1. Usuluddin 2 : Pengantar Ulum Hadis
Pengenalan Ringkas Tokoh-tokoh Hadis : Zaman Sahabat (Abu Hurairah)
a) Latar Belakang
Beliau ialah ‘Abd al-Rahman bin Sakhr al-Dawsi al-Tamimi. Nama beliau sebelum Islam
ialah ‘Abd al-Syams bin Sakhr, dan kemudiannya namanya ditukar kepada ‘Abd al-
Rahman oleh Nabi Muhammad. Gelaran yang diberi ialah Abu Hurairah. Beliau berasal
daripada kabilah al-Dawsi, Yaman.
Beliau datang ke Madinah dan memeluk Islam serta sempat bersama Rasulullah
menyertai perang Khaybar terhadap penduduk Yahudi di Madinah dalam bulan
Muharram tahun 7H. Beliau merupakan Sahabat yang paling banyak meriwayatkan
hadis dan merupakan seorang hafiz. Antara sumber perolehan riwayat beliau
kebanyakannya datang daripada Rasulullah, Abu Bakar, ‘Umar al-Fadl bin al-‘Abbas,
Ubay bin Ka’ab, Usamah bin Zayd, ‘A’isyah, Nadrah bin Abu Nadrah al-Ghifari, Ibn
‘Umar, Ibn ‘Abbas, Jabir, Anas dan Wa’ilah bin al-Asqa’, Ka’ab al-Ahbar dan lain-lain.
Abu Hurairah asalnya bukanlah seorang yang memiliki daya ingatan yang kuat
serta pelupa. Justeru itu, beliau datang menemui Rasulullah dan mengadu tentang hal
tersebut. Beliau meminta Nabi mendoakan agar beliau mudah menerima pelajaran
daripada Baginda dan mengingatinya serta tidak mudah lupa.
Berkat doa Nabi s.a.w., Abu Hurairah dapat mengingati sesuatu dengan baik dan
tidak lupa, akhirnya beliau digelar “Bendaharawan Hadis”. Hal tersebut kerana beliau
merupakan orang yang paling banyak mengingati dan meriwayat hadis Nabi s.a.w.
Beliau meninggal dunia pada tahun 59H.
b) Jasa Abu Hurairah
Abu Hurairah merupakan seorang Sahabat yang banyak berjasa khasnya berkaitan
pengumpulan dan periwayatan hadis. Dikatakan Abu Hurairah sempat bergaul bersama
Nabi selama 4 tahun dan ada sumber lain mengatakan 3 tahun.

2. Disebabkan perkara tersebut, Abu Hurairah merupakan salah seorang Sahabat
yang terkenal dengan banyak mengumpul dan meriwayatkan hadis. Menurut pendapat
Ibn al-Jawzi, Abu Hurairah meriwayatkan sebanyak 5374 hadis.
Untuk itu, boleh dikatakan setiap hadis yang diriwayatkan oleh Sahabat lain, Abu
Hurairah juga turut meriwayatkannya. Abu Hurairah juga menjadi tempat bertanya
tentang hadis. Hadis yang diriwayatkan menjadi pegangan kukuh dalam hukum.
Menurut pendapat Imam al-Bukhari, tidak kurang daripada 800 orang Tabi’in
telah datang mengambil hadis daripada Abu Hurairah. Riwayat beliau banyak
dimanfaatkan oleh sebahagian besar Sahabat dan Tabi’in. Antara mereka ialah:
al-Muharrar (anaknya), Ibn ‘Umar, Ibn ‘Abbas, Jabir, Anas, Wa’ilah, Marwn bin al-
Hakam, ‘Abd Allah bin Tha’labah, Sa’id bin al-Musayyab dan ramai lagi. Riwayat beliau
telah diambil oleh para Sahabat dan Tabi’in untuk dimasukkan ke dalam kitab-kitab
hadis mereka, antaranya oleh:
i. Imam al-Bukhari (93 buah)
ii. Imam Muslim (189 buah)
iii. Ahmad bin Hanbal (3848 buah)
iv. Baqiy bin Makhlad (5374 buah)
Antara murid yang mengambil dan mengabdikan Hadis daripada Abu Hurairah ialah
Hammam bin Munabbih yang terkenal dengan gelaran Abu ‘Uqbah. Abu Hurairah telah
mengumpulkan sebanyak 140 hadis untuk Hammam. Selepas itu, hadis-hadis tersebut
dijadikan koleksi yang dikenali sebagai Sahifah Hammam bin Munabbih.
Lantaran banyak meriwayatkan hadis, ulama telah menyenaraikan kelompok sanad
beliau yang paling sahih sebagai panduan, antaranya:
i. Riwayat Hammam bin Zaid, daripada Ayyub, daripada Muhammad bin Sirin.

3. ii. Riwayat Yahya bin Abu Kathir, daripada Abu Salamah.
iii. Riwayat Malik, daripada Abu al-Zannad, daripada al-A’raj.
iv. Riwayat Mu’ammar, daripada Hammam bin Munabbih.
Manakala kelompok sanad yang paling da’if disandarkan kepada beliau ialah riwayat
al-Sariy bin Sulayman, daripada Daud bin Yazid daripada ayahnya daripada Yazid.
c) Faktor Abu Hurairah Meriwayat Banyak Hadis
Jumhur ulama bersepakat mengatakan bahawa beliau merupakan perawi yang paling
banyak meriwayatkan hadis kerana:
i. Beliau sering dan tekun menghadiri majlis-majlis ilmu Rasulullah. Hal yang
demikian diakui sendiri oleh Imam al-Bukhari dan Muslim. Sebagai buktinya,
mereka telah meriwayatkan hadis daripada Abu Hurairah sendiri yang
mengatakan bahawa beliau orang yang paling banyak masa yang digunakan
untuk menghadiri majlis ilmu Rasulullah.
ii. Merujuk kepada biografinya, beliau sempat bersama-sama dengan Sahabat-
Sahabat besar dalam tempoh yang lama. Hal yang demikian memberi peluang
kepadanya meriwayatkan hadis yang tidak sempat diperoleh daripada
Rasulullah. Menurut pendapat ahli sejarah, beliau meninggal dunia pada tahun
57 H, dalam usia 78 tahun, di Madinah.
iii. Beliau sempat hidup selama 47 tahun selepas kewafatan Rasulullah. Justeru,
beliau banyak menyebarkan hadis kepada Tabi’in.
iv. Lantaran tidak memegang sebarang jawatan penting dalam pentadbiran, beliau
tidak mempunyai musuh yang ramai dan tidak terlibat dalam mana-mana
pergaduhan atau politik. Hal yang demikian membolehkan beliau menumpukan
kepada pengumpulan hadis dan penyampaiannya kepada umat Islam di seluruh
pelosok dunia.

4. v. Berkat doa Baginda terhadap beliau, beliau diberikan ilmu pengetahuan yang
banyak serta mudah menghafal dan tidak lupa. Abu Hurairah pandai menulis,
membaca, mengetahui bahasa Parsi dan juga memahami Kitab Injil.
d) Kritikan Terhadap Abu Hurairah
Namun begitu, beliau tidak terkecuali dieksploitasi oleh pihak-pihak tertentu yang cuba
mempertikaikan kedudukan istimewa beliau. Antara kritikan yang dilontarkan terhadap
beliau ialah:
i. Sengaja mencipta hadis-hadis palsu yang disandarkan kepada Rasulullah.
ii. Seorang mudallas kerana meriwayat cerita Israiliyyat daripada Ahli Kitab.
iii. Berguru dengan golongan Ahli Kitab, seperti: Ka’ab al-Ahbar dan Wahab bin
Munabbih.
iv. Diragui kejujurannya dalam meriwayatkan hadis.
Persoalan yang timbul itu tidak berasas dan wajar diketepikan berdasarkan hujah
berikut, antaranya:
i. Beliau adalah salah seorang periwayat hadis bertaraf Mutawatir, iaitu:
( ). Adalah sesuatu yang tidak
diterima akal jika beliau melakukan pendustaan dan mencipta hadis palsu yang
jelas bertentangan dengan hadis di atas.
Abu Hurairah lebih berhati-hati dalam meriwayatkan hadis dengan
tarafnya sebagai penghafaz hadis yang paling banyak dan diakui oleh para
Sahabat.
ii. Hadis-hadis riwayat beliau diterima dan diriwayatkan oleh sebilangan besar
Sahabat sebagaimana yang disenaraikan sebelum ini.
iii. Hadis-hadis yang diriwayatkan Abu Hurairah juga diriwayatkan oleh sebahagian
Sahabat yang lain. Ini menunjukkan beliau tidak janggal atau syaz, tanpa
menyalahi perawi thiqah yang lain.
iv. Hadis-hadis riwayat beliau juga diriwayatkan oleh Tabi’in besar dan mendapat
tempat dalam kalangan rawi thiqah yang lain. Hadis-hadis riwayat beliau begitu
meluas sehingga ke hari ini dan diakui oleh sebahagian besar ulama, antaranya:
• al-Syafi’I mengatakan bahawa beliau adalah Sahabat yang paling banyak
hafalannya terhadap hadis Rasulullah yang sezaman dengannya.

5. • Imam al-Bukhari mengatakan bahawa hadis-hadis riwayat beliau telah
diriwayatkan oleh 800 Ahli Ilmu.
• Ka’ab al-Ahbar mengakui bahawa Abu Hurairah adalah orang yang paling
tahu kandungan Kitab Taurat.
v. Walaupun Abu Hurairah pernah mendapatkan cerita daripada Ahli Kitab muslim,
namun sebagaimana Sahabat yang lain, beliau mempunyai kaedah dan garis
panduan dalam menerima cerita Israiliyyat. Antaranya ialah meriwayatkan cerita
dalam skop yang dibenarkan oleh Rasulullah. Riwayat beliau berkisar kisah umat
terdahulu yang diambil daripada Ahli Kitab muslim dan kejadian kiamat.
vi. Sahabat besar seperti Abu Hurairah merupakan kalangan mereka yang mahir
tentang selok belok agama. Jika beliau seorang yang mudah ditipu dan diragui
kethiqahannya, sudah tentu semasa hayatnya lagi majlis ilmu beliau dipulau.
Hakikatnya, majlis ilmu beliau dihadiri oleh sebahagian besar Sahabat dan Tabi’in. Beliau
juga diminta untuk menjadi gabenor di wilayah Bahrain semasa Khalifah ‘Umar dan
mengeluarkan fatwa kepada Sahabat dan Tabi’in yang bertanya kepadanya.
Melalui hujah-hujah di atas, riwayat Abu Hurairah adalah diiktiraf oleh para
Sahabat dan Tabi’in. Lantaran itu, adalah tidak wajar untuk kita mempersoalkan riwayat
beliau sehingga menyebabkan kehilangan sebahagian kandungan besar Islam.
Walaupun terdapat segelintir riwayat beliau berunsur Israiliyyat, namun ia masih dalam
keadaan maqbul dan tidah bersalahan dengan nas.
Oleh : Muhammad Fauzi bin Yusof

6. • Imam al-Bukhari mengatakan bahawa hadis-hadis riwayat beliau telah
diriwayatkan oleh 800 Ahli Ilmu.
• Ka’ab al-Ahbar mengakui bahawa Abu Hurairah adalah orang yang paling
tahu kandungan Kitab Taurat.
v. Walaupun Abu Hurairah pernah mendapatkan cerita daripada Ahli Kitab muslim,
namun sebagaimana Sahabat yang lain, beliau mempunyai kaedah dan garis
panduan dalam menerima cerita Israiliyyat. Antaranya ialah meriwayatkan cerita
dalam skop yang dibenarkan oleh Rasulullah. Riwayat beliau berkisar kisah umat
terdahulu yang diambil daripada Ahli Kitab muslim dan kejadian kiamat.
vi. Sahabat besar seperti Abu Hurairah merupakan kalangan mereka yang mahir
tentang selok belok agama. Jika beliau seorang yang mudah ditipu dan diragui
kethiqahannya, sudah tentu semasa hayatnya lagi majlis ilmu beliau dipulau.
Hakikatnya, majlis ilmu beliau dihadiri oleh sebahagian besar Sahabat dan Tabi’in. Beliau
juga diminta untuk menjadi gabenor di wilayah Bahrain semasa Khalifah ‘Umar dan
mengeluarkan fatwa kepada Sahabat dan Tabi’in yang bertanya kepadanya.
Melalui hujah-hujah di atas, riwayat Abu Hurairah adalah diiktiraf oleh para
Sahabat dan Tabi’in. Lantaran itu, adalah tidak wajar untuk kita mempersoalkan riwayat
beliau sehingga menyebabkan kehilangan sebahagian kandungan besar Islam.
Walaupun terdapat segelintir riwayat beliau berunsur Israiliyyat, namun ia masih dalam
keadaan maqbul dan tidah bersalahan dengan nas.
Oleh : Muhammad Fauzi bin Yusof