NGUYỆN VỌNG CỦA NGƯỜI DÂN VỚI NHỮNG VẤN ĐỀ BỨC XÚC HIỆN NAY TS. BÙI QUANG XUÂN Những năm gần đây, Chính quyền các cấp rất chú trọng mở rộng kênh tiếp xúc, đối thoại để giải quyết kịp thời những vướng mắc, bức xúc, nguyện vọng chính đáng của người dân và doanh nghiệp. Hoạt động này góp phần củng cố niềm tin của người dân vào công tác điều hành, lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương.

1. 1
NGUYỆN VỌNG CỦA NGƯỜI DÂN VỚI NHỮNG VẤN ĐỀ BỨC XÚC HIỆN NAY
TS. BÙI QUANG XUÂN
Những năm gần đây, Chính quyền các cấp rất chú trọng mở rộng kênh tiếp
xúc, đối thoại để giải quyết kịp thời những vướng mắc, bức xúc, nguyện vọng
chính đáng của người dân và doanh nghiệp. Hoạt động này góp phần củng cố
niềm tin của người dân vào công tác điều hành, lãnh đạo của cấp ủy, chính
quyền địa phương.
1. Vai trò của Khoa học công nghệ, quan tâm hơn tới các trường Đại học.
 Hoạt động KH&CN không thể thiếu trong các cơ sở giáo dục đại học. Hoạt
động này góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, bồidưỡng nhân tài về đổi
mới sáng tạo. Đồng thời tạo ra các sản phẩm trí tuệ nhằm góp phần thúc đẩy
sản xuất, đổi mới công nghệ, nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm của
các ngành và địa phương.
 Trong đổi mới mục tiêu đào tạo từ cung cấp kiến thức là chính sang giúp
sinh viên phát huy năng lực và phẩm chất thì hoạt động khoa học công nghệ
trong các trường ĐH càng đóng vai trò quan trọng hơn. Sinh viên cần được
trải nghiệm qua hoạt động nghiên cứu khoa học để rèn luyện phương pháp
tư duy, kỹ năng giải quyết vấn đề thực tiễn đặt ra.

2. 2
 Uy tín của trường ĐH thường gắn liền với những sản phẩm mà nhà trường
đã tạo ra. Kết quả nghiên cứu khoa học vì thế có trọng số rất cao trong xếp
hạng các trường đại học thế giới.
 Hoạt động KHCN trước hết góp phần đào tạo ra đội ngũ đông đảo các nhà
khoa học và nhân lực KH&CN có chất lượng, đang làm việc trong các ngành
và lĩnh vực khác nhau. Đội ngũ cán bộ kỹ thuật đào tạo trong nước đã có thể
làm chủ công nghệ, thực hiện nhiều côngtrình kỹ thuật lớn, phức tạp, góp
phần phát triển kinh tế xã hội của đất nước.
 Các kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng trong thực tiễn về phát triển sản
phẩm công nghệ quốc gia, sản phẩm công nghệ cao, thúc đẩy phát triển
KH&CN vùng và tiềm lực KH&CN của quốc gia.
 Các giải pháp thúc đẩy hoạt động KHCN, trong đó bắt đầu từ những cơ chế
chính sách chung. Cụ thể như sau:
 Thay đổi cơ chế phân bổ và quản lý ngân sách sự nghiệp KH&CN trên tinh
thần tự chủ của các cơ sở giáo dục đại học và sản phẩm đầu ra. Đơn vị nào
có nhiều sản phẩm và có nhiều nhà khoa học sẽ được ưu tiên kinh phí cho
hoạt động KH&CN.
 Xây dựng và triển khai đề án bồi dưỡng nâng cao năng lực quản lý KH&CN
của các cơ sở giáo dục đại học, kết hợp với thực hiện các chương trình của
Bộ GD&ĐT và một số bộ, ban, ngành đang triển khai.
 Xây dựng cơ chế khuyến khích và mô hình đầu tư thu hút doanh nghiệp và
các cá nhân tham gia đầu tư phát triển tiềm lực KH&CN trong các trường
đại học để từng bước thực hiện tự chủ đại. Nghiên cứu cơ chế khả thị để các
cơ sở giáo dục đại học được phép thu hút đầu tư từ các khối doanh nghiệp
FDI trong triển khai hợp tác nghiên cứu.
 Tham mưu Chính phủ ban hành nghị định tự chủ đại học trong đó các trường
đươc tự chủ hoàn toàn trong hoạt động khoa học và công nghệ.
 Ban hành thông tư quy định nhiệm vụ của giảng viên trong đó quy định rõ
quỹ thời gian dành cho NCKH bắt buộc.
2. Nạn thuốc chữa bệnh kém chất lượng, phân bón giả ảnh hưởng đến cuộc
sống.
2.1. Nạn thuốc chữa bệnh kém chất lượng

3. 3
 Trong những năm gần đây, cáccơ quan chức năng của ngànhy tế cũng
như lực lượng công an đã pháthiện nhiều vụ sản xuất, vận chuyển, buôn
bán và sử dụng các loại thuốc kháng sinh, thuốc chuyên dụng giả,hết
hạn sử dụng và kém chất lượng. Những loại thuốc này khi trôi nổi trên thị
trường sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người sử dụng như:
phát sinh bệnh tật khi dùng, khángthuốc,… thậm chí dẫn đến tử vong.
 Ngành Y tế đã kiểm tra hàng trăm cơ sở hành nghề dược, phát hiện, xử lý
kịp thời trên 100 loại thuốc hết hạn sử dụng tại trên 20 cơ sở, từ đó xử phạt
hành chính, tiêu hủy số thuốc giả, kém chất lượng và tuyên truyền cho các
cơ sở kinh doanh, hành nghề y dược, nâng cao chất lượng kinh doanh thuốc
trên địa bàn.
o Thực tế cho thấy, khá nhiều người Việt Nam do thói quen mua thuốc
không cần đơn của bác sĩ, không cần hóa đơn chứng từ, dẫn đến thuốc
giả, thuốc kém chất lượng không chỉ tồn tại ở các loại thuốc đắt tiền,
biệt dược, mà còn ở cả những loại thuốc có giá trị thấp.
o Để ngăn ngừa nạn thuốc giả và kém chất lượng ra ngoài thị trường
làm ảnh hưởng đến sức khỏe của người sử dụng, bên cạnh việc có các
chế tài nghiêm khắc xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi sản xuất buôn
bán, vận chuyển, tàng trữ, sử dụng thuốc giả, thuốc nhập lậu ở bất kỳ
mức độ và phạm vi nào; các doanh nghiệp dược cũng cần chủ động
đưa ra chính sách, quy trình nội bộ về bảo vệ quyền sở hữu, chống
hàng giả…
o Và điều quan trọng hơn, người dân khi dùng thuốc cần hết sức đề cao
cảnh giác về nguồn gốc xuất xứ của thuốc mình đang sử dụng, tránh
những hậu quả đáng tiếc xảy ra đối với sức khỏe và tính mạng của bản
thân và gia đình.
2.2. Nạn phân bón giả ảnh hưởng đến cuộc sống.
 Thị trường phân bón Việt Nam luôn tồn tại những loại phân bón giả,
phân bón nhái, giả mạo nhãn hiệu, thương hiệu của những loại phân
bón khác, phổ biến là những loại phân bón chất lượng chỉ còn 20 đến
30% hàm lượng theo đăng ký và công bố chất lượng. Đây là một trong
những nguyên nhân khiến năng suất nông nghiệp của Việt Nam thấp,
chất lượng sản xuất sản phẩm không cao.

4. 4
 Do lợi nhuận mang lại lớn, công tác quản lý còn nhiều bất cập, lỏng lẻo,
khiến phân bón giả, kém chất lượng và không rõ nguồn gốc xuất xứ…
vẫn xuất hiện tràn lan trên thị trường, ảnh hưởng trực tiếp quyền và lợi
ích của hàng chục triệu hộ nông dân.
 Để khắc phục tình trạng phân bón giả, kém chất lượng trên thị trường hiện
nay, các cơ quan chức năng ngoài việc tuyên truyền để nông dân biết tác hại
của phân bóngiả, kém chất lượng cần có biện pháp, cơ chế, chính sách hỗ
trợ bà con sử dụng phân bón an toàn hiệu quả, tăng giá trị sản phẩm; cần
tăng cường thanh tra, kiểm tra cơ sở sản xuất, kinh doanh phân bón để kịp
thời phát hiện những hành vi sản xuất, kinh doanh sai trái. Thực hiện đúng,
kịp thời Nghị định số 108/2017/NÐ-CP ngày 20-9-2017 của Chính phủ (thay
thế Nghị định 202/2013/NÐ-CP ngày 27-11-2013 về quản lý phân bón);
tăng cường chỉ đạo, lãnh đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương đốivới
việc chấp hành các quy định của luật pháp trong sản xuất, kinh doanh phân
bón.
 Người dân không tham gia hoặc tiếp tay cho các hành vi vi phạm pháp luật,
không kinh doanh, tiêu thụ phân bón giả, kém chất lượng. Đối với công tác
kiểm tra, thanh tra, kiểm soát, cần làm tốt công tác dự báo, nắm chắc diễn
biến thị trường làm rõ phương thức thủ đoạn, rút ra các quy luật hoạt động
để có biện pháp xử lý hiệu quả. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong quá
trình sản xuất, kinh doanh phân bón giả, kém chất lượng. Tổ chức và hoàn
thiện hơn cơ chế phối hợp bảo đảm huy động được sức mạnh tổng hợp của
các ngành, các cấp, các lực lượng chức năng phòng ngừa đấu tranh chống
phân bón nhập lậu, phân bóngiả, kém chất lượng.
3. Đầu tư cho ngừoi trồng rừng, giữ rừng, ổn định dân cư vùng lũ lụt cao, đời
sống ngừoi dân chưa được hưởng lợi ổn định từ rừng.
 Việt Nam là nước có tỉ lệ phá rừng nguyên sinh đứng thứ 2 trên thế giới, chỉ
sau Nigeria[1]. Nguyên nhân mất rừng do sự yếu kém và tham nhũng trong
công tác bảo vệ rừng, sự thông đồng, cấu kết, tiếp tay, chia chác của các giới
chức hữu quan cũng như lực lượng kiểm lâm đã tiếp tay cho lâm
lặc chặt phá rừng. Các hình thức phá rừng ngày càng tinh vi và trắng trợn
như chuyển đổi rừng, phê duyệt các dự án đầu tư đã gây bất bình trong dư
luận nhưng lại bị chính quyền cố tình bỏ lơ. Bên cạnh đó nhờ các nỗ lực bảo
vệ và trồng mới rừng của chính phủ Việt Nam, tỷ lệ che phủ rừng của Việt

5. 5
Nam không ngừng tăng lên từ năm 1996 đến nay nhưng tỷ lệ rừng tự nhiên
trong tổng diện tíchrừng lại giảm
 Trong bối cảnh lũ lụt, sạtlở đất diễn biến phức tạp ở miền Trung thời
gian qua, vấn đề rà soát, đánh giá các dự án thủy điện, phát triển rừng,
đảm bảo an ninh nguồn nước
 Bên cạnh đó, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát các chủ đầu tư và
các đơn vị quản lý trong việc vận hành các nhà máy thủy điện, công trình
thủy lợi một cách an toàn, hiệu quả, nhất là thời điểm mưa lũ hoặc hạn hán.
Các cơ quan chức năng ban hành cơ chế mang tính thị trường điều chỉnh để
thực hành tiết kiệm và tập trung tuyên truyền nâng cao ý thức tiết kiệm trong
sử dụng nước, sử dụng điện của các tổ chức, cá nhân. Việc thu hút đầu tư
FDI phải có sự chọn lọc, ưu tiên các công nghệ, thiết bị, sản phẩm tiết kiệm
điện, nước, hạn chế gây ô nhiễm nguồn nước mặt.
 Mặt khác, các cơ quan chức năng các địa phương tăng cường giám sát việc
phục hồi và trồng rừng kịp thời của chủ đầu tư thủy điện, thủy lợi, bảo tồn,
cải thiện môi trường, bảo đảm loại cây trồng phù hợp với điều kiện thổ
nhưỡng, bảo đảm mật độ, bảo đảm được sự đa dạng sinh học, thảm thực vật
và môi trường tương đương rừng tự nhiên.
 Chúng ta quyết tâm phát triển rừng để bảo vệ môi trường, thực hiện phát
triển bền vững. Chính sách hỗ trợ người dân bảo vệ rừng tự nhiên tăng dần
qua các năm và đến nay đạt mức 250.000 đồng/ha và Quốc hội đã yêu cầu
nghiên cứu nâng lên mức 1 triệu đồng/ha. Đáng chú ý nguồn thu từ bảo vệ
rừng tự nhiên ngày càng tăng như phí môi trường rừng một năm thu hơn
3.000 tỷ đồng, mới đây Việt Nam đã ký thỏa thuận bán 10 triệu tấn CO2,
tương đương khoảng 50 triệu USD dành cho trồng rừng và bảo vệ rừng. Việt
Nam đã được thế giới công nhận tham gia phát triển bền vững.
 Ngoài ra 4,3 triệu ha rừng nguyên liệu đã cung cấp khoảng 30 mét khối
nguyên liệu, đáp ứng phần lớn nhu cầu của 4.600 DN chế biến gỗ, kim
ngạch xuất khẩu khoảng 13 tỷ USD trong năm 2020.
4. Đường sắt đô thị hiện nay đang còn nhiều bất cập, chưa chú ý đến tái cấu
trúc đô thị, công nghệ tiêu chuẩn chưa tích hợp đồng bộ, đề nghị mô hình
đường sắt tư nhân như Nhật Bản. Dự án Cát Linh Hà Đông cònnhiều vướng
mắc, đề nghị k kéo dài, cuối năm chạy được tuyến này như Bộ GtVT đã hứa.

6. 6
 Các dự án giao thông đường sắt đô thị được triển khai thời gian qua bộc lộ
rất nhiều vấn đề, đặc biệt là chậm tiến độ. Những bài học được rút ra là quy
hoạch phải đáp ứng yêu cầu phát triển, công tác chuẩn bị dự án đầu tư phải
lựa chọn được công nghệ, nhà thầu tốt, bảo đảm mặt bằng sạch khi triển khai
dự án...
 Thực trạng triển khai các dự án đường sắt đô thị đang tồn tại nhiều vấn đề
như dự án lớn, đầu tư lớn nhưng đội vốn, kéo dài, gây bức xúc, cần rút kinh
nghiệm để không lặp lại các dự án sau.
 Các dự án đường sắt đô thị cần phải gắn kết với định hướng phát triển hệ
thống vận tải công cộng, liên kết chặt chẽ với không gian đô thị, bảo đảm
tiện nghi phù hợp, có kết nối giữa nhà ga và đô thị, mạng lưới bãi xe, xe
buýt trung chuyển,…
 Đầu tư đường sắt đô thị cần gắn với tái cấu trúc không gian đô thị, hệ thống
giao thông công cộng nếu không đây chỉ là loại hình giao thông nhập khẩu.
 Chúng ta cũng cần xây dựng quy chuẩn, tiêu chuẩn đường sắt đô thị phù hợp
điều kiện của Việt Nam, nghiên cứu mô hình đường sắt đô thị tư nhân như ở
Tokyo.
Với tình trạng ùn tắt giao thông và mật độ dân số dày đặc hiện nay của TP.
HCM, trong tương lai, các tuyến Metro sẽ đóng vai trò là xương sống trong hệ
thống giao thông đô thị. Điều này được kỳ vọng lớn trong bối cảnh bùng phát
khó kiểm soát của các phương tiện cá nhân, khiến tình trạng ket xe, nhất là
vào giờ cao điểm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
Cần tạo thêm nhiều cơ chế mở để phát triển toàn diện
 Mặc dù đang gấp rút hoàn thành để đưa những tuyến đường sắt vào sử dụng
nhưng đối với quá trình thực hiện các dự án tạo thành mạng lưới tiếp theo,
BQLĐSĐT cho hay công tác triển khai gặp không ít khó khăn. Bởi việc thay
đổi phạm vi điều chỉnh của pháp luật liên quan, dẫn đến chậm trễ trong triển
khai dự án. Đơn cử, dự án tuyến Metro số 5 giai đoạn 1 (ngã tư Bảy Hiền -
cầu Sài Gòn) đã có sự cam kết tài trợ và đã được BQLĐSĐT trình UBND
TP phê duyệt vào cuối năm 2014, nhưng theo quy định của Luật Đầu tư
công, dự án này thuộc nhóm dự án quan trọng quốc gia (vốn đầu tư công
trên 10.000 tỷ đồng), nên phải trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ
trương đầu tư, đồng nghĩa việc triển khai chậm lại.
 Bên cạnh đó, các dự án gặp vướng mắc do nguyên nhân khác như chậm trễ
trong công tác đền bù giải phóng mặt bằng; di dời các công trình hạ tầng kỹ

7. 7
thuật; độ trễ trong chính sách khi áp dụng,... Mặt khác, trong bối cảnh nợ
công tăng cao, việc huy động nguồn vốn ODA cũng như cân đối vốn cho
đầu tư phát triển hạ tầng ngày càng khó khăn.
 Vì vậy, đối với những khó khăn trên, để các dự án thi công đúng kế hoạch,
BQLĐSĐT kiến nghị 2 nhóm giải pháp:
 Thứ nhất, cần hoàn thiện quy định pháp luật về quản lý đầu tư xây dựng
nhằm hài hòa với thủ tục của các nhà tài trợ để không xảy ra xung đột và
phải tốn nhiều thời gian giải quyết. Đồng thời, nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung
và ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn định mức và bộ đơn giá có liên quan đến
công tác xây dựng, vận hành - khai thác, bảo trì - bảo dưỡng và an toàn hệ
thống.
 Thứ hai, Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương cần quan tâm đảm bảo kế
hoạch vốn ODA cho các dự án Metro trong các năm tiếp theo. Mặt khác, đề
nghị phân cấp cho BQLĐSĐT chức năng quản lý nhà nước về đầu tư. Cụ
thể, tiếp nhận đầu tư các hạng mục, dự án liên quan; thẩm định đề xuất dự án
của các nhà đầu tư về đầu tư các hạng mục, dự án liên quan và tham mưu
UBND TP xem xét, phê duyệt; ban hành cơ chế ủy quyền riêng cho UBND
TP trong việc tháo gỡ các vướng mắc của quá trình triển khai dự án nhằm
đẩy tiến độ triển khai. Song song đó, áp dụng cơ chế tiền lương đặc thù
nhằm thu hút chất xám đến công tác lâu dài để có thể làm chủ công nghệ,
giảm phụ thuộc vào tư vấn nước ngoài.
 Không bao lâu nữa, “giấc mơ” về một tuyến tàu điện ngầm có sức chở lớn
và hiện đại của người dân TP. HCM sẽ trở thành hiện thực khi tiến độ tuyến
Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đang trong giai đoạn nước rút. Việc tạo
cơ chế mở để phát triển tuyến đường sắt đô thị sẽ khắc phục được những khó
khăn, vướng mắc của chính quyền Thành phố nhằm giúp người dân có thêm
sự lựa chọn trong vấn đề di chuyển, tiết kiệm thời gian và mang lại hiệu quả
kinh tế cao.
5. Sự yếu kém trong hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông trong ngăn chặn mưa
lũ ở ĐBSCLvà miền trung, để nghị đầu tư hơn về hạ tầng?
Tăng cường khả năng chống chịu cho hệ thống cơ sở hạ tầng và dịch vụ công.
 Để đảm bảo hệ thống cơ sở hạ tầng thiết yếu cung cấp đầy đủ các dịch vụ,
các công trình trọng yếu phải được tăng cường bằng việc tích hợp thông tin

8. 8
rủi ro thiên tai vào quy trình lập kế hoạch, thiết kế, duy tu bảo dưỡng trong
các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng.
 Việc nâng cấp phải bắt đầu từ những khu vực có rủi ro cao nhất. Bên cạnh
đó, cần phải rà soátvà cập nhật các tiêu chuẩn an toàn hiện có
6. Tình trạng xây dựng quá nhiều thuỷ điện vừa và nhỏ, ảnh hưởng tác động
đến môi trường, nhiều dự án chưa phát huy hiệu quả. Qua đó cho thấy quy
hoạch, thẩm định dự án chưa thực sự khoa học, ảnh hưởng đến dân sinh.
 Nhiều năm qua, việc phát triển thuỷ điện vừa và nhỏ tràn lan ở nhiều
địa phương đã được nhiều chuyên gia cảnh báo là có nguy cơ phá huỷ
môi trường, phá rừng và xảy ra lụt lội. Cho dù thuỷ điện vừa và nhỏ
cũng mang lại những lợi ích kinh tế nhất định, tuy nhiên trong bối cảnh
người dân đang đối mặt với lũ lụt thì vấn đề quy hoạch, xây dựng các
thuỷ điện vừa và nhỏ cũng cầnđặt ra.
 Thuỷ điện vừa và nhỏ: Một tác nhân gâymất rừng?
 Mỗi năm nước ta xảy ra khoảng 10-15 trận lũ quét, sạt lở đất, đặc biệt là tại
các vùng núi phía Bắc, Trung Bộ và Tây Nguyên. Hàng trăm hécta hoa màu
bị thiệt hại, nhiều nhà cửa bị phá hủy, hàng chục người thiệt mạng mỗi năm.
Nguyên nhân được chỉ ra là do biến đổi khí hậu và nghiêm trọng hơn là do
vấn nạn phá rừng đầu nguồn và... làm thủy điện.
 Từ những hệ lụy nêu trên, cần xem xét lại quy hoạch theo kiểu “phân công”,
Nhà nước chỉ quản lý các công trình thủy điện từ 30MW trở lên, còncác
công trình thủy điện nhỏ giao về cho địa phương quản lý bởi đội ngũ chuyên
gia ở địa phương không thể bằng trung ương.
7. Rà soátcac cơ sở giáo dục, nhất là vung mưa lũ, cần có cac điêm trường
phù hợp để tránh trú mưa lũ, xây dựng phải kiên cố hoá trưởng học để học
sinh và nhân dân trú tranh tru bão lu (các thường tru rà soátlại các trường
xem như thế nào).
 Tổng rà soát toàn bộ cơ sở giáo dục tại vùng thường xuyên xảy ra thiên tai,
bão lũ, kiên cố hóa các điểm trường vùng núi vì đây là nơi người dân tránh
trú khi xảy ra bão, lũ.
 Rà soát, đánh giá lại toàn bộ tác động, mức độ an toàn của hệ thống hồ chứa,
hồ thủy điện, thông tin rộng rãi để người dân hiểu rõ.