Qarkullimi

12/13/2011

Qarkullimi sistemik dhe qarkullimi
mushkëror
• Qarkullimi sistemik:
– Rruga e gjakut prej ventrikullit të majtë nëpër tërë organizmin dhe
kthimi i tij në atriumin e djathtë.
• Qarkullimi mushkëror:
Qarkullimi i gjakut – Rruga e gjakut nga ventrikulli I djathtë, nëpër mushkëri e deri tek
atriumi i majtë.

Intensiteti I rrjedhjes së gjakut nëpër qarkullimin sistemik
= me intensitetin e qarkullimit të gjakut nëpër qarkullimin
pulmonar.

Zemra dhe enët e gjakut e rregullojnë shtypjen e mjaftueshme
të gjakut në mënyrë që rrjedhja e gjakut t’I përmbush
nevojat metabolike të indeve.

Prof.ass.Hatixhe Latifi-Pupovci 1 Prof.ass.Hatixhe Latifi-Pupovci 2

Qarkullimi sistemik dhe qarkullimi Enët e gjakut
mushkëror
• Arteriet
– Elastike, muskulare, arteriolat
• Kapilarët
• Veinat
– Venulat, venat e vogla, mesatare dhe venat e
mëdha


1

12/13/2011

Ndërtimi i murit të enëve të Ndërtimi i murit të arterieve dhe
gjakut venave

• Kanë tri shtresa, përvec te venulat dhe kapilarët:
– Tunica externa:
• Shtresa e jashtme e përbërë nga indi lidhor.
– Tunica media:
• Shtresa e mesme e përbërë nga muskulatura e lëmuar.
– Tunica interna:
• Shtresa e brendshme e përbërë:
– nga epiteli skuamoz
– membrana bazale
– Shtresa e elastinës

Arteriet Kapilarët
• Arteriet elastike: • Muri i kapilarëve është i ndërtuar nga qelizat endoteliale
– Shtresa fijeve të elastinës në mes të fijeve muskulare. • Mundësojnë këmbimin e materieve ushqyese dhe materieve përfundimtare
• Enë me diametrin më të madh dhe me shtypjen më të lartë që • Llojet e kapilarëve në bazë të diametrit/ lëshushmërisë:
pëson fluktuacione. – Të vazhdueshëm
– Kur ventrikujt tkurren rritet shtypja e gjakut ndërsa kur ventrikujt • Nuk kanë fenestra. Kanalet ndërmjet qelizave lejojnë këmbimin e
relaksohen ato veprojnë si sitem zbrapsjeje.
molekulave (përvec proteinave).
• Arteriet muskulare: • Në muskuj, mushkëri dhe indin adipoz
– Janë më pak elastike dhe kanë shtresë më të trashë të – Të fenestruar
muskulaturës së lëmuar. • Kanë pore dhe kanë lëshueshmëri më të lartë
– Muskulatura e lëmuar bën që të rregullojnë furnizimin me • Në veshka, gjëndrat endokrine dhe në zorrë
gjak të indeve varësisht a janë të zgjëruara apo të – Sinusoidalë
ngushtuara. • Diametër të madh dhe pore të mëdha
• Arteriolat: • Në shpretkë, mëlqi dhe palcën e eshtrave
– Përmbajnë % më të madhe të muskulaturës së lëmuar.
Prof.ass.Hatixhe Latifi-Pupovci 8
• Rënja më e madhe e shtypjes së gjakut si pasojë e rezistencës më të
madhe që i bëjnë rrjedhjes së gjakut

2

12/13/2011

Kapilarët Rrjeta kapilare


Venat
Valvulat në vena
• Venulat dhe venat e vogla
– Shtresën endoteliale dhe membranën bazale
• Venat e mesme dhe të mëdha
– Shërbejnë si rezervoar i gjakut
• Valvulat
– E drejtojnë rjedhjen e gjakut kah zemra dhe e
kthejne kthimin e tij mbrapa
• Anastomozat atriovenoze Normal Varicose
– Mundësojnë që gjaku të kalojë nga arteriolat ëidening of the vein, or
damage to the valves from
në venat e vogla pa kaluar nëpër kapilarë continuous high pressure

3

12/13/2011

Enët e gjakut Rrjedhja e gjakut

• Laminare
• Turbulente


Dinamika e rrjedhjes së gjakut Dinamika e rrjedhjes së gjakut
• Gjaku rrjedh nëpër sistemin e enëve të gjakut kur ka diferencë të
shtypjeve (DP) në dy pjesët përfundimtare të tij (DP) at its tëo ends. • Intensiteti i rrjedhjes është në përpjestim të drejtë me diferencën e
shtypjeve (ΔP = P1 - P2), ndërsa në në përpjestim të zhdrejtë me
rezistencën
Rrjedhja = DP/R

– Rezistenca është proporcionale me gjatësinë e enës dhe
viskozitetin e gjakut, ndërsa në përpjestim të zhdrejtë me
diametrin e enës së gjakut

Fig 14.13

14-33 14-34

4

12/13/2011

Kontrolli i rrjedhjes së gjakut në inde

• Kontrolli nervor
Fig 14.14. Relationship
betëeen blood floë,
– Përgjrgjës për rregullimin e rrjedhjes së gjakut
radius & resistance dhe mbajtjen e shtypjes së gjakut
• Kontrolli humoral
– Adrenalina, noradrenalina etj
• Kontrolli lokal
– Në shumë inde, rrjedhja e gjakut është
proporcionale me nevojat metabolike të indeve

14-35

Kontrolli nervor Kontrolli nervor
• Inervimi simpatik i enëve të gjakut • Inervimi parasimpatik i enëve të gjakut
– Të gjitha enët përvec kapilarëve, sfinkterëve – Inervim i limituar
prekapilarë dhe metaerteiolave
• Promovon vazodilatacion në traktin digjestiv, organe
– Inervimi i arterieve të vogla dhe arteriolave me fije gjenitale dhe gjëndrra salivare
nervore simpatike bën që stimulimi të shkakton • Eshtë më pak i rëndësishëm në kontrollin e rezistencës
rritjen e rezistencës dhe të zvogëlojë rrjedhjen e periferike
gjakut në inde
• Mbaresat parasimpatike promovojnë vazodilatacionin e
• Efekti vazokonstriktor (adrenalina) i sistemit simpatik arteriolave
është i fuqishëm në veshka, zorrë, shpretkë dhe
lëkurë, ndërsa më pak në muskuj dhe tru.

5

12/13/2011

Kontrolli nervor Kontrolli nervor
• Qendra vazomotore
– E lokalizuar bilateral në substancën retikulare të
meduala oblongata dhe 1/3 e ponsit.
– Dërgon impulse parasimpatike përmes vagusit në
zemër dhe impulse simpatike përmes nervave
simpatikë deri te të gjitha arteriet, arteriolat dhe
venat.
• E përbërë nga regjioni:
– vazokonstriktor
– vazodilatator
– sensor

Kontrolli humoral Kontrolli lokal - autorregullimi

• Materiet vazokonstriktore • Kontrolli miogjen – ndryshimi i shtypjes
– Adrenalina dhe noradrenalina • Kontrolli metabolik
– Angiotenzina II – Receptorët intrinsikë detektojnë ndryshimet
kimike në inde
– Vazopresina ose HAD (hormoni antidiuretik)
– Nevojat specifike për rrjedhjen e gjakut në inde
– Endotelina A • Sjellja e O2
• Materiet vazodilatatore • Sjellja e materieve ushqyese – glukoza, a.a. etje
• Largimi i CO2
– bradikinina
• Largimi joneve të H
– histamina • Mbajtja normale e koncentrimit të joneve
– NO • Transporti i hormoneve të ndryshme

6

12/13/2011

Kontrolli lokal - autorregullimi Shtypja e gjakut

• Forca me të cilën vepron gjaku në muret e
gjaku
• Gjaku qarkullon nëpër enë për shkak të
ndryshimit të shtypjes
• Matet duke dëgjuar tonet e Korotkofit të
krijuara nga rrjedhja turbulente e gjakut
• Rrjedhja e gjakut mund të rritet 7-8 herë si rezultat i
vazodilatimit të metarteriolave dhe sfinkterëve prekapilarë
si pasojë e metabolizmit të rritur.

Shtypja e gjakut Matja e shtypjes së gjakut
• Ndikohet nga ritmi i zemrës, vëllimi goditës dhe
rezistenca periferike.
– Rritja e secilit prej këtyre parametrave ndikon në rritjen
e shtypjes së gjakut
• Aktiviteti i sistemit simpatik e rritë shtypjen e gjakut
duke shkaktuar vazokonstriksionin e arteriolave
• Veshkat ndikojnë në rregullimin e vëllimit të gjakut,
pra në vëllimin goditës dhe në shtypjen e gjakut

14-54

7

12/13/2011

Shtypja pulsore Rregullimi afatshkurtër i shtypjes
së gjakut
• Diferenca ne mes të
shtypjes sitolike dhe • Reflekset baroreceptore
shtypjes diastolike. – Ndryshojnë rezistencën periferike, frekuencën e punës
• Rritet kur rrite vëllimi së zemrës dhe forcën e kontraksionit-vëllimin godiës
goditës ose zvoglohet
kompliansa e enëve të • Reflekset kemoreceptore
gjakut – Receptorë sensorik të ndjeshëm ndaj oksigjenit, CO2
dhe pH
• Shtypja pulsore
përdoret me rastin e • Përgjigjet iskemike në sistemin nervor
matjes së pulsit për të qëndror
përcaktuar frekuencën
– Pasojë e rritjes së dioksidit të karbonit dhe rënjes së pH
dhe ritmin e zemrës. në medulla oblongata – rritet rezistenca periferike

Refleksi baroreceptor Rregullimi afatgjatë i shtypjes së
gjakut
• Mekanizmi Reninë-angiotensin-aldosterone
• Mekanizmi i Vasopresinës (ADH)
• Mekanizmi Atrial natriuretik


8

12/13/2011

Mekanizmi Reninë-Angiotensin-
Aldosteron Mekanizmi i Vazopresinës (ADH)


Mekanizmi Atrial natriuretik

• Receptorët në atriume aktivizohen nga rritja e
kthimit venoz
• Stimulohet prodhimi i peptidit atrial natriumertik i
cili e rritë eliminimin e natriumit dhe e ulë shtypjen
e gjakut

14-58

9

Qarkullimi

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Qarkullimi