Z2.02

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Anna Matyga
Konstruowanie i modelowanie form podstawowych
wyrobów odzieżowych 743[01].Z2.02
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

1
Recenzenci:
mgr Wiesława Paciorek
mgr inż. Ewa Jachym
Opracowanie redakcyjne:
mgr Anna Matyga
Konsultacja:
mgr Ewa Figura
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z2.02
„Konstruowanie i modelowanie form podstawowych wyrobów odzieżowych”, zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu krawiec.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Zasady obliczania odcinków konstrukcyjnych i ustalania dodatku
konstrukcyjnego. Organizacja stanowiska pracy 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 10
4.2. Konstrukcja i modelowanie form spódnicy podstawowej 11
4.2.3. Ćwiczenia 13
4.3. Konstrukcja i modelowanie form spodni damskich i męskich 16
4.4. Konstrukcja odzieży damskiej przeznaczonej na górną część ciała 29
4.5. Konstrukcja odzieży męskiej przeznaczonej na górną część ciała 48
4.6. Zasady opracowywania szablonów podstawowych wyrobów odzieżowych.
Metody stopniowania szablonów odzieżowych 57
5. Sprawdzian osiągnięć 68
6. Literatura 73

3
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości dotyczących konstruowania
i modelowania form podstawowych wyrobów odzieżowych.
W poradniku zamieszczono:
− wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
− cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
− materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
− zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
− ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
− sprawdzian postępów,
− sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
− literaturę uzupełniającą.

4
Schemat układu jednostek modułowych
743[01].Z2
Formy odzieży
743[01].Z2.04
Modelowanie form odzieży dla figur
nietypowych
743[01].Z2.03
Modelowanie form odzieży zgodnie
z projektem plastycznym
743[01].Z2.02
Konstruowanie i modelowanie form
podstawowych wyrobów odzieżowych
743[01].Z2.01
Wykonywanie pomiarów krawieckich

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
– stosować terminologię z zakresu konstrukcji i modelowania form odzieży,
– wykonywać pomiary krawieckie dla podstawowych wyrobów odzieżowych,
– odczytywać wymiary z tabel pomiarów antropometrycznych,
– ustalać wielkość wyrobów odzieżowych,
– określać położenie podstawowych punktów figury człowieka, niezbędnych do
wykonywania pomiarów,
– posługiwać się symboliką pomiarów figury człowieka,
– rozróżniać rodzaje modelowania form odzieży,
– stosować różne rodzaje linii w rysunku technicznym.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:
– zorganizować stanowisko pracy do konstruowania i modelowania form odzieży, zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii,
– odczytać z tabel antropometrycznych wymiary potrzebne do wykonania konstrukcji
i modelowania form podstawowych wyrobów odzieżowych,
– wykonać pomiary do sporządzenia konstrukcji i modelowania form podstawowych
wyrobów odzieżowych,
– zastosować zasady obliczania odcinków konstrukcyjnych,
– ustalić wielkość dodatku konstrukcyjnego w podstawowych asortymentach odzieży,
– dobrać materiały, narzędzia i przybory do konstruowania i modelowania form odzieży,
– sporządzić rysunki siatki konstrukcyjnej podstawowych elementów wyrobów
odzieżowych,
– zastosować zasady prowadzenia linii modelowych,
– narysować kształty elementów wyrobów odzieżowych,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowej spódnicy damskiej,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowych spodni damskich i męskich,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowej bluzki damskiej,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowego rękawa i kołnierza do bluzki
damskiej,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowej kamizelki damskiej i męskiej,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowego żakietu damskiego,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej standardowego rękawa dwuczęściowego
do żakietu damskiego,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej koszuli męskiej,
– sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej rękawa do koszuli męskiej,
– dobrać wielkość dodatku na szwy i podwinięcia w wykonanych formach wyrobów
odzieżowych,
– określić różnicę między formą i szablonem,
– wykonać szablony podstawowych elementów wyrobów odzieżowych,
– zastosować zasady stopniowania szablonów.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Zasady obliczania odcinków konstrukcyjnych i ustalania
dodatku konstrukcyjnego. Organizacja stanowiska pracy
4.1.1. Materiał nauczania
Podstawową metodą wykonywania form odzieży w krawiectwie jest konstrukcja.
Standardowe konstrukcje oparte są na pomiarach antropometrycznych. Na podstawie tych
pomiarów, stosując stałe wzory oblicza się odcinki konstrukcyjne. Do obliczonych odcinków
powierzchni ciała dodaje się luzy. Luz w odzieży, czyli dodatek konstrukcyjno-modelowy, to
różnica między wymiarami ciała a wymiarami projektowanej odzieży. Czynniki dotyczące
wielkości luzu zostały omówione w jednostce modułowej Z2.02.
Luz odzieżowy zależy więc od wielu czynników, które w większości przypadków trudno
ustalić za pomocą wzorów matematycznych. Dlatego luzy ustala się doświadczalnie przez
przeprowadzenie I i II miary wyrobu na konkretnej osobie.
Wielkości dodatków konstrukcyjnych – dk są podane w poradniku przy konstrukcji
poszczególnych wyrobów odzieżowych. Przykładowe wielkości luzów dla standardowych
wyrobów odzieży damskiej: bluzki, sukni, żakietu i płaszcza zawiera tabela1.
Tabela 1. Wyciąg z tabeli wielkości dodatków konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji typy figur A,B,C i D
[4, s. 10, 11].
Odcinek konstrukcyjny Dodatki konstrukcyjne (dk)
Symbol Wzór Bluzka - suknia Żakiet Płaszcz
1 2 3 4 5
Konstrukcja tyłu i przodu
SP 1/15 ZWo+ 1/10 opx +0,5
SC ½ SP
ST SyTy + dk 0 0,5 1,0
TB 1/10 ZWo+3,0
SD długość wyrobu odzieżowego
TT1 2,0 1,5 2,0 2,0
BB1 2,0 - 2,0 2,0
P1P2 ½ XcXc + dk lub (1/8opx +5,0)+dk 1,5 1,5 2,0
Po wykonaniu obliczeń poszczególnych odcinków konstrukcyjnych wykreśla się siatkę
konstrukcyjną, czyli ślady płaszczyzn antropometrycznych. Siatkę konstrukcyjną wykreśla się
najczęściej w formie prostokąta, przyjmując założenie, że poszczególne części ciała ludzkiego
mają kształt walca (rys.1a,b).
Rys. 1. Rozwinięcie powierzchni bryły: a) walca b) tułowia [2, s. 24]

8
W tym celu na arkuszu z prawej strony wykreśla się linię prostą pionową. W przypadku
konstruowania ubioru okrywającego górną część ciała jest to linia środka tyłu.
Na wykreślonej prostej odmierza się obliczone odcinki wysokości i głębokości, a następnie
wykreśla prostopadłe. W omawianym przypadku będą to ślady płaszczyzn: S-szyi, P-pachy,
T-talii, i B-bioder. Na tych liniach odmierza się następnie odcinki dotyczące szerokości, np. ½
szerokości tyłu, szerokości pachy i ½ szerokości przodu, po czym wykreśla się kolejne linie
prostopadłe. Prosta zamykająca siatkę, równoległa do linii środka tyłu jest linią środka
przodu.
Po naniesieniu na siatkę poszczególnych odcinków, wykreśla się linie konturowe, które
wyznaczają kształt formy.
Połączenia konstrukcyjne, tj. węzły konstrukcyjne, oznacza się na rysunku za pomocą
symboli literowych z indeksem liczbowym. Symbole literowe pochodzą od nazw linii ciała,
natomiast indeks liczbowy wskazuje kolejność wykreślania konstrukcji, np. wszystkie punkty
na linii talii mają w symbolu literę T, a indeks liczbowy określa kolejność rysowania: T1, T2,
T3 itd. Rysunek 2 przedstawia teoretyczną siatkę konstrukcyjną na górną i dolną część ciała.
Rys. 2. Teoretyczna siatka konstrukcyjna [5, s. 25].

9
Wykonując rysunek konstrukcyjny formy należy wykorzystać znajomość podstaw
rysunku technicznego. Siatkę, czyli wszystkie linie pomocnicze, należy wykreślać linią
cienką, natomiast linie konturowe – linią grubą. W celu uzyskania lepszego kontrastu można
zastosować do wykreślenia linii pomocniczych ołówek czerwony, a do linii zasadniczych
– czarny. Linią ciągłą należy wykreślać siatkę i kontury, zaś linią przerywaną (kreskową)
– niewidoczne krawędzie oraz złożenia. Linia punktowa oznacza oś symetrii.
Przystępując do wykreślenia i modelowania form odzieży należy zaopatrzyć się
w niezbędne przybory i materiały.
Do wykreślenia siatki konstrukcyjnej w naturalnej wielkości:
− taśma centymetrowa,
− liniał 50 cm,
− duża ekierka z kątem prostym,
− ołówek i gumka,
− cyrkiel i krzywik do wykreślania łuków,
− pisak czerwony i czarny,
− arkusze jasnego papieru.
Do modelowania form odzieżowych:
− przybory do rysowania (jak wyżej),
− nożyczki, szpilki,
− bibułka w jasnym kolorze,
− arkusze jasnego papieru,
− klej, taśma klejąca,
− duże koperty do przechowywania kompletu form.
Rysować należy w pomieszczeniu jasnym, widnym, dobrze przewietrzonym. Światło
zarówno dzienne jak i sztuczne, powinno padać na rysunek konstrukcji skośnie z góry,
od lewej strony. Najlepsze jest światło rozproszone, jasne lecz nie rażące oczu. Płyta stołu
rysunkowego powinna być w czasie pracy tak pochylona, aby wzrok rysującego padał
na wykonywany rysunek prostopadle. Właściwa odległość oczu od rysunku powinna wynosić
od 40 do 50 cm. Przed rozpoczęciem kreśleń należy przetrzeć przybory, którymi będziemy
się posługiwać i umyć ręce. Przy pracy będzie pomocna czysta płócienna szmatka
do zmiatania okruchów gumy i wszelkich pyłów z arkusza kreślarskiego.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak oblicza się wartość odcinka konstrukcyjnego?
2. Co nazywamy luzem odzieżowym?
3. Od czego zależy luz odzieżowy?
4. Jakie kolejne czynności wykonuje się podczas rysowania siatki konstrukcyjnej?
5. Co oznacza symbol literowy z indeksem liczbowym na rysunku siatki konstrukcyjnej?
6. Jaką linią wykreśla się siatkę konstrukcyjną, a jaką linie konturowe?
7. Jak zorganizować stanowisko do konstruowania i modelowania form odzieży?
8. Jakie znasz przyrządy potrzebne do konstrukcji i modelowania form?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Uszereguj w odpowiedniej kolejności czynności wykonywane podczas sporządzania
teoretycznej siatki konstrukcyjnej.

10
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w poradniku wiadomości dotyczące tworzenia siatki konstrukcyjnej,
2) uszeregować czynności w odpowiedniej kolejności i przykleić do kartki formatu A4,
3) dobrać do każdej czynności odpowiednie przyrządy i materiały,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
− samoprzylepne kartki z nazwami czynności występujących podczas sporządzania siatki
konstrukcyjnej,
− samoprzylepne kartki z nazwami przyrządów i materiałów potrzebnych do konstrukcji
i modelowania,
− papier formatu A4, klej, linijka, flamastry,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika.
Ćwiczenie 2
Zorganizuj stanowisko pracy do konstruowania i modelowania form.
1) odszukać w poradniku wiadomości dotyczące organizowania stanowiska pracy do
konstruowania i modelowania form,
2) ustalić położenie stołu kreślarskiego w pracowni,
3) wybrać spośród zgromadzonych przyborów i materiałów potrzebne do sporządzania
konstrukcji i modelowania,
− przybory i materiały do konstrukcji i modelowania form,
− stół kreślarki,
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić jak oblicza się wartość odcinka konstrukcyjnego?  
2) wyjaśnić pojęcie luz odzieżowy?  
3) określić od czego zależy luz odzieżowy?  
4) ustalić kolejność czynności podczas wykreślania typowej siatki
konstrukcyjnej?  
5) nazwać punkty na siatce konstrukcyjnej?  
6) dobrać grubość linii do wykreślania siatki konstrukcyjnej i linii
konturowych?  
7) zorganizować stanowisko pracy do konstruowania i modelowania
form?  
8) wymienić przyrządy i materiały potrzebne do konstruowania
i modelowania form?  

11
4.2. Konstrukcja i modelowanie form spódnicy podstawowej
Rys. 3. Spódnica damska podstawowa [3, s. 36]
Opis modelu
Spódnica damska podstawowa, dopasowana do obwodu talii zaszewkami, składa
się z dwóch części: przodu i tyłu. W lewym szwie bocznym umieszczony jest zamek
błyskawiczny. Góra wykończona paskiem o szerokości 3,0 – 3,5 cm zapinanym na jeden
guzik. Linia dołu (dół spódnicy) obrzucona na overlocku i podłożona maszynowo ściegiem
krytym.
Do narysowania konstrukcji spódnicy należy zdjąć wymiary lub wykorzystać pomiary
zamieszczone w tabeli wymiarów kobiet.
Wymiary:
ZWo – 164,0 wzrost,
ot – 72,0 obwód talii,
obt – 96,0 obwód bioder z uwzględnieniem wypukłości brzucha,
TD – 50,0 długość spódnicy zgodnie z modą lub życzeniem klientki.

12
Tabela 2. Opis wykonania spódnicy [3, s. 38].
Symbol Nazwa odcinka Sposób wyliczenia lub
wykonania
Podstawianie
wymiarów
Wynik
TB Głębokość bioder 1/10 ZWo+ 4,0 16,4 + 4,0 20,4
TD Długość spódnicy Zgodnie z modą - 50,0
BB1 Połowa szerokości przodu i tyłu
spódnicy
½ obt + 1,0 48,0 + 1,0 49,0
BB2 Połowa szerokości tyłu ½ BB1 49,0 : 2 24,5
T2T3 Podwyższenie linii talii na boku Linia równoległa do linii talii Miara stała 1,0
T3T4 =
T3T5
Szerokość zaszewki boku wg
wyliczenia
½ szerokości = bok tyłu
½ szerokości = bok przodu
6,0 : 2 3,0
3,0
TT6 Środek zaszewki w tyle ½ TT4 Zmierzyć
i obliczyć
-
T1T7 Środek zaszewki w przodzie ½ T1T5 + 2,0 Zmierzyć
i obliczyć
-
Od T6 Szerokość zaszewki tyłu wg
wyliczenia
W obie strony po ½ szerokości
zaszewki
4,0 : 2 Po 2,0
Od T7 Szerokość zaszewki przodu wg
wyliczenia
W obie strony po ½ szerokości
zaszewki
2,0 : 2 Po 1,0
T6B3 Długość zaszewki w tyle miara przeciętna
lub ¾ odcinka TB – 1,0
-
¾ z 20,4 – 1,0
14,0
14,3
T7B4 Długość zaszewki w przodzie miara przeciętna
lub ½ odcinka TB – 1,0
-
½ z 20,4 – 1,0
9,0
9,2
Kontrola obliczenia szerokości zaszewek:
Zaszewka boku - 6,0
Zaszewka przodu - 2,0
Zaszewka tyłu - 4,0
12,0
Po wykreśleniu siatki konstrukcyjnej spódnicy (rys.4), zbudowanej z linii: talii, bioder,
dołu, środka przodu, środka tyłu, boku, linii zaszewki przodu i linii zaszewki tyłu należy
wykreślić kontury spódnicy (rys. 5).
= 6,0 6,0 : 3
szerokość
zaszewki
bocznej
1/3
szerokość
zaszewki
przodu
2/3
szerokość
zaszewki
tyłu
= 2,0 = 4,0
Obliczenia szerokości zaszewek w talii „t”
½ obt = 48,0
- ½ ot = 36,0
Różnica 12, 0 : 2

13
Rys. 4. Siatka konstrukcyjna spódnicy podstawowej
[6, s. 132].
Rys. 5. Konstrukcja spódnicy podstawowej [3, s. 39].
1. Jak opisać wygląd spódnicy na podstawie rysunku modelowego, żurnalowego
lub fotografii?
2. Jakich pomiarów należy dokonać przed przystąpieniem do wykonania konstrukcji
i modelowania form spódnicy podstawowej?
3. W jaki sposób rozlicza się szerokości zaszewek na linii talii?
4. Jaka jest kolejność czynności przy konstrukcji i modelowaniu form spódnicy?
5. Jakie linie tworzą siatkę konstrukcyjną spódnicy?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij linie na siatce konstrukcyjnej spódnicy damskiej.
Rysunek do ćwiczenia 1.

14
1) skorzystać z rys. 2, przedstawiającego teoretyczną siatkę konstrukcyjną,
2) wyjaśnić sposób wykonywania konstrukcji spódnicy,
3) rozróżnić linie na siatce konstrukcyjnej,
4) nazwać linie konstrukcyjne i wpisać je w miejsca na rysunku,
− literatura zgodna z punktem 6,
− rysunek siatki konstrukcyjnej spódnicy,
− ołówek, długopis.
Ćwiczenie 2
Wykreśl siatkę konstrukcyjną i wykonaj modelowanie form spódnicy podstawowej
na wymiary przeciętne.
1) wykonać rysunek modelowy spódnicy,
2) sporządzić opis modelu,
3) pobrać z tabel wymiary szczegółowe reprezentantki kobiet typu figury B o wymiarach
164/88/96,
4) wyliczyć odcinki konstrukcyjne i obliczyć szerokości zaszewek dopasowujących
spódnicę na podstawie „Opisu wykonania konstrukcji spódnicy podstawowej”,
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną spódnicy,
6) wyznaczyć głębokości zaszewek na konstrukcji i wykreślić linie konturowe spódnicy.
− opis wykonania konstrukcji spódnicy podstawowej,
− przybory kreślarskie,
− zeszyt przedmiotowy,
− ołówki różnej twardości,
− gumka,
− arkusz papieru formatu A0.
Ćwiczenie 3
Wykonaj obliczenia do narysowania konstrukcji spódnicy podstawowej na własne
wymiary.
1) wykonać rysunek modelowy spódnicy,
3) zdjąć wymiary do wykonania konstrukcji spódnicy,

15
4) wyliczyć głębokość zaszewek w talii,
5) dokonać kontroli obliczenia szerokości zaszewek,
6) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych na podstawie „Opisu wykonania
konstrukcji spódnicy podstawowej”
− opis wykonania konstrukcji spódnicy podstawowej,
− ołówki, gumka,
− kalkulator.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) sporządzić opis modelu spódnicy podstawowej?  
2) wykonać rysunek modelowy spódnicy podstawowej?  
3) odczytać z tabel antropometrycznych wymiary potrzebne do
wykonania konstrukcji spódnicy podstawowej?  
4) zdjąć wymiary z sylwetki niezbędne do wykonania konstrukcji
spódnicy?  
5) rozliczyć szerokość zaszewek na linii talii?  
6) obliczyć odcinki konstrukcyjne do wykreślenia spódnicy?  
7) wykreślić siatkę konstrukcyjną spódnicy podstawowej?  
8) nazwać linie tworzące siatkę konstrukcyjną spódnicy podstawowej?  
9) zmodelować formy przodu i tyłu spódnicy na siatce konstrukcyjnej?  
10) nazwać elementy spódnicy?  

16
4.3. Konstrukcja i modelowanie form spodni damskich i męskich
Standard konstrukcji spodni damskich
Rys. 6. Spodnie damskie [3, s. 60].
Opis modelu
Spodnie damskie podstawowe, długie z zaprasowaną linią środka nogawki. Dopasowane
do obwodu talii zaszewkami w przodzie i w tyle. Zapinane na linii środka przodu na zamek
błyskawiczny. Góra spodni wykończona paskiem (o szer. 3÷3,5 cm) zapinanym na 1 guzik.
Dół spodni obrzucony na overlocku, podwinięty i podłożony ściegiem krytym (rys.6).
Wymiary:
ot – 78,0 obwód talii,
ZTv – 103,5 wysokość talii,
ZUo – 76,0 wysokość krocza,
ZKo – 46,0 wysokość kolana,
szerokość nogawki na linii dołu – 25 cm.
Podział połowy obwodu bioder:
Szerokość przedniej części nogawki = ¼ obt + 0
Szerokość tylnej części nogawki = ¼ obt + 1,0
Połowa obwodu bioder = ½ obt + 1,0
Wielkość dodatku konstrukcyjnego (luzu odzieżowego) w połowie obwodu bioder wynosi
1,0 cm.

17
Konstrukcja przedniej części nogawki (rys. 7)
Z prawej strony arkusza prowadzimy prostą pionową – jest to linia boczna; na niej
wyznaczamy punkt T.
TD = ZTv
Wysokość talii. Z punktu D wystawiamy prostopadłą – jest to linia dołu.
TU = ZTv – ZUo
Głębokość krocza. Z punktu U wystawiamy prostopadłą – jest to linia krocza.
UB = 1/20 obt + 3,0
Otrzymujemy odcinek TB – głębokość bioder. Z punktu B wystawiamy prostopadłą – jest
to linia bioder.
DK = ZKo
Wysokość kolana. Z punktu K wystawiamy prostopadłą – jest to linia kolana. Położenie
wysokości kolana można wyznaczyć za pomocą wzoru: DK = ½ UD + 8,0.
TT1 = 3,0
Szerokość paska. Z punktu T1 wystawiamy prostopadłą – jest to linia talii.
BB1 = ¼ obt
Szerokość przedniej części nogawki na linii bioder. Przez punkt B1 prowadzimy
prostopadłą – jest to linia środkowa przednia. Na linii talii powstaje punkt T2.
B1B2 = 1/20 obt + 1,0
Szerokość podkroju krocza przedniej części nogawki.
BB3 = ½ BB2
Punkt B3 wyznacza środek przedniej części nogawki. Przez punkt B3 prowadzimy
prostopadłą – jest to linia zaprasowania nogawki. Na linii talii powstaje punkt T3, na linii
kolana – punkt K1, na linii dołu – punkt D1.
B1B4 = 0,5
Poszerzenie nogawki na linii bioder.
T2T4 = 1,0
Wielkość wcięcia na linii talii. Punkt T4 łączymy prostą z punktem B4 – jest to linia
środka przodu.
T1T5 = 1/10 (obt – ot)
Wielkość wcięcia bocznego przedniej części nogawki. Powstały odcinek T4T5 jest
szerokością przedniej części nogawki na linii talii.
D1D2 = D1D3 = ½ szerokości nogawki – 1,0
K1K2 = K1K3 = D1D2 ±a; gdzie: a – wielkość zależna od linii nogawki.
Konstrukcja tylnej części nogawki (rys. 8)
Konstrukcję tylnej części nogawki wykreślamy na siatce konstrukcyjnej przedniej części
nogawki.
B3B5 = 1,5
Punkt B5 wyznacza środek tylnej części nogawki.
B5B6 = 1/16 obt
UU2 = 1/20 obt – 1,0
Z punktu B6 wystawiamy prostopadłą do prostej U2B6 – jest to linia środka tyłu.
B6B7 = ¼ obt + 1,0
Szerokość tylnej części nogawki na linii bioder.
B5B8 = B5B7
Powstały odcinek B6B8 jest szerokością podkroju krocza tylnej części nogawki.
D2D4 = D3D5 = 2,0
K2K4 = K3K5 = 2,0

18
Poszerzenie tylnej części nogawki od linii kolana do linii dołu.
K1K6 = 1/8 obt + 4,0
Z punktu K6 prowadzimy prostą przez punkt B7, która powoduje zmniejszenie wielkości
wcięcia bocznego i wyznacza na linii talii punkt T6.
T6T7 = T1T5
Wielkość wcięcia bocznego tylnej części nogawki. Z punktu T7 prowadzimy prostopadłą
do linii środka tyłu. Powstały odcinek T7T8 jest szerokością tylnej części nogawki na linii
talii.
K5U3 = K3U1
Wyrównanie długości linii wewnętrznych od linii kolana.
T7T9 = ½ T7T8
Linia środka zaszewki.
Obliczanie wielkości t przypadającej na szerokość zaszewek: t = (T4T5+T7T8)-(1/2 ot +1,5)
gdzie: 1,5 cm – dodatek składający się z 0,5 cm – dodatek przeznaczony na wyrównanie linii
podkroju talii, która ulega skróceniu przy jej modelowaniu; 0,5 cm – dodatek przeznaczony
na luz w obwodzie pasa; 0,5 – dodatek technologiczny przeznaczony na skurcz występujący
przy wszywaniu paska.
Rozmieszczenie tej wielkości:
− od punktu T3 odmierzamy obustronnie 2,0 cm,
− od punktu T9 odmierzamy obustronnie wielkość (t – 2,0) cm.
− od punktu T7 przedłużamy linię boku o 1 cm.
Rys. 7. Konstrukcja przedniej części nogawki [5, s. 36].

19
Modelowanie form przedniej i tylnej części nogawki (rys. 9).
Wykreślamy linie zewnętrzne – boczne (szew zewnętrzny – boczny) i wewnętrzne (szew
wewnętrzny) zgodnie z rysunkiem.
Rys. 8. Konstrukcja tylnej części nogawki [5, s. 38]. Rys. 9. Konstrukcja przedniej i tylnej części nogawki
[5, s. 38].
Po wykreśleniu konturów należy odbić osobno nogawkę tylną i przednią, w wyniku czego
otrzymujemy formy spodni.
Rys. 10. Siatka i forma konstrukcyjna przodu i tyłu spodni [6, s. 122].

20
Standard konstrukcji spodni męskich z fałdką
Rys. 11. Spodnie męskie [6, s. 177].
Wymiary w cm:
ZWo = 176,0 – wzrost
ot = 86,0 – obwód pasa
obt = 100,0 – obwód bioder z uwzględnieniem wypukłości brzucha
ZTv = 110,0 – wysokość talii
ZUo = 84,0 – wysokość krocza
ZKo = 50,0 – wysokość kolana.
Szerokość nogawki na linii dołu – 28 cm
Opis modelu
Spodnie męskie podstawowe długie z zaprasowaną linią środka nogawki, dopasowane
do linii talii zaszewkami w tyle i fałdką w przodzie. Zapinane na linii środka przodu na zamek
błyskawiczny. Góra spodni wykończona paskiem (o szer. 3÷3,5) zapinanym na 1 guzik. Dół
spodni obrzucony na overlocku, podwinięty i podszyty ściegiem krytym.
Dodatki konstrukcyjne podano w postaci symboli dk. Przy wykreślaniu siatki konstrukcyjnej
spodni należy posługiwać się tabelą 3, która zawiera wielkości dodatków konstrukcyjnych dla
standardu konstrukcji dwóch rodzajów spodni (rys.11).
Szerokość przedniej części nogawki = ¼ obt + dk
Szerokość tylnej części nogawki = ¼ obt + dk
Połowa obwodu bioder = ½ obt + dk

21
Tabela 3. Wielkości dodatków konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji spodni męskich I metoda dla różnicy
(obt – ot)≥12 [5,s.116].
Rodzaj spodniSymbol Wzór
z fałdką bez fałdki
1 2 3 4
BB1 ¼ obt + dk 1,0 0
B5B7 ¼ obt + dk 2,5 2,0
½ obt + dk 3,5 2,0
Konstrukcja przedniej części nogawki
TD ZTv
TT1 3,5
TU ZTv - ZUo
UB 1/20 obt + 3,0
DK ZKo
DD1 2,0
BB1 ¼ obt + dk 1,0 0
B1B2 1/20 obt - dk 0 0,5
BB3 ½ BB2
D1D2 BB3 + 1,5
B1A ¼ UB
AA1 0,5 -
T2T3 - 1,0
T1T4 1/10 (obt – ot) - dk 0,8 0,5
D3D4
D3D5
½ szerokość nogawki – 1,0
K1K2
K1K3
D3D4 ± a
Konstrukcja tylnej części nogawki
B3B4 1,8
b B5B7+[(1/4 obt - dk) –B1B2] 5,0 6,0
B4B5
B4B6
¼ b
B5B7 ¼ obt + dk 2,5 2,0
∠α 78o
T5T6 1/20 obt – 1,5
D4D6
D5D7
2,0
K2K4
K3K5
2,0
K4B5 +
+B5T7
K2B + BT4
T7T8 T1T4 + 0,5
K5U2 K3U1
T6T9 ½ T6T8
t (T4T3 + T6T8) – (1/2 ot + 1,5)
Szerokość
fałdki
- 3,0 -
Szerokość
zaszewki
t – 3,0 -
Szerokość
zaszewki
t -

22
Konstrukcja przedniej części nogawki (rys.12)
Z prawej strony arkusza prowadzimy prostą pionową – jest to linia boczna; na której
wyznaczamy punkt T.
TD = ZTv Wysokość talii.
TT1 = 3,5 Szerokość paska.
Z punktu T1 wystawiamy prostopadłą – jest to linia talii.
TU = ZTv - ZUo Głębokość krocza.
Z punktu U wystawiamy prostopadłą – jest to linia krocza.
UB = 1/20 obt + 3,0
Otrzymujemy odcinek TB – głębokość bioder. Z punktu B wystawiamy prostopadłą –
jest to linia bioder.
DK = ZKo Wysokość kolana
Położenie linii kolana można wyznaczyć za pomocą wzoru: DK = ½ UD + 8,0
DD1 = 2,0
Wyznaczenie długości spodni.
Wielkość ta jest zależna od szerokości nogawki na linii dołu. Dla szerokich nogawek
wielkość ta jest mniejsza, a dla wąskich - większa. Z punktu D1 wystawiamy prostopadłą.
BB1 = ¼ obt + dk
Szerokość przedniej części nogawki na linii bioder. Przez punkt B1 prowadzimy
prostopadłą – jest to linia środkowa przednia, powstaje punkt oznaczony dwoma
symbolami: T2 i T3.
B1B2 = 1/20 obt – dk
Szerokość podkroju krocza przedniej części nogawki.
BB3= ½ BB1
Punkt B3 wyznacza środek przedniej części nogawki.
D1D2 = BB3 + 1,5
gdzie: 1,5 cm – wielkość przesunięcia środka przedniej części nogawki na linii dołu.
Przesunięcie to powoduje skrócenie długości linii wewnętrznych, poprawiając układalność
spodni na figurze.
Z punktu D2 prowadzimy prostą przez punkt B3 – jest to linia zaprasowania nogawki.
Z punktu D1 prowadzimy prostopadłą do linii zaprasowania nogawki – jest to linia dołu.
W miejscu przecięcia linii powstaje punkt D3. Z punktu K prowadzimy prostopadłą do linii
zaprasowania nogawki – jest to linia kolana. W miejscu przecięcia linii powstaje punkt K1.
B1A = ¼ UB
Z punktu A wystawiamy prostopadłą.
AA1 = 0,5
Punkt A1 łączymy prostą z punktem T2 = T3 – jest to linia środka przodu.
T1T4 = 1/20 (obt – ot) – dk
Wielkość wcięcia bocznego przedniej części nogawki. Powstały odcinek T4T3 jest szerokością
przedniej części nogawki na linii talii.
D3D4 = D3D5 = ½ szerokości nogawki – 1,0
K1K2 = K1K3 = D3D4 ± a
gdzie: a – wielkość zależna od linii nogawki.
Łączymy linią prostą punkty: K2 z B oraz K3 z B2. Na przecięciu z linią krocza powstaje
punkt U1.

23
Rys. 12. Konstrukcja przedniej części nogawki [5, s. 115]
Konstrukcja tylnej części nogawki (rys. 13)
Konstrukcję tylnej części nogawki wykreślamy na siatce konstrukcyjnej przedniej części
nogawki.
B3B4 = 1,8
Punkt B4 wyznacza środek tylnej części nogawki.
Obliczenie wielkości odcinka b, który składa się z sumy szerokości: tylnej części nogawki
na linii bioder i podkroju krocza tylnej części nogawki:
b = (1/4obt + dk) + [(1/4 obt – dk) – B1B2]
gdzie: (1/4 obt + dk) – szerokość tylnej części nogawki na linii bioder,
(1/4 obt – dk) – B1B2 – szerokość podkroju krocza tylnej części nogawki,
(1/4 obt – dk) – szerokość podkroju krocza nogawki,
B1B2 – szerokość podkroju krocza przedniej części nogawki,
B4B5 = B4B6 = 1/2b
Z punktu K prowadzimy prostą przez punkt B5, która powoduje zmniejszenie wielkości
wcięcia bocznego.
B5B7 = ¼ obt + dk
Szerokość tylnej części nogawki na linii bioder.
α = 78°
Kąt nachylenia linii środka tyłu (linii szwu środkowego tyłu). Na przecięciu z linią talii
powstaje punkt T5.
T5T6 = 1/20 obt – 1,5
Podwyższenie tylnej części nogawki od linii talii.
D4D6 = D5D7 = 2,0
K2K4 = K3K5 = 2,0

24
Poszerzenie tylnej części nogawki od linii kolana do linii dołu.
K4B5 + B5T7 = K2B + BT4
Wyrównanie długości linii zewnętrznych (bocznych) od linii kolana. Powstały punkt T7
łączymy z punktem T6.
T7T8 = T1T4 + 0,5
Wielkość wcięcia bocznego tylnej części nogawki. Powstały odcinek T6T8 jest
szerokością tylnej części nogawki na linii talii.
K5U2 = K3U1 Wyrównanie długości linii wewnętrznych od linii kolana.
T6T9 = ½ T6T8 Z punktu T9 wystawiamy prostopadłą – jest to linia środka zaszewki.
Obliczenie wielkości t przypadającej na szerokość zaszewki i fałdki:
t= (T4T3 + T6T8) – (1/2 ot + 1,5)
gdzie: 1,5 cm – dodatek składający się z: 0,5 cm – dodatek przeznaczony na wyrównanie
linii podkroju talii, która ulega skróceniu przy jej modelowaniu; 0,5 cm – dodatek
przeznaczony na luz w obwodzie pasa; 0,5 cm – dodatek technologiczny przeznaczony
na skurcz występujący przy wszywaniu paska.
t – 3,0 = szerokość zaszewki
gdzie: 3,0 – szerokość fałdki.
Modelowanie form przedniej i tylnej części nogawki (rys.14)
Wykreślamy linie zewnętrzne – boczne (szew zewnętrzny – boczny) i wewnętrzne (szew
wewnętrzny) zgodnie z rysunkiem. Wykreślamy krzywą podkroju krocza przodu za pomocą
łuku o promieniu A1U1.
Rys. 13. Konstrukcja tylnej części nogawki [5, s. 117] Rys. 14. Formy przedniej i tylnej części nogawki [5, s. 118]

25
1. Jak opisać wygląd spodni na podstawie rysunku modelowego, żurnalowego
lub fotografii?
2. Jakie miary sylwetki są niezbędne do wykonania konstrukcji odzieży na dolną część
ciała?
i modelowania form spodni damskich?
i modelowania form spodni męskich?
5. Jakie są kolejne czynności przy konstrukcji i modelowaniu form spodni?
6. Jakie linie tworzą siatkę konstrukcyjną spodni?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij linie na siatce konstrukcyjnej przedniej nogawki spodni.
a –
b –
c –
d –
e –
f –
g –
h –
i –
j –
k –
Rysunek do ćwiczenia 1
1) nazwać linie ciała ludzkiego,
2) wyjaśnić sposób wykonywania konstrukcji spodni,
4) nazwać linie konstrukcyjne i wpisać je w miejscach obok rysunku,

26
− rysunek siatki konstrukcyjnej spodni,
Ćwiczenie 2
Wykreśl konstrukcyjnie formy spodni damskich dla reprezentantki typu figury B
w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy spodni damskich,
164/88/96,
4) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych do narysowania konstrukcji spodni
damskich,
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną spodni,
6) wykonać modelowanie spodni damskich na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,
− arkusz papieru.
Ćwiczenie 3
Wykreśl konstrukcyjnie formy spodni damskich na własne wymiary w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy spodni damskich,
3) wykonać pomiary potrzebne do sporządzenia konstrukcji spodni damskich,
damskich,
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną spodni,
6) wykonać modelowanie spodni damskich na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,

27
Ćwiczenie 4
Oblicz wartości odcinków konstrukcyjnych do sporządzenia konstrukcji spodni męskich
dla reprezentanta grupy B.
1) wykonać rysunek modelowy spodni męskich,
3) odczytać z tabel wymiary szczegółowe reprezentanta mężczyzn typu figury B
o wymiarach 170/100/90,
męskich na podstawie instrukcji zawartej w poradniku.
− kalkulator.
Ćwiczenie 5
Wykreśl konstrukcyjnie formy spodni męskich dla reprezentanta grupy B o wymiarach
170/100/90 w skali 1:1.
1) wykorzystać wartości odcinków konstrukcyjnych wyliczonych w poprzednim ćwiczeniu,
2) wykreślić siatkę konstrukcyjną spodni w skali 1:1,
3) wykonać modelowanie spodni męskich na siatce konstrukcyjnej,
4) odbić na bibułce kontury przodu i tyłu spodni,
5) sprawdzić poprawność wykonanych form,
6) przykleić formy do arkusza tak, aby linie środka nogawek pokrywały się z linią pionową,
a linie krocza i kolana z linią poziomą,
7) nazwać linie konturowe spodni i oznaczyć je na przyklejonych formach.
− bibułka,
− kalkulator,
− arkusz papieru,
− literatura zgodna z punktem 6 poradnika

28
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) sporządzić opis modelu spodni damskich lub męskich?  
2) wykonać rysunek modelowy spodni damskich lub męskich?  
wykonania konstrukcji spodni damskich?  
wykonania konstrukcji spodni męskich?  
5) wykonać pomiary niezbędne do sporządzenia konstrukcji form
spodni damskich i męskich?  
6) obliczyć długości odcinków niezbędnych do wykonania konstrukcji
spodni?  
7) wykreślić siatkę konstrukcyjną spodni damskich lub męskich?  
8) zmodelować formy przodu i tyłu spodni damskich na siatce
9) zmodelować formy przodu i tyłu spodni męskich na siatce
10) nazwać linie tworzące siatkę konstrukcyjną spodni podstawowych?  

29
4.4. Konstrukcja odzieży damskiej przeznaczonej na górną część
ciała
W ćwiczeniach do standardu konstrukcji odzieży damskiej na górną część figury
wykorzystane zostały wymiary reprezentantki – typ B.
Wymiary:
opx – 96,0 obwód klatki piersiowej,
ot – 78,0 obwód pasa (talii),
os – 35,0 obwód szyi,
XcXc – 34,0 łuk szerokości tyłu na wysokości piersi,
PcPl – 11,0 szerokość pachy,
XlXl – 40,0 łuk szerokości przodu przez piersi,
SySvXp – 35,1 łuk długości przodu do piersi,
SySvXpTp – 51,2 łuk długości przodu przez piersi,
SyTy – 39,0 łuk długości pleców,
RvNv – 56,0 łuk długości kończyny górnej.
Podział połowy obwodu klatki piersiowej
a) na podstawie wymiarów:
połowa szerokości tyłu =1/2 XcXc = 17,0
szerokość pachy =PcPl = 11,0
połowa szerokości przodu =1/2 XlXl = 20,0
połowa obwodu klatki piersiowej =1/2 opx = 48,0
b) na podstawie funkcji opx:
połowa szerokości tyłu = 1/8 opx +5,0= 17,0
szerokość pachy =1/8 opx – 1,0= 11,0
połowa szerokości przodu = ¼ opx – 4,0= 20,0
połowa obwodu klatki piersiowej =1/2 opx + 0= 48,0
Tabela 4. Podział dodatków konstrukcyjnych na linii pachy [4, s. 9].
Szerokość na opx Suknia, bluzka Żakiet Płaszcz
Połowa szerokości tyłu 1,0÷1,5 1,5 2,0
Szerokość pachy 2,5 3,0 3,5
Połowa szerokości przodu 1,0 1,5 2,0
½ opx 4,5 6,0 7,5

30
Tabela 5. Wielkości dodatków konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji typy figur A,B,C i D [4,s.10,11].
Symbol Wzór Bluzka – suknia Żakiet Płaszcz
1 2 3 4 5
Konstrukcja tyłu i przodu
SP 1/15 ZWo+ 1/10 opx +0,5
SC ½ SP
ST SyTy + dk 0 0,5 1,0
TB 1/10 ZWo+3,0
SD długość wyrobu odzieżowego
TT1 2,0 1,5 2,0 2,0
BB1 2,0 - 2,0 2,0
P1P2 ½ XcXc + dk lub (1/8opx +5,0)+dk 1,5 1,5 2,0
P2P3 PcPl + dk lub (1/8opx -1,0)+dk 2,0 3,0 3,5
P3P4 ½ XlXl + dk lub (1/4opx -4,0)+dk 1,0 1,5 2,0
P1P4 ½ opx + dk 4,5 6,0 7,5
P4P5 1/10 opx + dk 0,5 0,5 – 1,0 1,0
T5P6 SySvXpTp - SySvXp
SS2 (1/5 os – 0,2) + dk 0 0,3 0,5
S2S3 2,0
S1R 1,0
P3R1
*
P2R- 2,0
RR2 Dk dla opx 92
96
100
1,1
1,0
0,9
1,4
1,3
1,2
1,6
1,5
1,4
R1R3 1/20 opx
R3S4
*
S3R2 – 0,7
P6S4 [SySvXp – (SS2+0,5)] + dk 0 1,0 1,8
S4S5 SS2 + dk 0,3 0,3 0,3
S5S6 S4S5 +1,0
P2P9 dk 1,0 1,5 2,0
P9P11
*
¼ P9R + 0,5
P11P12 0,5
P10P13 P9P11 – 2,0
T4D2 T1D1 + dk 0 0,5 0,5
Konstrukcja rękawa
R4P10
*
½(P9R2+ P10R3) – 1/20(P9R2+ P10R3)- 2,0
R4N RvNv + dk 1,0 1,5 2,0
NN1 2,0
P10T6
*
1/2P10N – 2,0
P10P14 P10P13 – 0,5
R4R5 P2P3 + dk 4,0 4,5 5,0
R5R6 ¼ R4P10
T7T8 1,0
NN2
*
T7T8 – 3,5
R4R7 ½ R4R5 + 1,0
R4R8 ½ R4R7
P14R9
*
½ P14R8
*
P10P15 ½ R4R5 + 0,5
* oznacza, że należy zmierzyć na konstrukcji i obliczyć.

31
Standard konstrukcji bluzki damskiej
Rys. 15. Bluzka damska [4, s. 12]
Opis modelu.
Bluzka podstawowa zapinana jednorzędowo na 4 guziki. Zaszewka piersiowa
przeniesiona na linię boku. Podkrój szyi wykończony kołnierzem wykładanym. Szwy boczne
lekko dopasowane. Rękaw długi wykończony mankietem zapinanym na guzik. Dół bluzki
wykończony obrębem (rys.15).
Etap I – rysunek siatki konstrukcyjnej
Etap II – modelowanie formy tyłu i przodu
Siatkę konstrukcyjną bluzki wykonuje się w oparciu o tabelę 5 – „Wielkości dodatków
konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji”, według obliczeń na podstawie kolumny 2 i 3.
Modelowanie form tyłu i przodu wykonuje się według oddzielnego opisu.

32
Etap I (rys. 16)
Tabela 6. Obliczanie długości odcinków do narysowania siatki konstrukcyjnej bluzki [4, s. 13].
Symbol Nazwa odcinka Sposób wyliczenia, podstawienie wymiarów lub
sposób wykonania
Wynik
SP głębokość pachy 1/15 ZWo+ 1/10opx+0,5= ...................... .............
SC wysokość łopatki ½ SP = ..................................................... .............
ST długość pleców SyTy+ dk = ............................................... .............
TB głębokość bioder 1/10 ZWo+3,0 = ...................................... .............
SD długość wyrobu odzieżowego (dowolna) do linii bioder .............
TT1 wcięcie lędźwiowe na linii talii miara przeciętna 2,0
BB1 wcięcie lędźwiowe na linii bioder miara przeciętna 2,0
P1P2 połowa szerokości tyłu ½ XcXc+dk= lub (1/8opx +5,0)+dk= .............
P2P3 szerokość pachy PcPl + dk = lub (1/8opx -1,0)+dk= .............
P3P4 połowa szerokości przodu ½ XlXl + dk= lub (1/4opx -4,0)+dk= .............
P1P4 połowa obwodu klatki piersiowej ½ opx + dk =........................................... .............
P4P5 połowa szerokości międzypiersiowej 1/10 opx + dk = ...................................... .............
T5P6 wysokość środka piersi SySxXpTp – SySvXp = ............................... .............
SS2 szerokość podkroju szyi tyłu (1/5 os – 0,2) + dk = ................................ .............
S2S3 szerokość podkroju szyi tyłu miara przeciętna 2,0
S1R obniżenie barku tyłu miara przeciętna 1,0
P3R1
*
wysokość barku przodu P2R – 2,0 = ..............................................
Z punktu widzenia P3 zakreślić łuk
o promieniu równym odcinkowi P3R1
.............
RR2 dk dla opx – 96,0 Przedłużenie linii barku S3R
R2 = punkt barkowy tyłu
S3R2 = długość szwu barkowego tyłu
.............
R1R3 wyznaczenie punktu barkowego
przodu
1/20 opx = ............................................... .............
R3S4
*
długość szwu barkowego przodu S3R2 – 0,7 = ............................................
Od długości szwu barkowego tyłu odjąć 0,7; gdzie
0,7 cm to wielkość wdania w szwie barkowym.
Z punktu R3 zakreślić łuk o promieniu równym
odcinkowi R3S4
.............
P6S4 długość przodu do środka piersi Wyznaczenie punktu szczytu barkowego:
[SySvXp – ( SS2 + 0,5)] + dk =
......................................................................
Z punktu P6 zakreślić łuk o promieniu równym
odcinkowi P6S4 do przecięcia się z łukiem
zakreślonym z punktu R3 –otrzymujemy punkt S4.
.............
S4S5 szerokość podkroju szyi przodu SS2 +dk = ....................................................
Z punktu S4 zakreślić łuk o promieniu równym
odcinkowi S4S5.
Z punktu P6 zakreślić łuk o promieniu równym
odcinkowi P6P7.
Szczyty łuków połączyć linią prostą. Utworzyć kąt
prosty z punktami S4 i P6
– otrzymamy punkty S5 i P8.
P7P8=szerokośc zaszewki piersiowej.
.............
S5S6 głębokość podkroju szyi S4S5 + 1,0 = ................................................. .............
P2P9 pogłębienie pachy dk 1,0
P9P11
*
¼ P9R + 0,5 = .............................................. .............
P11P12
wyznaczenie punktu
montażowego tyłu z rękawem miara stała 0,5
P10P13 wyznaczenie punktu montażowego
przodu z rękawem
P9P11 - 2,0 = .................................................. .............
T4D2 wydłużenie przodu nie dotyczy bluzki i sukni .............

33
Etap II (rys. 17)
Modelowanie form tyłu i przodu na siatce konstrukcyjnej bluzki damskiej.
P10P16 – linia boczna tyłu i przodu = 1/2 P9P10 – 1,0 = ...............................................................
T1T10 – linia środka zaszewki tyłu = 1/3 P1P2 + 2,0 = ................................................................
Obliczanie wielkości „b” – przypadającej na wielkości poszerzeń form tyłu i przodu na linii
bioder: b = B1B4 – (1/2 obt + 3,0) = ........................................................................................
- gdzie: 3,0 cm – wielkość dodatku konstrukcyjnego w połowie obwodu bioder.
Rozmieszczenie wielkości „b”:
B5B6 = B5B7 = 1/2b 1/2b = ........................
Modelowanie zaszewki piersiowej.
Zamknąć zaszewkę konstrukcyjną biorąc za punkt obrotu środek piersi (punkt P6).
Zaszewka konstrukcyjna może być przeniesiona w dowolne miejsce z wyjątkiem linii środka
przodu.
Modelowanie zaszewek dopasowujących na linii talii:
Tył
z punktu T10 – długość zaszewki w górę = 14,0
długość zaszewki w dół = 14,0
przy T10 – głębokość zaszewki obustronnie = 2,5
Przód
od P6 w dół odległość do zaszewki = 3,0
od T5 w dół długość zaszewki = 14,0
przy T5 głębokość zaszewki obustronnie = 3,0
Bok
podwyższyć linię talii = 1,0
od T9 dopasować przód i tył = 1,0
Rys. 16. Etap I – siatka konstrukcyjna bluzki [4, s. 16]

34
Rys. 17. Etap II – modelowanie formy tyłu i przodu bluzki [4, s. 16]
Rysunek 18 przedstawia nazwy linii na siatce i firmie konstrukcyjnej odzieży damskiej na
górną część ciała
Rys. 18. Siatka i forma konstrukcyjna odzieży damskiej na górną część ciała [6, s. 122]

35
Standard konstrukcji rękawa jednoczęściowego ze szwem wewnętrznym
Etap II – modelowanie formy rękawa
Siatkę konstrukcyjną rękawa wykonuje się w oparciu o tabelę 5 – „Wielkości dodatków
konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji” według obliczeń na podstawie kolumny 2 i 3.
Modelowanie formy rękawa wykonuje się według oddzielnego opisu.
Etap I (rys.19)
Tabela 7. Obliczanie odcinków do narysowania siatki konstrukcyjnej rękawa [4, s. 24].
Symbol Nazwa odcinka konstrukcyjnego Sposób wyliczenia, podstawienie wymiarów lub
sposób wykonania
Wynik
w cm
R4P10 wysokość główki rękawa ½ (P9R2 + P10R3) – 1/20 (P9R2 + P10R3) – 2,0 =
............................................................
Odcinki P9R2 i P10R3 są odmierzone z bluzki
damskiej po liniach prostych.
.............
R4N długość rękawa RvNv + dk = ................................................ .............
NN1 przedłużenie rękawa miara stała 2,0
P10T6
*
wysokość łokcia ½ P10N – 2,0 = ............................................. .............
P10P14 wyznaczenie punktu montażowego P10P13 – 0,5 = ..............................................
Odcinek P10P13 odmierzyć z konstrukcji bluzki
damskiej.
Punkt P14 jest punktem montażowym rękawa z
punktem P13 przodu bluzki.
.............
R4R5 szerokość wierzchu rękawa P2P3 + dk = ...................................................
odcinek P2P3 odmierzyć z bluzki.
.............
R5R6 punkt pomocniczy do narysowania
główki rękawa
¼ R4P10 = ..................................................... .............
T7T8 zwężenie rękawa na linii łokcia miara stała 1,0
NN2
*
szerokość rękawa na linii dołu T6T8 – 3,5 = .................................................. .............
R4R7 wyznaczenie punktu szczytu główki ½ R4R5 +1,0 ................................................. .............
R4R8 odcinek pomocniczy ½ R4R7 = ...................................................... .............
P14R9
*
odcinek pomocniczy ½ P14R8 = ..................................................... .............
P10P15 odcinek pomocniczy ½ R4R5 + 0,5 = ............................................. .............
− od R6 odmierzyć w kierunku do R7 – 0,7 cm, otrzymany punkt połączyć linią prostą
z P15,
− wykreślić główkę i podkrój rękawa.
Etap II (rys.20)
Modelowanie form rękawa oraz wyznaczenie punktów montażowych z bluzką.
P14 P’12=P13P12
zmierzyć po linii podkroju pachy i przenieść na linię podkroju rękawa;
P’12P17 = 0,5 wielkość wdania na podkroju rękawa;
Punkt P17 jest punktem montażowym rękawa z punktem P12 pachy tyłu;
P14R10= P13R3;
P17R11= P12R2.
Obydwa odcinki odmierzyć po liniach pachy przodu i tyłu i przenieść na linię główki
rękawa. Powstały odcinek R10R11 jest wielkością wdania rękawa na linii główki.
P14R10= P13R3;
R10 R12 =1/2 R10R11.
Punkt R12 jest punktem montażowym rękawa ze szwem barkowym;
P14 P’16=P13P16 +0,2
- gdzie: 0,2 cm = wielkość wdania.

36
Odcinek P13P16 odmierzyć po linii podkroju pachy i po dodaniu wielkości wdania przenieść
na linię podkroju rękawa. Punkt P’16 wyznacza położenie linii szwu wewnętrznego.
Konstrukcja przedstawia rękaw „zamknięty”. Aby go rozłożyć wykonaj następujące
czynności:
− odbij na bibułce spodnią stronę rękawa, oznacz linię łokcia i pionową od P’16,
− wytnij spodnią część rękawa, przetnij linię pionową od P’16,
− odwróć otrzymane części tak aby przyklejone wzdłuż linii przerywanych wyznaczały
linię konturową rękawa „otwartego”.
Rys. 19. Etap I. Siatka konstrukcyjna
rękawa [4, s. 26]
Rys. 20. Etap II. Modelowanie formy
rękawa [4, s. 26]
Rysunek 21 przedstawia nazwy linii na siatce i formie konstrukcyjnej rękawa.
Rys. 21. Siatka i forma konstrukcyjna rękawa [6, s. 122]

37
Konstrukcja kołnierza wykładanego do bluzki (rys. 22)
Wykreślić kąt prosty, jego wierzchołek oznaczyć punktem S.
SS1 = szerokość kołnierza = 7,0 – 8,0 cm,
SS2 = długość kołnierza = ½ obwodu szyi w odzieży = 18 cm,
S3 = uzupełnia prostokąt,
SS4 = szerokość stójki = 3,0 cm,
S2S5 = podkrój kołnierza = 3,0 cm,
S4S5 = linia przerywana = załamanie kołnierza,
S6 w połowie odcinka SS2.
Rys. 22. Konstrukcja kołnierza wykładanego [4, s. 77]
Kamizelka damska
Rys. 23. Kamizelka damska [10, s. 74]
Opis modelu
Kamizelka damska to odzież bez rękawów, która może stanowić część składową ubioru.
Nosi się ją na bluzce lub na sukni. Formę kamizelki można modelować, np. przenieść
zaszewkę piersiową i umieścić w cięciu. Długość zależy od typu figury i aktualnej mody.
Rysunek 23 przedstawia kamizelkę damską, krótką, dopasowaną, zapiętą na środku
przodu na trzy guziki. Można ją nosić ze spódnicą lub spodniami.

38
Modelowanie kamizelki damskiej.
Kolejne czynności:
1. Przygotować formę przodu i tyłu bluzki damskiej dopasowanej, a następnie:
− w przodzie przenieść zaszewkę konstrukcyjną na linię boku lub w inne miejsce,
− w tyle zmodelować zaszewkę barkową.
Rys. 24. Modelowanie kamizelki damskiej [10, s. 75]
2. Przesunąć linię barku do przodu o 1,0 cm.
3. Skrócić szew barkowy:
− od podkroju szyi w przodzie i w tyle o 1,0 cm,
− od podkroju pachy na linii barku w przodzie i w tyle o 1,0 – 2,0 cm.
4. Pogłębić podkrój pachy na boku, w przodzie i w tyle o 2,0 cm.
5. Oznaczyć głębokość i kształt dekoltu – dowolnie.
6. Oznaczyć długość i linię modelową dołu – dowolnie.
7. Dodać na zapięcie 2,0 – 2,5 cm.
8. Skrócić zaszewki: piersiową – 3,0 cm, barkową – 2,0 cm.
9. Oznaczyć linie konturowe formy przodu i tyłu kamizelki.

39
Standard konstrukcji żakietu damskiego (rys. 25)
Rys. 25. Żakiet damski [4, s. 87]
Opis modelu
Żakiet damski dopasowany liniami cięć pionowych. Każda połowa przodu i tyłu składa
się z dwóch części. Rękaw dwuczęściowy ze szwem przednim i łokciowym, kołnierz
marynarkowy z wyłogami. Długość żakietu nieco poniżej linii bioder. Przód zapinany na
3 guziki. Żakiet może być skompletowany ze spódnicą, spodniami lub ubierany na sukienkę.
Etap II – modelowanie formy tyłu i przodu żakietu
Etap I (rys.26)
Siatkę konstrukcyjną żakietu wykonuje się w oparciu o tabelę 5 „Wielkości dodatków
konstrukcyjnych dla standardu konstrukcji” według obliczeń na podstawie kolumny 2 i 4.
Nazwy odcinków konstrukcyjnych i sposób wykonania jest taki sam, jak w konstrukcji bluzki
damskiej.
Etap II (rys.27)
− Modelowanie formy przodu i tyłu na siatce konstrukcyjnej żakietu:
P10P16 = 3 cm
P16B5 = linia prostopadła do linii bioder = linia boczna przodu i przednia linia boczka
B4B6 = T4T9+1,0 cm = ………..
− Obliczanie wielkości „b” przypadającej na wielkości poszerzeń form przodu i boczka
na linii bioder:
b = (B1B7+B8B9+B6B4) - (1/2 obt+4,0) = ………..
gdzie: 4,0 cm = wielkość dk w połowie obt.
− Rozmieszczenie tej wielkości:
B5B10 i B5B11= ½ b = ……….
− Wyznaczenie miejsca przeniesienia zaszewki piersiowej na linię szwu barkowego:
S4S7 = 1/3 S4R3 + 1,0 = ………
− Wyznaczenie linii cięć – według informacji podanych na rysunku

40
Rys. 26. Etap I – siatka konstrukcyjna żakietu [4, s. 90]
Rys. 27. Etap II – modelowanie konstrukcyjne żakietu [4, s. 90]

41
Konstrukcja kołnierza wykładanego do żakietu damskiego (rys. 28)
Do wykonania konstrukcji kołnierza wykorzystaj formę przodu żakietu damskiego
przyklejoną do kartki.
Opis wykonania:
S4S8 = przedłuż linię ramienia = 2,0 cm,
− dodaj na zapięcie 2,0 – 2,5 cm,
− wyznacz głębokość wyłogu = 2,0 cm nad linią talii,
− połącz linią przerywaną S8 z wyznaczoną głębokością wyłogu; na dolnej linii prostokąta
szyi powstanie punkt W.
− S8K = (SS2+0,5) +0,8 = ……………
gdzie: odcinek SS2 +0,5 = podkrój szyi SS3;
− z punktu W zakreśl łuk o promieniu WK
− KK1 odmierz na łuku = 3,5 cm;
− połącz punkt K1 z S8 linią przerywaną;
− z punktu K1 linia prostopadła do K1S8:
− KK2 = ½ KW
− K1K3 = szerokość stójki = 2,5 cm,
− K1K4 = szerokość kołnierza = 4,0 cm.
− zaokrąglij linie kołnierza przebiegające przez punkty S4 i S8;
− wykreśl zewnętrzną krawędź kołnierza i wyłogu według danych liczbowych oznaczonych
na rysunku.
Rys. 28. Kołnierz do żakietu [4, s. 94]

42
Standard konstrukcji rękawa dwuczęściowego do żakietu damskiego
Etap II – modelowanie formy rękawa
Etap I (rys. 29)
Siatkę rękawa wykonuje się w oparciu o tabelę 5 „Wielkości dodatków konstrukcyjnych dla
standardu konstrukcji” według obliczeń na podstawie kolumny 2 i 4.
Po obliczeniu odcinków konstrukcyjnych i wykreśleniu siatki konstrukcyjnej rękawa należy:
− od R6 odmierzyć w kierunku do R7 – 0,7cm i otrzymany punkt połączyć linią prostą z P15,
− wykreślić główkę i podkrój rękawa.
Z konstrukcji żakietu odbij na bibułce podkrój pachy i oznacz punkty: R3, P13, P16, P12,
i R2. Skopiowaną pachę wytnij i wykorzystaj przy konstrukcji rękawa.
Etap II (rys.30)
Modelowanie form rękawa dwuczęściowego – wyznaczenie punktów montażowych.
P14P’12 = P13P12
Odcinek P13P12 odmierzyć po linii podkroju pachy żakietu i przenieść na linię podkroju
rękawa.
P’12P17 = wielkość wdania na podkroju rękawa = 0,7 cm.
P14R10 = P13R3
P17R11=P12R2
Odcinki P13R3 i P12R2 odmierzyć po liniach pachy przodu i tyłu żakietu i przenieść na linię
główki rękawa.
R10R11= wielkość wdania rękawa na linii główki.
R10R12= ½ R10R11
Punkt R12 jest punktem montażowym rękawa ze szwem barkowym.
Rys. 29. Siatka rękawa [4, s. 98] Rys. 30. Konstrukcja rękawa [4, s. 98]

43
1. Jak opisać wygląd bluzki damskiej, kamizelki lub żakietu na podstawie rysunku
modelowego?
i modelowania form odzieży na górną część figury?
3. Jakie są kolejne czynności przy konstrukcji i modelowaniu form bluzki damskiej?
4. Jakie są kolejne czynności przy konstrukcji i modelowaniu form rękawa do bluzki?
5. Jakie są kolejne czynności przy konstrukcji i modelowaniu form kołnierza do bluzki?
6. Jakie czynności należy wykonać, aby zmodelować kamizelkę damską na bazie form
bluzki podstawowej?
7. Jakie są różnice a jakie podobieństwa w konstrukcji bluzki i żakietu damskiego?
8. Czym różnią się konstrukcje rękawów: do bluzki i do żakietu damskiego?
9. Jakie linie tworzą siatkę konstrukcyjną odzieży damskiej na górną część figury?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij linie na siatce konstrukcyjnej odzieży damskiej na górną część ciała.
a –
b –
c –
d –
e –
f –
g –
h –
i –
j –
k –
l –
ł –
m –
n –
o –
p –
r –
s –
Rys. do ćwiczenia 1
2) wymienić kolejność czynności przy sporządzaniu siatki odzieży damskiej na górną część
figury,
4) nazwać linie konstrukcyjne i wpisać je w miejsca obok rysunku,

44
− rysunek siatki konstrukcyjnej odzieży damskiej na górną część figury,
Ćwiczenie 2
Wykreśl konstrukcyjnie formy bluzki damskiej w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy bluzki damskiej podstawowej,
3) pobrać z tabeli pomiary potrzebne do sporządzenia konstrukcji bluzki,
4) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych do narysowania konstrukcji bluzki
damskiej,
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną bluzki,
6) wykonać modelowanie bluzki damskiej na siatce konstrukcyjnej
− kalkulator,
Ćwiczenie 3
Wykreśl konstrukcyjnie formę rękawa do bluzki damskiej w skali 1:1.
1) pobrać z tabeli pomiary potrzebne do sporządzenia konstrukcji rękawa do bluzki
damskiej,
2) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych do narysowania konstrukcji rękawa
do bluzki damskiej,
3) wykreślić siatkę konstrukcyjną rękawa,
4) wykonać modelowanie rękawa na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,

45
Ćwiczenie 4
Wykreśl konstrukcyjnie formę kołnierza do bluzki damskiej w skali 1:1.
1) pobrać z tabeli pomiary potrzebne do sporządzenia konstrukcji kołnierza do bluzki
damskiej,
2) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych do narysowania konstrukcji kołnierza
do bluzki damskiej,
3) wykreślić siatkę konstrukcyjną kołnierza,
4) wykonać modelowanie kołnierza do bluzki damskiej na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,
Ćwiczenie 5
Wykonaj modelowanie form kamizelki damskiej w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy kamizelki damskiej,
3) ustalić kolejność czynności przy modelowaniu kamizelki damskiej na podstawie „opisu
modelowania kamizelki”,
4) wykonać modelowanie kamizelki damskiej w oparciu o formy bluzki podstawowej
w skali 1:1.
− kalkulator,
− bibuła, nożyczki, klej,
Ćwiczenie 6
Wykreśl konstrukcyjnie formy żakietu damskiego dla reprezentantki typu figury B
w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy żakietu damskiego,
170/92/100,

46
4) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych do narysowania konstrukcji żakietu
damskiego,
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną żakietu,
6) wykonać modelowanie żakietu na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,
− arkusz papieru.
Ćwiczenie 7
Zmodeluj i nazwij linie konturowe form żakietu damskiego.
1) odbić na bibułce z konstrukcji żakietu formę przodu i tyłu, oddzielając formy przez
rozcięcie boku od punktu P16 „w zęby” poniżej talii,
2) rozciąć cięcie pionowe przodu od punktu S7:
− wyciąć zaszewkę dopasowującą w talii,
− zamknąć zaszewkę konstrukcyjną na linii środka przodu,
3) rozciąć cięcie pionowe tyłu od podkroju pachy:
− wyciąć zaszewkę dopasowująca w talii,
4) przykleić przekształcone formy przodu i tyłu do arkusza papieru,
5) uzupełnić linie konturowe boków żakietu poniżej talii,
6) nazwać linie konturowe form żakietu damskiego.
− arkusz papieru,
Ćwiczenie 8
Wykreśl konstrukcyjnie formy rękawa do żakietu damskiego dla reprezentantki typu
figury B w skali 1:1
170/92/100,
2) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych do narysowania konstrukcji rękawa
do żakietu damskiego,
3) wykreślić siatkę konstrukcyjną rękawa,
4) wykonać modelowanie rękawa dwuczęściowego do żakietu na siatce konstrukcyjnej,
5) odbić na bibułce spodnią i wierzchnią część rękawa, przykleić formy do arkusza i nazwać
linie konturowe form rękawa.

47
− kalkulator, arkusz papieru.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) sporządzić opis modelu bluzki damskiej?  
2) wykonać rysunek modelowy bluzki damskiej?  
wykonania konstrukcji bluzki damskiej?  
bluzki, dobierając odpowiednie wartości dodatków konstrukcyjnych?  
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną bluzki damskiej?  
6) zmodelować formy przodu i tyłu bluzki na siatce konstrukcyjnej?  
7) rozróżnić linie na siatce konstrukcyjnej bluzki?  
8) obliczyć długości odcinków do wykonania konstrukcji rękawa do
bluzki damskiej?  
9) sporządzić siatkę konstrukcyjną rękawa do bluzki?  
10) zmodelować formę rękawa na siatce konstrukcyjnej?  
11) sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej kołnierza do bluzki
damskiej?
 
12) sporządzić rysunek modelowy i opis kamizelki damskiej?  
13) zdjąć wymiary z sylwetki do wykonania modelowania kamizelki
damskiej?  
14) wykonać modelowanie kamizelki damskiej?  
15) nazwać linie na formach kamizelki?  
16) wykonać rysunek modelowy żakietu damskiego?  
17) sporządzić opis modelu żakietu?  
wykonania konstrukcji żakietu damskiego?
 
19) zdjąć wymiary z sylwetki do wykonania konstrukcji żakietu?  
bluzki, dobierając odpowiednie wartości dodatków konstrukcyjnych?  
21) wykreślić siatkę konstrukcyjną żakietu damskiego?  
22) zmodelować formy żakietu damskiego na siatce konstrukcyjnej?  
23) nazwać elementy żakietu i rozróżnić linie konturowe na formach?  
24) obliczyć wartość odcinków konstrukcyjnych do wykonania
konstrukcji rękawa dwuczęściowego do żakietu?  
25) wykreślić siatkę konstrukcyjną rękawa do żakietu?  
26) zmodelować formy rękawa na siatce konstrukcyjnej?  
27) nazwać linie na siatce rękawa do żakietu?  
28) obliczyć odcinki do wykonania konstrukcji kołnierza do żakietu?  
29) wykonać konstrukcję kołnierza do żakietu?  

48
4.5. Konstrukcja odzieży męskiej przeznaczonej na górną część
ciała
Standard koszuli męskiej
W przemyśle odzieżowym produkuje się koszule męskie o trzech rodzajach linii:
dopasowanej, lekko dopasowanej, prostej.
Linia koszuli zależy od wielkości dodatku konstrukcyjnego w połowie obwodu klatki
piersiowej i od wielkości wcięcia linii boku na linii talii.
W tabeli 8 zamieszczono wszystkie odcinki konstrukcyjne według kolejności budowy siatki
konstrukcyjnej wraz z wielkościami dodatków konstrukcyjnych do konstrukcji koszuli o linii
dopasowanej, lekko dopasowanej i prostej.
Wymiary:
ZWo = 176,0
opx = 96,0
os = 38,0
SyTy = 43,5
SySvXpTp = 53,4
RvNv=60
Rys. 31. Koszula męska [7, s. 88]
Opis modelu
Koszula męska wykonana z tkaniny bawełnianej lub elanobawełnianej o linii lekko
dopasowanej. Z tyłu odcinany karczek, stanowiący całość z odcinanym karczkiem przodu.
Zapięcie na plisie, nakładane kieszenie. Rękawy i kołnierz koszulowe.

49
Tabela 8. Wielkość dodatków konstrukcyjnych do konstrukcji koszuli męskiej dla typów figur: A, B, C i D
mężczyzn [7, s. 108]
Dodatki konstrukcyjne (dk)
koszula
Symbol Wzór
Dopasowana
Lekko
dopasowana
prosta
1 2 3 4 5
SP (1/15 ZWo+1/10 opx +0,8) + dk 1,0 1,5 2,0
ST SyTy
SD długość koszuli
PP1 (7/40 opx +1,0) + dk 2,6 3,3 4,0
P1P2 1/8 opx + dk 2,0 2,5 3,0
P2P3 (1/5 opx – 1,0) + dk 1,4 2,2 3,0
PP3 (1/2 opx + 0) + dk 6,0 8,0 10,0
SS4 1/5 os
S4S5 2,0
S3S6 1/5 os – 1,0
S3S7 1/5 os + 0,5
S8S9 1/10 os – 0,6
S1R 2,0
S2R1 4,0
RR2 dk dla opx = 88,0
92,0
96,0
100,0
104,0
108,0
112,0
116,0
120
2,1
1,9
1,7
1,5
1,3
1,1
0,9
0,7
0,5
2,1
1,9
1,7
1,5
1,3
1,1
0,9
0,7
0,5
2,1
1,9
1,7
1,5
1,3
1,1
0,9
0,7
0,5
S6R7 S5R2
P1P4 ½ SP
P4P5 1,0
P2P6 P1P4
PP7 ½ PP3
P2P8 1/3 P1P2
Konstrukcja i modelowanie form tyłu i przodu koszuli męskiej (rys. 32)
Siatkę konstrukcyjną tyłu i przodu wykreślamy na podstawie opisu zamieszczonego
w tabeli 8; dodatki konstrukcyjne dla koszuli lekko dopasowanej wg kolumny 4.
SD = 76,0 długość koszuli
Wykreślamy krzywą podkroju szyi tyłu i przodu, krzywą podkroju pachy oraz linie boku wg
rysunku.
Wielkości wcięć boku na linii talii są następujące:
− dla koszuli dopasowanej 2·2,0 cm = 4,0 cm
− dla koszuli lekko dopasowanej 2·1,0 cm = 2,0 cm
− dla koszuli prostej – brak wcięć
SC = 7,0 położenie linii karczka
Z punktu C wystawiamy prostopadłą. Na linii pachowej tylnej odmierzamy 1,5 cm –
skrócenie linii pachy tyłu. Otrzymujemy zaszewkę barkową na linii karczka tyłu. Szew
barkowy przesuwamy do przodu o 1,5 cm, równolegle do linii barku. Projektujemy szerokość
plisy, rozmieszczenie dziurek oraz kształt i położenie kieszeni według rysunku.

50
Rys. 32. Konstrukcja i modelowanie form tyłu i przodu koszuli [7, s. 109].
Konstrukcja i modelowanie formy kołnierza koszulowego z odciętą stójką (rys. 33)
W konstrukcji koszuli długość wykreślonej krzywej podkroju szyi tyłu i przodu
(SS5 +S6S7) powinna być równa wymiarowi os – obwodowi szyi zwiększonemu o 1,0 cm.
KK1 = ½ (os + 1,0)
K1K2 = połowa szerokości plisy.
Z punktu K2 wystawiamy prostopadłą, na której odmierzamy 0,5 cm.
KK3 = 0,75
K1K4 = 4,0
Wykreślamy kształt stójki i kołnierza według rysunku.
Rys. 33. Konstrukcja i modelowanie form kołnierza koszulowego z odciętą stójką [7, s. 110].
Konstrukcja i modelowanie formy rękawa koszulowego (rys.34)
R4P9 = 1/3 OP – 0,5; gdzie: OP = obwód pachy zmierzony na rysunku 31 (do obwodu nie
należy wliczać szerokości zaszewki barkowej).
R4N = RvNv + 3,0
R4P10 = R4P’10=1/2 OP – 0,3
NN1 = NN1
’
=14,0

51
R4R5 = R4R6=1/2 R4P10
P’10R7= 1/3 R4P’10
Długość rękawa skracamy o szerokość mankietu.
Wykreślamy krzywą główki rękawa, wyznaczamy szerokość zakładek i długość mankietu.
Rys. 34. Konstrukcja i modelowanie formy rękawa koszulowego [7, s. 110].
Rys. 35. Siatka i forma konstrukcyjna odzieży męskiej na górną część ciała [6, s. 122]
Rysunek 35 przedstawia linie tworzące siatkę i formę konstrukcyjną odzieży męskiej na górną
część ciała.

52
Standard kamizelki męskiej
Rys. 36. Kamizelka męska [5, s. 145]
Opis modelu
Kamizelka jednorzędowa zapinana na 6 guzików. Dekolt i dół przodu w kształcie litery
V. Kieszenie wykończone listewkami (rys.36)
Wymiary podstawowe:
ZWo - 176,0 cm
SyTy - 43,5 cm
opx - 100,0 cm
ot - 94,0 cm
Tabela 9. Obliczanie odcinków konstrukcyjnych i luzu na linii głębokości pachy.
Odcinek konstrukcyjny Wzór Obliczenie
½ szerokości tyłu 1/5 opx + 1,0 1/5·100+1=21,0
szerokość pachy 1/8 opx +1,0 1/8·100+1=13,5
½ szerokości przodu 1/5 opx +1,0 1/5·100/+1=21,0
Razem 55,5
Luz w połowie obwodu kamizelki = 55,5 cm – ½ opx = 5,5 cm.
Opis konstrukcji:
S3SD = kąt prosty
SP = (1/8 opx +1/16 ZWo) +2,0
ST = SyTy lub miara z klienta
TD = 1/3 ST
Z punktów: P, T, D wykreśla się prostopadłe.
SS1 = 1/20 opx +3,0
S1S2 = 1/3 SS1
P1P2 = 1/5 opx +1,0
P2P3 = 1/8 P2S3
P2P4 = 1/8 opx +1,0
P4P5 = 1/5 opx +1,0
P4P6 = ½ P4P5

53
T2T3 = ¼ ot – 1,5
T2T4 = ½ T2T3
P4S4 = SP + (1/40 opx – 1,0)
P4P7 = 1/3 P4S4
P6S5S4 = kąt prosty
S5S6 = SS1 +1,0
Linie siatki wykreśla się według rysunku.
P2P8 = 2/3 P2P4
Z punktu P8 kreśli się prostopadłą – jest to linia boczna.
Wyznacza się dodatkowe odcinki według wielkości podanych na rysunku i modeluje kontury
tyłu kamizelki.
P5P9 = ¼ P5S6
T3D2 = TD + 4,0
D2D3 = ½ T3D2
T4T5 = 2,0
T5P10 = ¾ T4P6
Szerokość zaszewki w punkcie T5 = 2,0 cm (po 1,0 cm z obu stron). Na zapięcie
w przodzie dodaje się 2,5 cm. Wyznacza się dodatkowe odcinki i modeluje kontury przodu
zgodnie z rysunkiem (rys. 37).
Rys. 37. Konstrukcja i modelowanie kamizelki męskiej [8, s. 58]

54
1. Jak opisać wygląd koszuli męskiej, na podstawie rysunku modelowego?
i modelowania form odzieży męskiej na górną część figury?
3. Jakie są kolejne czynności przy konstrukcji i modelowaniu form koszuli męskiej?
4. Jakie są kolejne czynności przy konstrukcji i modelowaniu form rękawa i kołnierza
do koszuli?
5. Jakie czynności należy wykonać, aby wykreślić konstrukcję kamizelki męskiej?
6. Jakie linie tworzą siatkę konstrukcyjną odzieży męskiej na górną część figury?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Nazwij linie na siatce konstrukcyjnej odzieży męskiej na górną część ciała.
a –
b –
c –
d –
e –
f –
g –
h –
i –
j –
k –
l –
ł –
m –
n –
o –
p –
r –
s –
Rys. do ćwiczenia 1
2) wymienić kolejność czynności przy sporządzaniu siatki konstrukcyjnej odzieży męskiej
na górną część figury,
4) nazwać linie konstrukcyjne i wpisać je w miejsca obok rysunku,
− rysunek siatki konstrukcyjnej odzieży męskiej na górną część figury,

55
Ćwiczenie 2
Wykreśl konstrukcyjnie formy koszuli męskiej o linii dopasowanej dla reprezentanta typu
figury B w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy koszuli męskiej dopasowanej,
3) pobrać z tabel wymiary szczegółowe reprezentanta mężczyzn typu figury B o wymiarach
176/96/86,
4) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych, dodając odpowiednie dodatki
konstrukcyjne (dla koszuli o linii dopasowanej),
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną koszuli męskiej,
6) nazwać linie tworzące siatkę konstrukcyjną koszuli,
7) wykonać modelowanie koszuli na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,
− arkusz papieru.
Ćwiczenie 3
Wykreśl konstrukcyjnie formę rękawa do koszuli męskiej o linii dopasowanej
dla reprezentanta typu figury B w skali 1:1.
176/96/86,
2) wyliczyć długości odcinków konstrukcyjnych koniecznych do narysowania konstrukcji
rękawa,
3) wykreślić siatkę konstrukcyjną rękawa do koszuli męskiej,
4) wykonać modelowanie rękawa na siatce konstrukcyjnej.
− kalkulator,
− arkusz papieru.

56
Ćwiczenie 4
Wykreśl konstrukcyjnie formy kamizelki męskiej dla reprezentanta typu figury B
w skali 1:1.
1) wykonać rysunek modelowy kamizelki męskiej,
176/92/82,
4) wyliczyć długości odcinków do wykonania konstrukcji kamizelki męskiej,
5) wykonać konstrukcję i modelowanie kamizelki męskiej.
− kalkulator,
− arkusz papieru.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) sporządzić opis modelu koszuli męskiej?  
2) wykonać rysunek modelowy koszuli męskiej?  
wykonania konstrukcji koszuli męskiej?  
koszuli, dobierając odpowiednie wartości dodatków konstrukcyjnych,
w zależności od linii koszuli?
 
5) wykreślić siatkę konstrukcyjną koszuli męskiej?  
6) zmodelować formy przodu i tyłu koszuli na siatce konstrukcyjnej?  
7) rozróżnić linie na siatce konstrukcyjnej koszuli?  
8) obliczyć długości odcinków do wykonania konstrukcji rękawa do
koszuli męskiej?  
9) sporządzić siatkę konstrukcyjną rękawa do koszuli?  
10) wykreślić formę rękawa na siatce konstrukcyjnej?  
11) sporządzić rysunek siatki konstrukcyjnej kołnierza do koszuli
męskiej?  
12) sporządzić rysunek modelowy i opis kamizelki męskiej?  
13) zdjąć wymiary z sylwetki do wykonania konstrukcji kamizelki
męskiej?  
14) wykonać konstrukcję i modelowanie kamizelki męskiej?  

57
4.6. Zasady opracowywania szablonów podstawowych wyrobów
odzieżowych. Metody stopniowania szablonów odzieżowych
Opierając się na wykreślonych pomocniczych liniach siatki – kreślimy grubą kreską
(w odróżnieniu od linii siatki) zasadnicze linie formy określonego wyrobu, np. bluzki,
spódnicy, spodni, rękawa. Form odzieżowa jest to więc kształt części powierzchni wyrobu
odzieżowego. Zawiera ona wszystkie niezbędne szczegóły, zgodne z rysunkiem modelowym,
jak zaszewki, fałdy, rozporki, podkroje szyi, pachy itp. W krawiectwie formy odzieżowe nie
uwzględniają dodatków na szwy, zatem do zmodelowanych form należy dodać wielkości
dodatków na szwy i podwinięcia.
Dodatek na szew jest to powiększenie formy modelowej na linii konturowej mierzone
odległością od linii konturowej formy do linii konturowej szablonu.
Wielkość tego dodatku zależy od sposobu łączenia szwów oraz od struktury materiału
odzieżowego (jego grubości i odporności na strzępienie się).
Z zasady dodaje się:
− do wykroju szyi i pach – 1 cm;
− w bokach i krawędziach barkowych – 2,0÷3,0 cm;
− na założenie dołu – 4,0÷6,0 cm.
Zmodelowaną formę, w której uwzględniono dodatki na szwy i podwinięcia nazywamy
szablonem odzieżowym. Jest on wzornikiem wykonanym z papieru lub innego tworzywa,
o wymiarach w naturalnej wielkości, służącym do sporządzania układów szablonów
i wyznaczania kształtu wykrojów elementów odzieżowych (np. szablon odpowiadający
wymiarom indywidualnej figury dla potrzeb krawiectwa miarowego).
W przemysłowej produkcji odzieży wyróżniamy szablony podstawowe, przemysłowe
i pomocnicze.
Szablon podstawowy – wzornik opracowany na podstawie rysunku konstrukcyjno-
modelowego będący formą modelową, w której uwzględniono dodatki na szwy i podwinięcia.
Odpowiada wymiarom modelowi odzieżowemu dla reprezentanta danej grupy typologicznej.
Szablon podstawowy zawiera następujące oznaczenia:
− podstawowe linie konstrukcyjne (pachy, talii, bioder, pachową tylną i przednią, środka
przodu),
− szerokości szwów i podwinięć,
− prostokątny układ materiału odzieżowego (nitki osnowy w tkaninie lub kolumienki oczek
w dzianinie zaznaczone linią prostą),
− punkty montażowe,
− nazwę rodzaju wyrobu odzieżowego,
− nazwę elementu odzieżowego,
− wielkość odzieży i grupę typologiczną,
− ostemplowane krawędzie i naroża.
Szablon podstawowy jest podstawą do opracowania rysunku siatki stopniowania szablonów
dla określonej liczby wielkości odzieży (rys 38).
Szablon pomocniczy – wycinek szablonu przemysłowego służący do nanoszenia
pomocniczych linii i oznaczeń (linii krawędzi wyłogu, punktów montażowych, położenia
kieszeni, zaszewek, rozmieszczenia zapięć) na szablonach przemysłowych i na elementach
odzieży w procesach przygotowania i produkcji odzieży (rys 39).

58
Szablon przemysłowy – wzornik opracowany na podstawie rysunku siatki stopniowania
szablonów podstawowych, odpowiadający wymiarom wyrobowi odzieżowemu dla określonej
wielkości odzieży i grupy typologicznej. Szablon przemysłowy zawiera następujące
oznaczenia:
− prostokątny układ materiału odzieżowego (nitki osnowy w tkaninie lub kolumienki oczek
w dzianinie zaznaczone linią prostą),
− punkty montażowe,
− klasę wyrobu odzieżowego (na podstawie Systematycznego Wykazu Wyrobów),
− nazwę elementu odzieżowego,
− wielkość odzieży i grupę typologiczną,
− ostemplowane krawędzie i naroża.
Szablon przemysłowy służy do otrzymywania wykrojów elementów odzieżowych (rys. 40).
Rys. 38. Szablon podstawowy
[6, s. 154].
Rys. 39. Szablon pomocniczy
[6, s. 155].
Rys. 40. Szablon przemysłowy
[6, s. 155].
Stopniowanie szablonów odzieżowych polega na stopniowym zwiększaniu
lub zmniejszaniu szablonu podstawowego dla przedstawiciela określonej grupy typologicznej.
Stopniowanie szablonów zastępuje ich konstruowanie i modelowanie dla różnych wielkości
odzieży.
Zmiana wymiarów szablonu polega na przemieszczaniu węzłów konstrukcyjnych (miejsc
połączeń dwóch lub więcej elementów szablonów) o odcinki zwane stopniami.
Przy stopniowaniu szablonów wyróżniamy następujące stopnie:
− stopień zasadniczy – wielkość, według której maleje lub wzrasta wielkość danego
wymiaru ciała (przyrost danego wymiaru) w zależności od wymiaru wzrostu lub obwodu
klatki piersiowej lub obu wymiarów jednocześnie; wielkości stopni zasadniczych SA
podane w tabelach szczegółowych wymiarów ciała;
− stopień elementarny – część stopnia zasadniczego obliczona dla danego odcinka
konstrukcyjnego, będącego częścią określonego wymiaru tj. wielkość według której
stopniowany jest dany węzeł konstrukcyjny; stopień elementarny jest odmierzany na
pomocniczym układzie współrzędnych na osi x i y, zbudowanym w punkcie węzła
konstrukcyjnego.
Przykłady obliczania stopni elementarnych:
1. Szerokość podkroju szyi tyłu – zależność od wymiaru obwodu klatki piersiowej; odcinek
ten jest funkcją obwodu szyi wyrażonej ułamkiem 1/5, stąd:
ax=1/5Δos
gdzie: ax – wielkość stopnia elementarnego odmierzonego na osi x,
Δos – wielkość stopnia zasadniczego.

59
Dla: opx=100,0 cm, os=39,0 cm
opx=96,0 cm os=38,0 cm
Δos=39,0-38,0=1,0
ax=1/5·1,0=0,2 cm
2. Długość pleców - zależność od wymiaru wzrostu.
Dla: ZWo=182,0 cm SyTy=45,0 cm
ZWo=176,0 cm SyTy=43,5 cm
ay=ΔSyTy=45,0-43,5=1,5 cm
gdzie: ay – wielkość stopnia elementarnego odmierzonego na osi y,
ΔSyTy – wielkość stopnia zasadniczego.
W tym przypadku wielkość stopnia elementarnego równa się wielkości stopnia zasadniczego
Metody stopniowania szablonów
Metoda grupowa (rys. 41) – polega na ułożeniu dwu skrajnych wielkości szablonów
względem obranych osi współrzędnych: x i y oraz na połączeniu liniami prostymi wszystkich
jednoimiennych węzłów konstrukcyjnych. Odległości między tymi węzłami są podzielone
przez liczbę wielkości pośrednich, wyznaczających liczbę otrzymanych wielkości odzieży.
Metoda ta nie ma większego zastosowania.
Rys. 41. Metoda grupowa stopniowania szablonów [5, s. 210]

60
Metoda promieniowa (rys. 42) polega na wykreśleniu na szablonie podstawowym układu
osi współrzędnych: x i y oraz wyprowadzeniu z początku układu linii prostych – promieni
przechodzących przez punkty węzłów konstrukcyjnych oraz przez inne charakterystyczne
punkty szablonu (np. punkty montażowe). Na promieniach tych, od każdego punktu węzła
konstrukcyjnego, odmierza się wielkości elementarnych stopni. Metoda ta nie ma większego
zastosowania.
Rys. 42. Metoda promieniowa stopniowania szablonów [5, s. 211]
Metoda proporcjonalno-obliczeniowa (rys. 43 i 44) polega na stopniowaniu szablonów
według obwodów przy stałym wzroście i według wzrostów przy stałych obwodach na
podstawie elementarnych stopni otrzymanych ze stopni zasadniczych wziętych z tabeli
wymiarów. Na pomocniczych układach współrzędnych osi x i y, zbudowanych w punktach
węzłów konstrukcyjnych, odmierza się elementarne stopnie poszerzenia i wydłużenia
szablonu. Metoda ta jest powszechnie stosowana w przemyśle odzieżowym.
Kolejność czynności przy stopniowaniu szablonów:
− wykreślamy kontury szablonu podstawowego z zaznaczeniem linii odniesienia,
− przez wszystkie węzły konstrukcyjne prowadzimy osie x, równoległe do linii odniesienia,
− na osiach x odmierzamy wielkości elementarnych stopni ax – na zewnątrz dla wielkości
większych od wielkości podstawowej, a do wewnątrz – dla wielkości mniejszych,

61
− z otrzymanych punktów wystawiamy prostopadłe osie y – na zewnątrz dla wielkości
większych od podstawowej, a do wewnątrz dla wielkości mniejszych,
− na skrajnie położonych osiach y odmierzamy wielkości iloczynów elementarnych stopni,
które dla wszystkich węzłów konstrukcyjnych obliczamy ze wzoru: An=(n-1); gdzie:
An - iloczyn elementarnych stopni dla wielkości większych lub mniejszych od wielkości
podstawowej,
a – wielkość elementarnego stopnia dowolnego węzła konstrukcyjnego,
n – liczba wielkości większych lub mniejszych od wielkości podstawowej wraz z wielkością
podstawową. Przykład:
a = 0,5 cm – wielkość stopnia elementarnego wysokości barku tyłu,
n = 3 – liczba wielkości większych i mniejszych wraz z wielkością podstawową,
An = 0,5 (3-1) = 1,0 cm – dla wielkości największej i najmniejszej.
− otrzymane punkty łączymy linią kierunkową, otrzymując w wyniku przecięcia
z pozostałymi osiami y punkty węzłów konstrukcyjnych dla wielkości pośrednich,
− wszystkie wystopniowane węzły konstrukcyjne łączymy ze sobą liniami konturowymi,
zachowując kształt szablonu podstawowego,
− w przypadku nieobliczania iloczynów elementarnych stopni należy na wszystkich osiach
y odmierzyć wielkości poszczególnych elementarnych stopni.
Rys. 43. Stopniowanie węzła konstrukcyjnego [5, s. 212] Rys. 44. Siatka stopniowania szablonów [5, s. 212]

62
Przykłady stopniowania szablonów spódnicy podstawowej (rys.45,46) i spodni damskich
(rys.47, 48).
Rys. 45. Stopniowanie spódnicy według obwodów przy stałym wzroście [5, s. 217]
Rys. 46. Stopniowanie spódnicy według wzrostów przy stałym obwodzie [5, s. 217]

63
Rys. 47. Stopniowanie spodni męskich według obwodów przy stałym wzroście [5, s. 220]

64
Rys. 48. Stopniowanie spodni męskich według wzrostów przy stałym obwodzie [5, s. 221]

65
Oprócz wymienionych metod stopniowania ręcznego stosuje się w przemyśle odzieżowym
stopniowanie sterowane komputerowo.
Istnieją dwie możliwości stopniowania komputerowego:
1. Stopnie między rozmiarami wprowadza się do komputera, który automatycznie wylicza
potrzebne wielkości.
2. Z tabeli wymiarów jest obliczany, zgodnie z zasadami przyjętymi do obliczania odcinków
konstrukcyjnych, szablon przemysłowy dla każdej wielkości osobno.
Wyniki obliczeń wykonanych przez komputer dla poszczególnych części wyrobu można
wywołać na ekranie w postaci rysunku jednego elementu we wszystkich wielkościach
jednocześnie. W ten sposób przeprowadza się kontrolę wykonanych rysunków i można
dokonać ich korekty.
Inne metody stopniowania zależą od wyposażenia technicznego danego zakładu
odzieżowego. Poszczególne części wyrobu komputer przetwarza na monitorze w układ
szablonów. Wynik tego procesu jest wprowadzany do pamięci komputera i następnie służy
jako program automatycznie sterujący krojeniem lub drukuje się go w skali 1:1 na ploterze
i stosuje jako układ szablonów przy krojeniu ręcznym. Dodatkowo można automatycznie
wycinać szablony.
Rys. 49. Stopniowanie komputerowe [9, s. 14 ] Rys. 50. Wydruk stopniowania szablonów na ploterze [9, s. 14]
1. Co to jest dodatek na szew?
2. Od czego zależy wielkość dodatku na szew?
3. Ile wynoszą przeciętne dodatki na szwy: na linii szyi i pach, na bokach i ramionach
oraz na linii dołu?
4. Czym różni się forma od szablonu?
5. Jakie rodzaje szablonów rozróżniamy w produkcji przemysłowej?
6. Jakie elementy zawiera szablon podstawowy?
7. Co to jest szablon pomocniczy?
8. Do czego służy szablon przemysłowy?
9. Na czym polega stopniowanie szablonów?
10. Co to jest stopień zasadniczy?
11. Co to jest stopień elementarny?
12. Jakie znasz metody stopniowania?
13. Jakie kolejne czynności należy wykonać podczas stopniowania metodą proporcjonalno-
-obliczeniową?
14. Jakie znasz metody komputerowego stopniowania szablonów?

66
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Sporządź szablon spódnicy podstawowej w oparciu o opracowane formy.
1) odrysować kontury form spódnicy podstawowej na arkuszu papieru,
2) dodać odpowiednie dodatki na szwy i podwinięcia,
3) wykreślić kontury szablonów spódnicy,
4) opisać gotowe szablony,
5) wskazać różnice w wyglądzie formy i szablonu odzieżowego spódnicy podstawowej.
− formy przodu i tyłu spódnicy damskiej w naturalnej wielkości,
− arkusz papieru formatu A0,
− kalkulator.
Ćwiczenie 2
Sporządź szablon spodni damskich w oparciu o opracowane formy.
1) odrysować kontury form spodni damskich na arkuszu papieru,
3) wykreślić kontury szablonów spodni,
5) wskazać różnice w wyglądzie formy i szablonu odzieżowego spodni podstawowych.
− formy przodu i tyłu spodni damskich w naturalnej wielkości,
− kalkulator.
Ćwiczenie 3
Sporządź szablon bluzki podstawowej w oparciu o opracowane formy.
1) odrysować kontury form bluzki podstawowej na arkuszu papieru,
3) wykreślić kontury szablonów bluzki,
5) wskazać różnice w wyglądzie formy i szablonu odzieżowego bluzki podstawowej.

67
− formy przodu i tyłu bluzki damskiej w naturalnej wielkości,
− kalkulator.
Ćwiczenie 4
Wykonaj stopniowanie szablonu spódnicy damskiej metodą proporcjonalno-
-obliczeniową.
1) przygotować szablon spódnicy damskiej,
2) odszukać w materiałach dydaktycznych treści dotyczące stopniowania szablonów metodą
proporcjonalno-obliczeniową,
3) ustalić kolejność czynności przy stopniowaniu szablonów,
4) wykonać stopniowanie spódnicy według obwodów przy stałym wzroście dla dwóch
rozmiarów większych od rozmiaru wyjściowego.
− kalkulator.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) wyjaśnić od czego zależy wielkość dodatku na szew?  
2) określić wielkość przeciętnych dodatków na szwy i obręby?  
3) wyjaśnić czym różni się forma od szablonu?  
4) wymienić rodzaje szablonów?  
5) opisać szablon podstawowy?  
6) wskazać różnice między szablonem podstawowym, przemysłowym
i pomocniczym?  
7) wyjaśnić na czym polega stopniowanie szablonów?  
8) wymienić metody stopniowania szablonów?  
9) wyjaśnić co to jest stopień zasadniczy?  
10) wyjaśnić co to jest stopień elementarny?  
11) wymienić kolejne czynności które należy wykonać przy
stopniowaniu szablonów metodą proporcjonalno-obliczeniową?  
12) wymienić metody komputerowego stopniowania szablonów?  

68
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź zaznacz kółkiem, a następnie ponownie
zakreśl odpowiedź prawidłową.
6. Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 30 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
− instrukcja,
− zestaw zadań testowych,
− karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Węzeł konstrukcyjny to
a) odcinek między dwoma punktami konstrukcyjnymi.
b) część składowa odcinka konstrukcyjnego.
c) dodatek na wielowarstwowość odzieży.
d) miejsce połączenia kilku linii konstrukcyjnych.
2. Tabele wymiarów kobiet, mężczyzn, dziewcząt i chłopców zawierają
a) nazwę wymiaru, symbol, wymiary, stopnie.
b) nazwę wyrobu, symbol, wymiary, stopnie.
c) nazwę wymiaru, symbol, wzór, stopnie.
d) nazwę wyrobu, symbol, wzór, wymiary.
3. Do wykonania konstrukcji spódnicy niezbędne są wymiary
a) ZWo, ot, obt, TD.
b) ZWo, opx, obt, TD.
c) ZWo, obt, ZUo, TD.
d) ZWo, ot, ZTv, TD.

69
4. Aby obliczyć odcinek konstrukcyjny głębokości bioder w bluzce damskiej należy
zastosować wzór
a) SC=1/2 SP.
b) TB=1/10 ZWo+3,0.
c) ST=SyTy.
d) SP=1/15 ZWo+1/10 opx+0,5.
5. Skrót dk oznacza
a) dodatek konfekcyjny.
b) dodatkowe krojenie.
c) dodatek konstrukcyjny.
d) dokładną kalkulację.
6. Wymiar ZUo jest potrzebny do wykonania konstrukcji
a) bluzki.
b) spódnicy.
c) spodni.
d) żakietu.
7. Ustalenie fasonu, zdjęcie miar, określenie dk, obliczenie długości odcinków i wykreślenie
konstrukcji, to czynności jakie należy wykonać, by otrzymać
a) szablon wyrobu odzieżowego.
b) formę wyrobu odzieżowego.
c) stopniowanie szablonu wyrobu odzieżowego.
d) siatkę konstrukcyjną wyrobu odzieżowego.
8. Przy rozliczaniu siatki konstrukcyjnej odzieży męskiej na górną część ciała zastosujemy
zestaw wzorów
a) ZWo, obt, os, SyTy, ZTv, RvNv.
b) ZWo, opx, ZKo, SyTy, SySvXpTp, RvNv.
c) ZWo, opx, ou, SyTy, SySvXp, RvNv.
d) ZWo, opx, os, SyTy, SySvXpTp, RvNv.
9. Korzystając z tabeli, oblicz ile wynosi połowa szerokości przodu, z uwzględnieniem
dodatku konstrukcyjnego, do konstrukcji bluzki damskiej dla sylwetki typu B
o wymiarach164/96/104
a) 54,0 cm.
b) 52,5 cm.
c) 55,5 cm.
d) 53,0 cm.
Dodatki konstrukcyjne
Symbol Wzór Bluzka Żakiet Płaszcz
P1P4 ½ opx + dk 4,5 6,0 7,5
10. Linie: szyi, łopatki, pachy, talii, bioder, dołu oraz linie podkroju szyi, środka przodu
i środka tyłu i linia boczna to linie główne tworzące siatkę odzieży na
a) dolną część ciała.
b) tylną część ciała.
c) górną część ciała.
d) boczną część ciała.

Z2.02

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (13)

Similar to Z2.02

Similar to Z2.02 (20)

Z2.02