1. Përcaktimi dhe Shpërndja e REZULTATIT FINANCIAR
Cdo subjekt ekonomik, qëllimin e vetëm e ka profitin(fitimin), i cili arihet vetëm atëherë kur paraqitet gjendja e realtë e të hyrave dhe të dalurave. Të hyrat dhe të dalurat paraqesin punën e suksesshme ose jo të sukseshme të ndërmarjeve. Suksesi ose mos suksesi paraqet rezultatin financiar të ndërmarrjes. Dhe për të konstatuar rezultatin financiar të ndërmarrjes, së pari do të shohim dy komponentët kryesorë të sajë: të hyrat dhe të dalurat.
1.1 Evidcencimi i të hyrave në përcaktimin e rezultatit financiar
Të hyrat e rregullta dhe të hyrat e jashtëzakonshme(crregullta), paraqesin një element konstituiv të bilancit të suksesit. Duke pasur parasysh skemën e bilancore dhe anën e të hyrave në bilancin e suksesit mund të përmendim se në grupin e të hyrave të rregullta bëjnë pjesë:
a) Të hyrat nga shitja e shërbimeve dhe prodhimeve të gatshme të realizuara
b) Të hyrat nga shitja e mallrave tregtare nëpërmjet depos
c) Të hyrat nga shitja e mallrave tregtare nëpërmjet shitoreve përkatëse
d) Të hyrat nga materialet dhe mbeturinat e shitura
Të hyrat e rregullta, mund të definohet si shprehje financiare e të gjithave të hyrave të mjeteve nga puna e rregullt e ndërmarrjes në emër të prodhimeve të gatshme dhe shërbimeve të realizuara, të mallrave tregtar të realizuar në depot, të mallrave tregtar të realizuar përmes shitorëve përkatëse, si dhe vlerat nga materialet dhe mbeturinat e realizuara. Në këtë menyrë mund të konstatojmë se të hyrat e rregullta janë rezultat i punës së rëndomtë(rregullt) të ndërmarrjes.
Të hyrat e jashtëzakonshme për dallim nga të hyrat e rregullta të ndërmarrjes paraqesin të hy hyra si rezultat i afarizmit të vetë ndërmarjes me kuptimin e tepricave të mjeteve materiale me të cilat disponon ndërmarja për shkak të llogarive jo adekuate në periudhën llogaritëse vijuese dhe atë të kaluarat krahasuar me regjistrimin. Këtu bëhet fjalë për lloje të ndryshme të të hyrave të jashtëzakonshme si p.sh: të hyrat nga vitet e kaluara të mbetura, të hyrat nga kontestet e ndryshme, avanseve dhe mbetjeve tjera etj.
1.2 Evidcencimi i të dalurave në përcaktimin e rezultatit financiar
Të dalurat e rregullta dhe ato të jashtëzakonshme, paraqesin elemente konsttituive në anën e të dalurave nga bilanci i suksesit. Të dalurat e rregullta paraqesin të dalurat të cilan janë si rezultat i punës së rregullt të ndërmarrjes dhe i përkasin një periudhe të caktuar llogaritëse. Në këtë kontest, përkujtojmë se në grupin e të dalurave të rregullta bëjnë pjesë:
a) Cmimi i kostos së prodhimeve të gatshme dhe shërbimeve të realizuara
b) Vlera furnizuese e mallrave të shitura tregtare nëpërmjet depos
c) Vlera furnizuese e mallrave të shitura tregtare nëpërmjet shitoreve
d) Vlera
1. Kompania “X” në fund të vitit 2009, kishte këto saldo: Pajisje 10,000 euro, Llogaritë e
arkëtueshme 1,000 euro, Llogaritë e pagueshme 2,000, Kapitali 12,000 euro, Te hyrat nga
shitja 6.000, Tërheqjet e pronarit 2,000 euro dhe Keshi 7,000 euro.
Kapitulli 7 – Vleresimi i KMSH-se dhe inventari i mallit me metodat e kostos
Metodat e kostos mund te zgjedhen ne dy sisteme: Sistemi periodik dhe kontinuel
Metodat e kostos se invetarit te mallit (stoqeve) jane: FIFO, LIFO dhe KOSME.
Shembull i detyres me metoden FIFO sistemi kontinuel:
a) Me 01.01.2010, kompania nënshkroi kontratë me kompanine “Y”per blerjen dhe
shitjet e mallit me shumice. Duke filluar nga data e marreveshjes kishte këto
blerje dhe shitje:
Data Emërtimi Njësi Kosto/Njës Kosto totale
i
1.01.10 Inventari ne fillim 100 2 200
1.07.10 Blerje 100 2 200
1.08.10 Blerje 200 3 600
1.09.10 Shitje 150 5 750
1.10.10 Blerje 50 4 200
1.11.10 Shitje 50 5 250
Gjeni te hyrat nga shitja, vlerën e KMSH-së dhe inventarit të mallit në fund të
këtyre muajëve me metodën FIFO.
Kapitulli 8 – Pasuria afatgjate dhe metodat e zhvleresimit
Detyra me pasurite afatgjate: Toka, permiresimet ne toke, Blerja grup e pasurive,
ndertesat, makinerite dhe pajisjet, shpenzimet kapitale dhe operative, resurset natyrore,
pasurite e paprekshme (licenca, patenta, shenja tregtare, e drejta e autorit, franzhiza),
Goodwilli.
Metodat e zhvleresimi te pasurive afatgjate jane: Lineare, funksionale, saldos zvogëluese
dhe shumes se numrave te jetegjatesise.
Detyra tjera ne kuader te kapitullit 8: Largimi i pasurise nga perdorimi, shlyerja e plote e
pasurise ne perdorim, shitja e pasurise se perdorur, zevendesimi i pasurise se perdorur me
pasuri te re.
2. Shembull i pasurise me makineri, zhvleresimi me metoden lineare dhe shitja e
pasurise.
b) Kompania X, me 30.10. 2010, bleu një makineri në vlerë prej 6.000 euro, vlera e
mbetur pas 5 viteve eshte 1,000 euro. Gjeni dhe rregjistroni shpenzimet e
zhvlerësimit me metoden lineare per vitin 2010. Kompania në fund të vitit 2010, e
shiti pajisjen për 5.000 euro në kesh.
Kapitulli 9 – Te arketueshmet
Kemi tri lloje te arketueshmeve: Llogarite e arketueshme, Deftesat e arektueshme, Te
arketueshmet tjera. Ne momentin kur te arketushmet nuk i kthejne parate e mallit te blere
krijojne shpenzime te pambledhshme apo shpenzime te borxhit te keq.
Metodat e shpenzimeve te borxhit keq jane: Metoda e uljeve dhe metoda e shlyerjes
direkte.
Te metoda e uljeve kemi detyra me: Vleresimin e llogarise dyshimt, Shlyerjen e llogarise
dyshimt dhe Rivendosja e llogarive dyshimta te shlyera me pare.
Kemi dy qasje te metoda e uljes per llogaritjen e borxhit keq: Perqindja ne shitjet neto
dhe perqindja ne llogarite e arketueshme.
Shembull i metodes uljeve me vleresimin e llogarise dyshimt dhe qasjen e perqindjes
e shitjeve neto.
c) Kompania X vlerësoi se 1% e shitjeve të vitit janë borxh i keq. Gjeni dhe
rregjistroni shpenzimet e borxhit keq.
Kapitulli 12 – Kontabiliteti i qirase (lizingut) kapitale
Kemi dy lloje te qirase apo lizingut: Operative dhe Kapitale.
Shembull i qirase kapitale
d) Korporata A me 1.1.2010 ka firmosur nje kontrate te qirase me korporaten B
per makineri te reja me afat pej 5 vitesh. Sipas kesaj kontrate korporata A eshte
e obliguar te paguaj qira vjetore prej 8 000 euro ne cdo 31 dhjetor te vitit. Ne
shumen e qirase vjetore involvohet edhe kamata e nenkuptuar prej 10 % te cilen
e pretendon ta perfitoj qiradhenesi. Afati i kontrates se qirase perfaqeson 80% te
jetes ekonomike te makinerive, ndersa vlera riziduale e makinerive te marra me
3. qira ne fund te amturimit eshte 0. Vlera e tanishme e anuitetit 8.000 x 3,993
(5perioda,8%)=31.944. ose
d) Kompania me 01.12.2010, zyren që e posedonte e dha me qira për 500 euro në
muaj. Rregjistroni të hyrat nga qiraja për muajin e 12.
Kapitulli 13 – Detyrimet afatshkurtera
Detyrimet afatshkurtera jane: Llogarite e pagueshme, deftesat e pagueshme (qe mund te
jene me kamate te perfshire nominale dhe me kamate te ndare nominale), Detyrime
akruale (kamata e pagueshme, pagat e pagueshme dhe tatimi ne paga qe e paguan firma,
tatimi i shtyre)
Shembull i detyrimeve akruale afatshkurter me pagat e pagueshme:
e) Firma X ka punesuar nje punetor me page bruto 500 euro. Llogaritni detyrimet e
punetorit ndaj ATK-se dhe Trustit me rregulloren e shtetit tone dhe njekohesisht
tregoni detyrimin e firmes ndaj ketij punetori.
Kerkohet qe pervec shembujve t’i ushtroni edhe detyrat tjera qe jane cekur ne kllapa.
Pasi qe zgjedhen dhe barten ne konto duhet t’i:
- mbyllni kontot,
- te perpiloni bilancin vertetues,
- t’i perpiloni pasqyrat financiare ( pasqyren e te ardhurave, pasq.ndryshimit ne ekuit,
bilancin e gjendjes dhe pasyqren e rrjedhes se parase - metoda direkte)