Tài liệu trình bày quy trình khám chấn thương và tổn thương mạch máu ngoại biên, bao gồm cách phân biệt giữa tổn thương động mạch cấp và mãn tính, cùng với các triệu chứng lâm sàng liên quan. Các tình huống cụ thể được mô tả để thảo luận cách khám, chẩn đoán lâm sàng và hướng xử trí. Đặc biệt chú ý đến triệu chứng hội chứng 6p và các biến chứng sau chấn thương.

1. KHÁM CHẤN THƯƠNG VÀ
VẾT THƯƠNG MẠCH MÁU
(SKILLSLAB)
BS PHẠM ĐÌNH DUY

2. MỤC TIÊU
1. Nhắc lại vị trí giải phẫu của các động –
tĩnh mạch chi trên và chi dưới.
2. Phân biệt tổn thương động mạch cấp và
mãn tính.
3. Cách khám mạch máu khi nghi ngờ có
tổn thương
4. Thảo luận tình huống lâm sàng

3. NGUYÊN TẮC CHUNG KHI KHÁM
MẠCH MÁU NGOẠI BIÊN
 Tìm kiếm những tổn thương hay những bất thường ở
chi trên và chi dưới. Giải thích cho người bệnh trước khi
khám để BN hợp tác tốt. Nếu BN lo lắng hay sợ hãi,
mạch máu sẽ co thắt làm cho việc thăm khám khó khăn
hơn.
 Khám theo trình tự từ xa đến gần hay còn gọi là ngọn
chi đến gốc chi.
 Phải bộc lộ vùng cần khám và luôn so sánh với bên đối
diện.
 Cần phải tập trung nhiều vào vùng có thương tổn.

4. TỔN THƯƠNG MẠCH MÁU NGOẠI BIÊN
 TTMMNB được định nghĩa là các tổn thương
liên quan đến động mạch hay tĩnh mạch chi trên
(nách, cánh tay, quay, trụ) và chi dưới (đùi
chung, đùi nông, đùi sâu, khoeo, chày trước,
chày sau, mu chân; hiển lớn, hiển bé)
 Người khám phải thuộc vị trí bình thường của
các mạch máu này

11. PHÂN LOẠI
 Tổn thương động mạch cấp.
 Tổn thương động mạch mãn.
 Không có sự phân định về thời gian. Phân
biệt tổn thương cấp hay mãn chủ yếu dựa
vào TCLS.
 Ngoài ra, còn có tổn thương động mạch
cấp trên nền mãn.

12. TCLS CỦA TỔN THƯƠNG ĐMNB CẤP
 Hội chứng 6P: kinh điển
1. Pain
2. Pallor
3. Pulselessness
4. Perishingly cold
5. Paresthesia
6. Paralysis

13. TCLS CỦA TỔN THƯƠNG ĐMNB MÃN VÀ
CẤP TRÊN NỀN MÃN
 Gồm hội chứng 6P và:
1. Thiểu dưỡng chi: rụng lông, da khô
tróc vảy, móng gãy, teo cơ …
2. Hoại tử hay/ và nhiễm trùng 1 phần
chi.
 Lưu ý: triệu chứng của tổn thương
cấp/ mãn diễn ra rầm rộ hơn so với
tổn thương cấp hay mãn đơn thuần.

14. HÌNH THÁI TỔN THƯƠNG MẠCH MÁU CẤP
Rách thành bên hay
xuyên thấu (laceration)
Đứt đôi
(transection)
Dấu hiệu cơ bản: xuất huyết
(hemorrhage)
Dấu hiệu cơ bản: thiếu máu
nuôi (ischemia)

15. HÌNH THÁI TỔN THƯƠNG MẠCH MÁU CẤP
Dập hay bong nội mạc
(intimal disruption)
Co thắt
(spasm)
Khám ban đầu thấy bình
thường. Dần dần thấy thiếu
máu nuôi chi
Đôi khi khó phân biệt với tổn
thương nội mạc

16. HÌNH THÁI TỔN THƯƠNG MẠCH MÁU MÃN

17. HÌNH THÁI TỔN THƯƠNG MẠCH MÁU
CẤP/ MÃN

18. PHÂN BIỆT THROMBUS VÀ EMBOLUS

19. SỰ KHÁC BIỆT VỀ DÒNG MÁU CHẢY

20. CÁCH
CẦM
MÁU

21. TÌNH HUỐNG 1
 Một BN nam, 30 tuổi.
 Nghề nghiệp: thợ cắt kính.
 Nhập viện vì vết thương cổ tay phải do kính cắt.
 BN khai: trong lúc làm việc thì bị mảnh kính bể
và cắt vào tay, sau tai nạn thấy máu phun chảy
mạnh. BN lấy áo quấn chặt vào vết thương rồi
chạy đến BV.
 Tại BV: mở vết thương ra xem thì thấy như hình

22. TÌNH HUỐNG 1

23. TÌNH HUỐNG 1
 Các em hãy thảo luận để mô tả cách khám BN
này.
 Đưa ra chẩn đoán lâm sàng cho tình huống này.
 Đề xuất hướng xử trí.

24. TÌNH HUỐNG 2
 Một BN nam, 40 tuổi
 Nghề nghiệp: xe ôm
 Bệnh sử: BN khai đang lái xe gắn
máy thì bị xe khác đụng vào chân
phải và té xuống đường. Khi té, BN
chống mạnh chân phải xuống đất.
Sau tai nạn, chân BN rất đau và
không nhấc lên được -> nhập viện.

25. TÌNH HUỐNG 2
 Tại BV: khám thấy sưng nề đầu gối
P. Có dấu hiệu trật khớp gối. Bàn
chân P cử động được. 2 chân hồng
ấm. BN than đau nhiều đầu gối. BN
được chụp XQ và chẩn đoán xác định
trật khớp gối P. BN được bó bột toàn
bộ chân P sau đó.
 Các em hãy trình bày cách khám và
theo dõi BN này.

26. TÌNH HUỐNG 2
 Diễn tiến: đến sáng hôm sau, BN đột
nhiên than đau chân P nhiều hơn,
chân không cử động được. Khám
thấy các ngón chân P tái nhợt.
 Các em hãy giải thích hiện tượng này
và đề xuất hướng xử trí.

27. TÌNH HUỐNG 3
 Một BN nữ, 75 tuổi.
 Tiền sử:
- Năm 2012: BN đã được chẩn đoán rung
nhĩ và được điều trị với thuốc kháng
đông.
- Cuối năm 2015: BN nhập viện vì nhồi
máu não và được chuyển sang kháng
đông thế hệ mới.
- Tiền căn: CHA, tiểu đường, rối loạn mỡ
máu, suy tim độ III.

28. TÌNH HUỐNG 3
 Bệnh sử: về nhà được 2 ngày, người nhà
nhận thấy chân P không co lại được. Bàn
và cẳng chân P đột nhiên trắng ra. Người
nhà xoa dầu khắp chân, sau khi xoa dầu
thì thấy các tĩnh mạch chân dãn và nổi rõ
dưới da. Đồng thời thấy các ngón chân
xuất hiện vết bầm tím. BN ăn uống qua
sonde dạ dày kém dần. Người nhà đưa BN
đi khám.

29. TÌNH HUỐNG 3
 Các em hãy thảo luận về tình huống
này và trình bày cách khám
 Biện luận lâm sàng
 Chẩn đoán lâm sàng