tretesirat-intravenoze

1. Tretesirat intravenoze, fiziologjike dhe
roli I tyre ne ruajtjen e elektroliteve dhe
joelektroliteve ne lengjet e trupit te njeriut
Punuan: Axheta Xhaferaj dhe Klajdi Duro

2. Elektrolitet
• Elektrolitet jane perberjet kimike ne nje
tretesire qe kane aftesine te percojne
rryme elektrike te shperndara ne
perqendrime te ndryshme brenda
qelizave dhe brenda eneve te gjakut.
• Ato ndahen ne jone:
-katione, te ngarkuara pozitivisht
(perkatesisht Na K Ca Mg H etj)
-anione, te ngarkuara negativisht
(perkatesisht Cl, bikarbonati, fostfato,
sulfati dhe jonet proteinike)
Elektrolitet jane minerale te gjetura ne
menyre natyrale ne trup, sic jane:
• Kaliumi
• Kalciumi
• Sodiumi
• Magneziumi
Ato sherbejne per te ruajtur nje nevel
normal balancimi te lengjeve te trupit dhe
per te mbajtur ne menyre normale
funksionet e trupit, sic jane:
• Ritmi I zemres
• Kontraktimi I muskujve
• Funksioni I trurit

3. Funksionet kryesore te elektroliteve
• Te rregulloj balancimin e acideve dhe bazave ne trup.
• Te ndihmojne ngacmueshmerine neuro-muskulare
• Te ruajne vellimin e lengjeve ne trup dhe osmolaritetin
• Te shperndajne ujin ne trup ndermjet organeve

4. Rendesia e elektroliteve
• Te gjitha format e jetes kerkojne nje balance midis elektroliteve delikate dhe komplekse si ne mjedisin brenda
qelizave dhe ne ate jashte tyre. Ne vecanti, mirembajtja e vlerave osmotike precize te elektroliteve eshte e
rendesishme.
• Vlera te tilla ndikojne dhe rregullojne hidratimin e trupit si dhe pH ne gjak dhe jane kritike per funksionin e nervave
dhe muskujve (pra sistemi nervor dhe muskulor).
• Balanca e elektroliteve mirembahet ne menyre orale (pra duke marre ilace te thjeshta me recete mjekesore) ose ne
emergjenca merret ne forma intravenoze (me anen e venave), me anen e substancave "elektrolite-mbajtese" te cilat
rregullohen me anen e hormoneve (si hormonet paratiroide, antidiuretike ejt)dhe me anen e veshkave te cilat
nxjerrin jashte nivelet e teperta.
• Shqetesime serioze elektrolitesh si dehidratimi dhe mbi dehidratimi, mund te sjellin komplikime kardiake dhe
neurologjike dhe, vetem neqoftese zgjidhen shpejt, ato rezultojne ne urgjence mjekesore.
• Elektrolitet gjenden ne lengjet e frutave, lengun e arres se kokosit, pijet sportive, qumesht dhe ne shume fruta dhe
perime (te ngurta apo ne forme te lenget) si per shembull patatet, avokadot etj.

5. Tretesirat intravenoze
Tipet e tretesirave intevenoze jane:
• KRISTALOIDET - jane te afta te
kalojne nepermjet nje membrane
gjysme-te depertueshme.
- tretesira izotonike
- tretesira hipotonike
- tretesira hipertonike
• KOLOIDE - tretesira te cilat nuk
shperbehen dhe rritin presionin
koloid osmotik intravaskular
(brenda eneve te gjakut)

6. Tretesirat intraveroze
 Kur mjedisi jashtëqelizor ka përqëndrim më të vogël se
ai brendaqelizor, tretësira quhet hipotonike,dhe do të
kemi shpërhapjen e ujit nga jashtë brenda. Qeliza fryhet
dhe çahet. Dukuria quhet citolizë.
 Kur mjedisi jashtëqelizor ka përqëndrim më të madh se
ai brendaqelizor, tretësira quhet hipertonike dhe uji
shpërhapet nga brenda→jashtë qelizës.Qeliza mblidhet
dhe zvogëlon vëllimin pasi humbet sasira të mëdha uji.
Dukuria quhet plazmolizë.
 Kur mjedisi jashtëqelizor ka përqëndrim të njëjtë me
atë brendaqelizor tretësira quhet izotonike. Në këtë
rast sasia dhe shpejtësia e hyrjes dhe daljes së
molekulave të ujit nga jashtë↔ brenda është e
barabartë

7. Roli I tretesirave intravenoze
HIPOTONIKE
• ushtron me pak presion osmotik se sa plazma e gjakut
• shkakton hollim te perqendrimit te lendes se plazmes duke
ndryshuar rrjedhen e lengjeve nga venat e gjakut dhe hapesirat
intersticiale ku osmolariteti eshte me i larte
KUJDES.
• - hidraton qelizat nderkohe qe injektohet ne sistemin e qarkullimit
• - ul natriumin ne organizem
• - nuk i jepet perberje hipotonike, pacienteve hipotensiv (tension
gjaku i ulet).

8. Roli I tretesirave intravenoze
IZOTONIKE
• ushtron te njejtin presion ozmotik qe gjendet tek plasma.
• nuk ndikon ne ndarjet brenda qelizave dhe ndarjet intersticiale
• perdoret per te kuruar hipotensionin (tensionin e ulet) te shkaktuar nga
hipovolemia (humbja e shpejte e gjakut ku zemra ska mjaftueshem gjak
per te pompuar)
Perdorimet
• -zgjeron ndarjet brenda eneve te gjakut
Kujdes
• -Mund te shkaktoje mbingarkese te qarkullimit te gjakut
• -Dobeson perqendrimin e hemoglobines ne gjak

9. Roli I tretesirave intravenoze
HIPERTONIKE
• ushtron presion ozmotik me te larte se ai qe gjendet tek plasma.
• rrit perqendrimin e lendes se plazmes duke larguar ujin jashte qelizave.
Perdorimet
• zevendeson elektrolitet
• zgjeron ndarjet brenda eneve te gjakut
• TPN - Total parenteral Nutrition (duke i dhene te gjitha lendet e nevojshme
ushqyese trupit me anen e shmangies se sistemit te tretjes)
Kujdes
• -Mund te shkaktoje mbingarkese te qarkullimit te gjakut
• -Mund te shkaktoje irritim te venave