การค้าเสรีกับมาตรการ NTB มาตรฐารสินค้าเกษตรความจำเป็นของไทยในการก้าวข้ามNTB ความท้าทาย

1. การก้าวข้ามกําแพง NTB ของสินค้าเกษตรไทย
การสัมมนาเรือง “กลยุทธ์การค้าและการลงทุนตลาดประเทศคู่เจรจาอาเซียน”
วันที 4 กุมภาพันธ์ 2559 เวลา 10.15-12.15 น. ห้องแกรนด์บอลรูม ชัน 7
โรงแรมเดอะแลนด์มาร์ค กรุงเทพฯ
สมพร อิศวิลานนท์
สถาบันคลังสมองของชาติสถาบนคลงสมองของชาต

2. การสัมมนาเรือง “กลยุทธ์การค้าและการลงทุนตลาดประเทศคู่เจรจาอาเซียน” วันที 4 กุมภาพันธ์ 2559 เวลา 10.15-12.15 น.
ณ ห้องแกรนด์บอลรูม ชัน 7 โรงแรมเดอะแลนด์มาร์ค กรุงเทพฯ
1. โลกในยุคของการค้าเสรีและมาตรการ NTB
สถาบันคลังสมองของชาติ
2ทีมาของภาพจาก google.co.th

3. 1.1โลกในยุคการค้าเสรี
1. โลกในยุคของการค้าเสรีและมาตรการ NTB
้ ไ ้ ึ ี ใ ้ ื ื ี
ความเป็ นพลวัตด้านการค้านําไปสู่กฎกติกาใหม่ๆ
การค้าจะไร้พรหมแดนมากขึน และจะมีการใช้เครืองมือที
ไม่ใช่ภาษี(NBT) มาเป็ นเครืองมือกีดกันทางการค้าเพิมมากขึน
มาตรการทางการค้าจะให้ความสนใจกับสุขอนามัยและความ
ปลอดภัยของผู้บริโภคเป็ นสิงสําคัญ ไปพร้อมๆกับมีการกําหนด
มาตรฐานคุณภาพ
การแข่งขันในตลาดสินค้าจะเป็ นการแข่งขันในด้านต้นทุน
ี ึคุณภาพ และราคาทีรุนแรงขึน
3

4. 1.2ความเป็ นพลวัตด้านการค้ากับการขยายตัวของ NTB
1. โลกในยุคของการค้าเสรีและมาตรการ NTB
การเปิดเสรีทางการค ้าระหว่างประเทศมีแนวโน้มของความร่วมมือใน
แต่ละภูมิภาคเพิมมากขึน มาตรการทางภาษีจะถูกยกเลิกไป แต่จะมี
ใ ่ ิมาตรการ NTB ใหม่ๆเกิดตามมา
ความแตกต่างในระดับพัฒนาของประเทศสมาชิกทําให ้กฎกติกาทาง
้ ใ ้ ปิ ป ิ ั ิ ่ ่ ี ั ไ ้ ัการค ้าภายใต ้การเปิดตลาดและการปฎิบัติอย่างเท่าเทียมกันได ้พัฒนา
ก ้าวขึนมาเป็นเครืองมือการกีดกันทางการค ้าตามมา
ทีมา:ดัดแปลงจากลดาวัลย์ คําภา
4

5. 1.3 หลักการของความเท่าเทียมกันกับ NTB
1. โลกในยุคของการค้าเสรีและมาตรการ NTB
ตามข ้อตกลงของ WTO ยอมให ้ประเทศสมาชิก จะ
ใช ้NTM หรือมาตรการต่างๆทีจะกําหนดขึนของ WTOใช NTM หรอมาตรการตางๆทจ กาหนดขนของ WTO
ต่อประเทศสมาชิกได ้แต่ต ้องใช ้กับประเทศ
สมาชิกอืนอย่างเท่าเทียมและเหมือนกันทังหมด
หลักการดังกล่าวกลายมาเป็นกําแพงกีดกันทางการค ้า
ประเทศทีไม่มีมาตรฐานกลางของแต่ละ
ประเภทสินค ้าของตนเอง
ประเทศทีมีมาตรฐานกําหนดของตนเอง
แล ้ว แต่ไม่ครบทกรายการเพราะประเทศทีแลว แตไมครบทุกรายการเพรา ปร เทศท
พัฒนาแล ้วกําหนดมาตรฐานทีสูงกว่า เช่น
การกําหนดสารปริมาณตกค ้างทีต่างกัน เป็น
ต ้น
5

6. การสัมมนาเรือง “กลยุทธ์การค้าและการลงทุนตลาดประเทศคู่เจรจาอาเซียน” วันที 4 กุมภาพันธ์ 2559 เวลา 10.15-12.15 น.
ณ ห้องแกรนด์บอลรูม ชัน 7 โรงแรมเดอะแลนด์มาร์ค กรุงเทพฯ
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของ
ไทยในการข้าม NTBไทยในการขาม NTB
6

7. 2.1 การก้าวสู่มาตรฐานสินค้าในระดับต่างๆ
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของไทยในการก้าวข้าม NTB
กติกา/ข้อตกลงองค์การการค้าโลกมาตรฐานเป็นข ้อตกลงร่วมกัน
และเป็นเกณฑ์ทีทุกฝ่ ายยอมรับ
การบังคับใช ้มาตรฐาน
มาตรฐานระหว่างประเทศมาตรฐานระหว่างประเทศ
การบงคบใชมาตรฐาน
ถือเป็น NTB ประเภทหนึง
ซึง WTO ยอมให ้ทําได ้
(ISO/HACCP/Codex/OIE/IPPC)
มาตรฐานภมิภาคมาตรฐานภมิภาคมาตรฐานภูมภาคมาตรฐานภูมภาค
(ASSEAN; EU etc.)(ASSEAN; EU etc.)
มาตรฐาน
ระดับประเทศ
มาตรฐานกลุ่ม
ผ ้ผลิตท ้องถินผูผลตทองถน
7

8. 2.2 ข้อตกลงเกียวกับ SPS ในสินค้าเกษตรและอาหาร
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของไทยในการก้าวข้าม NTB
เป็นมาตรการทีใช ้จํากัดการนําเข ้าสินค ้าเกษตร
เพือปกป้องและคุ้มครองชีวิตและสุขภาพของมนุษย์
พืช สัตว์ภายในประเทศของตนเอง ในด ้านทีพช สตวภายในประเทศของตนเอง ในดานท
เกียวข ้องกับความเสียงในการบริโภคหรือเสียงต่อ
โรคทีเกิดจากสิงมีชีวิตทีติดมากับพืช สัตว์และ
ผลิตภัณฑ์รวมทังสารเจือปนในอาหาร สารพิษหรือผลตภณฑรวมทงสารเจอปนในอาหาร สารพษหรอ
จุลินทรีย์ทีเป็นพาหะของโรค
Source: WTO, 2012
เป็นมาตรการทีครอบคลุมทังในด ้าน
กฎหมาย กฎข ้อบังคับ ข ้อกําหนด และระเบียบ
ปฏิบัติทีเกียวกับหลักเกณฑ์คุณภาพของ
ผลิตภัณฑ์ ขันตอนและวิธีการผลิต การ
ตรวจสอบวิเคราะห์ การพิจารณาอนมัต การุ
ออกใบรับรอง การกักกันต่างๆ
มาตรการทีแต่ละประเทศกําหนดขึนจะต ้องให ้เป็นทียอมรับและสอดคล ้องกับ
มาตรฐานระหว่างประเทศ เช่น Codex, OIE , IPPC, ISO 8

9. 2.3 ความตกลงอืนๆทีถูกนํามาผนวกกับการค้า
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของไทยในการก้าวข้าม NTB
ความตกลงอืนๆภายใต้มาตรการ SPS เช่น
Product criteria,
Quarantine measures,
Certifications,
Inspection,
Testing
Processing requirements,
Testing,
Health-related labeling
E i t l t ti
ความตกลงอืนๆ เช่น
Environmental protection,
Protection of consumer’s
interests,,
Welfare of animals,
9

10. 2.4 มาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหาร
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของไทยในการก้าวข้าม NTB
เป็นมาตรฐานทีกําหนดขึนบนพืนฐานของข ้อมูลทางวิทยาศาสตร์
มาตรฐานด้านความปลอดภัย
ฐ ฐ ู
และการประเมินความเสียง มาตรฐานทีกําหนดขึนถือเป็นเป็นเกณฑ์
ขันตําของมาตรฐานคุณภาพ ข ้อกําหนดมาตรฐานความปลอดภัยมัก
ั ป็ ั ัจัดเป็นข ้อบังคับตามกฎหมาย
มาตรฐานด้านคุณภาพ
มาตรฐานด ้านคุณภาพ เป็นการกําหนดคุณลักษณะเฉพาะต่างๆ เช่น
รูปแบบ ขนาด ฯลฯ ซึงเกณฑ์ทีกําหนดมาจากการตกลงทีเห็นพ ้องกัน
้ ิ ้ ิโ ั ิ ้ ํ ัของผู้ผลิต ผู้บริโภค และนักวิชาการ ข ้อกําหนดมาตรฐานคุณภาพมัก
เป็นข ้อกําหนดสมัครใจ
เป็นมาตรฐานการบริหารจัดการขององค์กรซึงจะอิงอยู่กับมาตรฐาน
มาตรฐานระบบการจัดการ
10
ISO เช่น มาตรฐานระบบการจัดการคุณภาพ(ISO 9001:2000)
มาตรฐานการจัดการส่งแวดล ้อม(ISO 14001:1996) เป็นต ้น

11. 2.5 มาตรฐานอาหารสากลเพือความปลอดภัย(CODEX)
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของไทยในการก้าวข้าม NTB
The Codex Alimentarius Commission เป็นหน่วยงานร่าง
ข ้อกําหนดมาตรฐานอาหารโลกหรือแนวทางปฏิบัติต่างๆด ้านความ
ป ั (f d f ) ใ ั ื ใ ้ ้ปลอดภัยของอาหาร (food safety) ในระดับสากลเพือให ้การคุ้มครอง
ความปลอดภัยต่อผู้บริโภค ให ้เป็นมาตรฐานในระดับเดียวกันของทุก
ประเทศ
CODEX แบ่งมาตรฐานตามสาขาออกเป็น 3 กลุ่มใหญ่คือ
ประเทศ
มาตรฐานเกียวกับเรืองทัวไป เช่น Pesticide Residue, Food Labeling,
General Principle, Food Hygiene, Food Additive and Contaminant, Method
f A l i d S li ป็ ้
มาตรฐานเกียวเนืองอาหารทีมีความสําคัญทางเศรษฐกิจ (เช่น สาขาผลิตภัณฑ์
ผักและผลไม ้สาขาสัตว์นําและผลิตภัณฑ์สัตว์นํา สาขาผลิตภัณฑ์เนือและสัตว์ปีก
of Analysis and Sampling เป็นต ้น.
กล่ม Ad Hoc Intergovernmental Task Force เช่น Food Derived from
ผกและผลไมสาขาสตวนาและผลตภณฑสตวนา สาขาผลตภณฑเนอและสตวปก
สาขานมและผลิตภัณฑ์นม เป็นต ้น)
11
Source: http://www.fao.org/
กลุม Ad Hoc Intergovernmental Task Force เชน Food Derived from
Modern Biotechnology, Animal Feeding, Fruit and Vegetable Juices.

12. 2.6 Pathway to Harmonize: จากมาตรฐานไทยสู่
มาตรฐานสากล
2. มาตรฐานสินค้าเกษตร: ความจําเป็ นของไทยในการก้าวข้าม NTB
มาตรฐานสากล
ความเป็นพลวัตของมาตรฐานและคุณภาพของสินค ้า
มาตรฐานผลิตภัณฑ์
มาตรฐานระบบ ASEAN GAP
มาตรฐานทัวไป (ISO/ CODEX/
มาตรฐานผลิตภัณฑ์
มาตรฐานระบบ IFOAM
มาตรฐานทัวไป (ISO/CODEX/
ฐ ุ
มาตรฐานสากล
การอุตสาหกรรม
มาตรฐาน OTOP
มาตรฐานสินค ้า/
มาตรฐานทวไป (ISO/ CODEX/
HACCP
ฐ ( / /
IPPC/OIE) etc
การเข ้าสู่
Word Free
Trade
International
มาตรฐานสนคา/
ผลิตภัณฑ์ในประเทศ
มาตรฐานระบบ
(เช่น Thai GAP,
Trade
Economy ตาม
บริบทของWTO
มาตรฐานอาเซียน
ASEAN
Common
Standard
International
Standardมาตรฐานไทย
Organic Thailand,
Thai GMP เป็นต ้น)
มาตรฐานทัวไป
SPS/QIE/CODEX/
Each ASEAN
Country Standard
SPS/QIE/CODEX/
IPPC/OIE
มิติเวลา
12
การก ้าวสู่ยุคการค ้าเสรี
ความก ้าวหน้าของเทคโนโลยีและนวัตกรรม
มตเวลา
12

13. การสัมมนาเรือง “กลยุทธ์การค้าและการลงทุนตลาดประเทศคู่เจรจาอาเซียน” วันที 4 กุมภาพันธ์ 2559 เวลา 10.15-12.15 น.
ณ ห้องแกรนด์บอลรูม ชัน 7 โรงแรมเดอะแลนด์มาร์ค กรุงเทพฯ
3. ความท้าทายของไทย
13

14. 3.1 มูลค่าการส่งออกสินค้าเกษตรและสินค้าเกษตรแปร
ป ไ ใ โ ใ ี
3. ความท้าทายของไทย
รูปของไทยในตลาดโลกและในอาเซียน
ไทยถูกจัดเป็นหนึงในสิบลําดับของประเทศผู้ส่งออกอาหารในตลาด
การค ้าของโลก
การส่งออกไปในตลาดอาเซียนมีเพียงหนึงในห ้าส่วนของมูลค่า
่ ิ ้ ไ ั
251,600,000
ร้อยละหน่วย: ล้านบาท
ส่งออกสินค ้าเกษตรและอาหารของไทยทังหมด
16.07 16.39 16.97 16.83 16.60
18.15 18.45
17.59
20.01 19.50
21.20
19.52 18.92 20
25
1,200,000
1,400,000
1,600,000
มูลค่าการ
่ ไป ั
10
15
600,000
800,000
1,000,000 ส่งออกไปยัง
ตลาดโลก
%ร ้อยละการ
ส่งออกไปยัง
0
5
0
200,000
400,000
อาเซียน
ทีมา: คํานวณจากข ้อมูล http://www2.ops3.moc.go.th
http://www.oae.go.th/oae_report/export_import/export_import.php
00
2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555 2556 2557
14

15. 3.2 Transforming Agriculture As a Regional and
3. ความท้าทายของไทย
Global Food Hub
Responding to the need and interest of consumers in domestic
and global markets
Developing food technology and quality in comply with
international food and safety standardsy
Certifications,
Inspection,
Testing,
Health-related labeling
Adopting WTO agreements on SPS measures for food quality
and safety standards and other related agreements on trade.
15
Investing in innovation for agro-industry food processing.
Environmental protection,.

16. 3.3 การยกระดับสินค้าเกษตรไทยให้เกิดเป็ นห่วงโซ่
่
3. ความท้าทายของไทย
ให ้ความสําคัญกับการเพิม คุณค่า มูลค่า ยกระดับความสามารถในการ
แข่งขัน สินค้ามี standardและมาตรฐานมลค่าเพิม
คุณค่า
แขงขน สนคาม standardและมาตรฐานมูลคาเพม
สร ้าง value
added
สร ้างคุณค่าและ
มูลค่า
Functional
Upgrading
Product
Upgrading
สร ้าง cost
competitiveness
Process
Upgrading
GovernmentUniversity BusinessCommunity
กิจกรรมภายใต ้
value chain
engagement
y
engagement engagementengagement
Source: ดัดแปลงและปรับปรุงจากแนวคิดของ Stan Shih’s
R&I Planning and
Designing
Production Distribution Branding
value chain
16

17. 3.4การสร้างระดับความพร้อมของประเทศ
3. ความท้าทายของไทย
การสร้างความพร้อมของประเทศไทยในกฎและ
ี ไ ใ ี ไระเบียบ จะทําอย่างไรให ้กฎระเบียบต่างๆของไทยสอดคล ้อง
กับข ้อกําหนด/ความตกลงของอาเซียน และในขณะเดียวกัน
เป็นประโยชน์ต่อผ ้ผลิตและผ ้ประกอบการ
การพัฒนาโครงสร้างพืนฐานด้านการตรวจสอบและ
ี
เปนประโยชนตอผูผลตและผูประกอบการ
รับรอง/หน่วยงานตรวจสอบ การจัดเตรียมหน่วยตรวจสอบ
และรับรอง บุคลากรผู้เชียวชาญ ให ้เป็นทียอมรับและมีความ
พร ้อมในด ้านต่างๆพรอมในดานตางๆ
สร้างกลไกการยอมรับมาตรฐานและระบบการรับรอง
รวมถึงการพัฒนาสินค้าทีมีศักยภาพสงเข้าส่มาตรฐานรวมถงการพฒนาสนคาทมศกยภาพสูงเขาสูมาตรฐาน
17

18. 3.5 การสร้างความร่วมมือกับประเทศคู่เจรจา
3. ความท้าทายของไทย
การสร้างขอบข่ายของความร่วมมือ จะทําอย่างไรให ้เกิด
ื ป ี ป ีระบบการสือสารและแลกเปลียนข ้อมูลแลกเปลียนบุคคลากร
และความร่วมมือวิชาการให ้เกิดขึนอย่างมีประสิทธิภาพและ
ประสิทธิผล
การร่วมทําวิจัย การฝึกอบรม การสัมมนา ในเรืองทีมี
ป โ ใ ป็
ประสทธผล
ผลประโยชน์ร่วมกันภายในขอบเขตและความจําเป็ น จะทํา
อย่างไรให ้ลดช่องว่างในเรืองการสือสารเป็นภาษาอังกฤษ และจะ
มีเครืองมือในการติดตามและวัดผลการดําเนินงานอย่างไร?มเครองมอในการตดตามและวดผลการดาเนนงานอยางไร?
18

19. 3.6 ยกระดับเกษตรกรรายย่อยให้ก้าวทันกับบริบทการค้า
ส ี
3. ความท้าทายของไทย
สร้างช่องทางตลาดใหม่
พันธุ์จําเพาะ
เสร
วิธีการผลิตจําเพาะ
Social enterpriseCommunity engagement
สร้างวิธีการจัดการใหม่
สรางชองทางตลาดใหมวธการผลตจาเพาะ
สร้างผลิตภัณฑ์ทีโดดเด่น
ทําอย่างไรจะ
ทําอย่างไรจะ
ผูกโยง
ยกระดับการจัดการ
ในไร่นาของ
เกษตรกรหรือการ
ู
การตลาดให้
เข้ากับระบบ
การผลิตอย่าง
เป็ นธรรมและมี
ผลิตสินค้าของ
ชุมชนให้ได้
คุณภาพและ
เปนธรรมและม
ประสิทธิภาพ
มาตรฐาน
University engagement Business engagement
Public sector and government engagement
ทีมา: ดัดแปลงจาก อภิชาติ วรรณวิจิตร 2557
19
Public sector and government engagement

20. Q&A