2. Η Ελληνική Επανάσταση, ως επιστέγασμα της αυγής και αναγέννησης του Νέου Ελληνισμού,
αποτελεί ένα από τους πιο ένδοξους και σπουδαίους σταθμούς της ιστορικής μας πορείας. Με
την οργάνωση λοιπόν του γένους των Ελλήνων, με την ίδια την επιβίωσή του απέναντι στους
εξισλαμισμούς, με την εκπαίδευσή του, με την καλλιέργεια του κοινοτικού ήθους, αλλά και
ευρύτερα, μέσα στην τεράστια πολυεθνική περιοχή, όπου απλώνεται τόσο ο μητροπολιτικός όσο
και ο παροικιακός Ελληνισμός, αποτελεί δύναμη εθνικής συνοχής έναντι αλλοθρήσκων και
ετεροδόξων. Η Εκκλησία ορθώθηκε ως υπερασπιστικό τείχος, διακρατώντας τους Έλληνες κατ’
ουσίαν πνευματικά ελεύθερους, αναζωογονώντας την παράδοση και ενισχύοντας το εθνικό
όραμα.
3. Η Επανάσταση του Εικοσιένα και ο αγώνας των Ελλήνων για
ανεξαρτησία ωρίμασαν λοιπόν ως κοινός καρπός της συνυφασμένης
ελληνικής ψυχής και εκκλησιαστικής συνείδησης του λαού μας και
πραγματώθηκαν ως έργο, σε μεγάλο βαθμό, του Κλήρου.
Κατά τον Φωτάκο, πρώτο υπασπιστή και γραμματικό του Κολοκοτρώνη,
και μια από τις πρωτογενείς πηγές του αγώνα,«πρώτος ο κλήρος εφάνη
εις τον αγώνα με τον σταυρόν και με την σπάθην εις τας χείρας δια να
σώση το πλανημένον ποίμνιον και οδηγήση αυτό εις την ελευθερίαν του
φυσικώς, πολιτικώς και θρησκευτικώς· αυτός εφύλαξε τα γράμματα και
την γλώσσαν. [...] Τις δε δύναται να κατηγορήση τοιούτον θεόπεμπτον
κλήρον; Και όμως μετά την αλλαγήν της Τουρκικής δυναστείας ο,τι θέλει
κανείς λέγει και γράφει [...] και [...] είπαν πολλά εναντίον του».
4. Διονύσιος Β΄
Φιλικός, που συμμετείχε και ως αγωνιστής στη Ελληνική Επανάσταση του 1821. Ο
Διονύσιος καταγόταν από τη Δημητσάνα και ήταν ανεψιός του Πατριάρχη Γρηγορίου
του Ε΄. Φέρεται να είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Ανέλαβε επίσκοπος Αθηνών το 1820.
Μετά τον απαγχονισμό του θείου του, στη προσπάθεια των Ελλήνων να καταλάβουν
την Ακρόπολη συμμετείχε ενεργά. Βλέποντας όμως τις φιλονικίες που είχαν ξεσπάσει
μεταξύ των οπλαρχηγών της Στερεάς εισηγήθηκε την ανάληψη της αρχηγίας από ξένο
της περιοχής, κλίνοντας περισσότερο υπέρ του Νικηταρά.
Ο Διονύσιος Β΄ πέθανε στην Τήνο στις 23 Μαΐου του 1823 από λοιμό.
5. Ήταν Ελληνας κληρικός, ιστορικός, πολιτικός και αγωνιστής της Ελληνικής
Επανάστασης του 1821. Στις 20 Φεβρουαρίου 1819 μυήθηκε στη Φιλική
Εταιρεία και πήρε μέρος σε πολλές πολεμικές επιχειρήσεις. Χρημάτισε μέλος
της Πελοποννησιακής Γερουσίας και το 1827 ήταν πληρεξούσιος Αρκαδίας
στην Εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας.
Τον Ιανουάριο του 1821 μαζί με τον επίσκοπο Γερμανό μετέβησαν από την
Κυπαρισσία στη Βοστίτσα και πήραν μέρος στην εκεί εθνοσυνέλευση. Μαζί με
τον Γερμανό θεωρούνται από τους πρωτεργάτες της επανάστασης στην
Αρκαδία.
Έγραψε το πεντάτομο έργο Επιτομή της Ιστορίας της Αναγεννηθείσης
Ελλάδος, καθιστάμενος έτσι ο πρώτος ιστορικός της Ελληνικής Επανάστασης
του 1821. Ο Αμβρόσιος Φραντζής πέθανε στην Αθήνα το 1851.
6. Ο Πρωτοσύγκελλος Αμβρόσιος Ψηλογαλάνης ήταν κληρικός και
αγωνιστής του 1821. Υπηρέτησε την πατρίδα από την αρχή της
επανάστασης παρακινώντας και τους άπορους Ελληνες και τους ενίσχυε
οικονομικά με δικά του χρήματα για να πηγαίνουν στον πόλεμο. Οπως και
το σύνολο των απλών αγωνιστών έτσι και αυτός αντιμετώπιζε σοβαρά
προβλήματα επιβίωσης. Για να εξασφαλίζει κάποια σύνταξη απέστειλε
επιστολή στην Ιερά Σύνοδο.
7. Ο ηγούμενος της Μονής Βαρσών Συμεών ήταν
κληρικός και αγωνιστής του 1821 με σημαντική
δράση. Είχε μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. Βρέθηκε σε
όλες τις μάχες, ενώ τη μονή του την έκανε σταθμό για
τους στρατιώτες που πολεμούσαν στην πολιορκία της
Τρίπολης και εναντίον των Αράβων. Στον αγώνα του
1821 η Mονή έδωσε το παρών με κάθε τρόπο, καθώς ο
Hγούμενος Συμεών ως Φιλικός προσέφερε πάρα
πολλά.
8. Ο Αθανάσιος Διάκος ήταν ένας από τους Έλληνες
πρωταγωνιστές ήρωες - οπλαρχηγούς του πρώτου έτους
της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, ο οποίος έδρασε
στη Στερεά Ελλάδα. Έγινε μοναχός σε ηλικία δεκαεπτά
ετών και, λόγω της αφοσίωσής του στη χριστιανική πίστη
και της ιδιοσυγκρασίας του, έγινε πολύ γρήγορα διάκος.
Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία το 1818 και το 1820 έγινε
αρματολός στη Λιβαδειά. δολοφονήθηκε με
ανασκολοπισμό (λογοτεχνικά αναφέρεται ότι
"σουβλίστηκε") από τους Τούρκους στις 24 Απριλίου
1821. Ο Ελληνικός Στρατός του απένειμε τιμητικά τον
βαθμό του Στρατηγού.
9. Ο Γρηγόριος Δικαίος, περισσότερο γνωστός ως
Παπαφλέσσας, ήταν Έλληνας κληρικός, πολιτικός και
οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Μόνασε το 1816 στο μοναστήρι της Παναγιάς της
Βελανιδιάς στην Καλαμάτα, όπου πήρε το όνομα
Γρηγόριος. Επίσης, χειροτονήθηκε αρχιμανδρίτης από τον
πατριάρχη Γρηγόριο Ε. Στη Μάχη στο Μανιάκι στις 20
Μαΐου, βρήκε τον θάνατο προβάλλοντας ηρωική
αντίσταση μαζί με τους λίγους άνδρες που του είχαν μείνει.
11. Κατά τη μελέτη του Πέτρου Γεωργαντζή, σε σύνολο περίπου διακοσίων αρχιερέων κατά
τον καιρό της Επαναστάσεως σε ολόκληρη την Οθωμανική επικράτεια, αποδεδειγμένα οι
81 είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία. 73 έλαβαν ενεργό μέρος στον αγώνα, 42
υπέστησαν σκληρές διώξεις, φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν, και 45 «θυσιάσθηκαν για
την ελευθερία, είτε από βασανιστήρια και θανατώσεις των Τούρκων, είτε σε πολεμικές
συρράξεις». Η Εκκλησία ήταν επίσης αυτή που ηγήθηκε των προεπαναστατικών
κινημάτων και η πρώτη που υφίστατο τις βαριές συνέπειες. Καταλυτική υπήρξε και η
συμβολή του Κλήρου στην προαγωγή της παιδείας και του φωτισμού του γένους.
12. “………και βρίζουν, οι πουλημένοι εις τους ξένους και τους παπάδες μας, όπου τους
ζυγίζουν άναντρους και απόλεμους. Εμείς τους παπάδες τους είχαμε μαζί εις το
κάθε μετερίζι, εις κάθε πόνον και δυστυχίαν. Όχι μόνο για να βλογάνε τα όπλα τα
ιερά, αλλά και αυτοί με ντουφέκι και με γιαταγάνι, πολεμώντας ωσάν λεοντάρια.
Ντροπή, Έλληνες!!”
Μακρυγιάννης