ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΡΧΑΙΑ

1. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 1
Α΄ ΚΛΙΣΗ
ὁ θεατὴς Δοτική ενικού
ὁ οἰηµατίας Αιτιατική ενικού
ὁ ἰδιώτης Κλητική ενικού
ὁ νικητὴς Κλητική πληθυντικού
ὁ κοχλίας Ονοµαστική πληθυντικού
τῇ δρακαίνῃ Κλητική πληθυντικού
τῶν σφαιρῶν Κλητική ενικού
ταῖς ἀληθείαις Ονοµαστική πληθυντικού
(ὦ) τεχνῖτα Δοτική ενικού/πληθυντικού
ὁ πρεσβύτης [ῡ] Κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ δεσπότης1
κλητική ενικού
ἡ µούσα Δοτική ενικού
ἡ σκαπάνη Γενική ενικού
ἡ ἅµιλλα Δοτική ενικού/πληθυντικού
ἡ ἀλήθεια Ονοµαστική πληθυντικού
ἡ κλίνη Δοτική ενικού
ἡ µυῖα Γενική ενικού
τῶν γυµνητῶν Δοτική ενικού/πληθυντικού
τοὺς δύτας Ονοµαστική πληθυντικού
τὸν προδότην Ονοµαστική πληθυντικού
τῷ πατριώτῃ Κλητική ενικού/πληθυντικού
τάς ἁµίλλας Κλητική ενικού/πληθυντικού
τῶν δαφνῶν Γενική ενικού
τὴν µέλισσαν Δοτική/αιτιατική πληθυντικού
ὁ Ἑρµῆς Γενική ενικού/πληθυντικού
ἡ µνᾶ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ἡ γῆ2
Κλητική ενικού
Παρατηρήσεις
1. Το α στην κατάληξη -ας είναι µακρόχρονο.
2. Η γενική πληθυντικού τονίζεται στη λήγουσα και παίρνει περισπωµένη.
(Εξαιρέσεις: οἱ ἐτήσιαι, ὁ χρήστης (ως ουσιαστικό/ως επίθετο τονίζεται στη
λήγουσα και παίρνει περισπωµένη)
3. Ίδιος πληθυντικός αρσενικών και θηλυκών.
4. Το α στην αιτιατική-κλητική ενικού είναι µακρό ή βραχύ ανάλογα µε το τι είναι στην
ονοµαστική.
5. Όλα τα αρσενικά σε –ης σχηµατίζουν κλητική ενικού σε -ᾰ, εκτός από τα σε –δης
και τα κύρια ονόµατα (όχι τα εθνικά)
6. ὁ δεσπότης→ὦ δέσποτα
7. Στα θηλυκά:
Ø αν πριν από την κατάληξη –α υπάρχει φωνήεν ή ρ, το α:
-ονοµάζεται καθαρό
-είναι κανονικά µακρό (Εξαίρεση: α) στα προπαροξύτονα β) στα γαῖα, γραῖα,
1
Κλητική ενικού: ὦ δέσποτα
2
Μόνο ενικός

2. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 2
µαῖα, µυῖα, µοῖρα, πεῖρα, πρῷρα, σπεῖρα, σφαῖρα, σφῦρα)
-φυλάγεται σε όλες τις πτώσεις.
Ø αν πριν από την κατάληξη –α υπάρχει σύµφωνο εκτός του ρ, το α:
-ονοµάζεται µη καθαρό
-είναι πάντοτε βραχύ
-στη γενική και δοτική ενικού τρέπεται σε η. (Εξαίρεση: Ἀνδροµέδα, Γέλα, Λήδα,
Φιλοµήλα)
8. Γενικά τα ουσιαστικά της πρώτης κλίσης έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας
βραχύ.
Εξαίρεση: έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας µακρό.
Ø Τα εθνικά σε –ατης.
Ø Τα σε –ιτης και ο πρεσβύτης.
Ø Τα ουσιαστικά: σφῦρα, µᾶζα, αἰσχύνη, δίνη, κλίνη, νίκη, ὕλη, ῥύµη, λύπη.
Β΄ ΚΛΙΣΗ
ἡ ἄµπελος Ονοµαστική πληθυντικού
τὸ δῶρον Δοτική πληθυντικού
ὁ τρόπος Κλητική πληθυντικού
τὸ δένδρον Κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ κίνδυνος Γενική ενικού/πληθυντικού
ὁ λόγος Ονοµαστική πληθυντικού
ὁ βίος Αιτιατική ενικού
ὁ θησαυρός Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ ποταµός Δοτική ενικού
τὸ φυτόν Ονοµαστική/κλητική
πληθυντικού
ὁ στρατηγός Ονοµαστική/κλητική
πληθυντικού
ἡ νόσος Κλητική ενικού
ἡ κάµηλος Αιτιατική ενικού/κλητική
πληθυντ.
τὸ ζῷον Ονοµαστική/κλητική
πληθυντικού
ἡ ψῆφος Ονοµαστική/κλητική
πληθυντικού
ὁ δοῦλος Δοτική ενικού/πληθυντικού
ἡ νῆσος Γενική ενικού/πληθυντικού
τὸ τέκνον Κλητική ενικού
ὁ θεός3
Κλητική ενικού
ὁ ἀδελφός4
Κλητική ενικού
Παρατηρήσεις
3
ὦ θεός
4
ὦ ἄδελφε

3. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 3
1. Από τα δευτερόκλιτα ονόµατα έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας µακρό:
Ø Τα υπερδισύλλαβα σε –ινος
Ø Σε –ος: ἆθλος, Κῦρος, µῦθος, σῖτος, θρῦλος, ὁ Χῖος (ενώ ἡ Χίος) κ.α.
Ø Σε –ον: ἆθλον, σκῦλον, φῦλον.
2. Η κατάληξη –α των ουδετέρων όλων των πτωτικών είναι βραχύχρονη.
3. Αρσενικά και θηλυκά έχουν τις ίδιες καταλήξεις. Διαφέρουν µόνο ως προς το
άρθρο.
4. Τα συνηρηµένα :
ü τονίζονται όπου και όπως η ονοµαστική ενικού
ü όσα τονίζονται στη λήγουσα περισπώνται
ü τα βαρύτονα οξύνονται
ü κανονικά δεν έχουν κλητική
Γ΄ ΚΛΙΣΗ
Γενικές Παρατηρήσεις
1. Τα δίχρονα (α, υ, ι) στη λήγουσα είναι βραχέα.
2. Τα µονοσύλλαβα στη γενική-δοτική ενικού-πληθυντικού τονίζονται στη λήγουσα
(Εξαίρεση: τὸ οὖς, ὁ παῖς, ὁ θώς, ὁ Τρώς, τὸ φῶς.→στη γενική πληθυντικού
τονίζονται στην παραλήγουσα)
ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ
τὸν ἁλιέα Γενική ενικού/πληθυντικού
τὴν ἰσχύν Δοτική ενικού/πληθυντικού
ὁ ἰχθύς Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ ἥρως Ονοµαστική/κλητική
πληθυντικού
ὁ πέλεκυς Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ νοµεύς Γενική ενικού
ὁ σκυτεύς Δοτική ενικού
ἡ πόλις Κλητική ενικού
τὸ ἄστυ Κλητική πληθυντικού
ἡ ἠχώ5
Γενική/Αιτιατική ενικού
ἡ τέρψις Κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ µάντις Γενική ενικού
ἡ ὕβρις Γενική πληθυντικού
ἡ φύσις Δοτική ενικού
ὁ ἱππεύς Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ἡ φειδώ Δοτική ενικού
ὁ ἱερεύς Ονοµαστική πληθυντικού
ἡ κτῆσις Δοτική πληθυντικού
Γενικές Παρατηρήσεις
1. Στα µονόθεµα:
ü Οι µονοσύλλαβοι τύποι και η αιτιατική πληθυντικού παίρνουν περισπωµένη.
ü Η κλητική ενικού περισπάται, όταν τονίζεται.
2. Στα διπλόθεµα:
ü Η γενικού ενικού-πληθυντικού τονίζονται στην προπαραλήγουσα.
ü Τα ἠχώ-αἰδώς έχουν όµοιο τονισµό σε ονοµαστική-αιτιατική και δοτική-
5
Γενική, δοτική, κλητική περισπωµένη

4. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 4
κλητική. Δεν έχουν πληθυντικό κανονικά. Όταν τον σχηµατίζουν,
κλίνονται κατά τη β΄ κλίση.
3. Έχουν δίχρονο παραλήγουσας βραχύ (Εξαίρεση: δρᾶσις, θλῖψις, πρᾶξις,
ῥῖψις, ῥῦσις κ.α.)
4. Η κλητική ενικού είναι ακατάληκτη (Εξαίρεση: ἥρως, Τρώς, θώς)
ΣΥΜΦΩΝΟΛΗΚΤΑ
Ι. Αφωνόληκτα
ὁ κόραξ Δοτική ενικού/πληθυντικού
ὁ Θρᾷξ Γενική ενικού/πληθυντικού
ἡ κλίµαξ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ἡ λάρναξ Κλητική ενικού/ πληθυντικού
ἡ σάρξ Δοτική πληθυντικού
ὁ φοῖνιξ Κλητική ενικού
ἡ σάλπιγξ Αιτιατική/κλητική ενικού
ὁ Φρύξ [ῠ] Δοτική πληθυντικού
ἡ διῶρυξ(χ+ς) Κλητική ενικού/ πληθυντικού
ὁ Κέκροψ Αιτιατική ενικού/ πληθυντικού
ὁ Πέλοψ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ἡ ἐσθής Κλητική ενικού/ πληθυντικού
ἡ δεξιότης Δοτική πληθυντικού
ἡ ταχύτης Αιτιατική/κλητική ενικού
ὁ γέλως Ονοµαστική πληθυντικού
ὁ ἔρως Αιτιατική/κλητική ενικού
ἥ Ἑλλάς Αιτιατική/κλητική ενικού
ἡ ἔρις Αιτιατική/κλητική ενικού
ἡ βαθµίς [ῐ] Γενική ενικού
ἡ τυραννίς Κλητική ενικού
τὰς χάριτας Αιτιατική ενικού
τὸν κώνωπα Γενική πληθυντικού
(ὦ) ἐλέφαντες Ονοµαστική/γενική
πληθυντικού
αἱ τρίχες Αιτιατική πληθυντικού
(ὦ) ἔριδες Δοτική ενικού
οἱ θεράποντες Δοτική ενικού
ἡ κνηµίς Αιτιατική ενικού
τὸ τρῖµµα Δοτική/αιτιατική πληθυντικού
τῶν αὐλάκων Γενική ενικού
τὸ µεῖγµα Αιτιατική πληθυντικού
Παρατηρήσεις
1. Τα βαρύτονα σε –ις (-ιτος, -ιδος, -ιθος) και το ουσιαστικό ἡ Πάρνης-ηθος
σχηµατίζουν:
Ø αιτιατική ενικού σε –ν
Ø κλητική ενικού όµοια µε το θέµα χωρίς το χαρακτήρα
2. Σχηµατίζουν την κλητική ενικού όµοια µε το θέµα χωρίς το χαρακτήρα:
Ø Τα βαρύτονα σε –ας (-αντος)
Ø Τα βαρύτονα σε –ων (-οντος)

5. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 5
Ø ἡ τυραννίς
Ø ὁ, ἡ παῖς
3. Τα αφωνόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά έχουν τα δίχρονα (λήγουσα και
παραλήγουσα) βραχέα. Εξαιρέσεις:
Ø Λήγουσα µακρά: ὁ βλάξ, ὁ γύψ, ἡ ἁψίς, ἡ βαλβίς, ἡ κηλίς, ἡ νησίς, ἡ
σφραγίς, ἡ ψηφίς, ἡ κρηπίς, ἡ κνηµίς
Ø Παραλήγουσα µακρά: Ἆγις, πῖδαξ, ἶρις, κλῖµαξ, ᾆσµα, δρᾶµα, θῦµα,
κρᾶµα, κῦµα, µῖγµα, νᾶµα, πρᾶγµα, χρῖσµα, τρῖµµα κ.α.
ΙΙ. ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ
(ὦ) σωτῆρες Γενική/δοτική ενικού
οἱ µῆνες Δοτική/αιτιατική πληθυντικού
τὸ γῆρας Γενική ενικού
τοῦ κρέως Γενική/δοτική πληθυντικού
τὰ ἤθη Δοτική/αιτιατική ενικού
τῷ σπινθῆρι Γενική/κλητική ενικού
(ὦ) ἠγεµόνες Γενική/κλητική ενικού
ὁ λιµήν κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ ῥήτωρ Γενική/δοτική ενικού
ὁ δαίµων Γενική/αιτιατική ενικού
ὁ ἡγεµών Γενική/δοτική ενικού
ὁ Ἀριστογείτων Κλητική ενικού
ὁ πατήρ Αιτιατική ενικού
ὁ ἀνήρ Δοτική ενικού
ἡ θυγάτηρ Δοτική/αιτιατική πληθυντικού
ὁ ἀστήρ Κλητική ενικού
ἡ ἀκτίς Κλητική ενικού
ἡ χιών Ονοµαστική πληθυντικού
ὁ ποιµήν Αιτιατική ενικού
ὁ ἡγεµών Κλητική ενικού
ὁ χειµών Κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ λιµήν Γενική/αιτιατική ενικού
ὁ δαίµων Δοτική/αιτιατική ενικού
ὁ γείτων Γενική/αιτιατική ενικού
ὁ κανών Δοτική/αιτιατική πληθυντικού
ὁ αὐχήν Δοτική πληθυντικού
ὁ ἀγών Γενική/δοτική ενικού
τοῦ βραχίονος [ῑ] Κλητική ενικού
τό ἔθνος Κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ κρατήρ Κλητική ενικού
ὁ Ἡρακλῆς Κλητική ενικού
τῶν αὐτοκρατόρων Γενική ενικού
τό θέρος Αιτιατική πληθυντικού
ἡ µήτηρ Ονοµαστική/αιτιατική
πληθυντικού
τούς πυθµένας Γενική ενικού/πληθυντικού
τὸ πέρας6
Δοτική ενικού/πληθυντικού
6 Κατά το πέρας κλίνονται: κέρας, τέρας (ενικό & πληθυντικό)

6. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 6
ἡ θυγάτηρ Αιτιατική ενικού
ὁ παιάν Δοτική ενικού/πληθυντικού
ὁ κίων Γενική/δοτική ενικού
τῷ σωλῆνι Ονοµαστική πληθυντικού
τὸ κρέας7
Γενική ενικού/πληθυντικού
ὁ πατήρ Κλητική ενικού/πληθυντικού
ἡ µήτηρ Γενική/Κλητική ενικού
ὁ ἀνήρ Κλητική ενικού
ἡ Δηµήτηρ Κλητική ενικού
ἡ γαστήρ Κλητική ενικού
ἡ αἰδώς8
Δοτική ενικού
ἡ θυγάτηρ Κλητική ενικού/πληθυντικού
Παρατηρήσεις
1. Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ων (-ονος) σχηµατίζουν κλητική ενικού όµοια µε το
ασθενές θέµα (ο)
2. Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ωρ (-ορος) σχηµατίζουν κλητική ενικού όµοια µε το
ασθενές θέµα (ο)
3. Το ι και το α των ουσιαστικών σε –ις (- ινος) και –αν (-ανος) είναι µακρόχρονα.
4. Σχηµατίζουν την κλητική ενικού όµοια µε την ονοµαστική. Εξαίρεση:
Ø Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ων (-ονος)
Ø Τα βαρύτονα διπλόθεµα σε –ωρ (-ορος)
5. Τα κύρια ονόµατα Ἀγαµέµνων και Ἀριστογείτων ανεβάζουν τον τόνο στην
κλητική ενικού: ὦ Ἀγάµεµνων, ὦ Ἀριστόγειτον.
6. Τα µονόθεµα από τα διπλόθεµα τα διακρίνουµε από την ορθογραφία της
νεοελληνικής γλώσσας.
7. Τα σιγµόληκτα τριτόκλητα ουσιαστικά έχουν το δίχρονο της παραλήγουσας βραχύ
(Εξαίρεση: κῦρος, µῖσος, ψῦχος κ.α.)
ΙΙΙ. ΑΝΩΜΑΛΑ
ὁ λύχνος9
Κλητική πληθυντικού
ὁ σῖτος12
Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ δεσµός10
Κλητική ενικού/πληθυντικού
ὁ σταθµός13
Αιτιατική πληθυντικού
τὸ στάδιον13
Αιτιατική πληθυντικού
ὁ ζυγός13
Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ νῶτος13
Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ πρεσβευτής Γενική πληθυντικού
τὸ πῦρ Δοτική ενικού/πληθυντικού
ἡ γυνή Κλητική ενικού
ὁ υἱός Γενική/δοτική ενικού
τὸ γόνυ Γενική/δοτική ενικού
ὁ, ἡ κύων Δοτική/κλητική ενικού
ὁ µάρτυς Γενική/δοτική πληθυντικού
ἡ ναῦς Αιτιατική/κλητική πληθυντικού
τὸ ὕδωρ Γενική ενικού
7 Κατά το κρέας κλίνονται: γέρας, κέρας, γῆρας (µόνο στον ενικό), τέρας (µόνο στον πληθυντικό)
8
Γενική, δοτική, αιτιατική περισπωµένη
9
Ετερογενές
10
Διπλογενές

7. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ-ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
www.filologikos-istotopos.gr 7
τὸ οὖς Δοτική ενικού/πληθυντικού
ἡ χείρ Αιτιατική ενικού/πληθυντικού
ὁ Ἀπόλλων Κλητική ενικού
ὁ Ποσειδῶν Κλητική ενικού
τὸ δόρυ Ονοµαστική πληθυντικού
ὁ Ζεύς Αιτιατική/κλητική ενικού