ΜΕ ΤΕΧΝΗ ΜΑΘΑΙΝΩ ΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΧΗΜΕΙΑΣ -ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ

ΜΕ
ΤΕΧΝΗ
ΜΑΘΑΙΝΩ
ΧΗΜΕΙΑ
Διδασκαλία της Χημείας με Eικαστική προσέγγιση.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΓΡΙΤΑΣ ΧΑΧΟΛΑ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ ΧΗΜΙΚΟΣ
ΔΟΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ
2012-2013

Δημιουργοί
Χαχόλα Στεργιανή ,Χημικός
Δούλης Παναγιώτης ,Εικαστικός
2012-2013

Χημεία είναι η επιστήμη που μελετάει την ύλη, ειδικότερα μελετάει τη
δομή της, τη σύστασή της, τις ιδιότητές της, τους μετασχηματισμούς
στους οποίους υπόκειται και τις ενεργειακές μεταβολές που
συνοδεύουν αυτές τις διαδικασίες.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΓΡΙΤΑΣ
ΧΑΧΟΛΑ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ ΧΗΜΙΚΟΣ
2012-2013

Τέχνη (από το ρήμα τίκτω = γεννώ, δημιουργώ) είναι η ικανότητα
δημιουργίας έργων που προκαλούν αισθητική συγκίνηση, αποτελούν
γνήσια έκφραση του εσωτερικού κόσμου του ατόμου μέσω του
ωραίου, επιτελούν λειτουργία ουσιαστικής επικοινωνίας και
στηρίζονται στην αναπαράσταση της πραγματικότητας ή της
φαντασίας.
2012-2013

ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΤΙ ΚΟΙΝΟ ΑΝΑΜΕΣΑ
ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ;
ΕΊΝΑΙ ΧΩΡΟΙ ΑΣΥΜΒΑΤΟΙ ;
2012-2013

Κοινό σημείο ανάμεσα στους δυο φαινομενικά ασύνδετους χ;ώρους της
χημείας και της τέχνης είναι το χρώμα.
Το χρώμα είναι:
Αντικείμενο μελέτης για τη Χημεία αλλά και προϊόν της χημικής
έρευνας
ενώ είναι κυρίαρχο εργαλείο έκφρασης για τηνΤέχνη.
2012-2013

Με κριτήριο το χρώμα ο χημικός
 Μπορεί να εξάγει συμπεράσματα για την εξέλιξη
των χημικών αντιδράσεων
 Να ανίχνευει την οξύτητα-αλκαλικότητα των
διαλυμάτων.
 Να αναλύει και να βγάζει συμπεράσματα για τη
σύνθεση διαφόρων υλικών.
 Να εντοπίζει την παρουσία επιθυμητών ή
ανεπιθύμητων μορίων σε τρόφιμα , ποτά,
φάρμακα, καλυντικά κλπ
 Να απεικονίζει τη χημική δομή των μορίων με
προσομοιώματα όπου η διαφορετικότητα των
ατόμων που συνθέτουν τα μορια δηλώνεται με
χρώμα .
2012-2013

Για τον καλλιτέχνη το χρώμα αποτελεί
 συμβολικό μέσο έκφρασης (ρομαντισμός)
 μέσο χαρακτηρισμού των φυσικών αντικειμένων
(ρεαλισμός),
 μέσο εξισορροπισης της σύνθεσης και επίτευξης
αρμονικού αποτελέσματος ,
 αφηρημένο μέσο για τη ρυθμική αρμονία του
χώρου(abstract),
 μέσο αναπαράστασης εσωτερικευμένων και
πνευματοποιημένων εμπειριων(εξπρεσιονισμός)
δηλαδή για τον καλλιτέχνη το χρώμα δεν είναι μόνο
οπτικό αλλα συμβολικό και ψυχικό μέσο.
2012-2013

«Στην τέχνη, επιστήμη και φαντασία, δεν
είναι ασυμβίβαστοι αντίπαλοι.»
Όταν η μάθηση είναι ‘ο στόχος’ το
παιχνίδι μπορεί να γίνει ένα άριστο
‘μέσον’ διδασκαλιας.(Πιαζέ.)
2012-2013

ΔΟΥΛΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ 2012-2013

Η ΙΔΕΑ
Να ζωγραφίσουν οι μαθητές με χρωστικές ουσίες
φτιαγμένες από τους ίδιους.
Διάφορα υλικά καθημερινής χρήσης ειδωμένα
μέσα από το πρίσμα της χημείας θεωρήθηκαν ως τα
κατάλληλα αντιδραστήρια για την παραγωγή των
χρωμάτων .
2012-2013

 Η ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών για το μάθημα της
χημείας ,
 η ανάπτυξη δημιουργικού πνεύματος ,
 η ανάπτυξη δεξιοτήτων χειρισμού υλικών και εργαλείων τόσο στο
εργαστηριο της χημείας όσο και στο εργαστήριο των εικαστικών
 η σύνδεση της Χημείας με άλλα γνωστικά πεδία όπως αυτό της Τέχνης,
 η διεύρυνση της αντίληψης και η αλλαγή στάσης σε ότι αφορά τις σχέσεις
επιστήμης και τέχνης ,
 η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι η οργάνωση και ταξινόμηση της
γνώσης αποτελεί αφετηρία για νέα γνώση και η επέκταση της αντίληψης
αυτής στην καθημερινή ζωή και πρακτική,
 η εκτίμηση της συμβολής των Φυσικών Επιστημών στη βελτίωση της
ποιότητας ζωής του ανθρώπου.
 η ανάπτυξη της ικανότητας συνεργασίας ,
 η βελτίωση σχέσεων εκπαιδευτικού μαθητ;vν , μαθητών μεταξύ τους αλλά
και συναδέλφων μεταξύ τους.
ΣΚΟΠΟΣ - ΣΤΟΧΟΙ
2012-2013

• Η μελέτη των χημικών αντιδράσεων τους επειδή
συνοδεύεται από πολλές χρωματικές μεταβολές είναι
συναρπαστική
• Βάσεις –Δείκτες και Οξέα παράγουν χρώμα
όταν αλληλεπιδρούν μεταξύ τους
• Οι χημικές αυτές ενώσεις είναι συστατικά πολλών
υλικών καθημερινής χρήσης Βρίσκονται στο ξύδι ,
στο χυμό του λεμονιού , στην αμμωνία, στα
αναψυκτικά στα απορυπαντικά ,στα σαπούνια ,στα
καθαριστικά υγρά και σε πολλά άλλα .
ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
2012-2013

• Τα υλικά αυτά ειδωμένα μέσα από το πρίσμα της
χημείας μπορούν να γίνουν τα κατάλληλα
αντιδραστήρια για την παραγωγή
• των «Δικών μας Χρωμάτων»
• Το εικαστικό προϊόν που προκύπτει μ αυτή τη
διαδικασία είναι «διαφορετικό» και «ιδιαίτερο».
ΤΟ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
2012-2013

ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ ΓΙΑ ΑΣΥΝΗΘΙΣΤΗ ΧΡΗΣΗ
2012-2013

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Επιστημονική μέθοδος (καθοδηγούμενη ανακάλυψη- Bruner).
• Η διαδικασία μάθησης µέσω της διερεύνησης και της ανακάλυψης
(Bruner) αποτελεί σημαντική στρατηγική για τη διδασκαλία των
μαθημάτων Φυσικών Επιστημών, µε την προϋπόθεση ότι
• αξιοποιεί τη βιωματική εμπειρία του μαθητή,
• τον παροτρύνει να παρατηρεί και να συγκρίνει,
• να πραγματοποιεί μετρήσεις,
• να ταξινομεί,
• να γενικεύει και
• να ελέγχει τις υποθέσεις του.
2012-2013

Σε πρώτη φάση και αφού διδαχθούν την αντίστοχη ενότητα
ακολουθεί η πειραματική διερεύνηση των ανωτέρω εννοιών
στο εργαστήριο χημείας με πειράματα σε δοκιμαστικούς
σωλήνες και σε μικροκλίμακα.
ΒΗΜΑ 1
2012-2013

ΗΛΙΑΝΘΙΝΗ ΚΑΙ
ΟΞΥ
ΜΠΛΕ
ΒΡΩΜΟΘΥΜΟΛΗ
Σ
ΦΑΙΝΟΛΟΦΘΑΛΕ
ΪΝΗ ΚΑΙ ΒΑΣΗ
ΜΠΛΕ
ΒΡΩΜΟΘΥΜΟΛΗ
Σ
ΒΑΜΜΑ ΚΑΙ
ΝΕΡΟ
Εικόνες από πειράματα σε μικροκλίμακα
Ελεγχος οξύτητας με δείκτες.
2012-2013

2012-2013
Έλεγχος οξύτητας με πεχαμετρικές ταινίες

Στη συνέχεια
με συνδιδασκαλία των καθηγητών
Χημείας και εικαστικών,
που κρίνεται απαραίτητη ,
προκειμένου να μη χαθεί πολύτιμος χρόνος
και να καθοδηγηθούν οι μαθητές στον προσδοκόμενο
στόχο με σαφήνεια , πραγματοποιούνται πειράματα
με υλικά καθημερινής χρήσης ( ξύδι , χυμός
λεμονιού, απορρυπαντικοό, ασβεστόνερο, δείκτες ).
2012-2013

ΒΑΣΗ + ΦΑΙΝΟΛΟΦΘΑΛΕΪΝΗ
ΟΞΥ +ΦΑΙΝΟΛΟΦΘΑΛΕΪΝΗ
ΧΗΜΕΙΑ
ΧΡΩΜΑ
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
2012-2013

Συνδιάζοντας κατάλληλα τις γνώσεις που έχουν και τις
παρατηρήσεις τους ,
οι μαθητές καθοδηγούνται να καταλήξουν σε
συμπεράσματα για τις ιδιότητες των υλικών και την
αλληλεπίδραση τους με τους δείκτες ,
τα οποία
καταγράφονται και παρουσιάζονται
με τη μορφή ένος χρωματικού κύκλου .
(ή και περισσότερων ανάλογα με τους δείκτες που θα
χρησιμοποιηθούν)
2012-2013

Η ιδιαιτερότητα αυτού του χρωματικού κύκλου ,
που διαφέρει από τον κλασσικό ,ο οποίος
βασίζεται στην θεωρία των χρωμάτων και στην
θεωρία του φυσικού φωτός, είναι ότι τα χρώματα
που περιλαμβάνει είναι προϊόντα :
α) της χημικής αλληλεπίδρασης των οξέων και
των βάσεων με τους Δείκτες καθως αυτοί
μεταβάλλουν το αρχικό τους χρώμα και δίνουν ένα
ενδιαφέρον χρωματικό φάσμα και
β) του φαινομένου της εξουδετέρωσης.
2012-2013

ΟΞΥ + ΗΛΙΑΝΘΙΝΗ
ΒΑΣΗ +
ΗΛΙΑΝΘΙΝΗ
ΟΞΥ + ΜΠΛΕ
ΒΡΩΜΟΘΥΜΟΛΗΣ
ΟΞΥ + ΒΑΣΗ
+ΜΠΛΕ
ΒΑΣΗ + ΜΠΛΕ
ΝΕΡΟ+ΒΑΜΜΑ
ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟΥ
ΧΗΜΙΚΟΣ ΧΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ 1
2012-2013

ΟΞΥ + ΒΑΜΜΑ
ΒΑΣΗ + ΗΛΙΑΝΘΙΝΗ
ΟΞΥ + ΜΠΛΕ
ΑΛΑΤΟΝΕΡΟ+ΜΠΛΕ
ΒΑΣΗ + ΒΑΜΜΑ
ΝΕΡΟ+ΒΑΜΜΑ
ΧΗΜΙΚΟΣ ΧΡΩΜΑΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ 2
2012-2013

2012-2013
Ο κάθε μαθητής καλείται να σχεδιάσει μια εικόνα .
Αντι για τα κλασικά χρώματα όμως (τέμπερες – ξυλομπογιές -
μαρκαδόροι) πρέπει να φτιάξει τα χρώματά του με βάση τον
χρωματικό κύκλο των χημικών αντιδράσεων των οξέων, των
βάσεων και των δεικτών που δημιουργήθηκε στην δεύτερη
φάση της εργασίας.

Η τεχνική που χρησιμοποιείται είναι αυτή της Υδατογραφίας -Ακουαρέλας,
δηλαδή πολύ αραιά χρώματα (Λαζούρες) με μικρή καλυπτική δυνατότητα και
σχεδόν αδυναμία διόρθωσης του όποιου λάθους.
Ευτυχώς η χημεία διαθέτει και το όπλο της «εξουδετέρωσης» σε κάποιες
περιπτώσεις!
2012-2013

2012-2013
Ετσι προέκυψαν εικόνες από τις οποίες κάποιες θυμίζουν έντονα
Ιμπρεσσιονισμό και κάποιες αφηρημένο εξπρεσιονισμό κινήματα που
μελετήθηκαν από τους μαθητές στη διάρκεια της χρονιάς στο μάθημα των
εικαστικών.

2012-2013
Η ιδιάιτερη φύση των χρωστικών, υγρό και πολύ αραιό υλικό ,εμπόδισε σε
μεγάλο βαθμό να ελεγθεί το αποτέλεσμα σε πιο αναφορικές απεικονίσεις.

2012-2013
Παράλληλα οι μαθητές συνεργαζόμενοι με την καθηγήτρια της χημείας
δημιούργησαν ένα αρχείο ερωτήσεων . Για να μη χαθεί χρόνος στο σχολείο
και για να υπάρξει μια σχετική ελευθερία διαχείρησης του προσωπικού χρόνου
που μπορεί κάθε μαθητής να αφιέρωσει θεωρήθηκε ωφέλιμο να δοθεί η
δυνατότητα συνεργασίας μαθητή -καθηγητή Διαδικτυακά.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΓΡΙΤΑΣ ΧΑΧΟΛΑ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ ΧΗΜΙΚΟΣ ΔΟΥΛΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ 2012-2013
Μαρτιναίου Παναγιώτα
Καρασαββίδου Αννα Μαρία
Η διαδικτυακή συνεργασία : αποστολή ερωτήσεων με email , η
διόρθωση - επαναδιατύπωση – διευκρίνηση αποριών,
• βελτιώνει το κλίμα συνεργασίας μαθητή -καθηγητή
• μικραίνει την απόσταση
• εξοικονομείται πολύτιμος χρόνος.

2012-2013
Ετσι δημιουργηθηκε μια συλλογή από κάρτες που η κάθε μια αποτελείται
από δυο μέρη: την εικόνα, εικαστικό προιόν των αλληλεπιδράσεων οξέων-
βάσεων -δεικτών , και την ερώτηση μέσω της οποίας ο μαθητής αξιολογεί
το βαθμό κατάκτησης και κατανόησης του γνωστικού αυτού πεδίου.
ΕΡΩΤΗΣΗ 3
Τα φούξια άνθη της εικόνας
προέκυψαν με προσθήκη
φαινολοφθαλεϊνης σε :
1. Λεμόνι
2.Ασβεστόνερο
ΕΡΩΤΗΣΗ 34
Ανάλογα με την τιμή του PH, το έδαφος
χαρακτηρίζεται ως όξινο, ουδέτερο ή
αλκαλικό και μπορεί να φιλοξενήσει
συγκεκριμένα είδη φυτών.Τα έλατα
ευδοκιμούν σε εδάφη :
1.Οξινα 2. Ουδέτερα 3. Αλκαλικά

ΕΡΩΤΗΣΗ 22
Ποιά από τα ακόλουθα οξέα υπάρχουν
στον ανθρώπινο οργανισμό;
α) Γαλακτικό οξύ
β) Νιτρικό οξύ
γ) Υδροχλωρικό οξυ
δ) Δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ
ΕΡΩΤΗΣΗ 21
Γιατί τα φύλλα αλλαζουν χρώμα το
φθινόπωρο;

ΕΡΩΤΗΣΗ 35
Η επίδραση της όξινης βροχης στα
μαρμάρινα μνημεία είναι καταστροφική.
Μετατρέπει το μάρμαρο σε γύψο. Ποιο
από τα ακόλουθα ζευγάρια χημικών τύπων
δείχνει τη μετατροπή αυτή;
1. 1. Na2 CO3 – Na2 SO4
2. 2. CaCO3 - CaSO4
3. 3. Ca 2CO3 - Ca2 SO4
ΕΡΩΤΗΣΗ 33
Ποια από τις ακόλουθες χημικές εξισώσεις
παριστάνει την διάλυση άλατος ( Χλωριούχου
Νατρίου) σε νερό;
1.HCl (aq) H+(aq) + Cl-(aq)
2.NaCl (aq) Na+ (aq) + Cl-(aq)
3.HCl (aq) + NaOH(aq) NaCl(aq)+H2O

ΕΡΩΤΗΣΗ 84
Το ………… …………. είναι συστατικο των
βράχων της γης , το κύριο συστατικό των
κελυφών των θαλάσσιων οργανισμών ,
σαλιγκαριών, μαργαριταριών και του
κελύφους των αβγών .Είναι δραστικό
συστατικό των ασβεστολιθικών εδαφών και
συνήθως η κύρια αιτία του σκληρού νερού .
1.ανθρακικό ασβέστιο 2. Χλωριουχο νάτριο
3. θειϊκό κάλιο 4. Χλωριούχο κάλιο
ΕΡΩΤΗΣΗ 74
Τι από τα παρακάτω είναι το κοινό συστατικό
που έχουν τα καθαριστικά τζαμιών και οι
βαφές των μαλλιών :
1.NH3 2. NaOH 3. HCl

2012-2013
Το σύνολο των καρτών αποτελεί το επιτραπέζιο παιχνίδι γνώσεων που
ονομάζεται για το λόγο αυτό
« ΜΕ ΤΕΧΝΗ ΜΑΘΑΙΝΩ ΧΗΜΕΙΑ».
Ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που είτε χάσει είτε κερδίσει,
ο παίκτης σίγουρα θα πλουτίσει …
με γνώσεις χημείας !
Παράλληλα το παιχνίδι αποτελεί εργαλείο αξιολόγησης και
μπορεί να αξιοποιηθεί κατάλληλα από τον εκπαιδευτικό στην τάξη!

2012-2013

2012-2013
Χατζόγλου Στέλλα
«ΟΞΕΟΒΑΣΙΚΕΣ» ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ

2012-2013
Ιταλας Κωσταντίνος

2012-2013
Καριπίδου Γρηγορία

2012-2013
Κοντού Πασχαλία

2012-2013
Φωτιάδου Ελευθερία

2012-2013
Σπυρίδης Μάριος

2012-2013
Διαμαντή Αννα

2012-2013
Σαμουλαδά Σταματία

2012-2013
Φρούτη Αναστασία

2012-2013
Νταής Μιχάλης

2012-2013
Αθανασοπούλου Αναστασία

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΝΙΓΡΙΤΑΣ ΧΑΧΟΛΑ ΣΤΕΡΓΙΑΝΗ ΧΗΜΙΚΟΣ ΔΟΥΛΗΣ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΣ 2012-2013

ΜΕ ΤΕΧΝΗ ΜΑΘΑΙΝΩ ΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΧΗΜΕΙΑΣ -ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

More from stergiani

More from stergiani (11)

Recently uploaded

Recently uploaded (15)

ΜΕ ΤΕΧΝΗ ΜΑΘΑΙΝΩ ΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ ΧΗΜΕΙΑΣ -ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ