Ugalketa 4. gaia

LAGUNTZA GELA – HIPI GELA
4. UGALKETA, EGOKITZAPENA

Ugalketaren bidez, izaki bizidunek beren antzeko izaki bizidunak sortzen
dituzte.

Animalia obiparoek arrautzak erruten dituzte: hegaztiak, intsektuak.

Animalia bibiparoen kumeak amaren sabelatik jaiotzen dira, UGAZTUNAK
dira.

Gizakiok, ugaztunak gara.

1
www.hipialtza.blogspot.com
www.margarigela.blogspot.com


o Zer ugaztun animalia ezagutzen duzu? Bost aipatu

BIBIPAROAK

OBIPAROAK

2


PERTSONAK ALDATU EGITEN DIRA

HAURTZAROA:
 Jaoitzetik 12-13 urte arte.
 Hazi egiten dira etengabe.
 Gurasoen behar handia dute.

NERABEZAROA:
 Pubertaroan hasten da.
 Aldaketak gertatzen dira.

HELDUAROA:

 18 Urterekin hasten da.
 Gorputza guztiz garatuta dago
seme-alabak izateko prest.

ZAHARTZAROA:

 Zimurrak ateratzen dira.
 Ilea urdindu egiten da.
 Hezurrak hauskorragoak izanten dira.
 Guharrek indarra galtzen dute.

3


GIZAKION SEXU-EZAUGARRIAK

Bi mota daude:

1. Oinarrizko sexu-ezaugarriak: Ugaltze aparatuak dira:

2. Bigarren mailako sexu-ezaugarriak:

GIZONENGAN EMAKUMEENGAN
Ahots baxua Ahots altua
Bizarra Titiak
Gihar handiagoak Aldaka zabalagoak
Ile asko gorputzean Ile gutxi edukitzea

Ezaugarri hauek pubertaroan garatzen dira (9 – 14 urterekin).

Zure sexuaren arabera, zeintzuk dira zure sexu-ezaugarri nabarmenak?

4


EMAKUMEEN UGALTZE APARATUA.-

Sexu – organoak:
o Obulutegiak: obuluak hemen sortzen dira. Bi dira.

o Falopioren tronpak: Obuklutegia eta umetokia lotzen dituzte

o Umetokia: Hemen haurra garatzen da.

o Bagina: Kanal bat da lotzeko kanpokoaldea eta umetokia.

o Alua: Ugaltze-aparatuaren kanpoko zatia da. Gernubidearen zuloa
ere aluan dago, eta hortik kanporatzen da gernua.

Obuluak behar-beharrezkoak dira ugalketarako.

5


GIZONEN UGALTZE-APARATUA:

o Barrabilak: Espermatozoideak hemen sortzen dira.

o Hodi-deferenteak: Gernubideraino espermatozoideak eramaten
dituzte.

o Gernubidea: Espermatozoideak eta gernua ateratzen diren bidea
da.

o Semen-besikulak eta próstata. Espermatozoideak elikatzen eta
garraiatzen dituen likidoa sortzen dute.

o Eskrotoa: Barrabilak babesten ditu.

o Zakila: Gernua eta espermatozoideak kanporatzen diren lekua da.

GERNU MASKURIA

HODI
DEFERENTEAK
SEMEN BESIKULAK

ZAKILA

PROSTATA

BARRABILAK

ESKROTOA

6


o Zer aldaketa gertatzen dira pubertaroan neskeengan?

o Eta mutilengan?

o Sexu- organo bakoitzaren izenak ipini:

EMAKUMEEN UGALTZE APARATUA

Obulutegia, umetokia, bagina, alua, Falopioren tronpak

7


Barrabilak, eskrotoa, zakila, semen-besikulak, próstata, gernu maskuria,
hodi deferenteak

SEXU-ZELULAK

Ugalketan parte hartzen duten zelulak OBULUAK ETA
ESPERMATOZOIDEAK dira.

8


OBULUAK: Emakumeen sexu-zelulak dira. Handiak eta biribilak.

ESPERMATOZOIDEAK: Gizonen sexu-zelulak dira, txikiak dira. Zapaburu
antza dute.

ERNALKETA:
Ernalketa, obulu baten eta espermatozoide baten elkarketa da.

Elkartuko dira Fallopioren tronpetan.

Elkartzerakoan zigoto izeneko zelula bat sortzen da.

Handitzen denean embrioia garatzen da eta umetokira iristen da.

Baina obulua ez bada elkartzen espermatozoidekin, umetokira iritsi eta
baginatik kanporatzen da, odoljario txiki batekin batera: menstruazioa
edo hilekoa da.

9


Enbrioi-garapena:
Enbrioi-garapenak bederatzi hilabete irauten du.

Enbrioia umetokiaren hormetan itsatsita dago.

Bertan plazenta organoa sortzen da eta enbrioia zilbor-hestearen
bidez lotzen da harekin.

Hirugarren hilabetean, enbrioiari, FETU esaten zaio.

10


Haurdunaldia:
 Bederatzi hilabete irauten du.
 Umekiak zilbor-hestearen bidez lortzen ditu jatekoa eta oxigenoa.

Ernalketa gertatzen denetik haurra jaio arte,
haurdunaldi esaten zaio:
 Ez du menstruazioa
 Zorabioak
 Amak pisua hartzen du
 Substanzia kaltegarriak ezin ditu hartu:
adibidez: alkohola, tabakoa, drogak eta botika
batzuk.
 Ondo elikatu behar du.

Jarduerak

1.- Zer da ernalketa?

2.- Non gertatzen da ernalketa?

11


3.- Zer da menstruazioa edo hilekoa?

4.- Zeintzuk dira sexu-zelulak?

5.- Zer da haurdunaldia?

6.- Zer da zilbor-hestea?

12


ERDITZEA ETA HAUR JAIOBERRIA

ERDITZEAREN FASEAK:
Haurra amaren baginatik ateratzen den uneari erditzea esaten zaio.

Hiru fase ditu:

1.- Dilatazio fasea
2.- Kanporatze fasea
3.- Plazenta botatzeko fasea

Erditzea arriskutsua denean, zesarea egiten da. Zesarea ebakuntza bat da,
haurra amaren sabelarik ateratzeko.

Haurra jaiotzean, zilbor-hestea mozten da eta gelditzen dena zilborra da.
Haurra biriketatik hasten da oxigenoa hartzen.

Jaiotzean, haurrek hiru bat kiloko pisua dute eta berrogeita hamar (50)
zentimetro dira luzean.

Entzumena, ukimena eta dastamena dira haurren zentzumenik garatuenak

13


EDOSKITZAROA
Edoskitzaroan, esnez soilik elikatzen da haur jaioberria. Amak titietan
sortzen du. Amaren esnea da gomendagarriena artifiziala baino.

JARDUERAK

1.- Zer da zilborra?

2.- Zer esne da gomendagarriena? Zergatik?

3..- Taula bete:

Ugaltze aparatuak Ugaltze aparatuak
Emakumea Gizona
Kanpoko sexu-organoak

Barneko sexu-organoak

14


15


16


Lotu:
Ernalketa - haurdunaldia - erditzea

 Haurra zilbor-hestearen bitartez elikatzen da:

 Espermatozoidea eta obulua elkartu egiten dira:

 Haurra biriketatik arnasten hasten da.

Izendatu garai bakoitza:

……………………………………………………………..

…………………………………………………………..

……………………………………………………….
17


Ipini irudi bakoitzari zer bizitzako etapa den:

………………………………………………….

…………………………………………………

…………………………………………………….

………………………………………………..

Iturriak:
 6. Mailako Santillana “Ingurunearen ezaguera” liburua.
 Inge Arretxek egindako egokitzapena (Internetetik hartuta).
 Irudiak: internet.

18

Ugalketa 4. gaia

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Similar to Ugalketa 4. gaia

Similar to Ugalketa 4. gaia (20)

More from MargaGutierrez

More from MargaGutierrez (20)

Ugalketa 4. gaia