Ugalketa 3 gaia

NATURA ZIENTZIAK LH 6 – EGITEN JAKIN Egokitzapena
1 www.margarigela.blogspot.com
www.laguntza3ziklo.blogspot.com.
SEXU-EZAUGARRIAK
Ugalketaren bidez, izaki bizidunek beren antzeko izaki bizidunak sortzen
dituzte.
Gizakiok, ugaztunak gara.
Sexu-ezaugarriak gizonak eta emakumeak bereizten dituzten
desberdintasun fisikoak dira.
SEXU-EZAUGARRIAK
LEHEN MAILAKO SEXU
EZAUGARRIAK
BIGARREN MAILAKO SEXU-
EZAUGARRIAK

GIZAKION SEXU-EZAUGARRIAK
Bi mota daude:
1. Lehen mailako sexu-ezaugarriak: Ugaltze aparatuak dira:
Emakumeee eta gizonek jaiotzatik dituzte.
2. Bigarren mailako sexu-ezaugarriak:
GIZONENGAN EMAKUMEENGAN
 Ahots baxua
 Bizarra
 Gihar handiagoak
 Ile asko gorputzean
 Ahots altua
 Titiak
 Aldaka zabalagoak
 Ile gutxi edukitzea
Ezaugarri hauek pubertaroan garatzen dira (9 – 14 urterekin).
Pubertaroan, gizakion ugaltze aparatua
osatzen duten organoak garatzen dira,
baita bigarren mailako sexu-ezaugarriak
ere.

EMAKUMEEN UGALTZE APARATUA.-
Sexu – organoak:
o Obulutegiak: obuluak hemen sortzen dira. Bi dira.
o Falopioren tronpak: Obulutegia eta umetokia lotzen dituzte
o Umetokia: Hemen haurra garatzen da.
o Bagina: Kanal bat da lotzeko kanpokoaldea eta umetokia.
o Alua: Ugaltze-aparatuaren kanpoko zatia da. Gernubidearen zuloa
ere aluan dago, eta hortik kanporatzen da gernua.
Obuluak behar-beharrezkoak dira ugalketarako.

GIZONEN UGALTZE-APARATUA:
o Barrabilak: Espermatozoideak hemen sortzen dira.
o Hodi-deferenteak: Gernubideraino espermatozoideak eramaten
dituzte.
o Gernubidea: Espermatozoideak eta gernua ateratzen diren bidea
da.
o Prostata. Guruin bat da. Espermatozoideak elikatzen eta garraiatzen
dituen likido bat sortzen du.
o Eskrotoa: Barrabilak babesten ditu.
o Zakila: Gernua eta espermatozoideak kanporatzen diren lekua da.
GERNU
PROSTATA
HODI
DEFERENTEAK
ZAKILA
BARRABILAK
ESKROTOA

SEXU-ZELULAK eta ERNALKETA
Ugalketan parte hartzen duten zelulak OBULUAK ETA
ESPERMATOZOIDEAK dira.
SEXU-ZELUKAK
OBULUAK: Emakumeen sexu-
zelulak dira. Handiak eta biribilak.
Obulutegian sortzen dira.
ESPERMATOZOIDEAK: Gizonen
sexu-zelulak dira, txikiak dira.
Zapaburu antza dute. Barrabiletan
sortzen dira.
Espermatozoideaa sexu-zelula arra da
Obulu heldua denean, (28 egunean
behin), obulutegitik ateratzen da
eta ez bada espermatozoide
batekin elkartzen, odoljario txiki
batekin kanporatzen da:
menstruazioa edo hilekoa da.
Espermatozoideak eten gabe
sortzen dira, eta likido batekin
nahastuta kanporatzen dira.

ERNALKETA:
Ernalketa esaten zaio obulu bat eta espermatozoide bat
elkartzeari.
 Ernalketa gertatzeko, gizonaren espermatozoideek emakumearen
baginara iritsi behar dute: Kopula.
 Elkartuko dira Falopioren tronpetan.
 Elkartzerakoan zigoto izeneko zelula bat sortzen da.
 Handitzen denean embrioia garatzen da eta umetokira iristen da.
 Umetokiko paretan itsasten da ume bihurtu arte.
Baina obulua ez bada elkartzen espermatozoidekin, umetokira iritsi eta
baginatik kanporatzen da, odoljario txiki batekin batera: menstruazioa
edo hilekoa da.

Haurdunaldia:
Ernalketa gertatzen denetik haurra jaio arte, haurdunaldi esaten zaio:
 Ez du menstruazioa
 Zorabioak eta goragalea
 Amak pisua hartzen du
 Substanzia kaltegarriak ezin ditu hartu: adibidez: alkohola, tabakoa,
drogak eta botika batzuk.
 Ondo elikatu behar du.
Enbrioi-garapena:
 Enbrioi-garapenak bederatzi hilabete irauten du.
 Enbrioia umetokiaren hormetan itsatsita dago, poltsa moduko
batek inguratzen du. Poltsa honetan likido batez beteta dago:
likido amniotiko da.
 Umetokian plazenta organoa sortzen da eta enbrioia zilbor-
hestearen bidez lotzen da harekin.
 Zilbor-hestean zehar mantenugaiak eta oxigenoa iristen zaizkio
enbrioiari amarengandik.
 Hirugarren hilabetean, enbrioiari, FETU esaten zaio.

ERDITZEAREN FASEAK:
Haurra amaren baginatik ateratzen den uneari erditzea esaten zaio.
Hiru fase ditu:
1.- Dilatazio fasea Umetokiaren irteera ireki egiten da.
Umetokiko giharrak uzkurtu egiten dira haurtxoa
baginarantz bultzatzeko (Kontrakzioak)
2.- Egozte fasea Baginatik kanpora ateratzen da haurra.
Amak bultzatu egiten du.
3.- Plazenta
botatzeko fasea Erditzearen amaiera.
Erditzea arriskutsua denean, zesarea egiten da. Zesarea ebakuntza bat da,
haurra amaren sabelarik ateratzeko.
Haurra jaiotzean, zilbor-hestea mozten da eta gelditzen dena zilborra da.

EDOSKITZAROA
Lehendabiziko hilabeteetaan, haurtxoak esnea soilik elikatzen da.
Amak titietan sortzen du.
Amaren esnea gomendagarriena artifiziala baino: elikagai guztiak
ditu eta gaixotasunen kontrako defentsak ere.

UGALKETA ETA OSASUNA
 Pubertarotik aurrera aldaketa handiak gertatzen dira:
 Aldaketa hauek normalak dira.
 Hazkundearen parte dira.
 Bakoitzak bere erritmoa du.
SEXU-ORGANOEN OSASUNA ETA HIGIENEA:
 Dutxa hartzerakoan gorputz osoa garbitu behar dugu, baita kanpoko
sexu-organoak ere.
 Emakumeek ere bereziki menstruazioarekin daudenean.
 GInekologoak emakumeen ugaltze-aparatuko sexu-organoen
osasunaz arduratzen dira.
 Urologoak, gizonen ugaltzen aparatuko sexu-organoen osasunaz
arduratzen dira.
Aldaketa fisikoak Emozioak eta afektuak.

PREBENTZIOAREN GARRANTZIA
 Gaixotasuna agertu aurretik, prebentzio errebisioak eta azterketa
batzuk egin behar ditugu: PREBENTZIOZKO MEDIKUNTZA.
 MAMOGRAFIAK, bularreko minbizia prebenitzeko.
 Ginekologo eta urologorengana joatea urtean behin errebisioak
egitera.
 GIzonek prostatako minbizia detektatzeko probak egitea
komenigarria da.
 Txertoak ipintzea aukera dago (umetoki-lepoko minbiziaren kontra).

Ugalketa 3 gaia

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Ugalketa 3 gaia

Similar to Ugalketa 3 gaia (20)

More from MargaGutierrez

More from MargaGutierrez (20)

Ugalketa 3 gaia