unit 1

1. การศึกษาลักษณะพันธุกรรมของเมนเดล
การทดลองของเมนเดล
เมน เดลประสบผลสำาเร็จในการทดลอง จนตั้งเป็นกฎเกี่ยวกับการ
ถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมจากพ่อแม่มายังลูกหลานใน ช่วงต่อๆมา
ได้เนื่องจากสาเหตุสำาคัญสองประการ คือ
1. เมนเดลรู้จักเลือกชนิดของพืชมาทำาการทดลอง พืชที่เมนเดลใช้ใน
การทดลองคือถั่วลันเตา (Pisum sativum) ซึ่งมีข้อดีในการศึกษาด้าน
พันธุศาสตร์หลายประการ เช่น
1.1 เป็นพืชที่ผสมตัวเอง (self- fertilized) ซึ่งสามารถสร้างพันธุ์แท้
ได้ง่าย หรือจะทำาการผสมข้ามพันธุ์ (cross-fertilized) เพื่อสร้าง
ลูกผสมก็ทำาได้ง่ายโดยวิธีผสมโดยใช้มือช่วย (hand pollination)
1.2 เป็นพืชที่ปลูกง่าย ไม่ต้องทำานุบำารุงรักษามากนัก ใช้เวลาปลูก
ตั้งแต่ปลูก จนถึงเก็บเกี่ยวภายในหนึ่งฤดูปลูก (growing season)
หรือประมาณ 3 เดือน เท่านั้น และยังให้เมล็ดในปริมาณที่มากด้วย
1.3 เป็นพืชที่ มีลักษณะทางพันธุกรรม ทีแตกต่างกันชัดเจนหลาย
่
ลักษณะ ซึ่งในการทดลองดังกล่าว เมนเดลได้นำามาใช้ 7 ลักษณะด้วย
กัน
2. เมนเดลรู้จักวางแผนการทดลอง
2.1 เลือกศึกษาการถ่ายทอดลักษณะของถั่วลันเตาแต่ละลักษณะก่อน
เมื่อเข้าใจหลักการถ่ายทอดลักษณะนั้น ๆ แล้ว เขาจึงได้ศึกษาการ
ถ่ายทอดสองลักษณะไปพร้อม ๆ กัน
2.2 ในการผสมพันธุ์จะใช้พ่อแม่ พันธุ์แท้ (pure line) ในลักษณะที่
ตรงกันข้ามกัน มาทำาการผสมข้ามพันธุ์เพื่อสร้างลูกผสมโดยใช้มือช่วย
(hand pollination )
2.3 ลูกผสมจากข้อ 2.2 เรียกว่าลูกผสมช่วงที่ 1 หรือ F1( first filial
generation) นำาลูกผสมที่ได้มาปลูกดูลักษณะที่เกิดขึ้นว่าเป็นอย่างไร
บันทึกลักษณะและจำานวนที่พบ 2.4 ปล่อยให้ลูกผสมช่วงที่ 1 ผสม
กันเอง ลูกที่ได้เรียกว่า ลูกผสมช่วงที่ 2 หรือ F2( second filial
generation) นำาลูกช่วงที่ 2 มาปลูกดูลักษณะต่าง ๆ ทีเกิดขึ้นว่าเป็น
่
อย่างไร บันทึกลักษณะและจำานวนที่พบ
ลักษณะต่าง ๆ ของถัวลันเตาที่เมนเดล ใช้ในการศึกษาการถ่ายทอด
่
ลักษณะพันธุกรรม

2. 1. ลักษณะของเมล็ด – เมล็ดกลม และ เมล็ดย่น (round & wrinkled)
2. สีของเปลือกหุ้มเมล็ด – สีเหลือง และ สีเขียว (yellow & green)
3. สีของดอก – สีม่วงและ สีขาว (purple & white)
4. ลักษณะของฝัก – ฝักอวบ และ ฝักแฟบ (full & constricted)
5. ลักษณะสีของฝัก – สีเขียว และ สีเหลือง (green & yellow )
6. ลักษณะตำาแหน่งของดอก-ดอกติดอยู่ที่กิ่ง และเป็นกระจุกที่ปลายยอด
(axial & terminal)
7. ลักษณะความสูงของต้น – ต้นสูง และ ต้นเตี้ย (long & short)
ลักษณะที่แตกต่างกันอย่าง เห็นได้ชัด 7 ลักษณะ
ที่มา
science.rbru.ac.th/~winp/images/4032401_gen/03mendelian.p
df
ข้อสรุปจากการวิเคราะห์ของเมนเดล
1. การถ่ายทอดลักษณะหนึ่งลักษณะใดของสิ่งมีชีวิตถูกควบคุมโดย
ปัจจัย (fector) เป็นคู่ๆ ต่อมาปัจจัยเหล่านั้นถูกเรียกว่า ยีน (gene)
2. ยีนที่ควบคุมลักษณะต่างๆจะอยู่กันเป็นคู่ๆ และสามารถถ่ายทอดไปยัง
รุ่นต่อไปได้
3. ลักษณะแต่ละลักษณะจะมียีนควบคุม 1 คู่ โดยมียนหนึ่งมาจากพ่อและ
ี
อีกยีนมาจากแม่
4. เมื่อมีการสร้างเซลล์สืบพันธุ(gamete) ยีนที่อยู่เป็นคู่ๆจะแยกออกจาก
์
กันไปอยู่ในเซลล์สืบพันธุ์ของแต่ละเซลล์และ ยีนเหล่านั้นจะเข้าคู่กัน
ได้ใหม่อีกในไซโกต
5. ลักษณะที่ไม่ปรากฏในรุน F1 ไม่ได้สูญหายไปไหนเพียงแต่ไม่
่
สามารถแสดงออกมาได้

3. 6. ลักษณะที่ปรากฏออกมาในรุ่น F1 มีเพียงลักษณะเดียวเรียกว่า
ลักษณะเด่น ( dominant) ส่วนลักษณะที่ปรากฏในรุ่น F2 และมี
โอกาสปรากฏในรุ่นต่อไปได้น้อยกว่า เรียกว่า ลักษณะด้อย
(recessive)
7. ในรุน F2 จะได้ลักษณะเด่นและลักษณะด้อยปรากฏออกมาเป็น
่
อัตราส่วน เด่น : ด้อย = 3 : 1