praca konkursowa "Patroni naszych ulic"

2. Witamy,
Nazywamy się Aleksandra Ciach i Martyna Bińkowska. Jesteśmy
uczennicami klasy VIa Szkoły Podstawowej nr 12 w Łodzi.
Chciałybyśmy przybliżyć Wszystkim osobę Gabriela Narutowicza oraz
ulicę w Łodzi, która nosi jego imię.

3. Gabriel Narutowicz był pierwszym
prezydentem Rzeczpospolitej Polskiej.
Urodził się 17 marca 1865 roku w Telszach
na Litwie.

4. Z wykształcenia Gabriel Narutowicz był
inżynierem hydrotechnikiem oraz elektrykiem.
Studiował on na Uniwersytecie Petersburskimi
oraz na Politechnice w Zurychu. W 1908r.
został profesorem budownictwa wodnego.
Uniwersytet w Petersburgu
Politechnika w Zurychu

5. Na urząd Prezydenta Gabriel Narutowicz
został wybrany 11 grudnia 1922r. Miał on
poglądy lewicowe. Po wyborze stał
się obiektem oszczerczych i bezpardonowych
ataków ze strony prawicy.

6. Gabriel Narutowicz Prezydentem był
tylko przez pięć dni dlatego,
że 16 grudnia 1922r. w Warszawie
w galerii Zachęta został zastrzelony przez
malarza Eligiusza Niewiadomskiego.
Krzyż mieliście na piersi, a brauning w kieszeni.
Z Bogiem byli w sojuszu, a z mordercą w pakcie,
Wy, w chichocie zastygli, bladzi, przestraszeni,
Chodźcie, głupcy, do okien - i patrzcie! i patrzcie!
Fragment wiersza J. Tuwima pt. „Pogrzeb prezydenta
Narutowicza”

7. W czasie I wojny światowej utworzył Polski
Komitet Pomocy Ofiarom Wojny (tzw. Komitet
Vevey), należał do stowarzyszenia La Pologne
et la Guerre w Lozannie. Po powrocie do kraju
w marcu 1920 pełnił funkcję prezesa Akademii
Nauk Technicznych (1920-1922) i przewodniczył
Krajowej Radzie Odbudowy. W 1922 jako delegat
Polski uczestniczył w międzynarodowej
konferencji w Genewie, obradującej na temat
przyszłości ustrojowej państw europejskich.
Gabriel Narutowicz został odznaczony Orderem
Orła Białego oraz Krzyżem Wielkim Orderu
Odrodzenia Polski.

8. W roku 2016 przypada 151 rocznica
urodzin i 94 rocznica śmierci
Prezydenta.
Zabójstwo Gabriela Narutowicza
zostało przedstawione w filmie
fabularnym „Śmierć prezydenta”
z 1977r. W reżyserii Jerzego
Kawalerowicza. Rolę prezydenta
zagrał Zdzisław Mrożewski,
Julian Tuwim napisał wiersz pt.
”Pogrzeb prezydenta Narutowicza”.

9. Obecnie ulica Gabriela Narutowicza biegnie
od ulicy Piotrkowskiej do ulicy Konstytucyjnej.
Jej długość wynosi 2,9 kilometra.

10. Ulica Gabriela Narutowicza to jedna
z najstarszych ulic Łodzi. Dawniej nosiła
nazwę ul. Dzielnej. To na niej kończyło
się Nowe Miasto – historyczna część
Łodzi. Ulica Dzielna była pierwszą
osadą sukienników.

11. Ulicę Narutowicza można określić
mianem najbardziej medialnej ulicy Łodzi,
a to dlatego, że mieści się tu łódzki
Oddział Telewizji Polskiej. Inauguracyjny
program został wyemitowany 22 lipca
1956r. Zwana jest potocznie łódzką trójką.
Siedziba łódzkiej telewizji mieści się przy
ul. Narutowicza 13.

13. Filharmonia Łódzka im. Artura Rubinsteina mieści
się przy ulicy Narutowicza 20/22. Powstała
z inicjatywy Ignacego Vogla. Dawniej nazywana
Domem Koncertowym lub Salą Vogla. W 2015r.,
Filharmonia Łódzka obchodziła Jubileusz 100-lecia.
Obiekt od początku cieszył się wielką popularnością.
Koncertowali tutaj m.in.: Ignacy Paderewski
i Artur Rubinstein. Historyczny budynek został
zburzony w 1999r. a na jego miejscu powstał nowy,
który oddany był do użytku w grudniu 2004r.

14. Na zdjęciach widzimy piękne kamienice
zaprojektowane przez Gustawa Landau-Gutentegera.
Pierwsza jest w stylu neorenesansowym, w drugiej
twórca nawiązał do architektury romańskiej.

15. Hotel Polonia – pierwotnie nazywany
Hotelem PALAST. Funkcjonujący do dziś
hotel u zbiegu ulic Narutowicza
i Kilińskiego. Pokoje zostały odnowione,
lecz zachowane w starodawnym stylu.
Możliwe, że w kopule powstanie taras
widokowy.

16. Na skrzyżowaniu dwóch ważnych ulic
Narutowicza i Kilińskiego znajduje się
cerkiew pw. Św. Aleksandra Newskiego.
Do dziś wzbudza ona podziw, zwłaszcza
wyposażeniem i wystrojem wnętrza.
Stare ikony i krzyże procesyjne należą do
cennych zabytków. Świątynia nadal służy
prawosławnym mieszkańcom Łodzi.

17. Park im. Stanisława Moniuszki sąsiaduje
z cerkwią, dlatego nazywano go czasami
parkiem Aleksandrowskim. Powstał wkrótce
po wybudowaniu Dworca Fabrycznego. Był to
drugi po Źródliskach park miejski w Łodzi.

18. Na rogu ulic Narutowicza
i Piramowicza znajduje się
nietuzinkowa, komfortowo
wykończona kamienica projektu
Gustawa Landau-Gutentegerowa.
Powstała w 1900r. z myślą
o pozyskiwaniu dochodów
z wynajmu.

19. Po drugiej stronie ulicy widzimy
charakterystyczny budynek z kamiennymi
męskimi postaciami. Figury atlantów
zaczerpnięte są z architektury starogreckiej.
Postaci mężczyzn podtrzymują głowami,
barkami lub rękoma element architektoniczny.
Zastępują oni filary i kolumny. W budynku
tym dawniej mieściła się Pocztowa Kasa
Oszczędności, a obecnie znajdują się tam m.in.
prywatne mieszkania.

20. Na zdjęciu widzimy elegancką willę przemysłowca Gustawa Schreera,
w której obecnie ma swoją siedzibę Towarzystwo Przyjaźni Polsko-
Francuskiej.

21. Idąc ulicą Narutowicza, za parkiem Moniuszki widzimy duży plac
budowy. W miejscu starego dworca, zbudowanego w 1868r.powstaje nowy
Dworzec Łódź-Fabryczna. Zakończenie prac przewidziane jest na sierpień
2016r.

22. W latach 1914-1918 mieszkał tu wraz
z rodziną Julian Tuwim.
W budynku tym mieścił się Przytułek dla Starców
i Kalek. Obecnie ma w nim swoją siedzibę
Collegium Anatomicum Uniwersytetu Medycznego.
Od wielu dziesięcioleci uczą się tu przyszli lekarze.

23. Do północnej strony ul. Narutowicza przylega Plac Dąbrowskiego, zwany kiedyś Rynkiem
Cegielnianym (sprzedawano tam cegły z pobliskiej cegielni). Najbardziej okazałą budowlą na
placu jest gmach Teatru Wielkiego, oddany do użytku w styczniu 1967r. Teatr specjalizuje się
w wystawianiu oper i przedstawień baletowych. Na tle fasady budynku widzimy fontannę
odbiegającą swoją stylistyką od stylistyki budynku łódzkiej opery. Symbolizuje ona napływające
fale.

24. Przy Placu Dąbrowskiego mieści się
gmach Sądu Okręgowego. Tuż pod
dachem w centralnej części budynku
uwagę zwraca relief przedstawiający
scenę sądu mitycznej Temidy.
Relief przedstawiający sąd mitycznej Temidy

25. Po drugiej stronie ulicy, pod numerem
57 funkcjonowała kiedyś Mechaniczna
Fabryka Pończoch i Rękawiczek Henryka
Szmulowicza. Od frontu stanął dom
przemysłowca. Teraz w oficynie działa
szkoła Języków Obcych PRIMA.

26. Tuż obok – przy ul. Narutowicza
59 stoi elegancki pałac Jezajasza
(Szai) Kestenberga zbudowany
w 1923r. W piwniczce tego
budynku można kupić pyszne
miody i inne produkty pszczele.

27. Z prawej strony przylega do
ul. Narutowicza, ulica Składowa,
a stojący przy niej potężny budynek
Uniwersytetu Łódzkiego to dawne
Gimnazjum Humanistyczne Żeńskie
Heleny Miklaszewskiej. To jedna
z najbardziej znanych i zasłużonych
dla Łodzi szkół. Niewielka tablica
pamiątkowa na ścianie budynku
przypomina patronkę. Wisi tam
również tablica upamiętniająca
dramatyczne wydarzenia z pierwszych
dni stanu wojennego z grudnia 1981r.
z udziałem studentów.

28. Budynek powstał w latach 1928-1930 wg. projektu wyśmienitego łódzkiego
architekta Wiesława Lisowskiego. Na początku był siedzibą Zakładów
Wodociągów i Kanalizacji. Po wojnie do budynku wprowadził się Uniwersytet
Łódzki. Przez wiele lat mieścił się tu Rektorat.

29. Po drugiej stronie ulicy, pod
numerem 68 znajduje się
secesyjny gmach dawnej Szkoły
Zgromadzenia Kupców. Szkoła
słynęła z wysokiego poziomu
nauczania i przeznaczona była
tylko dla chłopców. Gmach
należy obecnie do Uniwersytetu
Łódzkiego i mieści się w nim
Rektorat. Przy ogrodzeniu rośnie
miłorząb - drzewo przybyłe
z Dalekiego Wschodu i otaczane
tam czcią.

30. W sąsiedztwie budynku UŁ znajduje się
niewielki park im. Stanisława Staszica.
Powstał w latach 1899-1901. Wcześniej
nazywano go ogrodem przy ul. Dzielnej.
W 1918r. dostał imię St. Staszica, a od
1984r. stoi w nim pomnik patrona.
Stanisław Staszic był pisarzem,
uczonym i działaczem społecznym.

31. Okręgowy Urząd Miar w Łodzi
został utworzony w 1915r., jest
urzędem administracji rządowej
niezespolonej, właściwym w sprawie
miar, działającym na terenie woj.
łódzkiego i świętokrzyskiego. Jego
pracownicy na temat miar
i przyrządów pomiarowych wiedzą
wszystko.

32. Ulica Narutowicza ma swój udział
w tworzeniu wizerunku ”Łodzi
filmowej”. Przez wiele lat mieściły się tu
Łódzkie Zakłady Wytwórczych Kopii
Filmowych będące monopolistą na
polskim rynku. Już w 1945r. w tym
miejscu wykonano pierwsze czarno-białe
kopie. Obecnie ma tu swoją siedzibę
Wydział Nauk Geograficznych
Uniwersytetu Łódzkiego.

33. Na rogu ulic Narutowicza i Kopcińskiego znajduje się Samodzielny
Publiczny Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr l im.
Norberta Barlickiego. Budynek zaprojektował architekt Wiesław Lisowski.

34. Tuż za szpitalem rozciąga się park
im. Jana Matejki. Park powstał
w 1924r. Ma on charakter ogrodu
francuskiego. Miejsce to jest
szczególnie chętnie odwiedzane przez
studentów, gdyż w pobliżu znajduje
się Biblioteka Uniwersytecka oraz
uczelnie wyższe.

35. Przy ulicy Narutowicza, oprócz
łódzkiego oddziału Telewizji Polskiej,
ma również swoją siedzibę Polskie
Radio Łódź, którego historia sięga
początków ubiegłego wieku.
Radiostacja w Łodzi rozpoczęła pracę
2 lutego 1930r., jako siódma stacja
radiowa w Polsce. Po wojennej
przerwie, radio zaczęło nadawać już
21 października 1945r. Dysponuje
dwoma studiami nagrań, posiada
studia regionalne w Kutnie i Sieradzu.

36. Nasza wędrówka ulicą Gabriela
Narutowicza dobiegła już końca.
W prezentacji przedstawiłyśmy jedynie
część interesujących obiektów,
znajdujących się przy tej ulicy. Ulica
„Prezydenta” jest jedną z piękniejszych
ulic Łodzi, dlatego warto wybrać się nią
na weekendowy spacer.
Zdjęcie ulicy G. Narutowicza z 2008 roku

37.  Dariusz Kędzierski, „Ulice Łodzi”, Łódź 2009
 Ryszard Bronisławski, Joanna Podolska „Spacerownik Łódzki”
 Krzysztof Stefański, „Gmachy użyteczności publicznej dawnej Łodzi”, Łódź
2000
 Piotr Gryglewski, Robert Wróbel, Agnieszka Ucińska, „Łódzkie budynki 1945-
1970”, Łódź 2009
 Andrzej Kempa, Marta Zawadzka, „Tablice pamięci”, Łódź 2007
 Oficyna Wydawnicza Fogra, „Popularna Encyklopedia Powszechna” Tom 11,
Kraków 1996
 www.wikipedia.org
 portalwiedzy.onet.pl
 www.polonia.centrumhotele.pl
 www.ulub.pl/mp3
 www.nac.gov.pl/
 Google Grafika
 Zdjęcia własne

38. 
Aleksandra Ciach
Martyna Bińkowska