De Werelddag van de Stedenbouw gaat in op de kosten en baten van urban sprawl en verkent pistes voor een duurzame transformatie. Hoe gaan we om met verspreide bebouwing, linten, woonparken of verkavelingen? Waar ontwikkelen, renoveren, transformeren en verdichten we? Is sloop in sommige gevallen een optie? Welke ruimtelijke, sociale en financiële aspecten zijn aan de orde? Tijdens de Werelddag worden in primeur de resultaten van een VITO-onderzoek in opdracht van het Departement Omgeving over de graad van verspreide bebouwing in Vlaanderen en de daaraan verbonden maatschappelijke kosten en baten voorgesteld. Die inzichten zien we vervolgens als vertrekpunt om samen met enkele sprekers en deelnemers op zoek te gaan naar antwoorden om urban sprawl in Vlaanderen te keren.

1. Aanschouwt eer ge bouwt
Hans Leinfelder
Werelddag Stedenbouw
Deinze - 29 november 2018

2. • Strategische Visie Beleidsplan Ruimte Vlaanderen –
Terugdringen van bijkomend ruimtebeslag
o Dagelijkse groei van ruimtebeslag in 2040: 0 ha
o Door hoger ruimtelijk rendement in huidig ruimtebeslag
• Intensivering/verdichting van ruimtegebruik
• Verweving
• Hergebruik
• Tijdelijk ruimtegebruik
Oppervlakte onder lijn
= nog in te nemen open
ruimte voor 2040
Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 2

3. • Meest waarschijnlijke trend
Oppervlakte onder gebogen lijn
= nog meer in te nemen open
voor 2040
Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 3

4. • Groei EN ontgroei
o Stap 1 = afbraak van constructies en verhardingen in open ruimte
o Stap 2 = nieuwe ontwikkelingen op betere locaties
o Oppervlakte 1 = Oppervlakte 2
Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 4

5. Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 5

6. Sensibilisering – Creatie van maatschappelijk
draagvlak voor sloop
• Fysieke ruimte
• Mentale ruimte
• Focus
o Leegstaande of ondergebruikte constructies en verhardingen
o in (omsloten) open ruimte, lintbebouwing
• Gezamenlijk academisch leertraject voor studenten, docenten en
onderzoekers
• Maatschappelijk leertraject via lezingen en tentoonstelling (DeSingel, april
2019)
Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 6

7. Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 7
Creëer schaarste aan bouwmogelijkheden
• Overaanbod aan bouwmogelijkheden op gewestplan
• Generieke verdichting van oude verkavelingen
• Geen bouwhoogtebeperking in ‘woongebied’
Resulteert in beperkte mogelijkheden tot verevening tussen plekken
-> Beperking bouwhoogte tot 3 verdiepingen?
-> Buiten werking stellen van gewestplannen?
?

8. Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 8
Bestraffen of afraden van gebouwen in open ruimte
• Genereuze regeling rond
toelaatbare functiewijzigingen
-> Verplichting tot effectief gebruik van constructies in open ruimte, zoniet
dwangsom ?
• Invoering zonevreemde basisrechten gebeurde zonder planbaten
-> Afschaffing (na 20 jaar) van basisrechten zonder planschade + behoud
agrarische bestemming?

9. Hans Leinfelder - Werelddag Stedenbouw - 29 november 2018 9
Valabele alternatieven
• Verappartementisering
• Vlaamse ‘kneuterigheid’ in grootsteden
-> Kwalitatieve hoogbouw (≥ 5 lagen) in steden met (semi-)publiek groen