Z2.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Matyga
Wykonywanie pomiarów krawieckich 743[01].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr inż. Ewa Jachym
mgr Wiesława Paciorek
Opracowanie redakcyjne:
mgr Anna Matyga
Konsultacja:
mgr Ewa Figura
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z2.01
„Wykonywanie pomiarów krawieckich’, zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu krawiec.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Proporcje ciała człowieka w różnych fazach rozwoju 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Pomiary antropometryczne dla potrzeb konstrukcji odzieży 12
4.3. Pomiary krawieckie 24
4.4. Podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania odzieży 30
5. Sprawdzian osiągnięć 38
6. Literatura 43

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości dotyczących wykonywania
pomiarów krawieckich dla podstawowych wyrobów odzieżowych.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
− zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
− sprawdzian postępów,
− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
− literaturę uzupełniającą.

4
Schemat układu jednostek modułowych
743[01].Z2
Formy odzieży
743[01].Z2.04
Modelowanie form odzieży dla figur
nietypowych
743[01].Z2.03
Modelowanie form odzieży zgodnie
z projektem plastycznym
743[01].Z2.02
Konstruowanie i modelowanie form
podstawowych wyrobów odzieżowych
743[01].Z2.01
Wykonywanie pomiarów krawieckich

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− organizować stanowisko do wykonywania pomiarów krawieckich zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,
− określać cechy proporcjonalnej budowy figur,
− określać proporcje sylwetki damskiej i męskiej,
− określać proporcje sylwetki dziecka,
− charakteryzować typy figur.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
− posłużyć się terminologią z zakresu wykonywania form odzieży,
− scharakteryzować proporcje sylwetki: dziecięcej, kobiecej i męskiej,
− wskazać różnice w budowie sylwetki: dziecięcej, kobiecej i męskiej,
− scharakteryzować zasady wykonywania pomiarów antropometrycznych dla potrzeb
konstrukcji odzieży,
− określić położenie podstawowych punktów figury człowieka niezbędnych do wykonania
pomiarów,
− posłużyć się symboliką pomiarów figury człowieka,
− dobrać przyrządy pomiarowe do wykonywania pomiarów krawieckich,
− scharakteryzować zasady wykonywania pomiarów krawieckich,
− wykonać pomiary krawieckie dla podstawowych wyrobów odzieżowych,
− porównać wyniki pomiarów krawieckich z tabelami pomiarów antropometrycznych,
− ustalić wielkość wyrobu odzieżowego,
− wyjaśnić pojęcia: konstrukcja odzieży, siatka konstrukcyjna, dodatek konstrukcyjny,
forma konstrukcyjna, szablon odzieżowy,
− rozróżnić rodzaje modelowania form odzieży.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Proporcje ciała człowieka w różnych fazach rozwoju
4.1.1. Materiał nauczania
Proporcja ciała jest to stosunek wysokości głowy do wysokości całej sylwetki.
Zagadnieniem tym zajmowali się starożytni uczeni i artyści, tworząc tzw. kanony piękna.
Pierwszy kanon proporcji ciała ludzkiego został stworzony przez rzeźbiarza greckiego
Polikleta (2 poł. V w. p.n.e.). Przyjął on, że głowa stanowi ósmą część wysokości figury
ludzkiej. Kolejny kanon proporcji ciała ludzkiego, uwzględniający większą smukłość figury,
ustalił rzeźbiarz grecki Lizyp (IV w. p.n.e.), który przyjął, że głowa stanowi dziewiątą część
wzrostu. Dopiero pod koniec XIX w. francuski antropolog Paul Topinard opracował
proporcje ciała ludzkiego w ujęciu procentowym, lecz proporcje te odbiegają od pomiarów
antropometrycznych.
Proporcje figur niemowląt, dzieci i młodzieży.
Głowa dziecka w wieku niemowlęcym stanowi ¼ wzrostu. W miarę rozwoju tułów i nogi
dziecka rosną szybciej niż głowa, następuje więc zmiana proporcji wraz z wiekiem. U dziecka
trzyletniego stosunek wysokości głowy do całego wzrostu wynosi 1:5, w wieku czterech lat
1:5,5; w wieku 6÷8 lat 1:6, dziesięciu lat 1:6,5, czternastu lat 1:7,5. W wieku 18÷22 lat
wysokość głowy dochodzi do normy dorosłego człowieka i stanowi 1/8 wzrostu.
Rys.1. Porównanie proporcji figury:
a) niemowlęcej, b)człowieka dorosłego [7, s. 7].
Na rysunku 1 pokazano proporcje figury niemowlęcia i człowieka dorosłego.
Wymienione proporcje przyjęto dla zilustrowania zmian proporcji wzrostowych, natomiast
nie są one ściśle zgodne z danymi antropometrycznymi.

8
W rozwoju fizycznym dziecka wyróżnia się następujące okresy:
1. Okres niemowlęcy – pierwszy rok życia. W okresie tym występuje duży przyrost
wzrostu, ok. 25 cm. Charakterystyczne cechy niemowlęcia to: stosunkowo duża głowa,
krótka, cienka szyja, tułów długi, walcowaty, bez zwężenia na linii talii, plecy płaskie
o nieznacznej krzywiźnie kręgosłupa, kończyny krótkie i nie ukształtowane, dolne
kończyny zgięte w stawach biodrowych i kolanowych. W dziewiątym miesiącu życia
dziecko zaczyna podnosić się samodzielnie, a w jedenastym miesiącu – stoi
samodzielnie, przechodząc trudny etap od pozycji poziomej kręgosłupa do pionowej.
2. Okres poniemowlęcy (żłobkowy) – od 1 do 3 lat. Przyrost wzrostu maleje dwukrotnie,
doskonalą się zdolności ruchowe. W okresie tym dziecko zaczyna chodzić i wykonywać
różne ruchy. W wieku 2 lat zaczyna biegać. Cechy fizyczne dziecka w tym wieku
to: szyja cienka, krótka, wąskie barki, mało zróżnicowana szerokość tułowia, nogi
krótkie, pofałdowane, pulchne, ręce jednakowej grubości.
3. Okres wczesnego dzieciństwa (przedszkolny) – od 3 do 6 lat. Następuje szybkie tempo
rozwoju, w którym przyrost wzrostu jest duży, a przyrost masy ciała mały.
Charakterystyczne cechy figury dziecięcej to nadal duża głowa, krótkie kończyny dolne,
wygięty kręgosłup i wypięty brzuch. Cechy te należy uwzględniać przy konstruowaniu
form odzieży. Okres ten – to dalsze doskonalenie sprawności ruchowej dziecka.
4. Okres późnego dzieciństwa (szkolny) – od 6 do 12 lat. Maleje tempo wzrostu, natomiast
zwiększa się przyrost masy ciała. Następuje rozwój tkanki mięśniowej tułowia, kończyn
górnych i dolnych, zaznacza się talia. W stosunku do wzrostu wydłużają się kończyny
dolne. Dziecko ma sylwetkę szczupłą – smukłą, dobrze umięśnioną, bez podkładu tkanki
tłuszczowej.
5. Okres młodzieńczy – od 12 do 18 lat. Na początku tego okresu następuje
nieproporcjonalny przyrost wysokości ciała i kończyn dolnych. Figura dziewczęca
i chłopięca staje się szczupła i smukła. W następnych latach narasta tkanka tłuszczowa.
U dziewcząt powiększa się obwód bioder i kształtują piersi, u chłopców poszerzają się
barki i rozwijają mięśnie; wyrównują się różnice w proporcjach w stosunku do osób
dorosłych.
Proporcje figur kobiet i mężczyzn.
Różnice w proporcjach ciała młodzieży i ludzi dorosłych są nieduże, ale narastają wraz
z wiekiem (rys. 2).
Rys. 2. Proporcje sylwetek: a) mężczyzny, b) kobiety, c) dzieci [2, s. 10].

9
Kobiety charakteryzują się dużym zwężeniem na linii talii, szerokimi biodrami i wąskimi
barkami. Figura męska jest masywniejsza niż figura kobiety z powodu grubszych kości
i bardziej rozwiniętych mięśni. Charakterystyczne cechy mężczyzn to: szerokie barki, wąskie
biodra oraz małe wcięcie na linii talii.
U kobiet, wraz z wiekiem, tkanka tłuszczowa nawarstwia się na piersiach, brzuchu
i pośladkach oraz w okolicy kręgów szyjnych i ramion. U mężczyzn następuje dalszy rozwój
mięśni. Dopiero w późniejszym okresie życia narasta tkanka tłuszczowa, głównie na brzuchu.
Proporcje sylwetki kobiety w stosunku do wysokości głowy w ujęciu ułamkowym
są następujące:
− wzrost 7 i ½ ÷8 wysokości głowy,
− wysokość kolan ½ wzrostu = 2 wysokości głowy,
− wysokość nóg do krocza ½ wzrostu = 4 wysokości głowy,
− odległość od talii do brody ¼ wzrostu = 2 wysokości głowy,
− szerokość w barkach 1 i ¾ wysokości głowy,
− szerokość na linii talii 1 wysokość głowy,
− szerokość na linii bioder 1 i ¾ wysokości głowy.
Figury kobiet i mężczyzn przyjmują z wiekiem różne postawy w zależności
od wykonywanego zawodu, sprawności fizycznej, które określa krzywizna kręgosłupa
w stosunku do pionu (rys.3).
Rozróżnia się następujące typy postaw ciała:
− postawa prawidłowa – położenie ciała charakteryzuje się równomiernym wygięciem
kręgosłupa w okolicy szyi i talii,
− postawa pochyła – położenie ciała charakteryzuje się dużym wygięciem kręgosłupa
w okolicy szyi i małym w talii,
− postawa sprężysta – położenie ciała charakteryzuje się małym wygięciem kręgosłupa
w okolicy szyi i talii.
Rys. 3. Postawa dziewczynki: a) prawidłowa, b)pochyła, c)sprężysta [2, s. 10].

10
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń:
1. Jaka wielkość stanowi umowną jednostkę miary przy ustalaniu proporcji ciała człowieka?
2. Na jakie okresy dzielimy rozwój fizyczny dziecka?
3. Czym charakteryzują się poszczególne okresy rozwoju dziecka?
4. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u niemowlęcia?
5. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka dwuletniego?
6. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka czteroletniego?
7. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka w wieku 6÷8 lat?
8. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka w wieku 10 lat?
9. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka w wieku 14 lat?
10. Ile wynosi stosunek wysokości głowy do wzrostu u dorosłego człowieka?
11. Czym różni się budowa ciała kobiety i mężczyzny?
12. Jakie rozróżniamy typy postaw ciała i czym one się charakteryzują?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ proporcje ciała u dziecka i reprezentanta młodzieży.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać dwóch reprezentantów dzieci lub młodzieży z własnego otoczenia,
2) przeprowadzić pomiary wysokości głowy i wzrostu reprezentantów,
3) na podstawie dokonanych pomiarów określić proporcje ciała,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− taśma centymetrowa, ekierka,
− kalkulator,
− ołówek, długopis, kartka,
− foliogramy przedstawiające sylwetki: dziecięcą, młodzieżową, kobiecą i męską.
Ćwiczenie 2
Określ proporcje ciała i wskaż różnice w budowie sylwetki: kobiety, mężczyzny,
nastolatka i dziecka.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące proporcji ciała i charakterystyki
budowy sylwetki kobiety, mężczyzny, nastolatka i dziecka,
2) określić proporcje ciała człowieka w różnych przedziałach wiekowych na podstawie
foliogramów przedstawiających sylwetki: dziecięcą, młodzieżową, kobiecą i męską
3) wskazać różnice w budowie sylwetki kobiecej, męskiej, młodzieżowej i dziecięcej,

11
− foliogramy przedstawiające sylwetki: dziecięcą, młodzieżową, damską i męską,
− grafoskop,
− literatura zgodna z pkt.6 poradnika,
− zeszyt przedmiotowy, ołówek, długopis.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) nazwać umowną jednostkę miary stosowaną przy określaniu
proporcji człowieka?  
2) wymienić i scharakteryzować okresy rozwoju fizycznego dziecka?  
3) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u niemowlęcia?  
4) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka 2-letniego?  
5) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka 4-letniego?  
6) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka w wieku
6-8 lat?  
7) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka
10-letniego?  
8) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u dziecka
14-letniego?  
9) określić stosunek wysokości głowy do wzrostu u człowieka
dorosłego?  
10) wskazać różnice w budowie ciała kobiety i mężczyzny?  

12
4.2. Pomiary antropometryczne dla potrzeb konstrukcji odzieży
Pomiary antropometryczne są to szczegółowe i dokładne pomiary wykonywane
w celach naukowych na dużej liczbie osób z różnych środowisk, za pomocą specjalnych
przyrządów pomiarowych o dużej dokładności.
Proces wykonywania pomiarów antropometrycznych poprzedza wyznaczenie płaszczyzn
ciała, linii ciała oraz punktów pomiarowych na ciele.
Płaszczyzny ciała są to wyobrażalne płaszczyzny, które, dzieląc ciało człowieka
na określone segmenty, wyznaczają równocześnie ślady w postaci linii.
Na ciele człowieka można wyznaczyć trzy główne płaszczyzny antropometryczne (rys. 4):
Rys. 4. Główne płaszczyzny ciała [2, s. 13].
1) strzałkowa środkowa xy – przechodzi pionowo przez wyrostki kolczaste kręgosłupa
oraz środek mostka, dzieląc ciało na część lewą i prawą,
2) czołowa vv – przechodzi pionowo przez oś podłużną ciała, prostopadle do płaszczyzny
strzałkowej, dzieląc ciało na część przednią i tylną,
3) poprzeczna T – przechodzi poziomo w talii, prostopadle do płaszczyzny strzałkowej
i czołowej dzieląc ciało na część górną i dolną.

13
Wszystkie płaszczyzny poziome i pionowe, równoległe do płaszczyzn głównych,
nazywamy płaszczyznami pochodnymi, które odpowiadają liniom ciała. Pochodnymi
płaszczyzny poprzecznej T są następujące płaszczyzny: styczna do wierzchołka głowy W,
szyi – S, barku – R, pachy – P, klatki piersiowej – X, talii – T, bioder – B, nadgarstka – N,
uda – U, kolana – K, kostki stopy – H, płaszczyzny podstawy – Z, na której stoi osoba
mierzona. Pochodnymi płaszczyzny czołowej vv są dwie płaszczyzny: pachowa tylna – c,
przechodząca przez punkty wcięć pachowych tyłu i pachowa przednia – l, przechodząca przez
punkty wcięć pachowych przodu.
Linie ciała
Płaszczyzny ciała pozostawiają na ciele ludzkim ślady w postaci linii, które oznacza
się literami tych płaszczyzn (rys. 5):
− środkowa tylna y – przechodzi pionowo, w tyle wzdłuż kręgosłupa, przez wyrostki
kolczyste,
− środkowa przednia x – przechodzi pionowo przez środek mostka,
− boczna v – przechodzi pionowo przez punkty najdalej bocznie położone na ciele,
− pachowa przednia l – przechodzi pionowo przez wcięcie pachowe z przodu,
− pachowa tylna c – przechodzi pionowo przez wcięcie pachowe w tyle,
− wierzchołka głowy W – przechodzi poziomo przez wierzchołek głowy,
− szyi S – przechodzi z przodu powyżej wcięcia szyjnego mostka, a z tyłu powyżej
siódmego kręgu,
− barków R – przechodzi poziomo, przez górne krawędzie główek kości ramieniowych,
− pachy P – przechodzi poziomo pod pachami,
− klatki piersiowej X – przechodzi poziomo przez brodawki piersiowe,
− talii T – przechodzi poziomo, w największym przewężeniu tułowia,
− bioder B – przechodzi poziomo, w miejscu największej wypukłości pośladków,
− uda U – przechodzi poziomo, naokoło uda, na wysokości wcięcia pośladka,
− kolana K – przechodzi poziomo, przez rzepkę,
− kostki stopy H – przechodzi poziomo, przez największą wypukłość kostek
przyśrodkowych,
− podstawy – Z,
− nadgarstka – N.
Punkty pomiarowe, zwane też punktami antropometrycznymi, w większości odpowiadają
punktom leżącym na układzie kostnym i mięśniowym ciała ludzkiego. Pozostałe zaś powstają
w wyniku przecięcia się linii ciała i oznaczone są literami pochodzącymi od nazwy tych linii.
Symbol punktu jest dwuczłonowy (Ty, Tv), przy czym duża litera pochodzi od symbolu
poziomej linii ciała, a mała litera od symbolu pionowej linii ciała. W przypadku punktów
położonych na osi ciała drugi człon przyjmuje symbol o (Uo), a w przypadku punktów
położonych w układzie mięśniowym drugi człon przyjmuje symbol p (Xp, Tp), gdzie
p oznacza przód.

14
Rys. 5. Położenie linii ciała i punktów pomiarowych [2, s. 14].
Najczęściej stosowanymi przy pomiarach ciała ludzkiego są następujące punkty pomiarowe:
− Wo – wierzchołkowy – leży na wierzchołku głowy,
− Sy – karkowy – leży na wyrostku kolczystym siódmego kręgu szyjnego,
− Sv – szyjny boczny – leży na najdalej bocznie położonym punkcie nasady szyi,
− Rv – ramienny – leży na główce kości ramieniowej,
− Pc – pachowy tylny – leży na wcięciu pachy z tyłu,
− Pl – pachowy przedni – leży na wcięciu pachy z przodu,
− Xp – brodawkowy – leży na brodawce piersiowej,
− Xl – piersiowy boczny – leży na przecięciu linii klatki piersiowej z linią pachową
przednią,
− Xc – tylny boczny – leży na przecięciu linii klatki piersiowej z linią pachową tylną,
− Ty – talii tylny – leży na przecięciu linii talii z linią środkową tylną,
− Tv – talii boczny – leży najdalej bocznie na linii talii,
− Tx – talii przedni – leży na przecięciu linii talii z linią środkową przednią,
− Tp – talii podpiersiowy – jest rzutem punktu brodawkowego na linię talii,
− Uo – krocza – leży w najwyższym miejscu krocza,
− Ko – kolanowy przyśrodkowy – leży na linii kolana od strony przyśrodkowej,
− Nv – rylcowy boczny – leży na najniższym brzegu kości promieniowej, od strony bocznej.

15
Podstawowe pomiary antropometryczne i przyrządy do ich wykonania (rys. 6)
Pomiary antropometryczne dzielimy na następujące grupy:
− obwody – są to pomiary dokonywane wzdłuż linii przylegających dookoła mierzonych
części ciała,
− łuki – są to pomiary dokonywane w dowolnym kierunku szerokości lub długości,
po liniach krzywych,
− szerokości – są to odległości między krańcowymi punktami mierzonych części ciała
w kierunku poziomym,
− długości – są to odległości między krańcowymi punktami mierzonych części ciała
w kierunku pionowym,
− wysokości – są to odległości mierzone równolegle do podłużnej osi ciała, od punktów
dolnych do górnych,
− głębokości – są to odległości mierzone równolegle do podłużnej osi ciała od punktu
górnego do dolnego.
Rys. 6. Sposób wykonywania pomiarów antropometrycznych: a) obwodów, b) łuków, c) wysokości [2, s. 16].
W wyniku pomiarów uzyskuje się wymiary, które są oznaczone symbolami punktów
pomiarowych (łuk długości pleców – SyTy), z wyjątkiem obwodów, których symbol
powstaje najczęściej z pierwszych liter tworzących nazwę wymiaru, (obwód szyi – os).
Wielkość uzyskanych wymiarów zapisuje się w centymetrach.

16
Do wykonywania pomiarów antropometrycznych służą następujące przyrządy
pomiarowe:
1. Tablica pomiarowa – do mierzenia wysokości i szerokości, o bardzo prostej konstrukcji,
czyli prostokąt o wymiarach: 200x70, wykreślony na trwałym materiale, z podziałką
centymetrową, na której odległości 5-centymetrowe wykreślono grubszymi liniami
i oznaczono cyframi: 5, 10, 15.
2. Dwa kątowniki (trójkąty) do odczytywania na tablicy pomiarowej wszystkich wysokości
i szerokości mierzonych w liniach prostych, o wymiarach 50 i 10 cm, oznaczone skalą
centymetrową.
3. Taśma centymetrowa do dokonywania pomiarów przylegających do ciała (obwodów,
łuków, długości i szerokości).
4. Cyrkiel kabłąkowy do mierzenia szerokości i długości w liniach prostych.
Podstawowe wymiary antropometryczne stosowane w konstrukcji odzieży na górną
część ciała:
ZWo – wzrost,
os – obwód szyi,
opx – obwód klatki piersiowej,
ot – obwód talii,
obt – obwód bioder z uwzględnieniem wypukłości brzucha,
SyTy – łuk długości pleców,
XcXc – łuk szerokości tyłu,
PcPl – szerokość pachy,
XlXl – łuk szerokości przodu przez piersi,
SySvXp – łuk długości przodu do piersi,
SySvXpTp – łuk długości przodu przez piersi.
RvNv – łuk długości kończyny górnej.
Podstawowe wymiary antropometryczne stosowane w konstrukcji odzieży na dolną
część ciała:
ZWo – wzrost,
ot – obwód talii,
obt – obwód bioder z uwzględnieniem wypukłości brzucha,
ZTv – wysokość talii,
ZUo – wysokość krocza,
ZKo – wysokość kolana,
ou – obwód uda.
Ilość i rodzaj wymiarów uzależniona jest od tego, jaką formę odzieży chcemy otrzymać.
Tabele wymiarów kobiet, dziewcząt, mężczyzn i chłopców
Tabela wymiarów ciała jest to tabelaryczny zestaw szczegółowych wymiarów,
charakteryzujących w dostatecznym stopniu fizyczną budowę człowieka, z podziałem
na grupy wiekowe i typy figur. Tabele wymiarów ciała zawierają również stopnie zasadnicze,
tj. przyrosty danego wymiaru, w zależności od wymiaru wzrostu i wymiaru obwodu klatki
piersiowej, albo od obu wymiarów jednocześnie.
Tabele wymiarów służą do konstrukcji odzieży, stopniowania szablonów
oraz do opracowywania dokumentacji technicznej wyrobu odzieżowego.
W tabelach wiodącymi wymiarami są:
ZWo – wzrost
opx – obwód klatki piersiowej
obt – obwód bioder z uwzględnieniem wypukłości brzucha.

17
U osób dorosłych – kobiet i mężczyzn stosowany jest podział na grupy typologiczne,
które oznaczone są literami alfabetu: A, B, C, D.
U kobiet typ budowy wyznacza różnica między wymiarami obwodu bioder i obwodu
klatki piersiowej:
− typ figury A (sylwetka szczupła), o różnicy 4 cm, oznacza figurę o małym obwodzie
bioder w stosunku do obwodu klatki piersiowej;
− typ figury B (sylwetka normalna), o różnicy 8 cm, oznacza figurę o średnim obwodzie
bioder w stosunku do obwodu klatki piersiowej;
− typ figury C (sylwetka tęga), o różnicy 12 cm, oznacza figurę o dużym obwodzie bioder
w stosunku do obwodu klatki piersiowej;
− typ figury D (sylwetka otyła), o różnicy 16 cm, oznacza figurę o bardzo dużym obwodzie
bioder w stosunku do klatki piersiowej.
U mężczyzn typy figur: A, B, C i D, charakteryzują się stałą różnicą między wymiarami
obwodów klatki piersiowej i pasa:
− typ figury A (sylwetka szczupła), o różnicy 14 cm, oznacza figurę o małym obwodzie
pasa w stosunku do obwodu klatki piersiowej,
− typ figury B (sylwetka normalna), o różnicy 10 cm, oznacza figurę o średnim obwodzie
pasa w stosunku do obwodu klatki piersiowej,
− typ figury C (sylwetka tęga), o różnicy 6 cm, oznacza figurę o dużym obwodzie pasa
w stosunku do obwodu klatki piersiowej,
− typ figury D (sylwetka otyła), o różnicy 2 cm, oznacza figurę o bardzo dużym obwodzie
pasa w stosunku do obwodu klatki piersiowej.
Dzieci w wieku przedszkolnym podzielono na dwie grupy modelowe:
− grupa 0 – niemowlęta w wieku do 2 lat,
− grupa I – dzieci w wieku 2–6 lat.
Podział na grupy w zależności od płci rozpoczyna się od wieku szkolnego. Wymiary
młodzieży – dziewcząt i chłopców podzielone są na trzy grupy wiekowe II, III i IV, które
charakteryzują się przedziałem wieku:
− II grupa – wiek 6–11 lat,
− III grupa – wiek 11–15 lat,
− IV grupa – wiek 15–18 lat.
Osoby powyżej 19 lat, oznaczono grupami V i VI.
Każda tabela podaje wymiary reprezentantów, tj. osobników o budowie ciała
charakteryzującej się proporcjami odpowiadającymi określonej grupie typologicznej.
Wielkość odzieży (rozmiar) jest to wymiar wyrobu odzieżowego, który określają główne
wymiary ciała, a mianowicie:
− wzrost,
− obwód klatki piersiowej,
− obwód pasa,
− obwód bioder.
W zależności od asortymentu odzieży wielkość odzieży określa się dwoma lub trzema
wymiarami głównymi: u niemowląt – wzrostem i obwodem klatki piersiowej, np. 74/48;
u dziewcząt i kobiet – wzrostem, obwodem klatki piersiowej i obwodem bioder,
np. 164/96/104; u dzieci, chłopców i mężczyzn – wzrostem, obwodem klatki piersiowej
i obwodem pasa, np. 176/96/86. U kobiet i mężczyzn podaje się też typy figury.

18
Tabela 1. Wyciąg z tabeli wymiarów kobiet – typ A [1, s. 19]
StopnieLp. Nazwa wymiaru Symbol Wymiary w cm
ZWo opx
1. Wzrost ZWo 152 158 164 170 6,0 -
2.
Obwód klatki
piersiowej
opx 84,0 88,0 84,0 88,0 84,0 88,0 92,0 88,0 92,0 96,0 - 4,0
3. Obwód bioder obt 88,0 92,0 88,0 92,0 88,0 92,0 96,0 92,0 96,0 100 - 4,0
4. Obwód pasa ot 64,0 68,0 64,0 68,0 64,0 68,0 72,0 68,0 72,0 76,0 - 4,0
5. Obwód szyi os 32,0 33,0 32,0 33,0 32,0 33,0 34,0 33,0 34,0 35,0 - 1,0
6. Obwód uda ou 49,0 51,0 49,0 51,0 49,0 51,0 53,0 51,0 53,0 55,0 - 2,0
7. Obwód ramienia or 26,1 27,4 26,1 27,4 26,1 27,4 28,7 27,4 28,7 30,0 - 1,3
8.
Obwód
najmniejszy
przedramienia
on 15,5 16,0 15,5 16,0 15,5 16,0 16,5 16,0 16,5 17,0 - 0,5
9.
Łuk szerokości
barków tyłu
RvRv 37,6 38,2 38,2 38,8 38,8 39,4 40,0 40,0 40,6 41,2 0,6 0,6
10.
Łuk szerokości
tyłu na
wysokości piersi
XcXc 31,0 32,0 31,0 32,0 31,0 32,0 33,0 32,0 33,0 34,0 - 1,0
11. Szerokość pachy PcPl 9,5 10,0 9,5 10,0 9,5 10,0 10,5 10,0 10,5 11,0 - 0,5
12.
Łuk szerokości
przodu przez
piersi
XlXl 34,0 36,0 34,0 36,0 34,0 36,0 38,0 36,0 38,0 40,0 - 2,0
13.
Łuk długości
przodu do piersi
SySvXp 31,0 32,1 31,4 32,5 31,8 32,9 34,0 33,3 34,4 35,5 0,4 1,1
14.
Łuk długości
przodu przez
piersi
SySvXpTp 46,3 47,0 47,7 48,4 49,1 49,8 50,5 51,2 51,9 52,6 1,4 0,7
15.
Łuk długości
pleców
SyTy 36,0 36,0 37,5 37,5 39,0 39,0 39,0 40,5 40,5 40,5 1,5
-
16.
Łuk długości
kończyny górnej
RvNv 52,0 52,0 54,0 54,0 56,0 56,0 56,0 58,0 58,0 58,0 2,0 -
17. Wysokość talii ZTv 95,5 95,5 99,5 99,5 103,5 103,5 103,5 107,5 107,5 107,5 4,0 -
18.
Wysokość
krocza
ZUo 71,0 70,5 74,5 74,0 78,0 77,5 77,0 81,0 80,5 80,0 3,5
-
0,5
19.
Wysokość
kolana
ZKo 42,0 42,0 44,0 44,0 46,0 46,0 46,0 48,0 48,0 48,0 2,0 -
1. Jak nazywają się główne płaszczyzny ciała umownie wyznaczone na ciele ludzkim?
2. Jakie znasz nazwy linii ciała?
3. Jak powstają punkty pomiarowe? Podaj przykłady.
4. Na jakie grupy dzielą się podstawowe pomiary antropometryczne?
5. Jakie znasz podstawowe wymiary antropometryczne stosowane w konstrukcji odzieży
na górną cześć ciała?
6. Jakie znasz podstawowe wymiary antropometryczne stosowane w konstrukcji odzieży
na dolną cześć ciała?
7. Co to są tabele wymiarów i do czego służą?
8. Jakie grupy typologiczne wyróżniamy u kobiet?

19
9. Jakie grupy typologiczne wyróżniamy u mężczyzn?
10. Jakie grupy modelowe wyróżniamy u dzieci?
11. Jakich przyrządów używa się do wykonywania pomiarów antropometrycznych?
12. Na podstawie jakich wymiarów ciała ludzkiego określa się wielkość odzieży?
13. Co charakteryzuje typ figury kobiety, a co mężczyzny?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij główne płaszczyzny ciała i określ na jakie części dzielą ciało ludzkie.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące położenia umownych
płaszczyzn dzielących ciało człowieka,
2) nazwać główne płaszczyzny ciała,
3) określić na jakie części dzieli ciało ludzkie każda z nich,
4) przedstawić wyniki swojej pracy.
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika,
− foliogram przedstawiający główne płaszczyzny ciała,
− karty z ilustracjami sylwetki podzielonej płaszczyznami, ołówek, długopis, gumka.
Rys. do ćwiczenia 1. Płaszczyzny ciała [3, s. 9].

20
Ćwiczenie 2
Nazwij literami pionowe i poziome linie ciała oznaczone na sylwetce.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące położenia linii ciała,
2) nazwać oznaczone na sylwetce pionowe i poziome linie ciała,
3) wyjaśnić sposób powstawania linii na ciele człowieka,
− karty z ilustracjami sylwetki z oznaczonymi liniami ciała,
− ołówek, długopis, gumka.
Rys. do ćwiczenia 2. Linie ciała [3, s. 11].

21
Ćwiczenie 3
Nazwij oznaczone na sylwetce punkty antropometryczne.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące położenia punktów
antropometrycznych,
2) nazwać oznaczone na sylwetkach punkty,
3) wyjaśnić sposób tworzenia symboli punktów pomiarowych,
− karty z ilustracjami sylwetki z oznaczonymi punktami antropometrycznymi,
− ołówek, gumka.
Rys. do ćwiczenia 3. Punkty pomiarowe [3, s. 13].

22
Ćwiczenie 4
Wykonaj pomiary figury koleżanki i określ, do jakiej grupy modelowej można
ją przyporządkować.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące wykonywania podstawowych
pomiarów antropometrycznych,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonywania pomiarów,
3) przeprowadzić pomiary na figurze koleżanki i zapisać je,
4) porównać wyniki pomiarów z zawartością tabel wymiarów dziewcząt i przyporządkować
do odpowiedniej grupy modelowej
− osoba na której uczeń dokona pomiarów,
− przyrządy pomiarowe,
− tabele pomiarów antropometrycznych,
− kartka, długopis.
Ćwiczenie 5
Na podstawie tabel wymiarów kobiet dla typów budowy A, B, C, D określ o jakie
wartości wzrastają lub maleją wymiary wiodące.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące budowy tabel wymiarów
dla kobiet,
2) dokonać analizy zmian wartości wymiarów wiodących (ZWo, opx, obt) w tabelach
dla poszczególnych typów budowy,
3) zapisać o ile centymetrów wzrastają lub maleją wymiary wiodące,
4) przedstawić wyniki swojej pracy
− tabele wymiarów dla wszystkich grup typologicznych kobiet,
− zeszyt przedmiotowy, kartka, długopis.
Ćwiczenie 6
Wykonaj pomiary figury koleżanki i określ wielkość odzieży odpowiedniej dla jej
sylwetki.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące ustalania wielkości wyrobów
odzieżowych,
2) nazwać wymiary ciała niezbędne do określenia wielkości odzieży,

23
3) przeprowadzić wybrane pomiary na figurze koleżanki,
4) porównać wyniki pomiarów z zawartością tabel wymiarów dziewcząt i przyporządkować
do odpowiedniej grupy modelowej,
5) ustalić wielkość odzieży odpowiedniej dla sylwetki koleżanki.
− osoba na której uczeń dokona pomiarów,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) nazwać płaszczyzny umownie wyznaczone na ciele ludzkim?  
2) nazwać linie ciała powstające w wyniku przecięcia płaszczyznami
głównymi?  
3) określić jak powstają punkty pomiarowe?  
4) wymienić przykłady punktów pomiarowych?  
5) wymienić wymiary antropometryczne stosowane w konstrukcji
odzieży na górną część ciała?  
6) wymienić wymiary antropometryczne stosowane w konstrukcji
odzieży na dolną część ciała?  
7) określić co zawierają i do czego służą tabele wymiarów?  
8) wymienić grupy typologiczne kobiet i określić różnicę między
wymiarami obwodu bioder i klatki piersiowej w każdej grupie?  
9) wymienić grupy typologiczne mężczyzn i określić różnicę między
wymiarami obwodów klatki piersiowej i pasa w każdej grupie?  
10) nazwać wymiary ciała niezbędne do określenia wielkości odzieży?  

24
4.3. Pomiary krawieckie
Pomiary osób indywidualnych, wykonywane przy szyciu odzieży metodą
miarowo-usługową noszą nazwę pomiary krawieckie. Są to pomiary równie dokładne,
lecz nie tak szczegółowe jak pomiary antropometryczne. Powinny więc być wykonywane
na osobach ubranych w bieliznę lub bardzo cienką, przylegającą do ciała odzież.
Różnica między pomiarami antropometrycznymi i krawieckimi polega na tym,
że pierwsze – antropometryczne – obejmują bardzo dużą liczbę różnorodnych
i szczegółowych pomiarów, wykonywanych na dużej liczbie osób. Podlegają one dalszemu
naukowemu opracowaniu. Pomiary krawieckie natomiast obejmują wyłącznie te pomiary,
które są niezbędne do konstruowania form odzieży dla określonej osoby.
Wymiary krawieckie można podzielić na:
− wymiary podstawowe – niezbędne do wykreślenia określonej formy odzieżowej,
− wymiary kontrolne – szczegółowe – służące do sprawdzenia obliczeń konstrukcyjnych
oraz zgodności wykonanej formy z wymiarami lub dostosowania opracowanej formy
podstawowej do budowy określonej osoby, np. przy wadach postawy,
− wymiary modelowe – dotyczą elementów projektowanej odzieży, np. długość spódnicy,
długość żakietu, rękawa.
Przy wykonywaniu pomiarów krawieckich posługujemy się następującymi przyrządami:
– taśma centymetrowa,
– ekierka,
– linijka długości 50 cm.
Przed przystąpieniem do pomiarów osobę mierzoną należy przewiązać w talii tasiemką
ułożoną poziomo.
Pomiary wykonuje się w ustalonej kolejności, np. wszystkie obwody, następnie łuki,
szerokości i długości, wreszcie wysokości i głębokości (rys. 7). Wymiary należy zapisać
w wielkościach liczbowych (centymetrach), wymieniając nazwę lub symbol wymiaru, a dalej
wielkość liczbową, np. łuk długości pleców 39,0 cm lub SyTy=39,0 cm.
Sposób wykonywania pomiarów podstawowych i kontrolnych
Pomiary obwodów:
1. Obwód szyi – os – mierzy się taśmą centymetrową, z przodu poniżej chrząstki
tarczykowatej, a z tyłu powyżej siódmego kręgu szyjnego.
2. Obwód klatki piersiowej przez piersi – opx – mierzy się taśmą centymetrową, poziomo
przez brodawki piersiowe.
3. Obwód pasa – ot – mierzy się taśmą centymetrową, poziomo, w miejscu największego
przewężenia tułowia, a u osób tęgich powyżej grzebieni kości biodrowych.
4. Obwód bioder z uwzględnieniem wypukłości brzucha – obt – mierzy się taśmą
centymetrową poziomo, z tyłu przez największą wypukłość pośladków, a z przodu
uwzględniając wypukłość brzucha.
5. Obwód uda – ou – mierzy się poziomo, tuż pod bruzdą pośladkową.
6. Obwód ramienia – or – mierzy się poziomo, przez największe zgrubienie ramienia.
7. Obwód najmniejszy przedramienia – on – mierzy się poziomo, powyżej wyrostka
rylcowatego.

25
Pomiary łuków:
1. Łuk długości pleców – SyTy – mierzy się taśmą centymetrową od punktu karkowego
(siódmy kręg szyjny) do punktu tylnego talii.
2. Łuk długości przodu do piersi – SySvXp – mierzy się od siódmego kręgu szyi, przez
punkt szyjny boczny, do brodawkowego piersi.
3. Łuk długości przodu przez piersi – SySvXpTp – mierzy się od siódmego kręgu szyi przez
punkty: szyjny boczny i brodawkowy piersi, w kierunku pionowym do linii talii
w przodzie.
4. Łuk szerokości barków tyłu – RvRv – mierzy się taśmą centymetrową w kierunku
poziomym, między punktami ramiennymi, od strony tylnej.
5. Łuk długości kończyny górnej – RvNv – mierzy się taśmą centymetrową w kierunku
pionowym, od punktu ramiennego do punktu rylcowego bocznego.
Rys. 7. Sposób wykonania pomiarów krawieckich:
a) obwodów, b) łuków długości c) długości spódnicy [2, s. 17].

26
Pomiary wysokości:
1. Wzrost – ZWo – mierzy się za pomocą tablicy pomiarowej i kątownika, od podstawy
do punktu wierzchołkowego głowy.
2. Wysokość talii – ZTv – mierzy się od podstawy do punktu bocznego talii.
3. Wysokość krocza – ZUo – (wewnętrzna długość nogi) – mierzy się za pomocą tablicy
pomiarowej i kątownika, od podstawy do najwyższego punktu krocza.
4. Wysokość kolana – ZKo – mierzy się za pomocą tablicy pomiarowej i kątownika,
od podstawy do punktu kolanowego przyśrodkowego górnej krawędzi kości
piszczelowej.
Typowymi wymiarami szczegółowymi – kontrolnymi wykorzystywanymi w produkcji
miarowo-usługowej są:
1. Łuk szerokości tyłu na wysokości piersi – XcXc – mierzony poziomo, z tyłu, na linii
obwodu klatki piersiowej, między liniami pachowymi tylnymi.
2. Szerokość pachy – PcPl – mierzona poziomo, między punktami pachowymi: tylnym
i przednim.
3. Łuk szerokości przodu przez piersi – XlXl – mierzony poziomo przez brodawki piersiowe
między liniami pachowymi przednimi.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie pomiary nazywamy pomiarami krawieckimi?
2. Czym różnią się pomiary krawieckie od pomiarów antropometrycznych?
3. Na jakie grupy dzieli się pomiary krawieckie?
4. Jakich przyrządów używa się do wykonywania pomiarów krawieckich?
5. Jak powinna być przygotowana osoba do wykonania na niej pomiarów krawieckich?
6. Jakie obwody ciała mierzy się wykonując pomiary krawieckie?
7. Jakie wysokości ciała mierzy się wykonując pomiary krawieckie?
8. Jakie łuki ciała mierzy się wykonując pomiary krawieckie?
9. Jakie znasz typowe wymiary szczegółowo-kontrolne?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj pomiary obwodów na sylwetce. Porównaj wyniki pomiarów krawieckich
z tabelami pomiarów antropometrycznych.
1) zapoznać się z symboliką i sposobem wykonywania pomiarów krawieckich,
2) dokonać pomiarów obwodów na sylwetce i zapisać je zgodnie z symboliką,
3) porównać wyniki przeprowadzonych pomiarów krawieckich z tabelami pomiarów
antropometrycznych; wskazać podobieństwa i różnice,
4) zaprezentować sposób przeprowadzenia wybranych pomiarów obwodów na sylwetce.

27
− osoba, na której uczeń dokona pomiarów,
− taśma centymetrowa,
− zestaw karteczek samoprzylepnych z symbolami punktów antropometrycznych,
Ćwiczenie 2
Wykonaj pomiary podstawowe i szczegółowe potrzebne do wykonania form spódnicy
damskiej i zapisz je symbolami antropometrycznymi.
1) przygotować osobę mierzoną do przeprowadzenia pomiarów,
2) przygotować przybory potrzebne do zdejmowania pomiarów,
3) określić rodzaj pomiarów do konstrukcji spódnicy,
4) dokonać pomiarów podstawowych i szczegółowych potrzebnych do modelowania
konstrukcyjnego spódnicy,
5) zapisać wartości pomiarów,
6) omówić sposób przeprowadzenia pomiarów.
− przybory potrzebne do zdejmowania pomiarów,
− arkusz papieru do zapisania pomiarów,
− wykaz pomiarów dla różnych asortymentów.
Ćwiczenie 3
Wykonaj pomiary podstawowe i szczegółowe potrzebne do wykonania form spodni
damskich i zapisz je symbolami antropometrycznymi.
3) określić rodzaj pomiarów do konstrukcji spodni damskich,
konstrukcyjnego spodni damskich,

28
Ćwiczenie 4
Wykonaj pomiary podstawowe i szczegółowe potrzebne do sporządzenia formy bluzki
i zapisz je symbolami antropometrycznymi.
3) określić rodzaj pomiarów do konstrukcji bluzki,
konstrukcyjnego bluzki damskiej,
5) zapisać wartości pomiarów posługując się symboliką pomiarów ciała,
− przybory potrzebne do zdejmowania pomiarów.
Ćwiczenie 5
Wykonaj pomiary podstawowe i szczegółowe potrzebne do wykonania form koszuli
męskiej i zapisz je symbolami antropometrycznymi.
3) określić rodzaj pomiarów do konstrukcji koszuli męskiej,
konstrukcyjnego form koszuli męskiej,
Ćwiczenie 6
Wykonaj pomiary podstawowe i szczegółowe potrzebne do wykonania form spodni
męskich i zapisz je symbolami antropometrycznymi.
3) określić rodzaj pomiarów do konstrukcji spodni męskich,

29
konstrukcyjnego form spodni męskich,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić jakie pomiary nazywamy pomiarami krawieckimi?  
2) wskazać czym różnią się pomiary krawieckie od
antropometrycznych?  
3) dobrać przybory i narzędzia do wykonywania pomiarów
krawieckich?  
4) przygotować osobę do wykonania na niej pomiarów krawieckich?  
5) omówić sposób pomiaru obwodów sylwetki człowieka?  
6) omówić sposób pomiaru łuków na sylwetce człowieka?  
7) omówić sposób pomiaru wysokości na sylwetce człowieka?  
8) omówić sposób zdejmowania typowych wymiarów szczegółowych?  
9) dokonać pomiarów podstawowych i szczegółowych sylwetki kobiety,
potrzebnych do konstrukcji form odzieży na górną część ciała?  
10) dokonać pomiarów podstawowych i szczegółowych sylwetki kobiety
potrzebnych do konstrukcji form odzieży na dolną część ciała?
 
11) dokonać pomiarów podstawowych i szczegółowych sylwetki
mężczyzny, potrzebnych do konstrukcji form odzieży na górną część
ciała?  
12) dokonać pomiarów podstawowych i szczegółowych sylwetki
mężczyzny, potrzebnych do konstrukcji form odzieży na dolną część
ciała?  

30
4.4. Podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania
odzieży
Przystępując do wykonywania form odzieży należy zapoznać się z określeniem
podstawowych pojęć z tego zakresu.
Forma konstrukcyjna jest to kształt części powierzchni wyrobu odzieżowego na górną
(bluzka, kamizelka) i dolną (spódnica, spodnie) część ciała. Powierzchnie form
konstrukcyjnych są ograniczone prostymi i łamanymi liniami konturowymi. Forma
konstrukcyjna jest podstawą do opracowania formy modelowej.
Rysunek 8 przedstawia formy konstrukcyjne różnych asortymentów odzieży.
Rys. 8. Formy konstrukcyjne
a) przodu odzieży damskiej, b) przodu odzieży męskiej,
c) tyłu, d) rękawa, e) nogawek spodni [6, s. 120].
Szablon odzieżowy – (niem. Schablone) (rys. 9) – wzornik wykonany z papieru lub
innego tworzywa o wymiarach naturalnej wielkości, służący do sporządzania układu
szablonów i wyznaczania kształtów wykrojów elementów odzieżowych.

31
Rys. 9. Szablon odzieżowy [6, s. 154]
Konstrukcja odzieży – metoda przenoszenia wymiarów antropometrycznych w postaci
odcinków konstrukcyjnych z trójwymiarowej bryły, jaką jest ciało ludzkie,
na dwuwymiarową płaszczyznę, jaką jest siatka i forma konstrukcyjna (rys.10).
Proces konstrukcji odzieży przebiega w dwóch etapach:
− budowa siatki konstrukcyjnej na podstawie linii prostych, punktów i odcinków
konstrukcyjnych,
− budowa form konstrukcyjnych na podstawie konturowych linii konstrukcyjnych.
Linia konstrukcyjna – odpowiednik podstawowej linii ciała i jej pochodnych, służy
do zbudowania siatki i formy konstrukcyjnej. Rozróżnia się linie konstrukcyjne:
− proste, służące do zbudowania siatki konstrukcyjnej i podziału na odcinki konstrukcyjne,
− konturowe (prosta, łamana, krzywa) ograniczające zewnętrzne kontury elementów form
konstrukcyjnych.
Rys. 10. Siatka i forma konstrukcyjna odzieży damskiej na górną część ciała [6, s. 122]

32
Odcinek konstrukcyjny – odcinek zawarty między dwoma punktami na linii
konstrukcyjnej, o długości równej wymiarowi antropometrycznemu wraz z dodatkiem
konstrukcyjnym. Odcinek konstrukcyjny może być również pochodną wielkości innego
odcinka (rys.11).
Przykładowe odcinki konstrukcyjne do konstrukcji odzieży na górną część ciała to:
− głębokość pachy – SP,
− wysokość łopatki – CP,
− długość pleców – ST,
− głębokość bioder – TB.
Rys.11. Podstawowe odcinki konstrukcyjne do konstrukcji odzieży na górną część ciała:
a)głębokość pachy SP, b)wysokość łopatki CP, c) długość pleców ST, d)głębokość bioder TB [6, s. 123]
Dodatek konstrukcyjny (luz odzieżowy) jest częścią składową odcinka konstrukcyjnego
równą różnicy między długością odcinka konstrukcyjnego a wymiarem antropometrycznym.
Wielkość dodatku konstrukcyjnego zależy od:
− rodzaju i funkcji odzieży,
− rodzaju materiału odzieżowego,
− rodzaju i typu sylwetki,
− aktualnie obowiązującej mody.
Poniższy fragment tabeli zawiera wielkości dodatków konstrukcyjnych dla standardu
konstrukcji odzieży damskiej dla figur A, B, C i D.
Tabela 2. Wyciąg z tabeli wielkości dodatków konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji typy figur A,B,C i D
[4, s. 10, 11].
Odcinek konstrukcyjny Dodatki konstrukcyjne (dk)
Symbol Wzór Bluzka – suknia Żakiet Płaszcz
1 2 3 4 5
Konstrukcja tyłu i przodu
SP 1/15 ZWo+ 1/10 opx +0,5
SC ½ SP
ST SyTy + dk 0 0,5 1,0
TB 1/10 ZWo+3,0
SD długość wyrobu odzieżowego
TT1 2,0 1,5 2,0 2,0
BB1 2,0 - 2,0 2,0
P1P2 ½ XcXc + dk lub (1/8opx +5,0)+dk 1,5 1,5 2,0
P2P3 PcPl + dk lub (1/8opx -1,0)+dk 2,0 3,0 3,5
P3P4 ½ XlXl + dk lub (1/4opx -4,0)+dk 1,0 1,5 2,0

33
Siatka konstrukcyjna – układ linii konstrukcyjnych, w których odcinki między węzłami
oznaczone symbolami, określają wielkość odzieży. Dla poszczególnych wyrobów
odzieżowych oraz dla ich elementów sporządza się odrębne siatki konstrukcyjne (rys. 12).
Rys. 12. Siatka konstrukcyjna spódnicy podstawowej [6, s. 132]
Konstrukcja form odzieży dla różnych typów figur
Konstrukcja odzieży damskiej jest jednolitą metodą dla wszystkich typów figur kobiet.
Jednolite metody konstrukcyjne odzieży dla danej grupy typologicznej lub kilku grup
typologicznych (jak w przypadku odzieży damskiej) nazywamy standardami konstrukcji
odzieży.
Cechy standardu konstrukcji odzieży damskiej na dolną i górną część ciała:
− siatki konstrukcyjne są budowane z odcinków konstrukcyjnych obliczanych na podstawie
wielkości wymiarów ciała oraz wielkości dodatków konstrukcyjnych zależnych
od rodzaju odzieży,
− jednolity sposób postępowania przy budowie siatek konstrukcyjnych na dolną i górną
część ciała.
Jednolitość konstrukcji odzieży damskiej dla wszystkich typów figur wynika ze stałych różnic
przyrostów podstawowych wymiarów ciała: opx, obt, ot oraz ze stałych różnic przyrostów
szerokości pachowych: XcXc, PcPl, XlXl.
Konstrukcja odzieży męskiej (podobnie jak konstrukcja odzieży damskiej) jest jednolitą
metodą dla typów figur A i B.
Różnica występuje w konstrukcji odzieży dla typów figur C i D:
− na górną część ciała, gdzie ze względu na duży brzuch zachodzi konieczność
geometrycznej konstrukcji zaszewki brzusznej,
− na dolną część ciała, gdzie z tego samego względu zachodzi konieczność uwzględnienia
wielkości odcinka występu brzucha.
Jednolita metoda konstrukcji odzieży męskiej umożliwia skonstruowanie, a następnie
opracowanie form modelowych określonego rodzaju odzieży dla dowolnie wybranych
wielkości zawartych w tabelach szczegółowych wymiarów typów figur A, B, C i D mężczyzn
lub na podstawie wymiarów krawieckich indywidualnych figur.
Modelowanie odzieży – proces otrzymywania form modelowych na podstawie projektu
plastycznego modelu odzieży. Proces ten polega na kształtowaniu linii konturowych i linii
cięć form modelowych tak, aby otrzymane elementy odzieżowe składające się na całość
wyrobu odzieżowego odpowiadały pod względem proporcji i kompozycji projektowi modelu.

34
Metody otrzymywania form odzieży
Tworzenie formy odzieżowej, nadawanie jej określonego kształtu na podstawie projektu
plastycznego nazywa się modelowaniem.
Rodzaje modelowania form odzieży:
1. Modelowanie na płaszczyźnie na podstawie:
a) siatki konstrukcyjnej,
b) formy konstrukcyjnej
2. Modelowanie przestrzenne, tzw. „na bryle”
Modelowanie na płaszczyźnie – to przeniesienie wymiarów za pomocą odcinków
z trójwymiarowej bryły, jaką jest ciało ludzkie, na dwuwymiarową płaszczyznę, jaką jest
siatka i formy odzieży.
a) modelowanie na podstawie siatki konstrukcyjnej – to wyznaczenie śladów płaszczyzn
antropometrycznych, na których odmierza się odcinki: długości, szerokości, wysokości
i głębokości. Szczegółowe odcinki konstrukcyjne wyznaczają kształt formy modelowej
(rys.13),
b) modelowanie na podstawie formy konstrukcyjnej (rys.14) to przekształcanie formy
konstrukcyjnej (podstawowej) na formę modelową (fantazyjną). Metoda ta polega na
rozcięciu formy konstrukcyjnej według oznaczonych linii modelowych i wykonaniu
czynności związanych z przekształceniem formy, np. rozkloszowanie spódnicy,
przemieszczenie zaszewki konstrukcyjnej bluzki itp.
Metodę modelowania form wykorzystuje się do:
− przenoszenia zaszewek,
− umiejscawiania cięć modelowych: karczków, draperii, fałd, zakładek,
− modelowania odzieży: kloszowej, kimonowej, raglanowej,
− modelowania form odzieży dla osób z wadami budowy lub postawy.
Rys. 13. Modelowanie odzieży za pomocą siatki
konstrukcyjnej [6, s. 140]
Rys. 14. Modelowanie odzieży za pomocą formy
konstrukcyjnej [6, s. 139]

35
Modelowanie przestrzenne, zwane modelowaniem na bryle, to kształtowanie form przez
upinanie, wycinanie materiału odzieżowego na manekinie lub figurze ludzkiej. Metoda
modelowania przestrzennego jest najstarszym sposobem wykonywania form odzieży.
Obecnie stosuje się ją wyłącznie w pracowniach ubiorów historycznych dla potrzeb filmu,
teatru itp. Czasem metoda ta znajduje jeszcze zastosowanie w krawiectwie miarowym przy
modelowaniu drobnych elementów odzieży, jak: kołnierze, kieszenie itp. (rys. 15).
Rys. 15. Modelowanie odzieży przestrzenne [6, s. 141]
1. Co to jest forma konstrukcyjna?
2. Co to jest szablon odzieżowy?
3. Na czy polega konstrukcja odzieży?
4. Co to jest dodatek konstrukcyjny i od czego zależy?
5. Co nazywamy linią konstrukcyjną a co odcinkiem konstrukcyjnym?
6. Co rozumiesz pod pojęciem siatki konstrukcyjnej?
7. Co to jest standard konstrukcji odzieży?
8. Jakie znasz rodzaje modelowania form?
9. Jakie są różnice między modelowaniem na płaszczyźnie a modelowaniem
przestrzennym?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ od czego zależy wartość dodatków konstrukcyjnych (dk) w analizowanych
asortymentach odzieży.
1) wylosować trzy ilustracje z asortymentem odzieży,
2) dobrać do wybranych asortymentów wartości luzu odzieżowego,
3) dobrać próbki tkanin do wybranych asortymentów odzieży,

36
4) określić od czego zależy wartość dodatków konstrukcyjnych w wybranych asortymentach
odzieży,
− ilustracje różnych asortymentów odzieży,
− karteczki z wartościami liczbowymi luzu odzieżowego,
− próbki tkanin,
− arkusze papieru formatu A3.
Ćwiczenie 2
Scharakteryzuj podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania form.
1) wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu konstrukcji i modelowania form odzieży,
2) dobrać nazwy do treści pojęcia,
3) nakleić nazwę przy odpowiedniej treści pojęcia,
− samoprzylepne kartki z wydrukowanymi nazwami pojęć,
− samoprzylepne kartki z treścią pojęć,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 3
Ustal wielkość podstawowej spódnicy damskiej.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące ustalania wielkości wyrobów
odzieżowych,
2) dokonać pomiarów wyrobu według wymiarów wiodących,
3) określić orientacyjną wielkość luzu odzieżowego w spódnicy,
4) porównać wartości pomiarów z tabelami antropometrycznymi,
5) określić wielkość odzieży i typ figury,
− tabele wymiarów dla wszystkich grup typologicznych kobiet,
− model spódnicy damskiej,

37
Ćwiczenie 4
Na podstawie ilustracji rozróżnij rodzaj modelowania form odzieży.
1) wyszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące rodzajów modelowania form
odzieży,
2) rozróżnić rodzaje modelowania form odzieży przedstawione na planszach,
3) dokonać krótkiej charakterystyki każdej z metod modelowania form i podać
zastosowanie.
− plansze przedstawiające rodzaje modelowania form odzieży,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić pojęcie: forma konstrukcyjna?  
2) wyjaśnić pojęcie: szablon odzieżowy?  
3) wyjaśnić co kryje się pod pojęciem konstrukcji odzieży?  
4) wyjaśnić pojęcie: linia konstrukcyjna?  
5) scharakteryzować pojęcie: siatka konstrukcyjna?  
6) wyjaśnić pojęcie: dodatek konstrukcyjny i określić od czego zależy?  
7) rozpoznać rodzaje asortymentów odzieży?  
8) dobrać wartości luzu odzieżowego do danego asortymentu
uwzględniając wybrany materiał?  
9) rozróżnić rodzaje modelowania form odzieży?  
10) określić cechy standardu odzieży?  

38
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie ponownie
zakreśl odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Głowa dziecka w wieku niemowlęcym stanowi
a) 1/4 wzrostu.
b) 1/6 wzrostu.
c) 1/8 wzrostu.
d) 1/5 wzrostu.
2. Okres rozwoju dziecka, w którym przyrost wzrostu maleje dwukrotnie a doskonalą
się zdolności ruchowe trwa
a) do 1 roku życia.
b) 3 ÷6 lat.
c) 1 ÷ 3 lat.
d) 6 ÷ 12 lat.
3. Płaszczyzna czołowa – środkowa vv przechodzi
a) pionowo przez oś podłużną ciała, dzieląc sylwetkę na część przednią i tylną.
b) pionowo przez wyrostki kolczyste kręgosłupa, dzieląc sylwetkę na część lewą
i prawą.
c) równolegle do płaszczyzny poprzecznej na wysokości uda.
d) równolegle do płaszczyzny poprzecznej na wysokości kolan.

39
4. Pochodną płaszczyzny poprzecznej T jest płaszczyzna
a) pachowa tylna – c.
b) bioder – B.
c) pachowa przednia – l.
d) czołowa – vv.
5. Linia R przechodzi
a) poziomo, przez górne krawędzie główek kości ramieniowych.
b) poziomo w największym przewężeniu tułowia.
c) pionowo przez wcięcie pachowe z przodu.
d) pionowo przez punkty najdalej położone na ciele.
6. Symbolem y oznaczana jest linia
a) nadgarstka.
b) kolana.
c) środkowa tylna.
d) pachowa tylna.
7. Linia X przebiega
a) pionowo przez wcięcie pachy.
b) pionowo przez brodawki piersiowe.
c) poziomo pod pachami.
d) poziomo przez brodawki piersiowe.
8. Sylwetka mężczyzny o wymiarach 170/100/90 według tabeli należy do
a) typu A.
b) typu B.
c) typu C.
d) typu D.
9. Typ sylwetki kobiety określa
a) różnica między obwodem klatki piersiowej a obwodem bioder z uwzględnieniem
wypukłości brzucha.
b) różnica między obwodami: talii, bioder i klatki piersiowej.
c) różnica między obwodem klatki piersiowej a obwodem talii.
d) różnica między obwodem bioder a obwodem talii.
10. Punkt Sy leży na skrzyżowaniu
a) linii szyi z linią środkową przednią.
b) linii szyi z linią boczną.
c) linii szyi z linią środkową tylną.
d) linii szyi z linią pachową tylną.
11. Na skrzyżowaniu linii szyi i linii bocznej leży punkt
a) Sv.
b) Sx.
c) Sy.
d) TV.

40
12. Punkt Tv leży na skrzyżowaniu
a) linii talii z linią środkową przednią.
b) linii talii z linią boczną.
c) linii talii z linią środkową tylną.
d) linii talii z linią pachową przednią.
13. Pomiary dokonywane wzdłuż linii przylegających dookoła mierzonych części ciała to
a) łuki.
b) obwody.
c) głębokości.
d) długości.
14. Pomiar ZUo na rysunku wyznacza linia oznaczona literą
a) a
b) b
c) c
d) d
15. Na rysunku przedstawiono zdejmowanie pomiaru
a) Syty.
b) PcPl.
c) SySvXpTp.
d) SySvXp.

41
16. Na rysunku przedstawiono zdejmowanie pomiaru
a) łuku szerokości przodu przez piersi.
b) szerokości pachy.
c) łuku szerokości tyłu na wysokości
piersi.
d) obwodu klatki piersiowej.
17. Na podstawie pomiarów sylwetki klientki symbolem RvNv należy oznaczyć
a) łuk długości pleców.
b) wysokość talii.
c) łuk długości kończyny górnej.
d) wysokość krocza.
18. Kształt części powierzchni wyrobu odzieżowego na górną i dolną część ciała,
ograniczony liniami prostymi, łamanymi i krzywymi to
a) szablon odzieżowy.
b) forma konstrukcyjna.
c) szablon przemysłowy.
d) szablon pomocniczy.
19. Różnica między wymiarami odzieży a wymiarami ciała to
a) odcinek konstrukcyjny.
b) wielkość odzieży.
c) wymiar kontrolny.
d) luz odzieżowy.
20. Kształtowanie form przez upinanie i wycinanie materiału odzieżowego na manekinie to
a) modelowanie na płaszczyźnie.
b) modelowanie przestrzenne.
c) modelowanie za pomocą siatki konstrukcyjnej.
d) modelowanie wtórne.

42
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Wykonywanie pomiarów krawieckich
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedź Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem:

43
6. LITERATURA
1. Bily – Czopowa M., Mierowska K.: Konstrukcja i modelowanie odzieży damskiej
lekkiej. WSiP, Warszawa 1990.
2. Bily – Czopowa M., Mierowska K.: Krój i modelowanie odzieży lekkiej. Krawiectwo
miarowo – usługowe. WSiP, Warszawa 1995
3. Lewandowska – Stark E.: Modelowanie form odzieży na dolną część ciała. Zeszyt
ćwiczeń. SOP, Toruń 1993
4. Lewandowska – Stark E.: Modelowanie form odzieży na górną część ciała. Zeszyt
ćwiczeń. SOP, Toruń 1994
5. Parafianowicz Z., Piskorska M.: Konstrukcja i modelowanie odzieży ciężkiej. WSiP,
Warszawa 1997
6. Parafianowicz Z.: Słownik odzieżowy, WSiP, Warszawa 1999
7. Piskorska M.: Konstrukcja i modelowanie form bielizny. WSiP, Warszawa 1995
8. Stark E., Tymolewska B: Modelowanie form odzieży damskiej. SOP, Toruń 2007

Z2.01

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (11)

Similar to Z2.01

Similar to Z2.01 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

Z2.01