Εργασία του μαθητή του 3ου Γυμνασίου Περιστερίου Σπύρου Φούκη

1. Η Συμβολή των Ιερών
Μονών στην Επανάσταση
του 1821

2. Η συμβολή των Ιερών Μονών της περιοχής μας στην Επανάσταση του
1821
Στα μαύρα χρόνια της τουρκοκρατίας η Εκκλησία αποτέλεσε στοιχείο ενοποιητικό και
διαμορφωτικό της Ελληνικής ταυτότητας. Τέλεσε τη δική της «αρτοκλασία», προσφέροντας
ως άρτους τα σώματα των Ιεραρχών της, των Ιερέων της, των Ιερομονάχων της και των
Μοναχών της.
Είναι χαρακτηριστική και η σχετική ομολογία του στρατηγού Μακρυγιάννη για την τεράστια
προσφορά των Μοναστηριών στον αγώνα: «...Τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της
επανάστασής μας... Οι περισσότεροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα». Επίσης, είναι
χαρακτηριστικό ότι ο Υψηλάντης ξεκίνησε τον απελευθερωτικό του αγώνα από την
εκκλησία. Μέσα στον Ιερό Ναό των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου έλαβε το πολεμικό ξίφος
από το Μητροπολίτη Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκη, ο οποίος ευλόγησε και τη σημαία του
αγώνα του. Η Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν το Άλφα και το Ωμέγα για το υπόδουλο γένος.

3. Η συμβολή των Ιερών Μονών της περιοχής μας στην
Επανάσταση του 1821
• Οι Ιερές Μονές, σε όλη τη διάρκεια της
τουρκοκρατίας, κράτησαν ψηλά το
ελληνορθόδοξο φρόνημα στα ρημαγμένα
χωριά και άσβεστη τη φλόγα της
απελευθέρωσης από τον κατακτητή.
Λειτούργησαν σαν «στρατιωτικές βάσεις»
των επαναστατημένων Ελλήνων, με τη
λειτουργία πυριτιδαποθηκών και την
παροχή ασφαλούς καταφυγίου στους
αγωνιστές. Γι’ αυτό και λεηλατήθηκαν,
πυρπολήθηκαν, καταστράφηκαν
ολοσχερώς σε πολλές περιπτώσεις, οι
Μοναχοί τους βασανίστηκαν και πολλοί εξ’
αυτών έχασαν ακόμα και τη ζωή τους, με
μαρτυρικό σε πλείστες περιπτώσεις τρόπο,
από τον κατακτητή.

4. Τα μοναστήρια και οι καλόγεροι
κατά την Επανάσταση
• Ο ίδιος ο στρατηγός Μακρυγιάννης, δίνει την καλύτερη
περιγραφή περί αυτού: «Ἀφάνισαν ὅλως διόλου
τὰ μοναστήρια καὶ οἱ καημένοι οἱ καλόγεροι, ὁποῦ
ἀφανίστηκαν εἰς τὸν ἀγῶνα, πεθαίνουν τῆς πείνας
μέσα στοὺς δρόμους, ὁποῦ αὐτὰ τὰ μοναστήρια ἦταν
τὰ πρῶτα προπύργια τῆς ἀπανάστασής μας. Ὅτι εκεῖ
ἦταν καὶ οἱ τζεμπιχανέδες μας (πυριτιδαποθῆκες) κι ὅλα
τὰ ἀναγκαῖα τοῦ πολέμου· ὅτ᾿ἦταν παράμερον
καὶ μυστήριον ἀπὸ τοὺς Τούρκους. Καὶ θυσίασαν
οἱ καημένοι οἱ καλόγεροι καὶ σκοτώθηκαν
οἱ περισσότεροι εἰς τὸν ἀγῶνα. Καὶ οἱ Μπαυαρέζοι
παντήχαιναν, ὅτ᾿ εἶναι οἱ Καπουτζινοι τῆς Εὐρώπης,
δὲν ἤξεραν ὅτι εἶναι σεμνοί, κι ἀγαθοὶ ἄνθρωποι
καὶ μὲ τὰ ἔργα τὼν χεριῶν τους ἀπόχτησαν
αὐτά, ἀγωνίζοντας καὶ δουλεύοντας τόσους αἰῶνες
καὶ ζοῦσαν μαζί τους τόσοι φτωχοί καὶ ἔτρωγαν ψωμὶ...
καὶ χάλασαν (οἱ Μπαυαρέζοι) καὶ ρήμαξαν ὅλους τοὺς
ναοὺς τῶν μοναστηριῶν».

5. Τα μοναστήρια
της περιοχής μας
• Εξαίρεση δεν αποτέλεσαν
και τα μοναστήρια της
περιοχής μας. Ας κάνουμε
μία περιήγηση σε αυτά,
κατά τη διάρκεια των
χρόνων της σκλαβιάς και
της Επανάστασης του
1821.

6. Ιερά Μονή Παναγίας της Ρουστιανίτισσας (Κανάλια)
• Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας βοήθησε την
εξέγερση του 1821. Στα κελιά του βρήκαν καταφύγιο
μεγάλοι αρματωλοί, όπως ο Κατσαντώνης και
ο Καραϊσκάκης, χρησιμοποιώντας το και για
ορμητήριό τους. Οι μοναχοί του φαίνεται ότι πήραν
τα όπλα και με τους άλλους μοναχούς του
μοναστηριού του Προφήτη Ηλία, πολέμησαν σε
διάφορες μάχες της περιοχής τους Τούρκους, όπως
στην Αλαμάνα. Αυτοί ήταν και οι λόγοι που οι
Τούρκοι, ιδιαίτερα μετά την έναρξη της επανάστασης
του 1821, έκαναν συνεχόμενες επιδρομές εναντίον
του, λεηλατώντας το, καταστρέφοντας τα
αγροκτήματά του, ξεκληρίζοντας τα ζώα του και
καίγοντας πολλά από τα κτίριά του. Με βάση
ιστορικά αρχεία εκείνης της περιόδου, εικάζεται ότι
το Μοναστήρι το 1794 δέχτηκε επιδρομή από τον
Δερβέναγα του Αλή Πασά, Γιουσούφ Αράπη, όταν
αυτός ήρθε στην περιοχή με 3000 περίπου άντρες
του, προκειμένου να αφανίσειτα Κλέφτικα σώματα
της περιοχής.

7. Ιερά Μονή Προφήτου Ηλία (Παλαιοχώριον)
• Στα μαύρα χρόνια της
τουρκικής σκλαβιάς ήταν το
καταφύγιο των
κατατρεγμένων Ρωμιών μα
και των κλεφτών της
περιοχής, όπου έβρισκαν
φαγητό και καλό κρασί.
Συχνοδιάβαινε από κει ο
ξακουστός αρχικλέφτης του
Λιδωρικιού Τσαμ Καλόγερος
με το ασκέρι του.

8. Μοναστήρι της Στάγιας
• Ανώνυμοι μοναχοί του Βυζαντίου, μας
λέει η Παράδοση, ήταν οι ιδρυτές του
μοναστηριού. Η εντοιχισμένη, λαξεμένη
επιγραφή που είναι τοποθετημένη
πάνω από τη βορινή θύρα του
σημερινού Ιερού Ναού του Αγίου
Νικολάου έχει την ένδειξη «ΑΒΓ 828»,
δηλαδή Αύγουστος του 828. Αυτή είναι
και η πιθανότερη ημερομηνία ίδρυσης
του μοναστηριού. Ο πρώτος ναός ήταν
αφιερωμένος στη μνήμη του Αγίου
Νικολάου του Νέου, του εν Βουνένοις
της Καππαδοκίας ,που γιορτάζει στις 9
Μαΐου.

9. Ιερά Μονή Παναγίας Αγάθωνος
• Μέσα σε ένα μαγευτικό
περιβάλλον, στο δρόμο προς
το Λυχνό και αρκετά κοντά
στην Υπάτη, συναντάμε την
Ιερά Μονή Αγάθωνος, σε
υψόμετρο 553 μέτρα στην
πλαγιά του όρους «Οίτη».
Κτισμένη τον 14ο-15ο αιώνα
αποτελεί χαρακτηριστικό
δείγμα βυζαντινής
τεχνοτροπίας.

10. Ιερά Μονή Παναγίας της Προυσιώτισσας
Πολλοί το ονομάζουν "Σπίτι της Παναγιάς", καθώς κατά
την παράδοση, το μοναστήρι στο χωριό Προυσός της
Ευρυτανίας χτίστηκε στο σημείο το οποίο επέλεξε κατά
θαυματουργό τρόπο η Υπεραγία Θεοτόκος.
Το μοναστήρι του Προυσού αποτέλεσε κρησφύγετο και
σημαντικό σημείο αναφοράς αγωνιστών και
καταδιωγμένων μαχητών, κατά την περίοδο της
επανάστασης του 1821. Ο Γεώργιος
Καραϊσκάκης συνήθιζε να καταλύει εδώ. Λέγεται ότι
εκτός από τον Καραϊσκάκη, έβρισκαν καταφύγιο και
άλλοι προγενέστεροι επαναστάτες όπως ο αγραφιώτης
ήρωας Κατσαντώνης κ.α. Διασώζονται οι δύο «Πύργοι
του Καραϊσκάκη», βορειοανατολικώς και νοτιοδυτικώς.

11. Οι κληρικοί την
Επανάσταση

12. ΠΗΓΕΣ
• http://www.proustianitissa.gr/
• https://www.monastiria.gr/prosfo
ra-epanastasi/
• https://permissos.gr/2019/03/25/
voiotia/permissosgmail-com/