Presentatie van Theunis Piersma op de Landelijke Dag 2012. Samenvatting: Als je serieus wilt weten hoe het met een populatie gaat, zul je haar burgerlijke stand moeten bijhouden: wat komt er bij, en wat gaat er af? Hoewel we in Nederland al weer zo’n halve eeuw bloedserius bezig zijn met de alsmaar achteruitgaande weidevogels, loopt pas sinds 2004, in zuidwest Friesland, gedetailleerd demografisch onderzoek aan grutto’s. Het is nu mogelijk om te laten zien dat op de gangbare raaigrasweiden de groei, en daarmee de overleving, van kuikens achterblijft bij wat we gewend waren, en wat nog steeds het geval is in kruidenrijke hooiland met hoge waterstand. We kunnen ook laten zien dat de overleving van oude vogels onverminderd hoog is, en we krijgen steeds beter inzicht in de verplaatsingen van grutto’s tussen gebieden. Zijn er bronnen en putten? En als je grutto’s (en al die andere weidevogels) wilt behouden, hoe ga je in de praktijk met deze kennis om?

1. Vinger aan de populatiepols
van grutto’s
Theunis Piersma,
Roos Kentie
& Jos Hooijmeijer
Dierecologie,
Rijksuniversiteit Groningen
Foto: Hans Pietersma

2. Foto: Hans Pietersma

3. 15 juni 2005

4. Eind zestiger jaren
broedden er meer dan
120,000 paar grutto’s
in Nederland

5. 120,000
Aantal broedparen in Nederland
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
Foto: Hans Pietersma
1000 1200 1400 1600 1800 2000
Jaren AD

6. 'Meimaand te Noorden' (bij Nieuwkoop) (olieverf op paneel, ca. 21 x 42
cm) van Willem Roelofs (1822-1897), geschilderd in 1882, hangt in het
Gemeentemuseum in Den Haag.

7. Foto: Jan van de Kam

8. Fotos: Jan van de Kam

9. Photos: Jan van de Kam & Astrid Kant,
Hans Pietersma & Henk Hut

10. Nederland-Gruttoland

11. -meer bemesting
-zwaardere machines
-lagere waterpeilen
-vaker ploegen & frezen
-grotere percelen
-sneller groeiende grastypes
-veel minder kruiden
Foto: Lucie Schmaltz
-geen koeien meer in de wei
-vroeger, veel frequenter, & ook ‘s nachts maaien
-trekkers rijden veel harder

12. <5% van het boerenland
>95% van het boerenland

13. 120,000
Aantal broedparen in Nederland
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
Foto: Hans Pietersma
1000 1200 1400 1600 1800 2000
Jaren AD

14. Volgens de
vandaag
verschenen
Vogelbalans
is er nog
eenderde van
de grutto’s
over:
120,000/3=
40,000 paren

15. paar/100 ha
Volgens de
vandaag
verschenen
Vogelbalans
is er nog
eenderde van
de grutto’s
over:
120,000/3=
40,000 paren

16. 2012
Studiegebied in de
Yn 2012 utwreiding mei Idsegea Friese Zuidwesthoek:
10,000 ha boerenland
& 1000 paar grutto’s
10 broedparen/100 ha

17. paar/100 ha
Er zijn nu
niet meer dan
20-25,000
broedparen
grutto’s, en
waarschijnlijk
zelfs minder

18. 120,000
Aantal broedparen in Nederland
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
Foto: Hans Pietersma
1000 1200 1400 1600 1800 2000
Jaren AD

20. graslandreservaten in Friesland

21. Foto: Theunis Piersma
Klaas
Idzegea, Friesland
Oevering

22. Vinger aan de populatie-pols:
burgerlijke stand

23. Vinger aan de populatie-pols:
burgerlijke stand
Tekening: Ysbrand Galama

24. Foto’s: Ysbrand Galama

25. Foto’s: Ysbrand Galama, Feike van der Ley, Jeroen Reneerkens

26. 2007
2007 2008
2009 2010
2010
2009

27. Foto: Astrid Kant

28. Foto: Martin Bulla

29. Foto: Rosemarie Kentie

30. raaigras nat
monokultuur bloemrijk
grasland
Foto: Theunis Piersma

31. raaigras nat
monokultuur bloemrijk
grasland
Foto: Theunis Piersma

32. Foto: Theunis Piersma
dagelijkse overlevingskans van gruttonest
legdatum (dagen vanaf 1 april)
bloemrijk
monocultuur

33. Foto: Theunis Piersma

34. Nestoverleving in nat bloemrijk grasland is gemiddeld
twee keer zo hoog als in raaigras monocultures
Foto: Theunis Piersma

35. Foto: Rosemarie Kentie

36. Foto: Rosemarie Kentie

37. Kuikenoverleving in nat bloemrijk grasland is meer
dan drie keer zo hoog als in raaigras monocultures
Foto: Theunis Piersma

38. Beintema & Visser,
ca. 1980
kuikengewicht (g)
Foto: Theunis Piersma
leeftijd in dagen

39. Beintema & Visser,
ca. 1980
kuikengewicht (g)
Foto: Theunis Piersma
leeftijd in dagen

40. Beintema & Visser,
ca. 1980
kuikengewicht (g)
Foto: Theunis Piersma
leeftijd in dagen

41. Foto: Lucie Schmaltz
Photo: Ton Nagtegaal/BirdPix
hoe meer bemesting...

42. Foto: Ysbrand Galama

43. volwasen grutto’s aantallen teruggezien
gekleurringd 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Introduction of myself
2004
2005
2006
66
57
46
59 49
49
48
44
37
41
35
36
31
24
30
26
19
21
2007
2008
• Master project on Black-tailed
148
128
102 76
85
68
74
2009
2010
Godwits, visited Extremadura in
119
121
116
2005 with Julia
• Started my PhD on the University of
Groningen in 2007
Foto: Allert Bijleveld
r.kentie@rug.nl

44. 1.2
1
(95% betrouwbaarheidsinterval)
gemiddelde
0.89
lokale overleving
0.8
0.6
0.4
0.2
0
‘04-’05 '05-'06 '06-'07 '07-'08 '08-'09 '09-10

45. Vinger aan de populatie-pols:
zijn gebieden bronnen of putten?
2007-2010
Foto: Hans Pietersma
>1 = bron
<1 = put

46. 120,000
Aantal broedparen in Nederland
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
Foto: Hans Pietersma
1000 1200 1400 1600 1800 2000
Jaren AD

47. Foto: Sytse Terpstra

48. Sociaal Economisch Ecologisch Effect bij Boer
Cultureel
Waarom
Akte 1:
Urgentie
Akte 2:
Opmaat
Akte 3:
Verovering

49. Foto van en door Astrid Kant

50. Vinger aan de populatie-pols:
meten of putten inderdaad bronnen worden!
2007-2010
Foto: Hans Pietersma
>1 = bron
<1 = put

51. kening@stationfryslan.nl
www.keningfanegreide.nl
zoek op YouTube voor informatiefilmpjes