DWA een kwart eeuw in beweging. Jubileumbrochure 25 jaar DWADWA
Vijfentwintig jaar DWA. Werken voor en met opdrachtgevers aan bijzondere projecten. Deze brochure laat een deel van deze projecten zien. Stuk voor stuk projecten die actueel zijn, inspireren en gericht zijn op morgen.
In de Plaspoelpolder willen we de eerste ESCo
op gebiedsniveau oprichten, een primeur in
Nederland! Het collectief organiseren van
verduurzaming van de Plaspoelpolder brengt
synergie- en schaalvoordelen ten opzichte van een
individuele aanpak.
Groen loont met TEEB-stad
25-9-2012
Groen levert anderhalf tot twee keer meer aan baten op, dan dat investering en onderhoud kosten. Dat blijkt uit een achttal voorbeeldcases van deelnemende gemeenten aan het project TEEB-stad.
Bron: Stock.xchng TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) is een internationale studie naar de economische betekenis van biodiversiteit en ecosysteemdiensten. In het afgeleide project TEEB-stad zijn onder andere tien Nederlandse gemeenten en het ministerie van EL&I betrokken. Ze werken aan een methode om de maatschappelijke baten van groenblauwe maatregelen mee te nemen in bestemmingsplannen, grond- en vastgoedexploitaties en ontwerpsessies.
54 miljoen
In de studie ‘Groen loont met TEEB-stad’ staan acht casestudies van deelnemende gemeenten beschreven die gezamenlijk 54 miljoen euro in de plus staan. De grootste ‘winnaar’ is een studie in Deventer met een batig saldo van bijna 30 miljoen euro.
Toegankelijk
TEEB-Stad heeft duidelijk gemaakt dat de bijdrage van groen aan de stedelijke economie inzichtelijk is te maken, stelt demissionair staatssecretaris Bleker van EL&I in een brief bij deze studie aan de Tweede Kamer. Bleker waarschuwt dat de implementatie van dit instrument niet vanzelf zal gaan. “Het vraagt een andere werkwijze dan doorgaans in ruimtelijke leefomgevingsplannen wordt gehanteerd. Het is daarom belangrijk om de komende tijd het instrument niet alleen te promoten, maar ook gemakkelijk toegankelijk te maken en mensen uit de praktijk te leren hoe ze het kunnen hanteren.”
DWA een kwart eeuw in beweging. Jubileumbrochure 25 jaar DWADWA
Vijfentwintig jaar DWA. Werken voor en met opdrachtgevers aan bijzondere projecten. Deze brochure laat een deel van deze projecten zien. Stuk voor stuk projecten die actueel zijn, inspireren en gericht zijn op morgen.
In de Plaspoelpolder willen we de eerste ESCo
op gebiedsniveau oprichten, een primeur in
Nederland! Het collectief organiseren van
verduurzaming van de Plaspoelpolder brengt
synergie- en schaalvoordelen ten opzichte van een
individuele aanpak.
Groen loont met TEEB-stad
25-9-2012
Groen levert anderhalf tot twee keer meer aan baten op, dan dat investering en onderhoud kosten. Dat blijkt uit een achttal voorbeeldcases van deelnemende gemeenten aan het project TEEB-stad.
Bron: Stock.xchng TEEB (The Economics of Ecosystems and Biodiversity) is een internationale studie naar de economische betekenis van biodiversiteit en ecosysteemdiensten. In het afgeleide project TEEB-stad zijn onder andere tien Nederlandse gemeenten en het ministerie van EL&I betrokken. Ze werken aan een methode om de maatschappelijke baten van groenblauwe maatregelen mee te nemen in bestemmingsplannen, grond- en vastgoedexploitaties en ontwerpsessies.
54 miljoen
In de studie ‘Groen loont met TEEB-stad’ staan acht casestudies van deelnemende gemeenten beschreven die gezamenlijk 54 miljoen euro in de plus staan. De grootste ‘winnaar’ is een studie in Deventer met een batig saldo van bijna 30 miljoen euro.
Toegankelijk
TEEB-Stad heeft duidelijk gemaakt dat de bijdrage van groen aan de stedelijke economie inzichtelijk is te maken, stelt demissionair staatssecretaris Bleker van EL&I in een brief bij deze studie aan de Tweede Kamer. Bleker waarschuwt dat de implementatie van dit instrument niet vanzelf zal gaan. “Het vraagt een andere werkwijze dan doorgaans in ruimtelijke leefomgevingsplannen wordt gehanteerd. Het is daarom belangrijk om de komende tijd het instrument niet alleen te promoten, maar ook gemakkelijk toegankelijk te maken en mensen uit de praktijk te leren hoe ze het kunnen hanteren.”
Slopen met een vooruitziende blik (Woonbron blz. 11)Cirkelstad
Woonbron in het Financieel Dagblad over het sociaal en fysiek vernieuwen van wijken. Floor van der Kemp geeft zijn visie op duurzame gebiedsontwikkeling (blz.11). Een corporatie is daarbij de ideale partij gezien de relatie met bewoners (sociale vernieuwing), met de marktpartijen (fysieke vernieuwing) en de lange adem die nodig is om deze ontwikkelingen door te zetten!
Verzamelde presentaties van de vier sprekers van de Kennisbijeenkomst 'Energetisch renoveren'. Over woningvoorraad verduurzamen, nul-op-de-meter, de Stroomversnelling, bewonerscommunicatie en -participatie, projectaanpak, haalbaarheid en financiering.
- Sprekers: Jan-Willem van de Groep (Energiesprong/Platform31); Chris Faro (Tiwos/Stroomversnelling); Onno van Rijsbergen (Woonbond); Rene Beks (Hendriks Coppelmans).
- Organisatie: Hendriks Coppelmans Bouwgroep BV
- Locatie: Boomhut, Kapellerput Heeze
- Meer informatie: Rene Beks, (0413) 26 48 33 / rene.beks@hendrikscoppelmans.nl
Presentatie Creatief Evenement Creative City Labcreativecitylab
De presentatie van het Creatief Evenement van Creative City Lab op 20 september 2009. De deelnemers van het innovatielab geven hun oplossingsrichtingen. Aan de hand van deze presentaties zijn de deelnemers in dialoog gegaan met experts. Hierna zijn de deelnemers ideeen gaan ontwikkelen binnen de gevonden oplossingsrichtingen. Zie ook www.creativecitylab.nl
11 februari 2020: Booosting activiteit over én in het in aanbouw zijnde Co-Creation Centre met draagstructuur van glas en siliconen.
Hier het welkomstwoord van Hubert Linssen - programmamanager van The Green Village.
Aankondiging van deze activiteit:
https://booosting.nl/event/show/id/328
NCBOR 2015 | Leren van ervaringen met bewonersinitiatieven in ArnhemCROW
De gemeente Arnhem begint natuurlijk niet blanco aan het wijkgericht onderhoud. Stadsdeelmanager Vivienne van Sante werkt al jaren intensief samen met bewoners om hun initiatieven ruimte te bieden en te faciliteren. De wijk St. Marten is hierdoor letterlijk opgebloeid, en bewoners zijn trots op de fleurige geveltuintjes, stadslandbouw en gezellige speelplekken die met en door bewoners zijn gemaakt en worden beheerd. Ruimte
geven, humor en een flexibele aannemer zijn volgens Vivienne cruciale succesfactoren. Natuurlijk gaan er ook zaken mis en kunnen dingen beter. Graag vertelt Vivienne over deze ervaringen en gaat zij samen met de aannemer van het beeldbestek René Palland met u in gesprek hoe hun ervaringen benut kunnen worden om nog beter ‘Van Wijken te Weten’.
Op 9 juli 2019 gaf Booostingbestuurslid Mieke Oostra, als Lector Nieuwe Energie in de Stad aan de Hogeschool Utrecht, de openbare les Nieuwe Energie.
Het gaat over de energietransitie van de gebouwde omgeving als onderdeel van complexe maatschappelijke transformatie.
Leaflet gemaakt naar aanleiding van het Loyens & Loeff Lunch event ‘Transformatie & Verduurzaming van Vastgoed’ op 3 juni 2015. André Kuipers gaf tijdens dit event een boeiende lezing.
Als betrokken organisatie verbinden wij ons aan duurzaamheid. Zelf schoner werken is een begin. Maar het echte verschil maken we door bewustwording en de inspiratie om vernieuwende oplossingen te bedenken. Hetzij gevraagd door onze opdrachtgevers. Hetzij ongevraagd, door onze eigen ambitie, visionaire concepten en innovaties.
Bouwend Nederland A&V - Workshop Duurzaam BouwenUitdenboogaart
Presentatie van Workshop georganiseerd door Bouwend Nederland afd. Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Aansluitend de presentatie van Anke van Hal, hoogleraar sustainable building/housing aan TU Delft en Universiteit Nyenrode die ze eerder dit jaar gaf op het symposium dat voorafging aan de workshop.
Slopen met een vooruitziende blik (Woonbron blz. 11)Cirkelstad
Woonbron in het Financieel Dagblad over het sociaal en fysiek vernieuwen van wijken. Floor van der Kemp geeft zijn visie op duurzame gebiedsontwikkeling (blz.11). Een corporatie is daarbij de ideale partij gezien de relatie met bewoners (sociale vernieuwing), met de marktpartijen (fysieke vernieuwing) en de lange adem die nodig is om deze ontwikkelingen door te zetten!
Verzamelde presentaties van de vier sprekers van de Kennisbijeenkomst 'Energetisch renoveren'. Over woningvoorraad verduurzamen, nul-op-de-meter, de Stroomversnelling, bewonerscommunicatie en -participatie, projectaanpak, haalbaarheid en financiering.
- Sprekers: Jan-Willem van de Groep (Energiesprong/Platform31); Chris Faro (Tiwos/Stroomversnelling); Onno van Rijsbergen (Woonbond); Rene Beks (Hendriks Coppelmans).
- Organisatie: Hendriks Coppelmans Bouwgroep BV
- Locatie: Boomhut, Kapellerput Heeze
- Meer informatie: Rene Beks, (0413) 26 48 33 / rene.beks@hendrikscoppelmans.nl
Presentatie Creatief Evenement Creative City Labcreativecitylab
De presentatie van het Creatief Evenement van Creative City Lab op 20 september 2009. De deelnemers van het innovatielab geven hun oplossingsrichtingen. Aan de hand van deze presentaties zijn de deelnemers in dialoog gegaan met experts. Hierna zijn de deelnemers ideeen gaan ontwikkelen binnen de gevonden oplossingsrichtingen. Zie ook www.creativecitylab.nl
11 februari 2020: Booosting activiteit over én in het in aanbouw zijnde Co-Creation Centre met draagstructuur van glas en siliconen.
Hier het welkomstwoord van Hubert Linssen - programmamanager van The Green Village.
Aankondiging van deze activiteit:
https://booosting.nl/event/show/id/328
NCBOR 2015 | Leren van ervaringen met bewonersinitiatieven in ArnhemCROW
De gemeente Arnhem begint natuurlijk niet blanco aan het wijkgericht onderhoud. Stadsdeelmanager Vivienne van Sante werkt al jaren intensief samen met bewoners om hun initiatieven ruimte te bieden en te faciliteren. De wijk St. Marten is hierdoor letterlijk opgebloeid, en bewoners zijn trots op de fleurige geveltuintjes, stadslandbouw en gezellige speelplekken die met en door bewoners zijn gemaakt en worden beheerd. Ruimte
geven, humor en een flexibele aannemer zijn volgens Vivienne cruciale succesfactoren. Natuurlijk gaan er ook zaken mis en kunnen dingen beter. Graag vertelt Vivienne over deze ervaringen en gaat zij samen met de aannemer van het beeldbestek René Palland met u in gesprek hoe hun ervaringen benut kunnen worden om nog beter ‘Van Wijken te Weten’.
Op 9 juli 2019 gaf Booostingbestuurslid Mieke Oostra, als Lector Nieuwe Energie in de Stad aan de Hogeschool Utrecht, de openbare les Nieuwe Energie.
Het gaat over de energietransitie van de gebouwde omgeving als onderdeel van complexe maatschappelijke transformatie.
Leaflet gemaakt naar aanleiding van het Loyens & Loeff Lunch event ‘Transformatie & Verduurzaming van Vastgoed’ op 3 juni 2015. André Kuipers gaf tijdens dit event een boeiende lezing.
Als betrokken organisatie verbinden wij ons aan duurzaamheid. Zelf schoner werken is een begin. Maar het echte verschil maken we door bewustwording en de inspiratie om vernieuwende oplossingen te bedenken. Hetzij gevraagd door onze opdrachtgevers. Hetzij ongevraagd, door onze eigen ambitie, visionaire concepten en innovaties.
Bouwend Nederland A&V - Workshop Duurzaam BouwenUitdenboogaart
Presentatie van Workshop georganiseerd door Bouwend Nederland afd. Alblasserwaard en Vijfheerenlanden. Aansluitend de presentatie van Anke van Hal, hoogleraar sustainable building/housing aan TU Delft en Universiteit Nyenrode die ze eerder dit jaar gaf op het symposium dat voorafging aan de workshop.
Innovatief aanbesteden - Gedreven door duurzaamheidTanja Nolten
Een gemeentehuis duurzaam aanbesteden. Hoe doe je dat? De aanbesteding kan je immers toch maar één keer goed doen? Maar juist dat geeft de uitdaging al bij die ene aanbesteding, een circulair resultaat te bewerkstelligen. Hoe circulair is een gemeentehuis in deze tijd? Welke gemeente heeft in zijn huidige omvang het eeuwig leven? En hoe creëer je dan huisvesting die ook op termijn passend blijft? Blossom Architecture over circulair aanbesteden, architectuur, inrichting, natuurlijke materialen en hergebruik van materialen
2008 - Bedrijven als sprinkhanenplaag - Real Estate MagazineJacques Van Dinteren
De ideeën rond duurzame bedrijventerreinen hebben in het verleden vrij sterk gestalte gekregen langs de lijn van de ecologie. De maatschappelijke en economische invalshoeken mogen echter niet worden vergeten. Juist de gebrekkige aandacht voor grondkosten en investeringen in gebouwen (als economisch aspect) heeft geleid tot een weinig duurzaam gebruik van bedrijventerreinen.
2008 - Bedrijven als sprinkhanenplaag - Real Estate MagazineJacques Van Dinteren
De ideeën rond duurzame bedrijventerreinen hebben in het verleden vrij sterk gestalte gekregen langs de lijn van de ecologie. De maatschappelijke en economische invalshoeken mogen echter niet worden vergeten. Juist de gebrekkige aandacht voor grondkosten en investeringen in gebouwen (als economisch aspect) heeft geleid tot een weinig duurzaam gebruik van bedrijventerreinen.
Duurzaamheidswaarde duurzaam vastgoedbeleid overstijgt het gebouw artikel HE...Willem Adriaanssen
Duurzaam vastgoedbeleid
overstijgt het gebouw
Het energiegebruik in de bebouwde omgeving is verantwoordelijk voor circa 35%
van de CO2-uitstoot in Nederland. Veel gemeenten en maatschappelijke organisaties
staan voor een belangrijke keuze: gaan ze voor een ‘beleid van duurzaam vastgoed’
of voor een ‘duurzaam vastgoedbeleid’?
2015 01 otar opinie duurzaamheid: Afremmen of gasgeven!Ton Kneepkens
Afremmen of gasgeven Duurzaamheid Zwart - Wit benaderd
Kritische oproep om in de infrawereld meer actief te werken met duurzaamheid. Niet alleen plannen maken en demovakken maar gaan voor echte implementatie en kansen.
Jaarplan onderzoek en innovatie Waternet 2018Alice Fermont
We onderzoeken, werken samen en gebruiken nieuwe technieken. Met als doel de CO2-uitstoot te verkleinen. Maar ook om slimmer te werken en de stad waterbestendig te maken. In het jaarplan 2018 staat wat we dit jaar doen aan onderzoek en innovatie.
Hoe digitaal zal een corporatie zijn in 2040? Nu denkt u wellicht, hoezo digitaal, een corporatie bezit vastgoed en haar doelstelling is de verhuur van sociale huurwoningen, wat is daar digitaal aan?
U heeft vast gehoord over digitale transformatie. Simpel gezegd gaan wij als maatschappij steeds meer gebruik maken van digitale mogelijkheden waardoor nieuwe mogelijkheden ontstaan. Deze zijn er zeer zeker ook voor corporaties!
Het adagium "meten is weten" is wellicht wel actueler dan ooit. Met behulp van sensoren valt van alles te meten. Sensoren die bovendien continue informatie kunnen delen, welke u vervolgens kunt combineren met andere data en kunt analyseren. Hierdoor kunt u onderbouwd keuzes maken over activiteiten.
Wij hebben een boekje samengesteld ter inspiratie.
De achterhoek duurzaam door Nando Klein Gunnewiek, Bilan en AchterhoeknieuwsNando Klein Gunnewiek
We zitten middenin een belangrijke verandering. We stappen van fossiele brandstoffen over op duurzame manieren om energie op te wekken en minder CO2 uit te stoten. Daar zijn we al volop mee bezig, maar er zijn nog veel hobbels te nemen op weg naar 2030, het moment dat dat de Achterhoek energieneutraal moet zijn.
Die weg naar een duurzame toekomst bewandelen we samen: de overheid, het onderwijs en de wetenschap, ondernemers en burgers moeten de handen ineen slaan. Belangrijk is dat we van elkaar weten wat er gebeurt. Vaak ervaar ik dat het voor veel mensen onbekend is, wat er allemaal mogelijk is op het gebied van duurzaamheid. Daarom heb ik samen met Achterhoek Nieuws het magazine ‘de Achterhoek duurzaam’ uit te geven.
In deze uitgave vertellen ondernemers, mensen uit het onderwijs en bestuurders hoe zij bijdragen aan een duurzame Achterhoek. Volgens mij is het mogelijk om in 2030 energieneutraal te worden. “Maar alleen als we duurzame concepten en technologieën ontwikkelen die de maatschappij een directe meerwaarde bieden en die aansluiten op de behoefte van eindgebruikers.
Door goed te luisteren naar de behoeftes en door daarop in te spelen kunnen we echt iets in beweging brengen. Ik ben ervan overtuigd dat we met goede samenwerking, bundeling van kennis en het verbinden van de juiste partijen de energietransitie sneller op gang kunnen brengen. Hopelijk geeft dit magazine een zet in de goede richting.”
duurzame groet Nando Klein Gunnewiek
Ism de collega's van Bouwen met Staal is het projectbezoek naar het circulaire en culinaire paviljoen The Green House Utrecht georganiseerd.
Hier de lezing van kwartiermaker Rogier Joosten van R Creators (consortium van Strukton, Facilicom en Ballast Nedam): circulair ontwikkelen.
Similar to Wie o wie helpt het land aan meer dak en gevelgroen (20)
De bouw van LENTmark1 - uitkijktoren in de Waalsprong - nadert zijn voltooiing. Het bouwwerk is het resultaat van een samenwerking tussen het bedrijfsleven, het onderwijs en het UWV in de regio
Nijmegen. LENTmark1 is eigendom van het NVOB Cultuurfonds. De toren is volledig demontabel. Er wordt geen gebruikgemaakt van kit of pur en bijna alle materialen zijn hergebruikt: balken voor de constructie en de trappen, schrootjes voor de gevel, plaatmateriaal voor het dakbeschot en klinkers voor het toekomstige terras. Het is daarmee een voorbeeld van het hergebruik van bouw‘afval’ en heeft een van de eerste groene daken in de Waalsprong. (bron: publicatie vakblad Dak en Gevel Groen december 2011)
Buiten word je beter! Iedereen weet instinctief dat natuur gezond is. Toch heeft de natuur nog geen vanzelfsprekende plek in de gezondheidszorg. In de praktijk ontdekken steeds meer zorginstellingen de baten van groen voor hun cliënten. Hoe pakken zij dit aan en wat zijn hun ervaringen? In deze publicatie beschrijven we zes inspirerende voorbeelden waarin de gezondheidszorg gebruik maakt van natuur. Aan het woord komen medewerkers van zorginstellingen en natuurorganisaties, en natuurlijk de cliënten zelf. Boeiende verhalen voor iedereen die zelf aan de slag wil met het onderwerp natuur & gezondheid.
Kennis voor Klimaat Oogst
Het onderzoeksprogramma Kennis voor Klimaat is eind 2014 geeindigd. Een dwarsdoorsnede van alle kennis en ervaringen die in de afgelopen zijn opgedaan, is in negen fraai vormgegeven boeken weergegeven. Acht boeken over onderzoek naar acht verschillende thema’s en één overkoepelend boek.
Forward to Basics by Willem Jan Snel - MecanooGeert Elemans
Forward to Basics: cycling and cargobikes can fundamentally change the face of a city and can contribute to making it a better place for people. #ICBF2015 International Cargo Bike Festival #Nijmegen
The Dutch and their bikes is the new photobook of Shirley Agudo about cycling in the Netherlands. In her new photo book US photographer and author Shirley Agudo gives us a glimpse of Holland's unique cycling culture.
Akkerranden in Groesbeek voor landbouw, natuur en landschap. Wethouder Theo Giesbers over bloemrijke akkerranden:"Je dient hiermee zoveel doelen: de flora en de fauna en tegelijkertijd het geluksgevoel van onze inwoners en toeristen."
Natuurlijk verder - Rijksnatuurvisie 2014Geert Elemans
Kern van de natuurvisie is een omslag in denken: van natuur beschermen tégen
de samenleving naar natuur versterken mét de samenleving. Door scheiding en
isolatie van natuur te vervangen door vervlechting en wederzijdse versterking wil
het kabinet een effectieve invulling geven aan de natuurdoelen die Nederland
internationaal heeft afgesproken. De visie bevat geen extra beleid of nieuwe
regelgeving. Spanningen die kunnen optreden tussen economische activiteiten en
natuurregelgeving worden benoemd en van mogelijke oplossingen voorzien.
Centrale stelling in de natuurvisie is: natuur en economie profiteren van elkaar.
Uiterwaarden Park Arnhem - artist impression 2014Geert Elemans
Invulling nieuwe Uiterwaarden Park Arnhem: 1. Stel de belevingswaarde van het uiterwaardenlandschap centraal 2. Voeg activiteiten en progamma van betekenis met icoonwaarde toe 3. Breng cultuurhistorie in beeld en maak deze toegankelijk.
Vasim haalbaarheidsonderzoek 2013 Gemeente Nijmegen / BOEIGeert Elemans
1.1 Achtergrond en vraagstelling
Het plan voor een nieuw waalfront en stadsbrug ten westen van de stad heeft de
gemeente Nijmegen doen besluiten om in 2002 het Vasim gebouw te verwerven. Op een
gedeelte van deze locatie verrijst de nieuwe stadsbrug. Daarnaast vormt dit gebied de
overgang van zware industrie naar het toekomstig woon-werkgebied van een nieuw
waalfront. Sinds de verwerving is de gemeente Nijmegen op zoek naar een permanente
invulling voor het Vasim gebouw. Doelstelling is om het complex te herbestemmen na
restauratie. Sinds 2002 is het pand tijdelijk verhuurd en vanaf 2010 tot heden in gebruik
gegeven aan Stichting Cultuurspinnerij De Vasim, die hier een broedplaats voor de
creatieve sector heeft gecreëerd.
In verband met de geplande aanleg van een nieuwe Waalbrug is in opdracht van de
gemeente Nijmegen door het Bureau voor Bouwhistorie en Architectuurgeschiedenis
(BBA) uit Utrecht een bouwhistorische verkenning uitgevoerd naar de voormalige N.V.
Kunstzijdespinnerij NYMA, Winselingseweg 12-16 en 41 te Nijmegen.
Dit heeft geresulteerd in een rapport met als doel inzicht te krijgen in het ontstaan
en historische ontwikkeling van deze fabriek. Voor dit doel bleek een korte inleidende
beschouwing van belang over het productieproces van de fabriek.
De verslaglegging in dit rapport berust op een analyse van het gebouw zelf. Daarnaast
is een beperkt literatuur- en archiefonderzoek uitgevoerd. Vanwege de aard van de
opdracht is het onderzoek ter plaatse beperkt gebleven tot visuele waarnemingen.
De fabriek noch de continuespinnerij heeft op dit moment een beschermde monumentale
status.
Het bouwhistorisch veldwerk is verricht door dr. ing. R. Stenvert en mw. drs. S.G.
van Ginkel-Meester. Het literatuur- en archiefonderzoek is uitgevoerd door R. Stenvert
die ook deze rapportage schreef.
Onze dank gaat uit naar de heren H. Zoutenbier en S. van Stekelenburg van CP Kelco
B.V., voorheen Noviant, die ons in het gebouw hebben rondgeleid en mw. drs. H.
Peterse van de afdeling Architectuur & Monumenten van de gemeente Nijmegen.
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011Geert Elemans
Revitalizing a once forgotten past? How the Arnhem Nijmegen City Region can use its industrial DNA to contribute to spatial, economic and tourist development.
This report is written as a Master Thesis for the Master specialization ‘Urban and Cultural Geography’ from the master Human Geography at the Radboud University Nijmegen, Faculty of Management. Furthermore this research is written on behalf of the Arnhem Nijmegen City Region and the Regional Tourist Board (RBT-KAN).
VASIM-factory in the city of Nijmegen: Planned to be a creative centre since 2006. The
former factory was considered to be as important industrial heritage that was destined to
give birth to creative entrepreneurship. According to the first reports, painters, constructors, dancers, thinkers, creators, entrepreneurs and skaters should be given the space to develop themselves. Issues as arts, graphical design, cultural institutions and festivals are mentioned destinations for this redevelopment. The VASIM-factory case shows that redevelopment can be successful in attracting creative industry, funded by an innovative funding system to support economic competitiveness.
Research Vasim Heritage - Boudewijn Wijnacker Radboud University Nijmegen 2011
Wie o wie helpt het land aan meer dak en gevelgroen
1. Wie o wie helpt het land aan meer
dak- en gevelgroen?
Dak- en gevelgroen zijn in Nederland nog geen gemeengoed. Wat moet de overheid doen, of ligt hier juist een taak voor anderen? Is het ten
tijde van de huidige crisis wel reëel om te verwachten dat de overheid dak- en gevelgroen gaat subsidiëren? Vakblad Dak&Gevel Groen deed
een ‘rondje’ onder direct betrokkenen.
Auteur: Ruud Jacobs
'We helpen door initiatiefnemers, leveranciers en ontwerpers samen te brengen'
‘Groene gevels en daken dragen in sterke mate bij aan de leefbaarheid van onze stad. Ze hebben een positief
effect op de gezondheid en het welzijn van onze stadsbewoners, dragen bij aan een prettig stadsklimaat en
helpen bij het verbeteren van de luchtkwaliteit. We zien dan ook graag dat Arnhem meer en meer groene
daken en gevels krijgt. Dat doen wij niet door subsidie te verlenen of door de aanleg verplicht te stellen. We
merken dat groene gevels en daken worden aangelegd zonder dat wij daar als gemeente financieel iets aan
bijdragen. Het gebeurt omdat de initiatiefnemers er zélf een meerwaarde in zien: het binnenklimaat verbetert
erdoor, het gebouw is beter verhuurbaar of het is gewoon mooi om naar te kijken. Dan moet je als gemeente
niet gaan duwen. Wij richten ons dus op het geven van goede informatie over de soorten dak- en gevelgroen,
de meerwaarde ervan en de kosten. En we helpen door initiatiefnemers, leveranciers en ontwerpers samen te
brengen, waarmee we ook de economie een handje helpen. En natuurlijk door vergunningstrajecten te versoe-
pelen, zodat het groen ook nog eens snel gerealiseerd kan worden.’
Margreet van Gastel wethouder gemeente Arnhem
‘De rol van de overheid is visie uitdragen en leiderschap tonen'
‘De rol van de overheid is visie uitdragen en leiderschap tonen door actieve voorlichting over de meerwaarde
van groen. Onderzoeken tonen aan: groen heeft meerwaarde. Juist in deze tijd is het belangrijk om aandacht
te vragen voor het belang van groen in steden. Tegen fijnstof, voor koelte-eilanden en het vergroten van wel-
zijn. Het is hun taak om op landelijk, provinciaal en gemeentelijk niveau te inspireren en de meerwaarde van
dak- en gevelgroen op de agenda te zetten. Een direct voorbeeld hiervan is de recente bijeenkomst die Copijn
had bij de gemeente Antwerpen. Zij faciliteerden een ontbijtsessie ‘groene gevels’ met o.a. architecten, pro-
jectontwikkelaars en wethouders. Aan onze branche zelf de taak om het vervolgens in te koppen!’
Arnoud de Romph bedrijfsleider Copijn Groenaanleg en beheer
35
2. Rondvraag
'Overheid dient zich zo veel mogelijk verre te houden van het opleggen van ‘zure’ regels'
‘De overheid zal het vergroenen van daken in het bijzonder, dan wel het ‘vergroenen’ van gebouwen in z'n
algemeenheid voor een belangrijk deel moeten kunnen opnemen in bouwvergunningen en bestemmingsplan-
nen, althans daar waar het de nieuwe utiliteitsbouw betreft. Hierbij dient de overheid echter wel realistische
doelstellingen na te streven, teneinde te voorkomen dat dergelijke additionele bouwvoorschriften de prijzen
opdrijven en daarmee de (internationale) concurrentiepositie van de sector verder uithollen. Dat realisme zit
hem daarbij met name ook in de feitelijke/empirische/kwantitatieve onderbouwing van de milieueffecten die
een groen dak of groene gevel genereren. Al te vaak zien we namelijk dat overheden, vooral op lokaal niveau,
subsidies verstrekken voor groene projecten zonder dat is vast komen te staan of de verleende subsidie wel
doelmatig is. Daar waar het bestaande (utiliteits)bouw betreft, zal de sector zelf overigens met initiatieven
moeten komen. Inmiddels is het maatschappelijk belang van verantwoord bouwen/verbouwen etc. al behoor-
lijk doorgedrongen tot de sector, dus het top-down opleggen van nog meer, c.q. aangescherpte regels (lees:
verplichtingen) schiet zijn doel voorbij. De overheid dient dus als maatschappelijke partner op te treden en zich
zo veel mogelijk verre te houden van het opleggen van ‘zure’ regels wat sustainability betreft.’
Ronald L.M. Bouwens managing director/CEO West-Star Management BV
'Sinds juli 2008 heeft de gemeente Rotterdam een subsidieregeling voor groene daken'
‘Rotterdam probeert het aanleggen van groene daken op meerdere manieren te bevorderen. Met een
subsidieregeling bijvoorbeeld, zodat het financieel extra aantrekkelijk wordt een groen dak aan te leggen. Het
gemeentelijk vastgoed wordt daar waar mogelijk voorzien van een groen dak. Ook op het vastgoed van
derden, zoals woningcorporaties en bedrijven, wordt het aanleggen van groene daken gestimuleerd. Dit
heeft ertoe geleid dat er groene daken zijn aangelegd op het Gemeentearchief, de Centrale Bibliotheek, het
hoofdkantoor van Unilever Nederland, het Maasstad Ziekenhuis, de werven van Delfshaven en IJsselmonde/
Feijenoord, het Sophia Kinderziekenhuis en Villa Zebra. In totaal is er nu ruim 100.000 m2 groen dak in
Rotterdam. Voor eind 2014 is een ambitie van 160.000 m2 geformuleerd. Sinds juli 2008 heeft de gemeente
Rotterdam een subsidieregeling voor groene daken. Deze regeling valt onder de verantwoordelijkheid van het
Rotterdamse klimaatadaptatieprogramma Rotterdam Climate Proof. Wie een groen dak aanlegt, vraagt bij
de gemeente Rotterdam tot € 30,-/m2 subsidie aan: €25,- wordt ter beschikking gesteld door de gemeente
Rotterdam en €5,- door de waterschappen.’
Alexandra van Huffelen wethouder gemeente Rotterdam
'Het is een groeiproces en we zijn op de goede weg’
‘Oproep tot Green Deal duurzaam bouwen tijdens opening biobased materials-paviljoen in ICdubo. Het
Rotterdam Climate Initiative. Diverse subsidies voor groene daken en soms ook gevels in de afgelopen drie jaar.
We kunnen dus niet stellen dat de overheid niets doet om groene daken en gevels te stimuleren. Wat kunnen
we samen met bijvoorbeeld de overheid nog meer doen zodat groene daken en gevels vanzelfsprekend wor-
den?
1. In de opleidingen van architecten en bouwkundigen meer aandacht besteden aan groene daken en gevels;
2. Leren van de projecten die we al uitgevoerd hebben en deze kennis delen in de markt en met onderzoeks-
en onderwijsinstellingen;
3. Doorgaan met het realiseren van goede en mooie projecten. We realiseren steeds meer groene daken en
gevels. Het is een groeiproces en we zijn op de goede weg.’
Ir. Tamara Derksen directeur Stichting Roof Update
36
3. 'We moeten naar het principe de vervuiler betaalt’
‘Zoals ik al enkele jaren verkondig tegen een ieder die het wil horen, moeten we naar het principe ‘de vervuiler
betaalt’. Dit betekent dat er geen subsidies nodig zijn, maar dat de stimulering moet bestaan uit lastenverlich-
ting voor gebouweigenaren. Hierbij valt voornamelijk te denken aan het systeem dat in enkele Duitse steden
al jaren met succes wordt toegepast: het korten op de rioolbelasting als er een groendak wordt aangebracht.
Dit is veel meer dan een eenmalige aanmoedigingssubsidie, omdat het jaarlijks terugkomt. Dat kan alleen als
de waterschappen en de gemeentes samenwerken.’
Peter Koop accountmanager Nederland ZinCo Benelux
'De rol van subsidies is gering gebleken; deze waren te beperkt, te omslachtig'
‘Veel van onze opdrachten zijn overheidgerelateerd. Vooral onderwijs, zorg en gemeentelijke projecten worden
steeds meer voorzien van dak- en gevelgroen. Hier geeft de overheid het goede voorbeeld, wat zorgt voor
een toenemende acceptatie van groene gebouwen. Als we terugkijken in het verleden, is de rol van subsidies
gering gebleken; deze waren te beperkt, te omslachtig of werden telkens gewijzigd door regeringswisselin-
gen. En ook voor de toekomst zie ik daar geen heil in. Wel kan de overheid structureel groen op gebouwen
bevorderen door bouwverordeningen aan te passen. Een compensatieregeling bij nieuwbouw voor het terug
aanbrengen van groen en water op het gebouw, zoals in Duitsland en België, zal écht het verschil kunnen
maken. Belangrijke thema’s voor de toekomst zijn volgens mij het toepassen van biodivers groen op daken en
gevels en dit te verbinden met het maaiveld, waardoor er een aangename leefomgeving voor mens en dier
wordt gecreëerd.’
Ruud Kempen commercieel manager Van Helvoirt Groenprojecten
'Een push-pull-model waarmee je meer mensen motiveert'
‘Volgens mij is het wel noodzakelijk dat de overheid duidelijk maakt welke benadering voor de toekomst
wordt beoogd. Subsidies of aftrekmogelijkheden (pull) en verplichtingen in het kader van het bouwbesluit/de
omgevingsvergunning (push) vormen een push-pull-model waarmee je meer mensen motiveert om aan groene
daken en gevels te doen dan alleen de idealisten en ‘alternatievelingen’. Het zal zeker ook helpen de regels te
stroomlijnen en op elkaar af te stemmen, zodat je niet per gemeente met verschillende eisen te maken krijgt.
Daarnaast kan de sector er met een aantal best-practice-voorbeelden voor zorgen dat de ‘groene leefstijl’ nog
meer publiciteit krijgt.’
Astrid Hölzer landschapsarchitect
37