Nghiên cứu sự biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ.Ung thư phổi nguyên phát (UTPNP) là một trong những bệnh lý ác tính thường gặp nhất hiện nay và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các bệnh lý ung thư. Theo Tổ chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC), UTPNP chiếm khoảng 12% ung thư các loại và chiếm 18% tỷ lệ tử vong trong các bệnh ung thư [1]. Trong đó, ung thư phổi không tế bào nhỏ (UTPKTBN) chiếm hơn 80% các trường hợp UTPNP [2], [3]. Tại Việt Nam, ung thư phổi (UTP) có sự gia tăng nhanh chóng, đó là hậu quả của tình trạng hút thuốc lá, ô nhiễm không khí, khói bụi và chất thải công nghiệp…

1. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN Y HỌC, TÌM TÀI LIỆU Y
HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
Nghiên cứu sự biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với
nhiễm virus Merkel cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ.Ung thư
phổi nguyên phát (UTPNP) là một trong những bệnh lý ác tính thường gặp nhất hiện
nay và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các bệnh lý ung thư. Theo Tổ
chức nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC), UTPNP chiếm khoảng 12% ung thư các
loại và chiếm 18% tỷ lệ tử vong trong các bệnh ung thư [1]. Trong đó, ung thư phổi
không tế bào nhỏ (UTPKTBN) chiếm hơn 80% các trường hợp UTPNP [2], [3]. Tại
Việt Nam, ung thư phổi (UTP) có sự gia tăng nhanh chóng, đó là hậu quả của tình
trạng hút thuốc lá, ô nhiễm không khí, khói bụi và chất thải công nghiệp…
MÃ TÀI LIỆU CAOHOC.2019.00685
Giá : 50.000đ
Liên Hệ 0915.558.890
Mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán sớm và điều trị UTP, nhưng khi phát
hiện hầu hết các trường hợp thường đã muộn. Tỷ lệ sống thêm 5 năm chỉ khoảng
16% đối với các bệnh nhân được chẩn đoán UTP thời kỳ cuối so với 70-90% khi
bệnh được chẩn đoán và điều trị ở các giai đoạn sớm hơn [1]. Vì vậy, chẩn đoán và
điều trị sớm UTP là một chiến lược nhiều triển vọng để giảm tỷ lệ tử vong và kéo
dài thời gian sống cho bệnh nhân. Với sự phát triển nhanh chóng của y sinh học, đặc
biệt là sinh học phân tử ngày càng góp phần đáng kể vào công tác chẩn đoán, theo
dõi điều trị, cũng như tiên lượng UTPNP. Gần đây, các nghiên cứu về gen Cip1-
interacting zinc finger (CIZ1), một gen mã hoá cho một protein nội bào tham gia vào
sự khởi đầu tái bản Deoxyribonucleic Acid (DNA), trong đó, biến thể b của Cip1-
interacting zinc finger (CIZ1b), biểu hiện nhiều ở mô ung thư UTPKTBN, là một
dấu ấn phân tử có thể phát hiện sớm UTPNP. Biểu hiện của CIZ1b trong huyết tương,
có giá trị chẩn đoán 98% các trường hợp UTPNP so với bình thường, hoặc 95%
trường hợp so với u phổi lành tính [3]. Bên cạnh đó, yếu tố tăng trưởng nội mô mạch
máu – Vascular Endothelial Growth Factor (VEGF) có vai trò hết sức quan trọng
trong sự phát triển của khối u. VEGF vừa thúc đẩy hình thành mạch máu nuôi vừa
thúc đẩy khối ung thư phát triển. Biểu hiện VEGF ở huyết tương có giá trị trong
chẩn đoán, tiên lượng và dự đoán kết quả điều trị UTPNP [4],[5].
Đột biến Epidermal growth factor receptor (EGFR) đóng vai trò hết sức quan trọng
trong cơ chế bệnh sinh UTP và là đích phân tử có giá trị trong việc điều trị. Mang
lại những hiệu quả rõ rệt trong việc kéo dài thời gian sống thêm và cải thiện chất
lượng cuộc sống của bệnh nhân UTPKTBN.
Vai trò của truyền nhiễm trong UTP đã được nghiên cứu và chứng minh, trong đó
có vai trò của nhiễm virus như Human papillomavirus (HPV), Epstein-Barr virus
(EBV) và gần đây là nhiễm Virus Merkel cell (Merkel cell Carcinoma virus – MCV).
Các nghiên cứu cho thấy có sự liên quan rõ rệt giữa nhiễm MCV với nguy cơ
UTPKTBN và đột biến EGFR.
Tuy nhiên, ở nước ta giá trị của biểu hiện gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với
tình trạng nhiễm MCV trong UTP nói chung và UTPKTBN nói riêng chưa được

2. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN Y HỌC, TÌM TÀI LIỆU Y
HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
nghiên cứu. Chính vì vậy, chúng tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu sự biểu hiện
mRNA của gen CIZ1b, VEGF và đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell ở
bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ” với mục tiêu:
1. Đánh giá mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR và tỷ
lệ nhiễm virus Merkel cell ở bệnh nhân UTPKTBN.
2. Phân tích mối liên quan giữa mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột
biến EGFR với nhiễm virus Merkel cell và một số triệu chứng lâm sàng, cận lâm
sàng ở bệnh nhân UTPKTBN.
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1. Đại cương về ung thư phổi 3
1.1.1. Tình hình ung thư phổi trên thế giới 3
1.1.2. Tuổi và giới 4
1.1.3. Tỷ lệ tử vong 5
1.1.4. Tình hình ung thư phổi ở Việt Nam 5
1.1.5. Nguyên nhân gây ung thư phổi 6
1.2. Cơ chế phân tử của ung thư phổi 8
1.2.1. Gen gây ung thư (oncogene) trong ung thư phổi 9
1.2.2. Gen ức chế khối u 10
1.3. Các dấu ấn phân tử trong chẩn đoán, tiên lượng ung thư phổi không tế bào
nhỏ 12
1.3.1. Các dấu ấn protein 13
1.3.2. Tự kháng thể (Autoantibody) 14
1.3.3. Methyl hóa DNA 14
1.3.4. DNA khối ung thư trong máu (ctDNA) 15
1.3.5. RNA lưu hành trong máu ngoại vi 16
1.4. Yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu 18
1.4.1. Đặc điểm cấu trúc và hoạt động chức năng của VEGF 18
1.4.2. Hoạt động của gen mã hóa cho VEGF 19
1.4.3. Mối liên quan giữa VEGF và ung thư 20
1.5. CIZ1 và biến thể CIZ1b trong ung thư phổi 22
1.5.1. Đặc điểm cấu trúc và hoạt động chức năng của CIZ1 22
1.5.2. Hoạt động của gen CIZ1 24
1.5.3. CIZ1b và mối liên quan với ung thư phổi 25
1.6. Yếu tố tăng trưởng biểu bì trong ung thư phổi không tế bào nhỏ 26
1.6.1. Chức năng của EGFR 26
1.6.2. Mối liên quan giữa EGFR và ung thư phổi không tế bào nhỏ 28

3. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN Y HỌC, TÌM TÀI LIỆU Y
HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
1.7. Virus Merkel cell và ung thư phổi 28
1.7.1. Đặc điểm chung của Virus Merkel Cell 28
1.7.2. Cơ chế gây ung thư của virus Merkel cell 30
1.7.3. Mối liên quan giữa virus Merkel cell và ung thư phổi 31
1.8. Mối liên quan giữa VEGF, CIZ1b, đột biến EGFR với nhiễm virus Merkel
cell. 32
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 34
2.1. Đối tượng nghiên cứu 34
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu nghiên cứu 34
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 34
2.2. Phươngpháp nghiên cứu 35
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 35
2.2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 35
2.2.3. Phương pháp chọn mẫu 35
2.2.4. Phương pháp thu thập số liệu 35
2.3. Định lượng mRNA bằng kỹ thuật real-time PCR 37
2.4. Phươngpháp đánh giá mức độ biểu hiện mRNA của gen VEGF và CIZ1b 39
2.4.1. Lấy mẫu xét nghiệm 39
2.4.2. Vật liệu, hóa chất 40
2.4.3. Thiết bị, máy móc 41
2.4.4. Phương pháp tách chiết, tinh sạch RNA 41
2.4.5. Phương pháp tổng hợp cDNA 42
2.4.6. Phương pháp đo quang phổ kế xác định nồng độ, độ tinh sạch cDNA 43
2.4.7. Phương pháp xác định mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b và VEGF
huyết tương 43
2.5. Quy trình xét nghiệm đột biến EGFR 44
2.5.1. Tách DNA từ mẫu sinh thiết đúc paraffin (FFPE) bằng bộ sinh phẩm Gene
JET FFPE DNA Purification Kit 45
2.5.2. Thực hiện phản ứng real-time PCR bằng bộ sinh phẩm EGFR Mutation
Detection Kit 45
2.5.3. Phân tích kết quả 47
2.6. Phươngpháp phát hiện MCV 47
2.6.1. Phát hiện MCV huyết tương và trong mô bằng phương pháp real-time
PCR 47
2.6.2. Phương pháp phân tích xác định MCV 50
2.7. Một số tiêu chuẩn áp dụng trong nghiên cứu 51
2.7.1. Chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ 51
2.7.2. Đánh giá mức độ biểu hiện của mRNA VEGF, mRNA CIZ1b, đột biến
EGFR với tình trạng nhiễm virus Merkel ở nhóm bệnh ung thư phổi không tế bào
nhỏ 60
2.8. Xử lý số liệu 60
2.9. Đạo đức trong nghiên cứu 61
2.10. Sơ đồ nghiên cứu 62
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 63

4. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN Y HỌC, TÌM TÀI LIỆU Y
HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 63
3.1.1. Tuổi và giới của nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ và nhóm
chứng 63
3.1.2. Triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân khi nhập viện 64
3.1.3. Tiền sử cá nhân của các bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ 65
3.1.4. Một số đặc điểm cận lâm sàng nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào
nhỏ 65
3.1.5. Một số đặc điểm cận lâm sàng nhóm người bình thường 71
3.2. Kết quả so sánh các chỉ số cận lâm sàng giữa 2 nhóm đối tượng nghiên
cứu 72
3.3. Kết quả tách chiết RNA và tổng hợp cDNA 74
3.4. Kết quả real-time PCR phát hiện biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF huyết
tương 74
3.4.1. Kết quả Ct của phản ứng real-time PCR cho gen CIZ1b 75
3.4.2. Kết quả Ct của phản ứng real-time PCR cho gen VEGF 75
3.4.3. Kết quả Ct của phản ứng real-time PCR cho gen ABL 76
3.5. Biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF huyết tương ở đối tượng nghiên
cứu 76
3.5.1. Biểu hiện của mRNA của CIZ1b huyết tương ở bệnh nhân ung thư phổi
không tế bào nhỏ và người bình thường 76
3.5.2. Biểu hiện của mRNA của VEGF huyết tương ở bệnh nhân ung thư phổi
không tế bào nhỏ và người bình thường 77
3.6. Đột biến gen EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ 78
3.7. Kết quả xác định MCV ở người khỏe mạnh và bệnh nhân ung thư phổi không
tế bào nhỏ bằng kỹ thuật real-time PCR. 79
3.7.1. Kết quả xác định MCV huyết tương nhóm người khỏe mạnh bằng kỹ thuật
real-time PCR 79
3.7.2. Kết quả xác định MCV ở mô ung thư và huyết tương bệnh nhân ung thư
phổi không tế bào nhỏ bằng phản ứng real-time PCR 80
3.7.3. Kết quả xác định dương tính với MCV bằng phản ứng PCR. 80
3.7.4. Kết quả giải trình tự và so sánh đoạn giải trình tự với trình tự MCV trên dữ
liệu NCBI. 81
3.7.5. Tỷ lệ nhiễm MCV ở nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ và
nhóm chứng người bình thường 81
3.8. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với các đặc điểm
lâm sàng và cận lâm sàng 82
3.8.1. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với các rối loạn
tế bào máu ngoại vi 82
3.8.2. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với rối loạn hoạt
độ men gan 83
3.8.3. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với rối loạn nồng
độ Glucose máu 83
3.8.4. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với mô bệnh học
của khối u 84

5. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN Y HỌC, TÌM TÀI LIỆU Y
HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
3.8.5. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với độ biệt hóa
của khối u 85
3.8.6. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với giai đoạn của
bệnh 85
3.8.7. Mối liên quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với đột biến gen
EGFR 86
3.8.8. Mối tương quan giữa biểu hiện mRNA của CIZ1b và VEGF với các chỉ số
cận lâm sàng 87
3.9. Mối liên quan giữa nhiễm MCV và ung thư phổi không tế bào nhỏ 91
3.9.1. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với giai đoạn bệnh và độ biệt hoá tế bào
khối u trong ung thư phổi không tế bào nhỏ 91
3.9.2. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với các đặc điểm cận lâm sàng 92
3.9.3. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với marker ung thư 93
3.9.4. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với đột biến EGFR 93
3.9.5. Mối liên quan giữa nhiễm MCV với mức độ biểu hiện gene VEGF và
CIZ1b 94
3.10. Giá trị chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ của CIZ1b và VEGF 94
3.10.1. Giá trị chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ của biểu hiện mRNA của
CIZ1b 95
3.10.2. Giá trị chẩn đoán ung thư phổi không tế bào nhỏ của biểu hiện mRNA của
VEGF 95
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 97
4.1. Một số đặc điểm chung của nhóm bệnh nhân ung thư phổi không tế bào
nhỏ 98
4.1.1. Tuổi mắc bệnh 98
4.1.2. Giới 98
4.1.3. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào
nhỏ 99
4.2. Mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến EGFR và tỷ lệ
nhiễm Virus Merkel Cell ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ. 101
4.2.1. Mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b ở bệnh nhân ung thư phổi không tế
bào nhỏ. 101
4.2.2. Mức độ biểu hiện mRNA của gen VEGF ở bệnh nhân ung thư phổi không tế
bào nhỏ. 104
4.2.3. Đột biến EGFR ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ trong nghiên
cứu 108
4.2.4. Tỷ lệ nhiễm MCV ở bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ trong nghiên
cứu 110
4.3. Mối liên quan giữa mức độ biểu hiện mRNA của gen CIZ1b, VEGF, đột biến
EGFR với nhiễm virus Markel cell và một số triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng ở
bệnh nhân ung thư phổi không tế bào nhỏ. 111
4.3.1. Mối liên quan giữa biểu hiện gen CIZ1b với lâm sàng và cận lâm sàng ở ung
thư phổi không tế bào nhỏ 111
4.3.2. Hiệu quả chẩn đoán của CIZ1b trong ung thư phổi 112

6. LUANVANYHOC.COM TẢI LUẬN VĂN Y HỌC, TÌM TÀI LIỆU Y
HỌC THEO YÊU CẦU LH 0915.558.890
4.3.3. Mối liên quan giữa biểu hiện gen VEGF với lâm sàng và cận lâm sàng của
ung thư phổi 113
4.3.4. Kiểu gen VEGF và tiên lượng điều trị ung thư phổi 114
4.4. Mối liên quan giữa tình trạng nhiễm MCV và ung thư phổi 117
KẾT LUẬN 119
KIẾN NGHỊ 121
DANH MỤC BÀI BÁO ĐÃ CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN 122
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC