สื่อการสอนวิชาเคมีเพิ่มเตอม

1. ใบงานที่ 2 เรื่อง การจัดเรียงอิเล็กตรอนและตารางธาตุ
ชื่อ-สกุล....................................................ชั้น.....................................เลขที่...............
การจัดเรียงอิเล็กตรอนในอะตอมในระดับพลังงานหลัก
จากแบบจาลองอะตอมของโบร์ ระดับพลังงานของอิเล็กตรอนแต่ละระดับ จะมีความ สามารถในการบรรจุ
อิเล็กตรอนได้ไม่เท่ากัน โดย จานวนอิเล็กตรอนที่มีได้มากที่สุดในระดับพลังงานที่ n = 2n2 เมื่อ n คือ ลาดับที่
ของชั้นพลังงาน
เช่น ชั้น K (ชั้นที่ 1) เก็บอิเล็กตรอนได้สูงสุด = 2 (12) = 2
ชั้น L (ชั้นที่ 2) เก็บอิเล็กตรอนได้สูงสุด = 2 (22) = 8
ชั้น M (ชั้นที่ 3) เก็บอิเล็กตรอนได้สูงสุด = 2 (32) = 18
ชั้น N (ชั้นที่ 4 ) เก็บอิเล็กตรอนได้สูงสุด = 2 (42) = 32
หลักการจัดเรียงอิเล็กตรอนในอะตอมสาหรับ 20 ธาตุแรกของตารางธาตุ
1. ต้องจัดเรียงอิเล็กตรอนลงระดับพลังงานในสุด ( ชั้น K ) ให้เต็มก่อน แล้วจึงจัดเรียงอิเล็กตรอนลง
ระดับพลังงานถัดออกมาข้างนอกให้เต็มทีละระดับ
2. จานวนอิเล็กตรอนในระดับพลังงานนอกสุด ( เรียกว่าเวเลนซ์อิเล็กตรอน , valence electron )
จะมีได้ไม่เกิน 8 ตัวเสมอ ไม่ว่าจะเป็นระดับพลังงานที่เท่าใดก็ตาม
1. การจัดเรียงอิเล็กตรอนของธาตุ
ธาตุ จานวน e- การจัดเรียงอิเล็กตรอน คาบ หมู่
Be
Ga
Ca
Kr
Cs
As
Cl
Ge
Sb
Se
Pb
Ba
Sn

2. 2
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
- ธาตุ 𝑿𝟐𝟎
𝟒𝟎
มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนเป็นไปตามข้อใด
ก. 2 8 2 ข. 2 8 18 2 ค. 2 8 8 2 ง. 2 8 18 10 2
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
- Mg2+ ion จะมีการจัดอิเล็กตรอน (electron configuration) เหมือนกับ
ก. Na ข. Ar ค. 𝐹− ง. 𝐶𝑎2+
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
-ไอออนหรืออะตอมในข้อใดที่มีการจัดอิเล็กตรอนเหมือนกับคลอไรด์ไอออน
ก. F– ข. Ne ค. Al3+ ง. Ca2+
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
- 22Ti2+ ion จะมีการจัดอิเล็กตรอน (electron configuration) เหมือนกับ
ก. 20Ca ข. 21Sc+ ค. 23V3+ ง. ไม่มีข้อถูก
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
การจัดเรียงอิเล็กตรอนในออร์บิทัลสุดท้าย มีความสัมพันธ์อย่างไรกับตาแหน่งธาตุในตารางธาตุ
..................................................................................................................................
- จงเขียนรูปแบบการจัดเรียงอิเล็กตรอนแบบระดับพลังงานย่อยในรูปแก๊สเฉื่อยของธาตุต่อไปนี้
ธาตุ
การจัดเรียงอิเล็กตรอน
ระดับพลังงานหลัก
หมู่ คาบ
การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับพลังงานย่อย
(แบบแก๊สเฉื่อย)
K19
Sc21
Mo42
Mg20

3. 3
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
- ธาตุที่มีการจัดเรียงอิเล็กตรอนดังต่อไปนี้จะมีอิเล็กตรอนจานวนเท่าใด
การจัดเรียงอิเล็กตรอน
ระดับพลังงานย่อย
หมู่ คาบ จานวนอิเล็กตรอน
[Ne] 3s2, 3p3
[Ar] 4s2, 4d10, 4p2
[Kr] 5s2, 4d5
ระดับพลังงานย่อย และ ออร์บิทัล
การบรรจุอิเล็กตรอนลงในออร์บิทัลนั้นมีหลักการคือ
- หลักของเอาฟ์บาว (Aufbau principle)
.................................................................................................................
- กฎของฮุนด์ (Hund’s rule)
.................................................................................................................
- หลักการกีดกันของเพาลี (Pauli exclusion principle)
.................................................................................................................
- จงเขียนจัดเรียงอิเล็กตรอนลงในตาราง
ธาตุ การจัดเรียงอิเล็กตรอน
20Ca การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
22Ti การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
32Ge การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล

4. 4
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
ธาตุ การจัดเรียงอิเล็กตรอน
35Br การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
56Ba การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
27Co การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
55Cs การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
54Xe การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
52Te การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล
83Bi การจัดเรียงอิเล็กตรอนระดับ
พลังงานย่อย
การบรรจุอิเล็กตรอนลงใน
ออร์บิทัล

5. 5
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
ตารางธาตุปัจจุบัน
คาบที่ 1 มี 2 ธาตุ
คาบที่ 2 , 3 มี 8 ธาตุ
คาบที่ 4 , 5 มี 18 ธาตุ
คาบที่ 6 มี 32 ธาตุ
คาบที่ 7 มีเพียง 23 ธาตุ
การเรียกชื่อธาตุ
ธาตุตั้งแต่เลขอะตอม 100 ขึ้นไป หากยังไม่ได้รับการรับรองสัญลักษณ์อย่างเป็นทางการจาก IUPAC
(Intenational Union of Pure Applied Chemistry) ให้เรียกชื่อตามระบบที่ IUPAC กาหนดคือ ให้
อ่านชื่อโดยใช้เลขอะตอมเป็นภาษาละติน และลงท้ายด้วย -ium
0 = นิล (nil) 1 = อูน (un) 2 = ไบ (bi) 3 = ไตร (tri)
4 = ควอด (quad) 5 = เพนท์ (pent) 6 = เฮกซ์ (hex)
7 = เซปท์ (sept) 8 = ออกต์ (oct) 9 = เอนน์ (enn)
เลขอะตอม 110 อูนอูนนิลเลียม Uun
เลขอะตอม 111 อูนอูนอูนเนียม Uuu
เลขอะตอม 112 อูนอูนไบเอียม Uub
ปัจจุบันมีธาตุที่มีอยู่ในธรรมชาติตั้งแต่หมายเลข หนึ่ง คือไฮโดรเจนไปถึงธาตุที่หนักที่สุด คือ ยูเรเนียม
หมายเลข 92 ยกเว้นเพียง 2 ชนิด คือ ธาตุเทคนิเชียม(Technicium,Tc) หมายเลข 43 และโพรมีเทียม
(Prometium,Pm) หมายเลข 61

6. 6
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
สรุปสมบัติต่างๆ ของธาตุในตารางธาตุ
สมบัติต่างๆ ของธาตุตามหมู่และตามคาบในตารงธาตุมีความสัมพันธ์กันพอที่ะสรุปเป็นตารางและแผนภาพ
เพื่อแสดงแนวโน้มของการเปลี่ยนแปลงได้ดังนี้
ธาตุในหมู่เดียวกัน
น้อย มาก
เลขอะตอม พลังงานไอออไนเซชันลาดับที่ 1
รัศมีอะตอม ค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตี
ความหนาแน่น ความเป็นโลหะ
ขนาดไอออน จุดหลอมเหลวและจุดเดือด(โลหะ)
ความเป็นโลหะ
จุดหลอมเหลวและจุดเดือด(อโลหะ) มาก น้อย
จงสรุปแนวโน้มตามหมู่
เลขอะตอม..............................................................................................
รัศมีอะตอม.............................................................................................
ขนาดไอออน............................................................................................... …………………………
พลังงานไอออไนเซชันลาดับที่ 1….......................................................................
ค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตี................................................................................... ………………………………
ความเป็นโลหะ............................................................................................. ……………………………
จุดหลอมเหลวและจุดเดือด................................................................................ …………………………
ตาราง แนวโน้มสมบัติต่างๆ ของธาตุในคาบเดียวกัน
สมบัติของธาตุ แนวโน้มสมบัติของธาตุตามคาบ
เลขอะตอม น้อย  มาก
รัศมีอะตอม มาก  น้อย
ขนาดอะตอม ใหญ่  เล็ก
ขนาดไอออน โลหะ ใหญ่  เล็ก
อโลหะ ใหญ่  เล็ก
ความเป็นโลหะ มาก  น้อย
ความเป็นโลหะ น้อย  มาก
จุดหลอมเหลวและจุดเดือด โลหะ ต่า  สูง
อโลหะ สูง  ต่า
พลังงานไอออไนเซชันลาดับที่ 1 น้อย  มาก
ค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตี น้อย  มาก
หมายเหตุ แนวโน้มของธาตุบางอย่างไม่รวมธาตุในหมู่ 8A

7. 7
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
สรุปแนวโน้มของสมบัติต่างๆ ของธาตุในตารางธาตุ
น้อย มวลอะตอม, IE1, EN มาก
มาก น้อย
อโลหะ รัศมีอะตอม
IE1 ขนาดอะตอม
EN กึ่งโลหะ ความเป็นโลหะ
โลหะ ความหนาแน่น
น้อย มาก
มาก รัศมีอะตอม, ขนาดอะตอม, ความเป็นโลหะ น้อย
แบบฝึกหัด
1. ธาตุในคาบหนึ่งเรียงตามลาดับจากหมู่ 1 ถึง 8 ดังนี้ M N O P Q R S T จงตอบคาถามต่อไปนี้
พร้อมให้เหตุผล
ก. ธาตุใดมีค่าพลังงานไอออไนเซชันลาดับที่ 1 ต่าที่สุด และสูงที่สุด
ตอบ
........................................................................................................................
........................................................................................................................
……………………………………………………………………………………………………………
ข. ธาตุใดมีค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตีต่าที่สุดและสูดที่สุด…
ตอบ
........................................................................................................................
........................................................................................................................
………………………………………………
จากข้อมูลต่อไปนี้ จงตอบคาถามข้อ 2
Li A D
Mg E Cl
T Z
2. การเรียงธาตุตามสมบัติที่กาหนดให้ได้ถูกต้องหรือไม่พร้อมอธิบาย
ก. รัศมีไอออน E > D > A……
........................................................................................................................
.....................................................................................................................……
ข. คามเป็นโลหะ A > E > D……
........................................................................................................................
...................................................................................................................………
ค. จุดหลอมเหลว A > E > D……
........................................................................................................................
.......................................................................................................…………………………
ง. ค่าอิเล็กโทรเนกาติวิตี D > E > A…
........................................................................................................................
....................................................................................................................……
…………………………………………

8. 8
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
…………………………………………เลขออกซิเดชัน(Oxidation Number : ON)
คือตัวเลขที่กาหนดขึ้นเพื่อติดตามจานวนอิเล็กตรอนที่ใช้ในการเกิดพันธะของอะตอมของธาตุ
การหาเลขออกซิเดชันของธาตุ
ในสารประกอบ ผลบวกของเลขออกซิเดชันของธาตุทุกอะตอมในสารประกอบ = 0
ในไอออน ผลบวกของเลขออกซิเดชันของธาตุทุกอะตอมในไอออน =ประจุของไอออน
ลักษณะสาคัญของเลขออกซิเดชัน
1.ธาตุอิสระมีเลขออกซิเดชันเป็นศูนย์ เช่น Cu0 , O2
0 , Zn0 , Si0 , S8
0
2.เลขออกซิเดชันคิดต่อ 1 อะตอมของธาตุ
3.เลขออกซิเดชันมีค่าเป็น บวก ลบ ศูนย์ จุดทศนิยม เศษส่วนก็ได้
4.ไอออนของธาตุใดๆ ค่าประจุของไอออนมีค่าเท่ากับเลขออกซิเดชันของธาตุนั้น เช่น Na+ มี ON =
+1 Cu2+ มี ON = +2 Cl- มี ON = -1(โปรดสังเกตตัวเลขแสดงประจุเครื่องหมาย + หรือ – จะอยู่ท้าย
ตัวเลข แต่เลขออกซิเดชัน เครื่องหมาย + หรือ – จะอยู่หน้าตัวเลข)
5.H ในสารประกอบมีเลขออกซิเดชัน +1 ยกเว้น hydride ของโลหะ(Metalhydride) H มีเลข
ออกซิเดชัน –1 เช่น NaH (โซเดียมไฮไดรด์) CaH2 (แคลเซียมไฮไดร์ด)
6.O ในสารประกอบมีเลขออกซิเดชัน -2 ยกเว้น oxide บางชนิดที่ O มีเลขออกซิเดชันเป็นอย่าง
อื่น เช่น -พวกเปอร์ออกไซด์ O มีเลขออกซิเดชัน –1 IIA ,H เช่น Na2O2 (โซดียมเปอร์ออกไซด์) BaO2
(แบเรียมเปอร์ออกไซด์) H2O2ไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์)
-พวกซุปเปอร์ออกไซด์ O มีเลขออกซิเดชัน –1/2 ได้แก่ ได้แก่ ออกไซด์ของโลหะหมู่ IA ที่มี
ออกซิเจนมากกว่าปกติมากๆ เช่น NaO2(โซเดียมซุปเปอร์ออกไซด์) และ ออกไซด์ของ F ที่มีสูตร OF2 โดย O มี
เลขออกซิเดชัน +2
ตัวอย่าง จงหาเลขออกซิเดชันของธาตุที่พิมพ์ตัวหนาต่าง ๆ ในสารประกอบต่อไปนี้
1. HAsO2 2. Mg2P2O7 3. [Co(NH3)4(OH)3]-
วิธีทา ให้เลขออกซิเดชันของธาตุที่พิมพ์ตัวหนา = x
1) HAsO2 : (+1) + ( X) + (-2x2) = 0
X = +3
2) Mg2P2O7 : (+2x2) + (X x2) +(-2x7) = 0
X = +5
3) [Co(NH3)4(OH)3]- : ( X) + (0x4) + (-1x3) = -1
X = +2
เลขออกซิเดชันของธาตุในตารางธาตุ ธาตุหมู่ IA IIA ในสารประกอบทั่วไปเลขออกซิเดชันมีค่าเดียวคือ
+1 และ +2 ตามลาดับ ธาตุแทรนซิชันในสารประกอบทั่วไปมีเลขออกซิเดชันได้หลายค่า เช่น Mn มีเลข
ออกซิเดชันเป็น +2 , +3 , +4 , +5 ,+6 และ +7 แต่ก็มีธาตุแทรนซิชันบางธาตุมีเลขออกซิเดชันเพียงค่าเดียวเช่น
Sc(+3) , Zn(+2) และ Ag(+1) ธาตุอโลหะทางขวาของตารางธาตุในสารประกอบมีเลขออกซิเดชันหลายค่า เช่น
Cl มีเลขออกซิเดชันเป็น HCl (-1) , HClO(+1) , HClO2(+3) , HClO3(+5) , HClO4(+7)

9. 9
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
แบบฝึกหัด
1. จงหาเลขออกซิเดชันของทุกธาตุในสารประกอบต่อไปนี้
ก. N2O…
……………………………………………
………………………………………
ข. HNO3
ค. Al2O3 ง. NH3………………………………………………
……
2. จงหาเลขออกซิเดชันของแต่ละธาตุในไอออนต่อไปนี้
ก. MnO4
-………………………………………………
………………………………………………………
ข. HCO3
-………
………………………………………
………………………………………………
ค. CrO4
2-…………………………………………
………………………………………………
ง. SO4
2-…………………………………………………
………
……………………………………………
จ. PO4
3-………………………………………… ฉ. C2H3O2-………
…………………………………
…………………………………………………

10. 10
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น
3. จงหาเลขออกซิเดชันของโลหะแทรนซิชันในสารต่อไปนี้
ก. Ag(CN) -……………………………………… ข. [Co(NH3)6]Cl3……………………………………
…………………………………
ค. K2Cr2O7
……………………………………………
………………………
…………………………………
ง. KMnO4……………………………………………
………………
จ. K2MnO4
…………………………………………
ฉ.Fe(CN)6
3-…
…………………………………………
…………………………………………………………
4. จงหาเลขออกซิเดชันของ N ในสารต่อไปนี้
ก. NO3
-………………………………………………
……………………
………………………
ข. NH3………………………………………………
…………………
……………………………………
ค. N2O3 ง. N2O4………………………………………………
…………
……………………………………
จ. NO…… ฉ. NOCl3……………………………………………
…………………………………………………………

11. 11
เอกสารประกอบการสอนวิชาเคมีเพิ่มเติม 1 โดยครูสุกัญญา นาคอ้น