Usabilityweb magazine nr 2

Magazine
Nummer 2, 2006 ISSN: 1871-6393

2 De webmanager … spin in het web
Henk Hulsteijn

6 Van aardappel tot whiplash
Judith Maatman

9 Gebruiksvriendelijkheid van telecomwebsites
Tobi Fondse

12 Gestaltpsychologie en webdesign
Stefan Wobben

18 Zoekmachinewaanzin
Raymond Klompsma

Usabilityweb Magazine is een uitgave van Concept7.
Het magazine verschijnt gemiddeld vier maal per jaar
en wordt gratis toegezonden. Als u Usabilityweb Ma‑
gazine wilt ontvangen, kunt u contact opnemen met:

Stefan Wobben
Koldingweg 8
9700 GA Groningen
Telefoon: (050) 360 02 33
E-mail: stefan@concept7.nl

Voor het laatste nieuws over gebruikersvriendelijkheid
zie: http://www.usabilityweb.nl

De webmanager …
spin in het web
Organisaties zijn vaak nog onbekend met het begrip webmanagement.
Dit artikel geeft inzicht in het vak van webmanager en laat ook zien
dat een webmanager voor een organisatie voordeel kan halen uit de
optimalisering van hun website. En optimalisering betekent: een goede
integratie en constante zorg voor de kwaliteit van communicatie.

taak, en dat maakt het vak ook zo leuk, om
Webmanagement
van elk van deze autonome werkgebieden
Wat is nu eigenlijk webmanagement? Offici- meer dan voldoende te weten om de sa-
ele bronnen zoals de Grote van Dale geven menhang en vooral de samenwerking tus-
geen uitsluitsel. Een prima omschrijving sen deze gebieden te bevorderen (de spin
volgens Renate Verloop (webmanager) is: in het web).
“een betrekkelijk nieuw vak dat zich ont-
wikkelt op het snijvlak van communicatie,
De webladder
informatiebeleid, automatisering en be-
drijfsvoering”. Vandaag de dag vind je nauwelijks nog een
organisatie, klein of groot, die niet op een of
Een webmanager is een interim projectma- andere manier communiceert via internet.
nager die voor een organisatie het hele pro- En al die organisaties hebben daartoe hun
ces uitzet van inventarisatie, analyse, keuze, website: van een eenvoudig, statisch voor-
ontwikkeling, implementatie en integratie kantje tot multifunctionele, interactieve
van een website. Hij doet dit vanzelfspre- communicatie- en marketingkanalen.
kend in goed overleg en samenwerking met
de aanwezige specialisten uit eerder ge- Er is het besef dat je aanwezig moet zijn op
noemde disciplines. internet. Alleen de manier waarop verschilt
nog.
Dit is een hele mond vol en eenvoudig ge-
zegd is een webmanager iemand die ge- Het proces van ontwikkeling van internet
woon veel weet van internet, technologie, voor een organisatie is een aantal jaren ge-
communicatie en marketing en hiermee kan leden getekend als de zogenaamde “web-
hij doelstellingen van een organisatie prima ladder” (zie de volgende afbeelding). Deze
vertalen naar een website of intranet. webladder kent drie fases:

Het vak van webmanager is dus heel breed 1. passief: de bewustwording of “orientati-
en begeeft zich op gebieden die meestal zijn on” (domeinnaam claimen, e-mail, etc.)
voorbehouden aan specialisten. Een web-
manager hoeft niet de ultieme deskundige 2. actief: de acceptatie of “presence” (meest-
te zijn op elk van deze gebieden. Het is zijn al een eerste eenvoudige website)

2 Usabilityweb Magazine Nummer 2, 2006

Fase 1

Fase 2

Fase 3

3. interactief: de integratie “service-trans-
Optimalisering van websites
action” (complexe, interactieve website
met als doel: bedrijfsdoelstellingen opti- Naast het hele traject van start tot opleve-
maal realiseren) ring zorgt de webmanager ook voor zaken
die in een organisatie nog te vaak onderbe-
Zeker bij punt 3, de integratie, is er nog veel licht blijven. Deze zaken zijn:
te winnen voor zowel de organisatie die via
internet communiceert als voor de web- • een goede integratie van de website;
manager. Integratie is meer dan alleen een • de verdere optimalisering van dit com-
implementatie van hoogwaardige internet- municatiemiddel.
technologie.
Uit de praktijk: een organisatie wil bijvoor-
Technologische ontwikkelingen zijn er in beeld een website of een intranet. Nieuw
alle soorten en maten en er lijkt geen eind dan wel een verbeterde versie. Men kijkt
aan te komen. Maar hoe zit het met de ont- naar de bedrijfsdoelstellingen, de doelgroe-
wikkeling in kennis van internet en de toe- pen, het budget, imago en wat verder zo ter
passing ervan door het personeel in de or- tafel komt. Er wordt een webbouwer inge-
ganisatie? Dit houdt geen gelijke tred zoals schakeld en geruime tijd later kan de nieuwe
blijkt uit onderstaande grafiek. website feestelijk onthuld worden. (Ik heb
trouwens nog nooit een originele onthulling
gezien …)
Integratie
Technologie‑ Misschien volgt nog een kleine redacteu-
ontwikkeling rencursus om te leren omgaan met het
systeem van invoer op de website. Tevre-
denheid alom, men heeft zijn website en is
klaar. Denkt men. Nee dus. Een succesvolle
implementatie van de website betekent niet
automatisch een goede integratie in de or-
Kennisontwikkeling ganisatie.
in de organisatie
En een goede integratie van de website gaat
over twee zaken:
Tijd
1. afstemmen van communicatiemiddelen;
2. organisatie van de redactie.

Usabilityweb Magazine Nummer 2, 2006 3

Een voorbeeld
Integratie: afstemmen van
Een organisatie biedt onderwijs aan op
communicatiemiddelen
hun website. Men kan hier een of meerdere
Zorg voor een perfecte afstemming met cursussen kopen en onder begeleiding (op
andere middelen in de organisatie zoals op internet) zelfstandig studeren. Wanneer de
het gebied van communicatie en marke- nieuwe klant een cursus wil kopen dient
ting. Wanneer gebruik je welk kanaal en in hij op de website in het aankoopproces de
welke mate gebruik je het precies? Hoe zorg keuze te maken of hij de cursus wil aan‑
je ervoor dat de verschillende communica- schaffen als LIC of als LIS. Je moet een van
tie- en marketingmiddelen elkaar aanvullen de twee afkortingen kiezen anders kom je
en versterken? Moet je, nu je een website niet verder. Helaas wordt nergens uitgelegd
hebt, ook maar alles via je web publiceren? dat LIC zoveel betekent als losse inschrij‑
Of willen je klanten graag nog een gedrukte ving als cursist en LIS losse inschrijving als
brochure kunnen inzien? student betekent. Het zijn al jaren gangbare
begrippen in de back‑office en ze weten toch
Een voorbeeld zelf wel wat deze afkortingen betekenen?
Een gespecialiseerd internetbureau brengt Het personeel heeft niet het besef of niet de
mij een boek onder de aandacht over moeite gedaan om zich te verplaatsen in de
“scoren met Google”. Dit gebeurt via mijn klant die geen uitleg vindt over LIC en LIS
e‑mailadres dat zij uit een eerder contact en jammer genoeg op dit punt het kooppro‑
met mij hebben. In deze e‑mail vraagt ces afbreekt.
men mij ook om op hun website een korte
vragenlijst over gebruik van intranets in Naast de goede integratie van de website is
te vullen. Als beloning hiervoor kan ik op een punt van aandacht de verdere optima-
een afgeschermde plek van hun website de lisering van de website als communicatie-
inhoudsopgave en het eerste hoofdstuk van middel. Dit houdt in:
dit nieuwe boek downloaden. Dit natuur‑
lijk in de hoop dat ik het boek zal aanschaf‑ Permanente zorg voor de kwaliteit van
fen wat overigens het geval zal zijn. Zie hier communicatie
een perfecte mix van middelen waarbij het
internetbureau gebruik maakt van e‑mail, Denk hierbij aan de gebruikersvriendelijk-
een website als ook een stukje uit het heid van de website. Dit komt naar voren in
nieuwe boek. Wat levert het hen op: meer de navigatie, de informatiestructuur maar
persoonsgegevens over mij, meer kennis vooral ook in de tekstopbouw/schrijfstijl,
over gebruik van intranets en waarschijn‑ in de pagina lay-out en in de formulieren.
lijk weer een boek verkocht dat door hen is Daarnaast moet er natuurlijk voldoende
uitgegeven. aandacht zijn voor nieuwe ontwikkelingen
op internetgebied en heel belangrijk: hou
voeling met de gebruikers van je website.
Integratie: organisatie van de redactie
Weet wie ze zijn en weet wat ze vragen.
Een goede organisatie van het dagelijks
beheer en onderhoud van de website is Een eenvoudig voorbeeld
noodzaak. Wie is er verantwoordelijk voor In een artikel over gebruikersvriendelijk‑
welk onderdeel en is die persoon wel vol- heid op websites heeft het woord “naviga‑
doende toegerust voor zijn taak? Nog te tie” een hyperlink die naar een volgende
vaak zie je dat personeel “het er maar bij pagina met meer informatie over navigatie
moet doen” en dat is toch heel jammer. leidt. Op deze volgende pagina zorg je al‑
Er komt een nieuw vak bij. Een website is lereerst voor terugkoppeling. Dit wil zoveel
een hoogwaardig en soms gecompliceerd zeggen als: je bevestigt de bezoeker dat
communicatiemiddel en een goed beheer hij op de gewenste pagina zit door in de
en onderhoud is meer dan het operatio- titel het woord navigatie duidelijk terug te
neel houden van de website en het van tijd laten komen. Bijvoorbeeld: ”navigatie: de
tot tijd invoeren van teksten en plaatjes. verschillende manieren om door een site
Het vraagt bijvoorbeeld van de redacteuren te bladeren”. Het lijkt niet alleen simpel,
een goed inzicht in de doelgroep(en) en dus dat is het ook. Het wordt nog veel te weinig
klantgericht denken. toegepast. Als je voor je zelf nagaat hoe snel
je door een website klikt en hoe snel je in
verwarring raakt, dan werkt deze eenvou‑
dige terugkoppeling prima.

Usabilityweb Magazine Nummer 2, 2006

Conclusie
Organisaties gebruiken hun website steeds
meer als een vanzelfsprekend communica-
tiemiddel. Gelukkig wordt ook de kwaliteit
van de website, beter gezegd de kwaliteit
van de communicatie via de website steeds
beter. Maar er is nog veel te winnen door
vorm, inhoud en gebruik voor de klant/ge-
bruiker te optimaliseren en als dit gebeurt
dan zal dit zich weer positief vertalen voor
de organisatie. En hier kan een webmanager
een belangrijke rol in spelen.

Henk Hulsteijn,
webmanager
henk@hulsteijn.nl

url: http://www.usabilityweb.nl/artikel.php?id=38


De presentatie van de kerninformatie
in de teksten op voorlichtingswebsites

Van aardappel
tot whiplash
In augustus 2003 heb ik een afstudeerscriptie geschreven bij de opleiding
Communicatie- en Informatiewetenschappen over mijn onderzoek naar
de presentatie van de kerninformatie op voorlichtingswebsites. Dit is
al enige tijd geleden. Echter, tijdens de uitvoering van mijn huidige
werkzaamheden als communicatieadviseur van Talaria Communicatie, is mij
gebleken dat de conclusies die ik in 2003 trok, (helaas) nog steeds gelden
voor een grote hoeveelheid websites. Daarom wil ik de resultaten van het
onderzoek graag delen met de lezers van het Usabilityweb Magazine.

lende theorieën uit de literatuur een lijst
Vraagstelling onderzoek
met criteria voor websites samengesteld
De vraagstelling die in het onderzoek beant- en heb ik gekeken of de websites daaraan
woord werd, luidt: voldeden.

Hoe wordt de kerninformatie van een voor- 2. Daarna heb ik een gebruikersonderzoek
lichtingswebsite gepresenteerd, zodanig dat uitgevoerd met proefpersonen. Hierbij
de gebruiker de informatie op een adequate gebruikte ik de zogenaamde ‘plus-en-
manier kan verwerken en voldoende gesti- minmethode’. De proefpersonen werden
muleerd wordt om door te lezen? achter een computerscherm gezet, waar-
op ze de pagina van de website zagen die
Met andere woorden: Ik onderzocht hoe de beoordeeld moest worden. Er dienden
informatie op een goede voorlichtingsweb- plussen en minnen op de uitgeprinte ver-
site eruit ziet, zodat de lezer de informatie sie van de websitetekst bij de tekst gezet
kan begrijpen en zodat hij zin krijgt om ver- te worden. Na afloop hield ik een gesprek
der te lezen. met de proefpersoon, over de redenen
van de plussen en minnen bij bepaalde
onderdelen.
Twee soorten analyses
In het onderzoek zijn twee verschillende De resultaten van het gebruikersonderzoek
analyses uitgevoerd. werden gecategoriseerd binnen dezelfde
categorieën als die bij de tekstuele analyse
1. Ik heb eerst een tekstuele analyse gedaan. werden gebruikt, zodat de twee analyses
Hiervoor had ik aan de hand van verschil- met elkaar vergeleken konden worden.


uit het feit dat uit het onderzoek blijkt dat
Tien voorlichtingswebsites
lezers de tekst vaak scannen en daarbij letten
In totaal heb ik tien voorlichtingswebsites op structuuraanduiders, zoals tussenkoppen
onderzocht, die ik willekeurig had geselec- en signaaltekens, komt het probleem van de
teerd. meeste teksten naar voren. De beoordeelde
teksten missen namelijk veelal tussenkop-
Het was niet mogelijk om de gehele web- jes (dertien van de achttien teksten hebben
sites te onderzoeken. Ten eerste had ik deze niet) en daarnaast vallen ze vaak niet
daarvoor te weinig tijd en ten tweede ging goed op of dekt de titel de lading van de er
dit onderzoek alleen over de kerninforma- onderstaande tekst niet.
tie van de voorlichtingswebsites. Daarom
zijn alleen de teksten van die pagina’s eruit Hoe wordt de voorkennis van
gehaald, waarin de “relevante” informatie, de gebruiker geactiveerd?
de kerninformatie van de website staat. De In een grote meerderheid van de teksten ko-
onderzochte teksten hadden betrekking op men voorbeelden voor die de teksten con-
informatie over: creter maken en toelichten. In ongeveer een
derde van de teksten wordt de lezer door
• aardappels (www.aardappelpagina.nl) zelfreferentie ook betrokken bij het verhaal
• aids (www.aidsfonds.nl) en verduidelijkt dit de tekst voor de gebrui-
• alcohol (www.alcoholvoorlichting.nl) ker. Ook visualisaties kunnen de voorken-
• brood (www.brood.net) nis van de lezer activeren. Door middel van
• drugs (www.drugsinfo.nl) woorden of beelden koppelen de gebruikers
• de euro (www.euro.ecb.int/nl.html) al bekende informatie aan nieuwe informa-
• pesten (www.jeugdinformatie.nl/pesten) tie die in de tekst staat. Zo verwerken zij de
• de muisarm (www.muisarm.nl) informatie op een adequate wijze.
• margarine, vetten en oliën (www.voor-
lichtingmvo.nl) Op welke manier wordt de
• de whiplash (www.whiplash.nl). interesse van een gebruiker gewekt,
vastgehouden, danwel verminderd?
Deze sites zijn onderzocht in 2003; inmid- In tweederde van de teksten staat nieuwe
dels zien sommige websites er anders uit. en relevante informatie. Een paar sites zijn
onvolledig of zijn (deels) irrelevant. Als de
relevante informatie aan het begin staat
Resultaten per analysecategorie
wordt de interesse van de gebruiker gewekt.
Wat is de relevante informatie? De rest van de tekst wordt dan vaak wel ge-
Omdat niet alle informatie op de website scand of deels gelezen.
daadwerkelijk voorlichtend en informatief
is, werd de kerninformatie, de relevante in- Ongeveer de helft van de geanalyseerde tek-
formatie van de site gezocht om tekstueel sten gebruikt bijvoeglijke naamwoorden om
te beoordelen. Die informatie is steeds ge- de tekst “smeuïger” te maken. Als de schrijf-
vonden door de vraag te stellen “Wat is …?” stijl daardoor verandert, blijkt dat de lezers
In het geval van www.aardappelpagina.nl dit niet waarderen en dat hun interesse in
bijvoorbeeld “Wat is een aardappel?” en bij de tekst vermindert.
www.whiplash.nl “Wat is een whiplash?”. De
websiteteksten die op die manier werden Zogenaamde “aandachttrekkende thema’s”
gevonden, werden beoordeeld als zijnde de (zoals de dood of sex), waarover de literatuur
kerninformatie van de website. sprak als een goed middel om de interesse
van de gebruiker te wekken, blijken niet veel
Hoe is de inhoudelijke informatie te worden toegepast op de websites.
van een voorlichtingswebsitetekst
gestructureerd? Het perspectief dat wordt gebruikt, is in elke
Uit de beoordeelde teksten blijkt dat deze tekst het algemene of zakelijke perspectief.
in de meeste gevallen niet coherent zijn. De Soms is dit perspectief in combinatie met
structuur zit vaak niet zodanig samenhan- een andere perspectiefsoort gebruikt. Het
gend in elkaar dat het leesgemak vergroot zakelijke perspectief is het meest “neutrale”
wordt. De gebruikers zullen daarom de tekst perspectief en zorgt ervoor dat de lezer zich
vaak niet goed onthouden en worden ook soms niet aangesproken voelt, waardoor de
niet gestimuleerd om door te lezen. Vooral interesse kan verminderen.


Het onderzoek bracht aan het licht dat meer link betreft, die het dan niet is: daardoor
dan de helft van de teksten spelfouten of verslapt de aandacht weer.
grammaticale onjuistheden bevatten. De
spelfouten zijn zo storend, dat de lezers in Bij de meeste teksten is de tekst donker op
sommige gevallen zullen afhaken. De inte- een lichte achtergrond. Het contrast is dan
resse vermindert en de gebruiker wordt ab- ook het beste. Andere kleuren, achtergrond-
soluut niet gestimuleerd om door te lezen. plaatjes en bewegende elementen leiden af.
Het is mogelijk om door middel van kleur-
Bij ongeveer de helft van de teksten zijn gebruik en visualisaties de tekst te structu-
moeilijke (vak)termen gebruikt die volgens reren, maar dat is in de beoordeelde teksten
de proefpersonen in het gebruikersonder- erg weinig op een juiste manier toegepast.
zoek niet genoeg zijn uitgelegd. Daardoor
vermindert de interesse van de gebruiker. Als de tekst is ingekaderd met lijnen, frames
of kleurkaders (wat bij de meeste beoordeel-
Welke keuzemogelijkheden heeft de de websites het geval is), wordt het overzicht
gebruiker binnen de websitetekst over de tekst ook groter. De website is dan
om meer informatie te verkrijgen? beter gestructureerd, zodat de gebruiker de
Bijna alle teksten hebben een of meerdere informatie sneller begrijpt.
dienstverlenende keuzemogelijkheden op
de site, servicelinks. In een grote meerder-
Conclusie
heid van de teksten staat aan de linkerkant
van de tekst een menubalk met (site-inter- Er blijkt uit het onderzoek dat er een be-
ne) inhoudelijke links. Daarop zijn een paar hoorlijk aantal voorlichtingswebsites is, die
uitzonderingen, die over het algemeen goed de informatie op een zodanige manier aan-
worden gewaardeerd door de gebruikers. bieden, dat de lezer juist níet gestimuleerd
De interesse naar de (rest van de) website wordt om door te lezen en ook de teksten
wordt dan gewekt en de gebruiker kan, in- niet goed zal begrijpen. Het merendeel van
dien gewenst, meer informatie opvragen. de onderzochte websites maakt dus niet op
de juiste manier gebruik van de verschillen-
Er zijn niet zoveel ingebedde links, als van de mogelijkheden om een tekst aantrekkelij-
tevoren gedacht. Op vier van de achttien ker, begrijpelijker en leesbaarder te maken.
pagina’s komen deze voor. Twee van die in- Het leesdoel (voorlichten) zal dan ook niet
gebedde links, waarmee het mogelijk is om altijd gehaald worden.
meer informatie op te vragen, blijken uitein-
delijk niet zo nuttig, omdat ze ook onderaan Er kunnen een aantal kanttekeningen wor-
de tekst staan, hetgeen dus dubbelop is. den geplaatst bij mijn onderzoek. Ik heb er
een paar uitgelicht.
Er is dus eigenlijk wel op elke pagina de mo-
gelijkheid om via links meer informatie op Natuurlijk is er nog veel meer theorie te vin-
te vragen, maar daarvan wordt niet altijd den die betrekking heeft op het onderzoek.
even goed gebruikgemaakt door de voor- Gedurende het onderzoek heb ik de lijst van
lichtende instantie. criteria dan ook steeds meer verfijnd. Met
behulp van het gebruikersonderzoek heb ik
Welke uiterlijke kenmerken geprobeerd om de analysecategorieën nog
zijn gebruikt om de website te beter te definiëren. Toch is de lijst waar-
structureren en de aandacht schijnlijk nog niet compleet. De linkstruc-
van de gebruiker te trekken? tuur was in dit onderzoek bijvoorbeeld
Een specifiek aspect van websiteteksten is enigszins onderbelicht, net als het uiterlijk
de mogelijkheid om deze visueel aantrek- van de websiteteksten. Verder zou het ook
kelijk te maken voor de gebruiker. Titels, interessant kunnen zijn om te onderzoeken
ondertitels en tussenkopjes worden op ver- in hoeverre er verschillen zijn tussen voor-
schillende wijzen gemarkeerd. Ze zijn vaak lichtingswebsiteteksten en andere soorten
groter, vetgedrukt of schuin geschreven. Bij teksten op het internet.
een aantal teksten wordt door het kleurge-
bruik de aandacht wel getrokken, maar dan Judith M aatman
denkt de gebruiker bijvoorbeeld dat het een judith@talariacommunicatie.nl



Gebruiksvriendelijkheid
van telecomwebsites

Eens in de zoveel tijd is het weer zover. Je
De websites
mobiele abonnement loopt af en je kunt
weer op zoek naar een nieuw abonnement Alle providers hebben een website en alle
met een goedkoop nieuw toestel dat is voor- sites waren te vinden met het intikken van
zien van alle moderne gadgets. Een paar jaar de bedrijfsnaam.nl. Met het registreren van
geleden moest je nog kiezen tussen prijs of hun domeinnaam waren ze dus op tijd. Het
kwaliteit. Het netwerk van de nieuwe aan- aanbod op alle sites is vergelijkbaar en de
bieders was klein en de roep om nieuwe verschillen zitten voornamelijk in het over-
klanten groot. Tegenwoordig zijn alle net- zicht en gebruiksgemak. Hieronder staat
werken goed genoeg en slaan de providers mijn zoektocht naar de gewenste informatie
je met aanbiedingen om de oren. op de verschillende sites.

De één wil veel sms’jes versturen en de an- KPN Mobile
der wil goedkoop in het buitenland kunnen De website van KPN geeft een overzicht van
bellen. Uiteraard wil iedereen pronken met alle diensten voor zakelijk en privé-gebruik.
zijn mini-toestel met videostreaming en su- Door de hoeveelheid informatie is het heel
persnel internet. Voor het beste aanbod ga belangrijk om dat duidelijk aan te bieden.
je natuurlijk naar de websites van de aan- Zodra je naar www.kpn.com gaat kun je
bieders. Daar staat alle informatie op een meteen kiezen voor Privé of Zakelijk. Ook
rij zodat je de aanbiedingen goed kunt ver- vind je op de startpagina een aanbod van
gelijken. Toch? een toestel voor 0 euro. Daar begin ik dus
maar eens.
In de rest van dit artikel worden de websi-
tes van de aanbieders van mobiele telefonie De pagina die volgt bevat verschillende
vergeleken. Uiteraard wordt beoordeeld of toestellen met aanbiedingen. Zodra je een
de informatie overzichtelijk wordt aange- aanbieding kiest krijg je de belangrijkste
boden en snel is te vinden. Verder wordt kenmerken op een rij. Mijn oog valt meteen
gekeken naar andere belangrijke aspecten: op de ‘vergelijkingsbalk’ waarbij je verschil-
de lay-out, de snelheid en zaken als brow- lende producten kunt vergelijken. De balk
sercompatibiliteit en toegankelijkheid. bevat alle producten van KPN en daardoor
is het even zoeken naar de mogelijkheid om
Het doel van de bezoeken is het vinden van toestelkenmerken te kunnen vergelijken. Na
een nieuw abonnement met een goedkoop enig zoeken is het gelukt om van maximaal
nieuw toestel. Het abonnement moet passen drie toestellen de kenmerken op een rij te
bij mijn belgedrag: Iedere dag bel ik zo’n 10 zetten.
minuten op wisselende tijden en verstuur ik
ongeveer drie sms’jes. Eén, liefst twee keer Vodafone
per jaar ga ik een week naar Spanje. De ta- Vodafone staat bij veel mensen bekend om
rieven vanuit Spanje zijn dus erg belangrijk. het kwaliteitsnetwerk dat daardoor ook wat
Verder wil ik een toestel kunnen kiezen op duurder is maar ook aantrekkelijk voor za-
basis van mogelijkheden en prijs. kelijke bellers. Daarom vind je ook hier op


de startpagina het onderscheid tussen zake- belwijzer waar je de tarieven van Telfort
lijk en privé. De privé-pagina valt op door en aanbieders kunt vergelijken. Door het
de enorme hoeveelheid links verspreid over ‘powered by Bellen.com’-logo straalt het
het hele scherm en eigenlijk op alle scher- een zekere betrouwbaarheid uit. Ook de ta-
men. Het is dus even zoeken naar de abon- rieven voor internationaal bellen zijn snel
nementstarieven. Deze staan niet in een gevonden en geven net als bij andere aan-
overzicht maar je moet een abonnement bieders een overzicht van de netwerken en
selecteren voordat je de kosten en je belmi- van de dekking.
nuten ziet. Uiteraard kun je ook hier een bij-
passend toestel kopen en ook hier is er geen Voor het kopen van een toestel moet je in
mogelijkheid om de toestellen snel te verge- de aparte shop zijn. Leuk zijn de linkjes voor
lijken. Om te kijken naar de belkosten van- het geven van een kado en de ladyphones
uit Spanje klikte ik op de link Internationaal met toestellen in zachte kleurtjes. Ook kun
Bellen. Dat was te snel want de kosten staan je hier maximaal vier toestellen naast elkaar
onder Tarievenoverzicht, waarna je toch zetten om te vergelijken. Het bestelproces
weer bij Internationaal Bellen uitkomt. Na is vergelijkbaar met de andere aanbieders
de selectie van werelddeel en land staan de maar voor informatie hierover moet je even
kosten per provider overzichtelijk in beeld klikken.
en krijg je een kaartje met de dekking.
Telfort heeft een aangename mix gevonden
Als je niet beter zou weten zou je denken dat tussen commerciële boodschappen en pro-
Vodafone de linkpagina heeft uitgevonden. ductinformatie. Alle informatie is vrij snel
Iedere pagina staat vol met links die zijde- te vinden en wordt overzichtelijk gepresen-
lings relevant zijn maar vooral het overzicht teerd.
verstoren. De informatie die je nodig hebt is
daardoor soms moeilijk te vinden. Orange
De Orange site begint in stijlvol zwart met
Hi witte tekst. Mooi en onderscheidend maar
Hi richt zich vooral op de jeugd en dat zie je met de felle zon op dit moment niet heel
aan de vrij drukke startpagina van hun site. goed leesbaar. In drie klikken was ik bij een
Via de shop kom je snel bij de aanbiedingen. uitgebreid overzicht van alle abonnementen
Op de een of andere manier kom ik alleen en de extra’s. Zo uitgebreid dat zelfs de kos-
uit bij het overzicht met alle toestellen door ten van een contractovername worden ge-
op een aanbieding te klikken. Een vergelij- noemd waardoor het totaaloverzicht weer
king van meerdere toestellen is niet moge- wat minder goed wordt. De kosten voor bel-
lijk maar per toestel staan er wel duidelijk de len in het buitenland zijn ook snel gevon-
belangrijkste kenmerken. Uiteraard staat er den. Als je vaker naar het buitenland gaat
ook de prijs per soort abonnement maar om is het makkelijk om te weten dat de wereld
de abonnementen zelf te vergelijken moet is verdeeld in vier regio’s zodat je snel weet
je op een andere pagina zijn. Opvallende is hoe hoog de rekening wordt. Ook de kos-
de zeer duidelijke uitleg over het bestellen, ten voor het bellen vanaf de veerboot naar
inclusief een ‘instructievideo’. De kosten per Engeland worden genoemd waardoor ik nu
abonnement staan in een duidelijk overzicht ook weet dat het kan. Een handige service is
zodat je snel ziet welk abonnement geschikt een checklist voor je verblijf in het buiten-
is. Voor de belkosten in het buitenland kun land. Zo staan al je toestelinstellingen goed
je eenvoudig het land selecteren en je ziet de en heb je alle nummers bij de hand.
providers en de bijbehorende kosten.
De shop is als de andere shops. Het verge-
Alle gewenste informatie is op de Hi-website lijken van toestellen kan niet maar bij het
snel te vinden en – misschien nog belangrij- toestel krijg je wel weer een overzicht van de
ker – goed te vergelijken. Geen wizards en abonnementskosten. Het bestelproces staat
hi-tech oplossingen maar gewoon een tabel beschreven op een vraag en antwoordpagi-
met de kosten. In mijn ogen ideaal. na en is daardoor wat lastiger te vinden.

Telfort T-Mobile
Ook bij Telfort staan de aanbiedingen pro- T-Mobile heeft verschillende soorten abon-
minent in beeld maar via Productinformatie nementen en het verschil tussen ‘Flex’ en
kom je vrij snel bij de kosten van de ver- ‘Relax’ is niet meteen duidelijk. Het komt
schillende abonnementen. Opvallend is de er op neer dat je met een Flex-abonnement


per maand meer kunt variëren in belge- Een wizard of belwijzer waarmee je met en-
drag. Wat het beste abonnement is, hangt kele vragen het beste abonnement kunt se-
dus vooral van dat belgedrag af. Voor bellen lecteren, is handig als je nog geen idee hebt
in het buitenland kun je een land selecte- van de mogelijkheden. Als je ongeveer weet
ren in een lijst en op een wereldkaart. De wat je hebben wilt is een simpel overzicht
wereldkaart laat precies zien waar je bent met de abonnementen veel eenvoudiger om
dus goed nieuws voor de Vakantieman. Ook te vergelijken.
T-Mobile heeft de wereld ingedeeld in zo-
nes dus de internationale beller is er meer Om toestellen te kunnen vergelijken is het
duidelijkheid. handig als je de eigenschappen van een paar
toestellen in één overzicht kan zetten. Een
Na het zien van alle andere sites is ook de vergelijking is pas zinvol als er gedetail-
shop van T-Mobile niet verrassend. Handig leerde eigenschappen staan. Dus niet alleen
is het persoonlijke advies dat aan de hand aangeven dat er een camera in zit (dat heb-
van je belgedrag het beste abonnement uit- ben ze inmiddels bijna allemaal), maar ook
kiest. Ook handig is weer de mogelijkheid wat de resolutie van die camera is.
om meerdere toestellen met elkaar te verge-
lijken. Vragen over de shop worden niet bij De kosten voor bellen in het buitenland zul
de shop beantwoord maar daarvoor moet je je meestal vooraf willen opzoeken en uitge-
naar de klantenservice. print in je koffer meenemen. De oplossing
ligt hier voor de hand: Zorg ervoor dat pre-
cies die informatie kan worden uitgeprint.
De beste website?
Niet meer (geen PDF-document van 28 pa-
De keuze van je provider zal waarschijnlijk gina’s) en niet minder.
niet afhangen van de website maar van het
beste abonnement. Om te kijken welk abon- De laatste geldt voor alle websites dus ook
nement het beste is, is een goede website voor deze: Zet relevante informatie op de
natuurlijk wel van belang. Het valt op dat de pagina en laat overbodige informatie weg.
websites van de prijsvechters veel overzich- Bij een bestelpagina is het belangrijk om in-
telijker zijn dan die van de providers die be- formatie over het bestelproces op de pagina
kend staan om hun kwaliteit (en grote aan- te zetten. Informatie over de voordelen van
deel in de zakelijke markt.) Vodafone valt mobiel internet is daar juist overbodig en
negatief op door de enorme hoeveelheid storend.
informatie die ze op één pagina proberen
te proppen en KPN lijkt als nadeel te heb-
En verder
ben dat ze veel meer verkopen dan alleen
mobiele abonnementen. Voor het kiezen van het beste abonnement
kun je natuurlijk ook kijken op vergelij-
De website van Hi is in veel opzichten de kingssites als bellen.com en bij een alterna-
beste. Het vergelijken van verschillende tieve provider als Debitel. Zodra je eenmaal
abonnementen is heel eenvoudig doordat klant bent, is het interessant om te weten of
ze in één overzicht staan. Tijdens het be- je nog steeds het beste abonnement hebt.
stellen krijg je de belangrijkste informatie Alle providers bieden de mogelijkheid om
in beeld. in te loggen, maar wat er achter die besloten
pagina’s schuil gaat, kon ik helaas niet be-
kijken. Factuurinformatie en de status van
De do’s en dont’s
je beltegoed is wel het minste wat er zou
In grote lijnen vind je op alle websites de- moeten staan. Een pagina om bijvoorbeeld
zelfde informatie: Een overzicht van abon- je voicemailinstellingen te wijzigen is ook
nementen en toestellen en natuurlijk de een handig hulpmiddel.
beste aanbiedingen. Het verschil zit vooral
in de presentatie. Tobi Fondse
tobi@besites.net



Gestaltpsychologie
en webdesign
In dit artikel worden de vijf wetten van de 1. De wet van nabijheid
Gestaltpsychologie behandeld. Ontdekt 2. De wet van overeenkomstigheid
begin jaren twintig van de vorige eeuw en 3. De wet van geslotenheid
tegenwoordig zeer relevant voor webdesign. . De wet van goede continuïteit
De vijf wetten van menselijke waarneming 5. De wet van eenvoud
toegepast op websites.
De wet van nabijheid
• Waarom zie we het ene als voorgrond en
het andere als achtergrond? Dingen die zich dicht bij elkaar bevinden,
worden als groepen gezien. Dingen die zich
• Hoe kan het dat we vormen kunnen on- ver van elkaar bevinden worden als onaf-
derscheiden? hankelijk waargenomen.

• Wat is een goede vorm? In afbeelding 1 worden waarschijnlijk vijf
zuilen waargenomen in plaats van tien lij-
• Hoe en waarom zie we samenhang tus- nen. De afstand tussen de lijnen die geza-
sen dingen? menlijk een zuil vormen is dermate klein
dat we ze groeperen. Dit groeperen doen
• Welke eigenschappen van een ding zor- we alleen maar omdat de ruimte tussen de
gen ervoor dat we het kunnen onder- zuilen onderling weer extra groot is.
scheiden van andere dingen?

Deze en nog veel meer andere razend in-
teressante filosofische vraagstukken is het
domein van de Gestaltpsychologie1 die zich
hier in de jaren twintig tot veertig van de
vorige eeuw mee bezig hieldt.

De gestaltpsychologen, waarvan Max Wert-
heimer2, Kurt Koffka3 en Wolfgang Köhler4
het meest bekend zijn, probeerden de wet- Afbeelding 1. Wet van nabijheid
ten van de menselijke waarneming te ont-
dekken. Op de website van het DMOZ open direc-
tory project5 is goed gebruikt gemaakt van
Tijdens hun onderzoeken ontdekten ze een de wet van nabijheid (afbeelding 2). De links
aantal wetten die beschrijven hoe mensen (bijvoorbeeld Movies en Television, music)
waarnemen. Kennis van deze wetten is binnen de hoofdcategorieën zijn dicht bij el-
voor het hedendaagse webdesign bijzonder kaar geplaatst, waardoor we ze als één groep
waardevol. beschouwen. Tussen de categorieën (bij-
voorbeeld Arts en Games) is er voldoende
De volgende vijf wetten van de gestaltpsy- witruimte, waardoor we deze makkelijk van
chologie worden achtereenvolgens behan- elkaar kunnen onderscheiden.
deld:


De overeenkomstigheid van achtergrond
kleur is een van de meeste effectieve ma-
nieren om items te groeperen7

In onderstaande afbeelding is de witruimte
weggelaten waardoor de wet van nabijheid
Afbeelding 2. www.dmoz.org niet meer geldig is. Toch zien we duidelijk
wat de categorieën zijn. Dit komt door de
In afbeelding 3 is de witruimte tussen de overeenkomstigheid in lettergrootte.
categorieën verwijderd. De elementen zijn
daardoor moeilijker te ordenen en de infor-
matie oogt chaotischer.

Afbeelding 5. www.dmoz.org zonder
witruimte

Hoe meer overeenkomsten er zijn des te
Afbeelding 3. www.dmoz.org zonder witruimte sterker is de tendentie om ze te groeperen.
Op Amazon8 zien we hiervan een mooi
Een goed gebruik van witruimte heeft een voorbeeld.
behoorlijke impact op de leesbaarheid van
teksten. Mensen onthouden 20% meer van
een tekst als er voldoende witruimte is.6

De wet van overeenkomstigheid
Dingen die op elkaar lijken worden gegroe-
peerd. Dingen die veel van elkaar verschil-
len worden als aparte elementen waargeno-
men.
Afbeelding 6. Bestelknoppen Amazon
In afbeelding zien we weer tien lijnen.
Volgens de wet van de nabijheid is er echter De buttons zijn verspreid over de gehele
geen structuur. Toch onderscheiden we vijf website. Doordat ze echter dezelfde vorm
paren. Dit komt door de wet van overeen- en achtergrondkleur hebben onderschei-
komstigheid. Dankzij de overeenkomstig- den we ze als knoppen en weten we dat we
heid in kleur onderscheiden we drie rode erop moeten klikken om het een aankoop
en twee zwarte zuilen. te doen.

De wet van overeenkomstigheid is een van
de belangrijkste gebruiksvriendelijkheids-
principes.9 De verklaring is simpel. Als din-
gen zich altijd hetzelfde gedragen, hoeven
mensen zich geen zorgen te maken over wat
er zal gebeuren. Op basis van vorige ervarin-
gen weten ze wat er gebeurt. Een appel zal
altijd naar beneden vallen, gelukkig maar.

Afbeelding 4. Wet van Laten we eens kijken naar hyperlinks. Er is
overeenkomstigheid eenmaal bepaald dat een hyperlink stan-
daard blauw en onderstreept is en zich in
Wat overeenkomstig moet zijn, is niet zo hetzelfde venster opent. Gebruikers die
belangrijk; het kan kleur, vorm, beweging dus een blauwe onderstreepte tekst zien,
of grootte zijn. verwachten dat dit een hyperlink is en zijn
verward als dit niet het geval is.


De wet van geslotenheid
Dingen die omrand worden door een lijn
worden als geheel gezien. Dingen die door-
kruist worden door een lijn worden als
aparte elementen waargenomen.

Afbeelding 9. Fenomeen van
de subjectieve contouren

Soms is het ons doel om elementen duide-
lijk van elkaar te scheiden Zie bijvoorbeeld
de volgende twee afbeeldingen van de weer-
kaart op de website van het Dagblad van het
Afbeelding 7. Wet van Noorden10.
onvolledige geslotenheid

In afbeelding 7 zien we weer de inmiddels
bekende tien lijnen. Doordat ze echter aan
de boven- en onderkant gesloten zijn zien
we weer vijf zuilen. Dit komt door de wet
van geslotenheid.

In Firefox bij de geavanceerde opties zien
we hoe de wet van geslotenheid kan worden Afbeelding 10. Twee weerkaarten
gebruikt. Door de omranding weten we dat
de items bij elkaar horen. De linker weerkaart bevat twee verticale lij-
nen waardoor we de dagen en de gegevens
die daarbij horen makkelijk kunnen onder-
scheiden. Bij de rechter weerkaart zijn deze
verticale lijnen weggelaten en kunnen we
moeilijker onderscheid maken tussen de
dagen.

De wet van overeenkomstigheid leert ons
dat dingen die veel van elkaar verschillen
Afbeelding 8. Firefox tabbed browsing als aparte elementen worden waargenomen.
Dankzij het verschil in achtergrondkleur
We creeëren overzicht en rust in onze for- van de windkracht kunnen we de dagen
mulieren door de afzonderlijke invulvelden toch onderscheiden. De verticale lijn zorgt
te groeperen en te voorzien van een omran- er alleen voor dat dit nog iets makkelijker
ding. gaat.

Het is belangrijk om te weten dat volledige
De wet van goede continuïteit
geslotenheid niet noodzakelijk is om toch
volledigheid waar te kunnen nemen. Dingen die in een doorgaande lijn of krom-
ming zijn geplaatst worden door onze waar-
Een goed voorbeeld zien we in afbeelding 9. neming gegroepeerd.
Feitelijk zien we hier vier cirkels waar een
hoek uit mist. Werkelijk gezien kunnen we Als we afbeelding 11 bekijken, kunnen we
echter duidelijk een vierkant onderschei- zeggen dat we 70 zwarte streepjes zien. Dit
den. Dit wordt het fenomeen van de sub- is feitelijk niet onjuist. Het komt ons echter
jectieve contouren9 genoemd. Mensen zijn natuurlijker over als we zeggen dat we twee
geneigd figuren waarin iets ontbreekt zelf gekromde lijnen zien die elkaar op twee
aan te vullen. punten snijden.


Afbeelding 13 is de sitemap van internetpro-
vider Planet12. De sitemap bestaat uit vijf hi-
erarchische niveau’s. Dankzij verticale uitlij-
ning weten we welke pagina’s onder welke
categorie horen.

De wet van eenvoud
Dingen worden waargenomen in de meest
Afbeelding 11. Wet van goede continuïteit eenvoudige vorm.

Al eerder noemden we het fenomeen van de Als we figuur 1 in afbeelding 1 bekijken,
subjectieve continuïteit. Dit fenomeen leert kunnen we een ronde en een vierkante golf-
ons dat volledige geslotenheid niet noodza- beweging onderscheiden zoals bij figuur 2 te
kelijk is om toch volledigheid te kunnen zien is. De complexere vormen bij figuur 3
waarnemen. zijn ook feitelijk juist. We nemen ze alleen
niet waar als we figuur 1 bekijken. De weet
Met andere woorden, de mens vult zelf ont- van eenvoud leert ons dat we alleen het
brekende informatie in. Dit principe wordt meest voor de hand liggende zien. Com-
extra duidelijk als we kijken naar de wet van plexiteit in webdesign moet dan ook zoveel
goede continuïteit. In webdesign passen we mogelijk worden vermeden.
dit principe toe bij de uitlijning van elemen-
ten. Items die horizontaal of verticaal op
hetzelfde niveau horen bij elkaar.

Afbeelding 12. Bladeren in zoekresultaten

Als we zoeken in Google, worden de re- Afbeelding 14. Wet van gemak
sultaten op meerdere pagina’s getoond.
Onderaan de pagina kunnen we door de Volgens Jakob Nielsen is eenvoud zelfs het
zoekresultaten bladeren. De hyperlinks zijn belangrijkste gebruiksvriendelijkeidsprin-
horizontaal uitgelijnd waardoor de bezoe- cipe.13 Des te minder je bezoekers laat zien,
ker weet dat ze bij elkaar horen. des te minder hoeven ze te scannen en te
begrijpen en des te groter de kans dat ze de
De wet van goede continuïteit komt ook juiste keuze maken.
goed van pas bij het vormgeven van een
sitemap. Professor John Maeda14 van MIT Media
Lab15 heeft een hele weblog gewijd aan het
onderwerp eenvoud16. Volgens hem wordt
eenvoud niet bereikt door alles weg te ha-
len, maar door enkel de juiste dingen over
te houden. Dit is makkelijker gezegd dan ge-
daan. “Het is moeilijk om dingen eenvoudig
te maken – maar het loont”, aldus Bart de
Waele.17

De bekende uitspraak van Albert Einstein
“Everything should be made as simple as
possible, but not simpler”, verwoordt het
misschien nog wel allerbeste.

De website van de Telegraaf18 staat boorde-
vol informatie. De items zijn niet goed ho-
Afbeelding 13. Sitemap Planet.nl rizontaal en verticaal uitgelijnd waardoor de
site chaotisch en druk oogt.


wanorde, wel eens mensen gehoord die dit
prettig vinden? Een handjevol anarchisten
daargelaten. Mensen hebben nu eenmaal
een aangeboren haat jegens chaos.

Hoe vaak spreek je echter niet met iemand
die een website heeft gemaakt die ronduit
lelijk is maar waarvan de eigenaar super-
trots is?

Hoe is het toch mogelijk dat er nog zoveel
websites zijn die breken met elke wet van
de gestaltpsychologie en toch nog bezoe-
kers hebben. Van de 628.007 stemmen bij
de website van het jaar verkiezing kozen 17%
van de mensen de Telegraaf als hun favo-
Afbeelding 15. www.telegraaf.nl riete nieuwssite.

Een verklaring voor dit feit is niet eenvoudig
te geven. Het werk van de Deense psycho-
loog Edgar Rubin21 biedt een interessante
invalshoek.

Zie je in afbeelding 17 de vaas of zie je de
twee gezichten van mensen die tegen elkaar
praten? Na enige inspanning zul je waar-
schijnlijk beide zien. Dit verschijsnel wordt
ook wel het figuur-achtergrond fenomeen
genoemd. Het is maar net met welke inten-
tie we de afbeelding bekijken die bepaald
wat we zien. Waarneming is dus toch niet
zo objectief als de gestaltpsychologen ons
doen geloven. Er is altijd een zekere mate
van subjectiviteit en al snel trekken we de
Afbeelding 16. www.nu.nl verkeerde conclusie.

Veruit de meeste mensen geven dan ook
de voorkeur aan nu.nl19 als nieuwssite. Het
is niet voor niets de meeste succesvolle
nieuwssite van Nederland.20 Er is geen
overkill aan informatie en items zijn goed
horizontaal en verticaal uitgelijnd. Deze site
straalt veel meer rust uit.

We zien wat we willen zien
Als praten over vormgeving word het vaak Afbeelding 17. Omkeerbare vaas
afgedaan als iets dat ontastbaar is, iets dat
vooral met individuele smaak te maken Moeten we de wetten van de gestaltpsycho-
heeft. De gevoelige snaar raken, daar gaat logie daarom maar vergeten? Nee in dit arti-
het om. Dankzij de Gestaltpsychologie we- kel hebben we gelezen dat ze zeer waardevol
ten we dat vormgeving zo ongrijpbaar nog zijn. Alleen het bereiken van 100 procent
niet is. Dat er wetten zijn die ervoor zorgen objectiviteit is niet haalbaar en louter ge-
dat we dingen makkelijk kunnen groeperen baseerd op illusie. Waar het om gaat is dat
waardoor een vormgeving rustig en over- je objectiviteit zo dicht mogelijk probeert
zichtelijk overkomt. Het is de menselijke te benaderen. Dat je subjectiviteit zoveel
natuur om dit prettig te vinden. Groepe- mogelijk probeert te objectiveren. Geobjec-
ren helpt ons de wereld om ons heen te tiveerde subjectiviteit.
ordenen. Het tegenovergestelde van orde is


Hoe goed we de wetten van de gestaltpsy-
chologie echter ook opvolgen, altijd zal er
een percentage mensen bestaan dat toch de
voorkeur geeft aan de, in onze ogen, min-
dere website.

Ik zie ze als de uitzondering die de regel be-
vestigen.

Stefan Wobben
stefan@concept7.nl


Bronnen
1 http://de.wikipedia.org/wiki/Gestaltpsychologie
2 http://en.wikipedia.org/wiki/Max_Wertheimer
3 http://nl.wikipedia.org/wiki/Kurt_Koffka
4 http://nl.wikipedia.org/wiki/Wolfgang_K%C3%B6hler
5 http://www.dmoz.org
6 Lin, D. Y. M. (2004). “Evaluating older adults’ retention in hypertext perusal: impacts of presentation
media as a function of text topology.” Computers in Human Behavior, 20.
7 Beck, D. M., and Palmer, S. E. (2002). “Top-Down Influences on Perceptual Grouping.”
Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance.
8 http://www.amazon.com
9 http://www.sitepoint.com/article/why-consistency-is-critical
10 http://pages.slc.edu/~ebj/sight_mind/subj_contour/subj_contour.html
11 http://www.dvhn.nl
12 http://www.planet.nl/planet/show/id=67903/sc=06b9bf
13 http://www.useit.com/alertbox/20020609.html
14 http://plw.media.mit.edu/people/maeda
15 http://www.media.mit.edu/
16 http://weblogs.media.mit.edu/SIMPLICITY/
17 http://www.netlash.com/log/moeilijk_om_dingen_eenvoudig_te_doen
18 www.telegraaf.nl
19 www.nu.nl
20 http://www.websitevanhetjaar.nl/uitslag/
21 http://psylux.psych.tu-dresden.de/i1/kaw/diverses%20Material/www.illusionworks.com/html/figure_ground.html


Zoekmachinewaanzin
“Wanneer je serieus met je website bezig bent, hoef je niet te
investeren in zoekmachinemarketing. Bezoekers zullen je hoe dan
ook vinden!” Een krachtige stelling als rode draad in dit artikel.
Honderdduizenden euro’s worden door bedrijven uitgegeven om hoger
in de zoekresultaten te eindigen dan hun concurrent. Maar waarvoor?

Verwacht in dit artikel geen uiteenzetting ene zin, dat ene boek of die ene quote. Na-
van tips en trucs om hoger in de zoekresul- tuurlijk zijn met het internet de mogelijk-
taten van zoekmachines te eindigen. Dat is heden groter dan in een bibliotheek. Denk
iets waarin ik niet geloof. In dit artikel wil alleen al aan de mogelijkheden als het tot
ik nu juist terug gaan naar de essentie, na- stand brengen van interactie en het ver-
melijk de te vinden website, uw website! Dat richten van transacties. Maar het idee blijft
is waar het uiteindelijk allemaal om draait. vergelijkbaar; het zoeken en vinden van re-
Ook bij een zoekmachine! levante informatie.

Een zoekmachine als Google kan mij hierbij
Internet = Google?
helpen. Op basis van een aantal trefwoor-
Waar mensen het over internet hebben, den vind ik de informatie die ik zocht. En
praten ze over Google. Soms lijkt het alsof ik ben tevreden. Tevreden over mezelf en
internet synoniem staat voor deze inmid- tevreden over de werking van Google. Goo-
dels miljarden organisatie uit Californië. gle als middel om de informatie te vinden
Dit komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. die ik zocht. Dat komt wel heel erg dichtbij
Alleen al in Nederland maakt 91% van de in- hun missie …
ternetters gebruik van Google1 als vertrek-
punt voor hun speurtocht naar informatie. Inmiddels zoekt 1% van de Google-zoekers
En dat terwijl het bedrijf nog maar sinds niet verder dan de eerste tien zoekresulta-
1996 bestaat. ten3 en 90% zelfs niet verder dan de eerste
dertig resultaten4. Blijkbaar is de relevantie
Google is een bedrijf met een missie. Het van de eerste dertig resultaten voldoende
bedrijf heeft als doel om alle informatie in om ons als zoekers tevreden te stellen. Hier-
de wereld universeel toegankelijk en bruik- door heeft Google een hoge loyaliteit on-
baar te maken.2 En het is hard op weg! Met der haar bezoekers. De zoekmachine werkt
een ongelofelijk tempo worden nieuwe pro- goed en mensen komen graag terug. Sterker
ducten gelanceerd als Google maps, Google nog, veel mensen zijn bereid om een Goo-
alerts, Google mail (Gmail) en Google earth. gle-zoekbalk te integreren in hun browser
Alle producten passen binnen die ene mis- zodat ze nog sneller en eenvoudiger van het
sie, het toegankelijk maken van informatie systeem gebruik kunnen maken.
voor iedereen.
Commercialiteit
Relevante informatie
Met mij hebben miljoenen Nederlanders
Het vinden van relevante informatie is waar deze werking van Google ontdekt. Het kon
het op het internet eigenlijk allemaal om dan ook niet uitblijven dat bedrijven hierop
draait. Niet anders als in een grote biblio- beginnen in te spelen. Immers als bezoe-
theek ben ik voortdurend op zoek naar die kers denken dat mijn website behoort tot


de meest relevante resultaten, zullen ze vast
Hoe werkt Google?
ook van mijn producten of diensten gebruik
maken. Deze gedachte is inmiddels uitge- Eigenlijk is Google één grote populariteits-
groeid tot een miljardenbusiness.5 poll. Dit is misschien wat basaal omschre-
ven maar in essentie wel de waarheid. Goo-
Bedrijven die beweren websites hoog in de gle laat de kwaliteit (en daarmee relevantie)
resultaten van Google te krijgen, schieten van uw website voor een groot deel afhan-
als paddestoelen uit de grond. Al dan niet gen van de populariteit van uw website op
met verschillende truckjes6 wordt gepro- het internet. Dit wordt samengevat in de
beerd een site hoog in de resultaten van zogenaamde Pagerank.7 “Ondanks de vele
Google te krijgen. Immers, staan in de top- mensen die iedere dag werken aan de verbe-
10 betekent bijna automatisch relevant ge- tering van onze resultaten, blijft dit de basis”,
vonden worden. zo valt te lezen op de website van Google.

Commercieel zijn de belangen dan ook erg Ondanks dat Google wel advertenties naast
groot. Op dit moment wordt Google meer en boven de zoekresultaten verkoopt (de zo-
dan tweeduizend keer per seconde gebruikt. genaamde adwords8) is het bij Google niet
Met zulke aantallen kun je als bedrijf toch mogelijk een plaats in de zoekresultaten
niets anders doen dan proberen mee te zelf te kopen. Google vervolgt: “Een zoek-
profiteren? De vraag alleen is de manier opdracht in Google is een gemakkelijke,
waarop! eerlijke en objectieve manier om websites
van hoge kwaliteit en met de informatie die
Vaak wordt namelijk vergeten dat het uit- je zoekt te vinden.”
eindelijk om de website gaat waarop de
informatie te vinden is. Google doet niet Natuurlijk kunnen we hier onze vraagte-
anders dan de voor hun meest relevante kens bij zetten. Immers zolang bedrijven
websites tonen. Indien een bezoekers, één- bezig zijn met het optimaliseren van hun
maal op de website aangekomen, niet het website voor zoekmachines is men bezig
vertrouwen heeft of geen mogelijkheid ziet de resultaten van Google te manipuleren.
snel en efficiënt de gezochte informatie te Een populaire, maar illegale, manier om
vinden, gaat hij weer weg. Niet voor niets dit te doen is het zogenaamde cloaking.9 Er
is de ‘backbutton’ de meest gebruikte knop wordt een extra site naast de huidige site ge-
op het internet! zet die volledig wordt geoptimaliseerd voor
de zoekmachine. Deze duplicaat site wordt
De vraag is of het uiteindelijke doel van de gevonden door Google en vanuit hier wor-
website dan is behaald. Wat mij betreft na- den bezoekers doorgeleid naar de eigen site.
melijk niet. Natuurlijk is het goed om veel Tegen deze vervuiling van resultaten wordt
bezoekers naar uw website te halen. Daar is door Google hard opgetreden.10 Immers, de
niets mis mee. Maar de relevantie van deze relevantie van hun resultaten wordt hiermee
bezoekers is wel minstens zo belangrijk! ondermijnd.
Wanneer je te veel focust op zoekwoorden
en niet op relevantie, krijg mogelijk de ‘ver- Toch zal Google op dit punt altijd achter de
keerde’ bezoekers. Want wat moet u met feiten aan blijven lopen. Daarom is er een
een bezoeker die op zoek is naar een kin- veel belangrijker argument om niet met der-
derboek terwijl u alleen hoogwaardige lite- gelijke trucjes mee te doen. Uw bezoeker is
ratuur verkoopt? Het gaat wat mij betreft er namelijk niet bij gebaat! Uiteindelijk zal
dan ook meer om de kwaliteit dan om de de bezoeker op een site terecht komen waar
kwantiteit van bezoekers. hij niet zijn informatie kan vinden en zal
daarom weer vetrekken! Daarmee trekt u als
Daarnaast is het voor u als organisatie erg organisatie nog altijd aan het kortste eind.
belangrijk dat een bezoeker de gewenste ac-
tie onderneemt. Dat hij of zij het contactfor-
Een website voor uw bezoeker!
mulier invult, dat ene product bekijkt of zelf
dat boek direct bestelt! Dit heeft niets meer Probeert u het eens van een totaal andere
te maken met de vindbaarheid in zoekma- kant te bekijken. U ontwikkelt en onder-
chines, maar alles met de gebruiksvriende- houdt een website voor uw doelgroep, de
lijkheid van uw eigen website! gewenste bezoekers van uw website. U
schrijft en plaatst de content op uw site
op een manier waarop bezoekers het ver-


wachten. Bezoekers vinden het plezierig om ware ingedeeld in verschillende afzonderlijk
naar uw site te komen en bestellen graag een van elkaar te gebruiken onderdelen. Leuk
product. Ze gaan de website aanbevelen bij voor Google, maar wel eens geprobeerd een
vrienden en collega’s.11 U creëert loyaliteit, dergelijke website te printen? Het is altijd
bezoekers komen vaker terug en gaan naar een verrassing wat er uit de printer komt!
uw website linken. U wordt opgepikt door Daarnaast is het amper mogelijk naar een
andere grote websites, als dé website op specifieke onderliggende pagina te linken,
uw vakgebied. Automatisch trekt u meer laat staat deze op te slaan in de favorieten.
bezoekers die op hun beurt het woord ver- Kortom, uw bezoeker waardeert het niet!14
spreiden. En zo gaat het maar verder.
En hiermee raak ik de kern van mijn arti-
Wat denkt u dat er met uw site gebeurd in kel! Natuurlijk is het van groot belang om
de zoekresultaten van een zoekmachine als gevonden te worden in de zoekresultaten
Google. Een zoekmachine die grofweg haar van een zoekmachine als Google. Maar het
resultaten laat beïnvloeden door de popu- is belangrijk dit te realiseren door naar uw
lariteit en relevantie van websites op het in- eigen website te kijken. Dit is waar de voor
ternet? Die zullen schrikbarend verbeteren! u echt relevante bezoeker uiteindelijk in is
Eenvoudigweg omdat het bestaansrecht van geïnteresseerd. Ik kan hiervan nergens een
Google hierop is gebaseerd. bron vinden. Uw website optimaliseren
voor uw bezoeker is de ware kracht achter
Op verschillende gerenommeerde web- het succes van het vindbaar zijn in zoekma-
sites12 kunt u lezen dat Google het beloont chines!
wanneer u per alinea een beperkt aantal
zinnen gebruikt. Google zal de individuele Jakob Nielsen hield onlangs een vurig plei-
woorden per alinea dan beter waarderen in dooi tegen het gebruik van gesponsorde
haar resultaten. Leuk voor Google, maar koppelingen.15 Gesponsorde koppelingen
nog belangrijker voor uw bezoeker! Zij lezen zijn gebaseerd op het principe dat dege-
namelijk al helemaal geen ellenlange teksten ne die het meest betaalt, het hoogst in de
zonder rustmomenten. Het schrijven van zoekresultaten verschijnt. Uiteindelijk leidt
goede beknopte webteksten is dan ook es- dit tot een wedloop tussen concurrenten en
sentieel voor het slagen van uw website.13 zal de prijs per zoekwoord stijgen. Zoekma-
chines snoepen zo steeds meer winstmarge
Ook valt te lezen dat het verkeerd gebruiken af van hun adverteerders en leveren niet
van frames de vindbaarheid van uw website echt meer toegevoegde waarde.
sterk verkleint. Voor een aantal jaren ge-
leden werden websites veelal gebouwd in R aymond K lompsma
frames. Daarmee werd een website als het raymond@concept7.nl


Bronnen
1 http://www.checkit.nl/press-report_Google_stijgt_sterk.html
2 http://www.google.com/corporate/tenthings.html
3 http://www.multiscope.nl/persbericht-volledig.phtml?uniek=20011121101057
4 Presentatie Zoekmachinemarketing – Traffic4u
5 http://pressreleasenetwork.com/newsroom/news_view.phtml?news_id=1335
6 http://www.universalwebsites.be/seo_artikels.htm?id=1
7 http://nl.wikipedia.org/wiki/PageRank
8 https://adwords.google.com/select/
9 http://www.answers.com/topic/cloaking?method=8
10 http://www.jeroen.com/archive/2005/05/24/google_straft_javascript_cloak
11 http://agency.travelwisconsin.com/Research/MarketResearch_Active/wordofmouth.shtm
12 http://searchenginewatch.com/resources/article.php/2156511
13 http://www.usabilityweb.nl/artikel.php?id=27
14 http://www.useit.com/alertbox/9612.html
15 http://www.useit.com/alertbox/search_engines.html


Usabilityweb magazine nr 2

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Usabilityweb magazine nr 2

Similar to Usabilityweb magazine nr 2 (20)

More from srprs.me

More from srprs.me (20)

Usabilityweb magazine nr 2