testosterone

31. 31
Gonadotropins
Tác dụng sinh học
FSH & LH
– Điều hòa số lượng thụ thể của chính mình
– FSH  thụ thể của LH trên tế bào Leydig

32. 32
Gonadotropins
Điều hòa chế tiết
 Xung GnRH
– ↑ chế tiết FSH, LH
– Hiện tượng trơ hóa và giảm thụ thể tại
tuyến yên  ↓ chế tiết FSH, LH
 Testosterone, E2, DHT  ↓chế tiết FSH, LH
– Vùng dưới đồi: feedback (-)
– Tuyến yên: ↓ nhạy cảm đối với GnRH
 Riêng FSH
– Activin  ↑ chế tiết
– Inhibin  ↓ chế tiết

33. 33
Prolactin
 Tế bào ái toan ở thùy trước tuyến yên
 Phát triển vú, tiết sữa
 ↑ hoạt động của LH lên tế bào Leydig
 (-) chế tiết GnRH ở vùng dưới đồi
 Suy giáp, rối loạn hệ dopaminergic, u tế bào ái
toan thùy trước tuyến yên  ↑ tiết prolactin

34. 34
Tinh hoàn

35. 35
Testosterone
 Tinh hoàn
– 95%
– Tế bào Leydig (LH)
– 5 – 10 mg/ngày
 Tuyến thượng thận: 5%

36. 36
17 OH-Pregnenolone
Cholesterol
Pregnenolone Progesterone
17 OH-Progesterone
DHEA Androstenedione
TestosteroneAndrostenediol
P450scc
17α hydroxylase
17, 20 demolase
17β HSD
Δ5 Δ4
3β HSD
Sơ đồ tổng hợp testosterone

37. 37
Testosterone
 Trong máu
– tự do 2%
– gắn albumin 54%
– gắn SHBG 44%
 [SHBG] nam ≈ 1/3 – 2/3 [SHBG] nữ
 Suy tuyến sinh dục  ↑ [SHBG]
 TFI = (Total Testosterone / SHBG) x100
hoạt tính

38. 38
ANDROSTENEDIONE
3000 μg/ngày
TESTOSTERONE
5200 µg/ngày
8%
5%
1.6% 0.3%
ESTRONE ESTRADIOL
μg/ngàyμg/ngày
Tinh hoàn
Ngoài
tinh hoàn
45
21
22
17
6
Chuyển hóa Androgen-Estrogen

39. 39
Testosterone
(5 mg/ngày)
Estradiol
(0,02 mg/ngày)
DHT
(0,3 mg/ngày)
17 ketosteroids-
-androsterone
Etiocholanolone
(2 mg/ngày)
Các sản phẩm
diol, triol, và
chất kết hợp
(2,5 mg/ngày)
0,3% 6-8% 40% 50%
Chuyển hóa testosterone

40. 40
Testosterone
Tác dụng sinh học
 Ống sinh tinh
– Thụ thể trên tế bào Sertoli
– Nồng độ ≈ 50 -100 lần nồng độ trong máu
– Gắn với ABP  duy trì nồng độ  sinh tinh
– ABP do tế bào Sertoli tiết dưới tác động FSH

41. 41
Testosterone
Tác dụng sinh dục
 Phôi thai
– Biệt hóa cơ quan sinh dục nam
– Đầu tuần 8: hCG  tb Leydig 
testosterone

42. 42
Testosterone
Tác dụng sinh dục
 Phôi thai
– Hình thành mào tinh, ống dẫn tinh, túi tinh
(Wolf)
– Phát triển bùi, dương vật
– Giúp tb Sertoli  chất kháng ống Muller
– Giúp tinh hoàn đi xuống bìu (3 tháng cuối)

43. 43
Testosterone
Tác dụng sinh dục
 Dậy thì
– ↑ các đặc tính sinh dục thứ phát và kiểu hình
nam giới

44. 44
Ham muốn tình dục
Trạng thái tinh thần
↑ kích thước thanh quản
Thay đổi dây thanh âm
↑ mật độ xương
Tạo máu
Tổng hợp Hb
↑ da, lông,
tóc
Sinh tinh
↑ cơ quan sinh dục
↑ khối cơ

45. 45
Testosterone
Tác dụng sinh dục
 Trưởng thành
– Duy trì khả năng sinh sản
– Duy trì phát triển thể lực
– Duy trì hoạt động tinh thần, trí tuệ, và tình
dục

46. 46
Testosterone
Điều hòa chế tiết
Vùng dưới đồi
Tuyến yên
GnRH
LH FSH
Tế bào Leydig
Testosterone
Prolactin
Activin
Inhibin
(-)
(-)

47. 47
Các yếu tố nội tại tinh hoàn
 Activin
 Inhibin B
 IGF I
 IGF α…

48. 48
Các yếu tố nội tại tinh hoàn
Inhibin B và Activin
 Hormone protein
 Tế bào Sertoli (tác động FSH)

49. 49
Các yếu tố nội tại tinh hoàn
Inhibin B và Activin
 Activin
– Tuyến yên: ↑ chế tiết LH và FSH
– Tinh hoàn:
• ↑ hoạt động LH trên tb Leydig  ↑ sản xuất
steroid
• ↑ số lượng tinh nguyên bào tham gia tạo tinh
trùng

50. 50
Các yếu tố nội tại tinh hoàn
Inhibin B và Activin
 Inhibin
– Tuyến yên: ↓ chế tiết FSH
– Tinh hoàn:
• ↓ hoạt động FSH  ↓ số lượng tinh nguyên
bào hoạt động sinh tinh
• ↓hoạt động LH trên tb Leydig  (-) sản xuất
testosterone

51. 51
Điều hòa nội tiết sinh sản
 Trục vùng dưới đồi - tuyến yên – tinh hoàn
 Các yếu tố nội tại tinh hoàn

52. 52
Tuyến yên
Hạ đồi
Leydig
Ống
sinh
tinh
GnRH
LH
FSH
Testosterone
Inhibin
Activin
Tinh trùng
Tinh hoàn
(-)(-) (+)
(+)
(+)

53. 53
Tác động của tuổi
ít rõ ràng hơn so
với nữ
Tuổi và chức năng
sinh sản tương
quan nghịch
Thể tích tinh dịch ↓
Độ di động↓
Tỉ lệ tinh trùng hình dạng
bình thường↓
Mật độ tinh trùng
không giảm theo tuổi
Khả năng sinh sản↓
[Androgen] ↓ Tuổi
Testosterone

54. 54
Một số yếu tố ảnh hưởng khác
 Dinh dưỡng: Vit A, C, D, E có liên quan
 Di truyền: NST ảnh hưởng sâu đậm đến quá
trình sinh tinh (Vd: Hc Klinefelter)
 Nhiệt độ
 Chất hóa học
 Yếu tố miễn dịch
 Yếu tố nhiễm trùng

55. 55
Ý nghĩa
 Giải thích được hiện tượng sinh tinh
 Hiểu được cơ chế bệnh sinh của một số bất
thường sinh sản ở nam
 Chẩn đoán và điều trị
 Nghiên cứu hỗ trợ sinh sản
 Thuốc ngừa thai nam giới

56. 56
Kết luận
 Hệ thống VDĐ- tuyến yên- tinh hoàn
• Nhiều vòng điều hoà khác nhau
• Cơ chế hồi tác (+) và (-)
 GnRH tác động tuyến yên sản xuất LH, FSH
 LH kích thích tb Leydig sản xuất testosterone

57. 57
Kết luận
 FSH, testosterone kích thích sự sinh tinh
 Testosterone tác động lên các cơ quan đích
phụ thuộc androgen
 Khả năng sinh sản, sự sản xuất androgen
giảm khi tuổi càng lớn

58. 58
CHÂN
THÀNH
CẢM
ƠN