2. - Zer da ekosistema?
- Ekosistema motak
- Gure ekosistemak.
- Ekosistemen kontserbazioa

3. Zer da
ekosistema?

4. Ekosistemak.
Izaki bizidunek bizi diren ingurunean
komunitateak osatzen dituzte. Elkarren artean
eta ingurunearekin erlazionatuz.
EKOSISTEMA bat bertan
dauden IZAKI
BIZIDUNEK, haien
INGURUNE FISIKOAK eta
HAIEN ARTEKO ERLAZIOEK

5. IZAKI BIZIDUNAK

6. INGURUNE FISIKOA
Elementu bizigabeen
multzoak (airea, eguzki-
argia, tenperatura eta
ura) ingurune fisikoa
osatzen du.

7. IZAKI BIZIDUN ETA INGURUNEAREN
ARTEKO ERLAZIOAK
Alde batetik, (a) izaki bizidunak
haien artean dituzten harremanek
elkarri eragiten diete eta bestalde,
(b) ingurunera moldatu behar dira.
Hauek dira izaki bizidun eta
ingurunearen arteko erlazioak.

8. Izaki bizidunen oinarrizko harremanak
Oinarrizko harremanak hurrengoak dira:
- Harraparitza
- Lehiaketa
- Elkarlana
Erlaziorik garrantzitsuena
ELIKASAREA da

9. Harraparitza
Izaki bizidun batzuk beste batzuk jaten dituzte.
Adb., Azeriak untxia jaten du.

10. Lehiaketa
Izaki bizidun batzuk baliabide berdinaz
elikatzen dira.
Adb., lehoiak eta gepardoak harrapakin berdina
harrapatzeko lehiatzen dira.

11. Elkarlana
Zenbait izaki bizidunek elkar laguntzen dute.
Adb, arrain batzuk dordokei eta arrain handiagoei
parasitoak kentzen dizkiete (elikatzeko). Eta zenbait
txorik (frailetxoak) kokodriloen haginak garbitzen
dituzte (elikagai bila).

12. ELIKASAREA
 Bata besteaz elikatzen diren izaki bizidunen segida da
elikatea. Ekoizleak eta kontsumitzaileak
 Elikasarea elikate multzoa.

13. Ekoizleak eta kontsumitzaileak
 Landare gehienek, adibidez, haien elikagaia
sortzen dute: EKOIZLEAK dira.
 Animaliak, ordea, beste izaki bizidun edota
landareez elikatzen dira; KONTSUMITZAILEAK
dira (ez dute haien elikagaia sortzen).
Belarjaleak kontsumitzaile primarioak dira
(ekoizleak jaten dituztelako) eta haragijaleak
kontsumitzaile sekundarioak (kontsumitzaileak
jaten dituztelako).

14. Gameluak, esaterako :
INGURUNE-BALDINTZAK GAMELUA NOLA MOLDATU DEN
Giro idorra -------------------------- Betile luzeak (begietan harearik ez sartzeko)
Tenperatura beroak eta lehorteak -------------------- Konkorra (ura gordetzeko)
Intsolazio handia --------------------------------------- Larruazal lodia (ez erretzeko)

15. Munduko
ekosistemak
Lehorreko ekosistemak. Uretako ekosistemak
-Basamortua. -Itsasoak eta ozeanoak.
-Oihan tropikala. -Kostaldeko hezeguneak.
-Estepa. -Aintzirak eta urmaelak.
-Baso hostoerrokorra. -Ibaiak.
-Baso meditarranearra. l
-Taiga.

17.  Lur elkorra.
 Beroa egunez eta hotza gauez.
 Prezipitazio gutxi.

18.  Gutxi.
 Kaptusak (ura surtoinetan
gordetzen dutenak) eta
hostoen ordez arantzak
dituztenak (urik ez
galtzeko).

19.  Urria (gutxi).
 Narrastiak eta eskorpioiak. Lurpean ematen
dute egun osoa (berotik babesteko).
 Gameluak eta dromedarioak ( ura gordetzen
dute konkorrean)

20. OHIAN TROPIKALA
INGURUNEA
-Lurra ez da oso emankorra (zaila da bertan
landareak erne egitea)
-Urte osoan zehar beroa egiten du .
-Euri asko egiten du, ondorioz hezetasun handia
dago.

21. FAUNA
-Oso animali mota asko daude.
-Animaliak hezetasunean moldatzeko garatu
dira;anfibioak edota
intsektuak.Intsektuak,esaterako,normalean baino
handiagoak dira.

22. FLORA
-Landare mota asko daude .
-Landareen hostoak handiak dira .Argia kantitate
handian lortzeko lehiatzen dira landareak.
Nagely, Selene eta Andres

23. ESTEPA

24. INGURUNEA
-Lur emankorra eta laua
eta itsasotik urrun.
-Uda eta negua artean
tenperatur alde handia
dago.Negua hotzak eta
lehorrak dira.

25. FLORA
-Sustrai sakonak dauzkate
sakonean dagoen
ura bilatzeko

26. FAUNA
-Asko dagoen arren;
ez dago mota dezberdin
askotako landaretzarik.
-Ingurunen baldintza
gogorrak direla eta,
dago landare dezberdin
gutxi.
-Larre asko dagoenez,
belarjale asko daude
adb:zaldiak eta bisonteak. Richard eta Lander

27. Baso hostoerorkorra
Ingurunea
 Lur emankorra(landagarria)
 klima:Negu hotzak,beste urtaroetan tenperatura
epela.
 Euri piloa nahiz eta zenbait urtaroetan lehortea

28. flora
-Zuhaitzak,adb.Pagoak,hosto handiak
dituzte eguzki-argiaren energia hartzeko.
-Udazkenean edo neguan hostoak jauzi
egiten dira.

29. Fauna
 Intsektu,hegazti eta ugaztun asko
 (klimara moldatu direnak):oreinak
 eta otsoak adb.
IKER ETA AITOR (5.D1)

30. BASO MEDITERRANEARRA
INGURUMENA
Lur emankorra da (landareak erne egin daitezke.
Negu epelak eta uda lehorrak eta beroak.
(udazkenean eta udaberrian berezki)

31. FLORA
Hosto iraunkor (ez zaizkio guztiz erortzen,)
etengabe berriak sortuzen dituztelako)diren
zuhaitzek daude.Eta hostoak gogortuak dituzte
urik ez galtzeko.
-Zuhaixka eta usain-belarrak ere daude.

32. FAUNA
Basurdeak eta basahuntzak animaliak; adb.
Lurralde malkartsuetara moldatuta daude.
Basurdeak animali espezialak dira, eta txerriak
baino pixka bat handiagoak dira.
Maialen eta Ane

33. TAIGA

34. INGURUNEA
-Lurra ez da emankorra(landare gutxi erne egiten da
bertan)
-Hotz handia egiten du
-Ez du ia euririk egiten

35. FLORA
-Fruiturik ez duten zuhaitzak daude(Gimnospermoak)
adb:izeia, izotza aguatatzeko hosto sendoak dituena.

36. FAUNA
- Neguan beroa egiten duen lekuetara joaten
diren animaliak, adb. altzea.
- Negua lotan ematen duten animaliak ere
daude, adb.elur-erbia
Leire eta Irina

37. Itsasoak eta ozeanoak
DESIREE ETA AITOR

38. Ingurunea.
– Ura gatza da eta hartzen duen eremu zabala eta
sakona da.
-Ur mugimenduak daude, adb.Olatuak.
-Tenperatura berdina da leku ezberdinetan.

39. Flora.
-Landare asko daude azalean.
-Kostaldetan dibertsitatea handia dago.
-Algak erraldoiak izaten dira;adb:sargazoak eta laminarioa.

40. Fauna
-Animali asko daude azalean.
-Animali dibertsitatea handia dago.Arrainak ,itsas ugaztuna.
-Gorputza moldatuta dute.Uretan
mugitzeko:txipiroiak,arrainak eta itxas ugastunak.
Aitor C. Eta Desi

41. KOSTALDEKO HEZAGUNEAK
(ALVARO ETA ADRIAN) (5.D1)

42. INGURUNEA
-Lur lauak eta ez oso sakonak.
-Putzuz betetako lur eremuak dira .
eta ez dute oxigeno askorik.
-Proportzio ezberdinean bada ere,
ur gazia zein geza izan dezakete...

43. FLORA
-Belar ez eta zuhaizkaz inguratuta egoten dira
-Sustraiak uraren azpian dituzten landareak ere badira. Adibidez:Lezkak eta
ihiak.

44. FAUNA
-Animalia asko dago.
-Hegazti mota asko ere dago,
adibidez:Ahateak eta zangaluzeak .
-Uretan ornogabe batzuk daude
geihenetan moluskoak eta atropodoak.

45. AINTZIRAK ETA URMAELAK

46. INGURUNEA
-UR GEZA ETA EZ OSO SAKONA
-URA EZ DA MUGITZEN ETA EZ DOA AZKAR
URA IZOZTU AL DA ,AZALEAN BATEZ ERE

47. FLORA
-LANDAAREAK URPERATUTA DAUDE . ADB:
ALGAK, IGELBELARRAK ...
UR BAZTERREKO LANDAREAK; EZPATA-
BELARRA; MAKALA
LANDAREAK URTE OSOA LANDU AHAL DIRA.

48. FAUNA
- MOTA ASKO DAUDE ADB: ARRAINA , KARPA...
URTE OSOAN FAUNA BERBERA DA;
EGONKORRA DA.

49. Ibaiak

50. Ingurunea ● Ur geza.
● Ibilbidean zehar,
ibaiaren abiadura,
tenperatura eta
bertan disolbatutako
gatz mineralen
kantitatea aldatu
egiten da.
● Emaria ere
aldagarria da, eta
euriaren araberakoa.

51. Flora
● Algak.
● Ibarbasoak:
zuhaitzez (altzak
esaterako) eta
belarrez (lirioak)
osatua.

52. Fauna
-Ibaia-emariaren
arabera aldatzen da.
- Arrain ugari
(amuarrainak, adb.) eta
ornogabe asko (harrak,
adb.).

53. Gure ekosistemak
 Euskal herriko kokapen geografikoa eta
erliebea direla eta, gure artean ekosistema
asko daude. Nabarmenenak hurrengoak dira:
 -Goi-mendikoa
 -Baso hostoerorkorrra
 -Artadia
 -Sastrakadia
 -Pinudia
 -Itsasertzekoa

54. Goi-mendikoa
NON? 1200 metrotik gorako
malda handiko lekuetan.
Prezipitazioak? ugariak
Tenperaturak? hotzak
Flora? Basoak dira bertokoak
(2.4000 metroraino).Bertan
pinuak eta izeiak dira nagusi.
Handik gora, alpetar larreak eta
gorago harkaiztiak daude
(bertan landare gutxi egoten da.

55. Baso hostoerorkorra
NON? Mendi-hegaletan (1500 metroraino)
Prezipitazioak? ugariak
Tenperaturak? hotzak
Flora?. Mendi-hegalen beheko aldean zuhaitz
hostoerorkorretako basoak daude, adibidez,
hariztiak (haritza multzoa) edota ametz eta
erkametz basoak. Baina mendi tontorrera
hurbildu bitartean (+600/+700 metrotara)
pagadiekin (pago multzoa) topo egingo gara.

56. Artadia (arteen basoak)
NON? Itsas-mailatik 1.400 metroraino.
* Hostorik galtzen ez duten berezko baso
bakarrak dira.

57. SASTRAKADIA: OTALURRA ETA HESKAIAK.
OTALURRA
NON? Baso eta larreen arteko mugan
Prezipitazioak? Ugariak
Tenperaturak? Leunak.
Flora? zuhaizkak: txilarrak oteak eta iratzeak.
* Inguruko basoetako haziak errez erne egiten dira otalurretan
beraz, beste hainbat mota ere ikustea posiblea da.
HESKAIAK
NON? Baso-ertzetan egoten dira; soroak eta
larreak banatzen.
Prezipitazioak? Ugariak
Tenperaturak? Leunak.
Flora? Zuhaizka arantzadunak (elorri zuria, elorri beltza,
arkakaratsa…) eta zenbait zuhaitz (hurritza eta astirraga).
* Garrantzia ekologiko handia du: espezie askoren bizilekua
da, landaretzak lurzorua heltzen du leku malkartsuetan, izurrien
aurkako hezi naturala da…

58. - PINUDIA
NON?.Gure inguruko mendi gehienetan.
Gure inguruko baso gehienak baso-landatuak
izaten dira. Pinudia ez da bertokoa (kanpotik
ekarritako zuhaitza baino).
Prezipitazioak? Leku heze (prezipitazio
ugaridunak) zein lehorretan (euri
gutxidunak) hazten dira pinuak
Tenperaturak? Temperatura freskoa, epela
eta berora ere ongi moldatzen dira.
Flora? Pinuak

59. ITSASERTZEKOA; itsas-maila gaineko aldea,
marearteko aldea itsas-mailaz azpiko aldea.
NON?.Itsasertzean.
3mota daude:
Non? Flora? Fauna?
Uraren eraginera
Itsasoak buztitako aldea da
Itsas mailaz gaineko aldea. moldatzen direnak: Itsas Kaioak eta ubarroiak
(urpean geratzen ez dena).
mihilua eta itsas zerba.
Itsasgoran urpean eta Lapak, muskuiluak,
Marearteko aldea itsasbeheran lehorrean Haitzetan algak hazten dira. karramarroak eta itsas
geratzen dena. trikuak.
Eguzkiaren eragina duen
Itsas mailaz azpiko aldea. Urpean dagoen zatia da. Arrainak.
mailan algak daude.
•Oso degradatuta daude giza-jarduera dela eta,
horregatik batzuk babesten hasiak gara, adibidez
Urdaibaiko bioesfera-erreserba.

60. EKOSISTEMEN
KONTSERBAZIOA

61. EKOSISTEMEN KONTSERBAZIOA.
 Munduko ekosistema gehienetan bizi
gara pertsonak eta gure ekintzek
ekosistema horietan eragina dute. Gure
jarduerek askotan ekosistema arriskuan
jartzen dute, ingurune fisikoa aldatzean
edota espezie batzuk desagerraraztean.

62. Arazo nagusietako batzuk dira
hurrengoak:
 Ekosistema natural askoren lur-eremua
murriztu edo aldatu egin da: industria
areagotzea, nekazaritza eta abeltzaintza eta
hirien hazkundeak eremu zabalak hartzen
dituztelako.
 Zuraren kontsumo handiak
baso-soiltzea areagotzen du.
 Kutsadurak ere eragiten die ekosistemei;
haietan bizi diren organismoak murrizten
dituelako.

63. Zer egin dezakegu?
Zaramaren kantitatea murriztea, poltsak eta ontziak
berrerabiltzea, plastikoa bezalako materialak birziklatzea, eta
materialak berriro erabiltzeko berreskuratzea.
Natura zaintzeko dekalogoa.
1.- Erosten diren produktuak kontu handiz aukeratzea, horien ontzien
berrerabilpen gaitasuna kontsideratuz.
2.- Gehiegizko bildukinak dituzten produktuak erostea ekiditea.
3.- Posiblea denean erosketak egin osteko poltsak zarama biltzeko erabiltzea
edota erosketak egitera joatean gauzak garraiatzeko erabiltzea.
4.- Etxean erabiltzen ditugun paperak birziklatzea, alde biak berrerabiliz.
5.- Fotokopiak orrien alde bietatik egitea.
6.- Umeek, arbela, paperak baino gehiago erabil dezaten ahalegintzea.
7.- Paperaren birziklapenerako tailerretara joatea.
8.- Edariak, berreskura daitezkeen botiletan erostea.
9.- Kontsumo baxuko lanparak erabiltzea.
10.- Birziklapenaren esperientziak lagunekin zein familiakoekin
konpartitzea.

64. UGA Taldea

65. Klik egin eta
zabaldu.

66. Ugaztun, hegazti,
arrain ta izaki, Amazonia eta
. denek osatzen dugu gure inguruneko basoak
oreka naturarekin bat. pertsona guztien
birikak dira.
Natura da, natura da,natura Natura da, natura da, natura
ta zaindu behar da, ta zaindu behar da,
gure lurra bait da, gure lurra bait da,
dugun bakarra da dugun bakarra da,
izan gaitezen ba
Gizaki, lore ta zentzudun ta mantendu
zuhaitzek osatzen bait gure oreka.
dugu oreka.
-leloa-
-leloa-
Natura zaindu behar da.
Natura zaindu behar da. Ezin da apurtu oreka.
Ezin da apurtu oreka. Asko dago ikusteko.
Asko dago ikusteko. Ederra bait da mundua.
Ederra bait da mundua.