γλωσσα β γυμνασιου

1. Ν Ε Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Β ΄ Γ Υ Μ Ν Α Σ Ι Ο Υ
5 Η Ε Ν Ο Τ Η Τ Α
Παραθετικά επιθέτων
somakris.blogspot.com

2. Παραθετικά επιθέτων
 1. Ο Γιώργος είναι ψηλός .
 2. Ο Γιώργος είναι πιο ψηλός (ή ψηλότερος) από
τον Νίκο.
 3. Ο Γιώργος είναι ο πιο ψηλός (ή ο ψηλότερος )
απ’ όλα τα αγόρια της τάξης.
 4. Ο Γιώργος είναι πολύ ψηλός (ή πάρα
πολύ ψηλός ή ψηλότατος ή πανύψηλος ).

3. Παραθετικά επιθέτων
 Ο Γιώργος είναι ψηλός
 Στο πρώτο παράδειγμα το επίθετο ψηλός δίνει απλώς μια ιδιότητα στο υποκείμενο «Γιώργος». Λέμε πως το
επίθετο είναι θετικού βαθμού, άρα, θετικός είναι ο βαθμός που δηλώνει απλώς το
χαρακτηριστικό, την ποιότητα ή την ιδιότητα ενός ουσιαστικού.
 Ο Γιώργος είναι πιο ψηλός (ή ψηλότερος) από τον Νίκο.
 Στο δεύτερο παράδειγμα έχουμε μια σύγκριση ανάμεσα σε δύο πρόσωπα (το Γιώργο και τον Νίκο) από την
οποία βγαίνει νικητής ο Γιώργος, αφού είναι πιο ψηλός ή ψηλότερος . Αφού λοιπόν με τη βοήθεια του
επιθέτου συγκρίνουμε, ονομάζουμε το βαθμό του επιθέτου συγκριτικό, άρα συγκριτικός είναι ο
βαθμός που δηλώνει πως ένα ουσιαστικό έχει ένα χαρακτηριστικό, μια
ποιότητα ή μια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο ουσιαστικό.
 Ο Γιώργος είναι ο πιο ψηλός (ή ο ψηλότερος ) απ’ όλα τα αγόρια της τάξης
 Στο τρίτο παράδειγμα γίνεται πάλι σύγκριση. Αυτή τη φορά ο Γιώργος (το υποκείμενο) συγκρίνεται
με όλα τα αγόρια της τάξης, δηλαδή συγκρίνεται με όλα τα όμοιά του. Αφού ξεπέρασε όλους τους συμμαθητές
του σε ύψος πάει να πει πως έχει μια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό, γι’ αυτό μιλάμε για υπερθετικό,
άρα, υπερθετικός είναι ο βαθμός που δηλώνει πως ένα ουσιαστικό έχει ένα
χαρακτηριστικό, μια ποιότητα ή μια ιδιότητα σε βαθμό μεγαλύτερο από
όλα τα άλλα ουσιαστικά του ίδιου είδους.

4. Απόλυτο και σχετικό υπερθετικό
 3. Ο Γιώργος είναι ο πιο ψηλός (ή ο ψηλότερος ) απ’ όλα τα αγόρια της τάξης.
 4. Ο Γιώργος είναι πολύ ψηλός (ή πάρα πολύ ψηλός ή ψηλότατος ή πανύψηλος ).
 Και στο τέταρτο παράδειγμα αποδεικνύεται ότι ο Γιώργος έχει μια ιδιότητα
στο μεγαλύτερο βαθμό. Άρα ο βαθμός του επιθέτου είναι υπερθετικός.
 Σε τι διαφέρουν όμως το τρίτο και το τέταρτο παράδειγμα; Στο τρίτο
έχουμε σύγκριση με όλα τα όμοια, ενώ στο τέταρτο δεν έχουμε
σύγκριση. Γι’ αυτό στο τρίτο παράδειγμα το υπερθετικό
ονομάζεται σχετικό υπερθετικό, ενώ στο τέταρτο απόλυτο
υπερθετικό,
 άρα σχετικός υπερθετικός είναι ο βαθμός που δηλώνει πως ένα
ουσιαστικό έχει ένα χαρακτηριστικό, μια ποιότητα ή μια ιδιότητα
σε βαθμό μεγαλύτερο από όλα τα άλλα ουσιαστικά του ίδιου
είδους, ενώ
 απόλυτος υπερθετικός είναι ο βαθμός που δηλώνει πως ένα
ουσιαστικό έχει ένα χαρακτηριστικό, μια ποιότητα ή μια ιδιότητα
στο μεγαλύτερο βαθμό.

5. Πίνακας παραθετικών
θετικός συγκριτικός υπερθετικός
σχετικός απόλυτος
απλώς μια
ιδιότητα
σύγκριση με
άλλο
σύγκριση με
όλα
η ιδιότητα στον
μεγαλύτερο
βαθμό
μονολεκτικά Έξυπνος
ταχύς
επιμελής
Εξυπνότερος
ταχύτερος
επιμελέστερος
εξυπνότατος
πανέξυπνος
ταχύτατος
επιμελέστατος
περιφραστικά πιο έξυπνος
πιο ταχύς
πιο επιμελής
ο εξυπνότερος
ο πιο έξυπνος
ο ταχύτερος
ο πιο ταχύς
ο επιμελέστερος
ο πιο επιμελής
πολύ έξυπνος
πάρα πολύ
έξυπνος
πολύ ταχύς
πάρα πολύ ταχύς
πολύ επιμελής
πάρα πολύ
επιμελής

6. Ανώμαλα παραθετικά

7. Παραθετικά από άλλα μέρη του λόγου

8. Δε σχηματίζουν παραθετικά
Τα επίθετα σε:
 -ής, -ιά, -ί π.χ. σταχτής, σταχτιά, σταχτί
 -ης, -α, -ικο π.χ. γκρινιάρης, γκρινιάρα, γκρινιάρικο
 -ής, ή -ά -ού, -άδικο, ή –ούδικο, ή –ήδικο, π.χ. πλακατζής,
πλακατζού, πλακατζήδικο, φωνακλάς, φωνακλού, φωνακλάδικο
 -ούρης, -ούρα, -ούρικο, π.χ. λιγούρης, λιγούρα, λιγούρικο
Όσα δηλώνουν:
 ύλη, π.χ. ασημένιος, μάλλινος, τενεκεδένιος, κ.ά.
 καταγωγή, π.χ. ελληνικός, γαλλικός, κ.ά.
 συγγένεια, π.χ. πατρικός, μητρικός, κ.ά.
 τόπο, π.χ. θαλασσινός, ουράνιος, κ.ά.
 χρόνο, π.χ. χθεσινός, κυριακάτικος, κ.ά.
 κατάσταση που δεν αλλάζει, π.χ. μισός, αθάνατος, κ.ά.

9. Παραθετικά επιρρημάτων
 Τα επιρρήματα, όπως και τα επίθετα, έχουν τρεις βαθμούς: θετικό, συγκριτικό, υπερθετικό.
 Οι τρόποι σχηματισμού τους είναι δύο: ο μονολεκτικός και ο περιφραστικός. Κατά τον
μονολεκτικό σχηματισμό η μορφή του επιρρήματος και στους τρεις βαθμούς είναι ίδια με τον
τύπο του επιθέτου στην ονομαστική πληθυντικού του ουδετέρου του αντίστοιχου βαθμού. Κατά
τον περιφραστικό σχηματισμό χρησιμοποιείται για τον σχηματισμό του συγκριτικού βαθμού
το πιο + ο τύπος του θετικού βαθμού του επιρρήματος, ενώ για τον υπερθετικό βαθμό
το πολύ + ο τύπος του θετικού βαθμού.
 Τα επιρρήματα που παράγονται από τα επίθετο σε -ος έχουν κατάληξη -α, π.χ. ακριβός >
ακριβά
 Τα επιρρήματα που παράγονται από τα επίθετο σε -υς έχουν κατάληξη -ια, π.χ. βαθύς > βαθιά
 Τα παραθετικά των επιρρημάτων αυτών σχηματίζονται μονολεκτικά με τις καταλήξεις -τερα, -
τατα
 Τα επιρρήματα που παράγονται από τα επίθετα σε -ης έχουν κατάληξη -ως, π.χ. ακριβής >
ακριβώς
 Τα παραθετικά των επιρρημάτων αυτών σχηματίζονται μονολεκτικά με τις καταλήξεις -
εστερα, -εστατα

10. Παραθετικά επιρρημάτων

11. Ανώμαλα παραθετικά επιρρημάτων