temporal kemik anatomisi, işitme ve denge fizyolojisi

1. TEMPORAL KEMİK
ANATOMİSİ İŞİTME VE
DENGE FİZYOLOJİSİ
DR. MÜSLÜM AYRAL
HARRAN KBB ABD

2. TEMPORAL KEMİK ANATOMİSİ

3.  Temporal kemik
dört bölümden
oluşur:
 Skuamöz, mastoid,
petröz ve timpanik
parça

4. Skuamöz parça
 Dış yüzeyi
m.temporalisin
tutunduğu linea
temporalis ile
sınırlıdır ve önemli
bir cerrahi klavuzdur
 Diğer bir kılavuz
noktası da
suprameatal
üçgendir. Bu üçgen
temporal kemiğin dış
yüzünde mastoid
antrumu işaret eder

5. Timpanik parça
 Üstü açık bir kanal
şeklinde dış kulak
yolunu oluşturur.
Medial kısmında
timpan zar
anulusunun
yerleştiği sulkusu
içerir, önde
mandibuler fossayı
sınırlandırır

6. Mastoid
parça
 Mastoid parça  Temporal kemiğin en büyük
parçasıdır.
 Fasial sinirin geçtiği stilomastoid
foramen bu kabartının ön ucunda
yer alır
 Medial kısımda sinus sigmoideusun
oluşturduğu oluk vardır
 Mastoid hücreler: Hava ile dolu
boşluklardır. Mastoid kemikte
hemen her zaman bulunan tek bir
havalı boşluk vardır; buna mastoid
antrum adı verilir.
 Pnömatik Tip: Çok sayıda
mastoid sellüler vardır (sellüler
tip).
 Diploik Tip: Sellüler sayıca az
ve küçüktür.
 Sklerotik Tip: Hücre bulunmaz;
kompakt kemik dokusu hakimdir.

7. Petröz parça
 : Üç yüzlü bir piramide
benzer. Tepe kısmı
sfenoid kemikle birleşir
ve petroskuamöz sütürü
oluşturur
 Ön kenarın tam
ortasında belli bir
tümsek vardır ve
eminensia arkuata adını
alır. Superior
semisirküler kanalın
kabartısıdır.
 Arka yüzde meatus
akustikus internus
yerleşir. Yedinci ve
sekizinci kranial sinirler
ile kan damarları
buradan geçer

8.  Alt yüzde oksipital
kemikle birlikte
foramen jugulareyi
oluşturur.
 Bu deliğin dış
kısmından ise sinüs
sigmoideus geçer ve
burada inferior
petrozal sinüsle
birleşir.
 Bu açıklığın
medialinde 9. kranial
sinir ve ganglionu, 10.
kranial sinir ve
ganglionu ve 11.

9. KULAK ANATOMİSİ
 • Dış kulak
 • Orta kulak
 • İçkulak
 • kohlea
 • corti organı
 • Oluşan aksiyon
potansiyelini işitme
korteksine ileten
sinir yolları

10. Aurikula (Pinna – Kulak
kepçesi)
 Aurikulayı çepeçevre saran
çıkıntıya heliks karşısında
ise antiheliks yer alır.
 DKY’nun ön kısmında
bulunan çıkıntı tragus,
bunun hemen altındaki
ikinci bir çıkıntı antitragus
olarak adlandırılır.
Aurikulanın altında lobül
kısmı bulunmaktadır.
 Ön yüzün büyük bir
bölümünün duyarlılığını, V.
kafa çifti , VII. Kafa
çiftinden dallar gelir. Arka
yüzün innervasyonu C2 ve
C3 aracılığı ile olur.
A.temporalis ve
 a.oksipitalis’in dalları ile
beslenir.

11. Dış kulak yolu (DKY):
 Yaklaşık 25-30 mm
uzunluğundadır. Kıkırdak ve
kemik olmak üzere iki
parçadan oluşmaktadır.
 Kıkırdak parça dışta, kemik
parça ise içte bulunur.
 Kıkırdak bölümde cilt kalındır;
özellikle arka ve üst tarafta
zengin bir cilt altı yağ dokusu
bulunmaktadır. Kemik
bölümde ise cilt altı dokusu
giderek azalır, kulak zarına
doğru tamamen kaybolur. Cilt
doğrudan periosta yapışıktır.
Bu bölgede, yukarıda belirtilen
cilt ekleri bulunmazlar
 DKY ön duvarı; mandibuler
fossa ile,alt duvar parotis bezi
ile komşuluktadır. Arka duvarı
ise mastoid kemik ile
komşudur

12. ORTA KULAK ANATOMİSİ
 Timpanik membran:sulkus
timpanikus parçası içine
oturmuş
 Rivinius çentiği
 Anulus timpanikus
 Pars tensa
 Pars flaksida (Shrapnell
membranı)
 Üstte manibriumun üzerinde
bir çentik bulunur (prosessus
brevis); buradan öne ve
arkaya iki adet plika uzanır
(plika malleolares anterior ve
posterior). Bu plikaların üst
kısmında pars flaksida
bulunur, altında ise pars tensa
yer alır
 Umbo
 Politzer üçgeni
 Fibröz tabaka --kolesteatom

13.  Manibrium
malleinin üzerinde
çekilen bir çizgi ile,
umbo hizasında
buna dik açı ile
çizilen ikinci çizgi
birleştirildiğinde
kulak zarı; ön-alt,
ön-üst, arka-alt,
arka-üst kadranlara
ayrılmaktadır.

14. Orta kulak
kemikçikleri
 Malleus: 8-9 mm
uzunluğundadır. 2
önemli parçası
vardır: Manibrium
mallei ve kapitulum
mallei. Arada kollum
parçası bulunur;
buraya m. tensor
tampani kasının
tendonu yapışır.
 Kapitulum parçası,
epitimpanumda
inkusun korpus
parçası ile eklem
yapar, buna
 inkudomalleolar eklem
adı verilir

15.  İnkus: Bir gövde
(korpus) ve iki
koldan oluşur; krus
longus (uzun kol)
ve krus brevis (kısa
kol).
 Korpus parçası,
kapitulum mallei ile
eklem yapar.
 Krus longus ise
stapes başı ile eklem
yapar (inkudo-
stapedial eklem).

16.  Stapes: Stapes 3-3.5
mm uzunluğundadır.
Bir baş kısmı, iki
bacak (krus anterior
ve krus posterior) ile
taban (footplate)
kısmından oluşmuştur.
Taban, ligamentum
annulare aracılığı ile
oval pencereye
tutunmuştur. Bu
şekilde; kemikçikler
kulak zarı ile iç kulak
arasında
anatomik bütünlüğü,
iletimi sağlamaktadır.

17.  M. tensor timpani’nin
 kasılması malleusun
uzun kolunu
 mediale doğru çeker
ve
 kulak zarının titreşimini
 kemikçiklere
 aktarılmasını sağlar.
 • M. stapediusun
 kasılması ise stapes
 taban parçasını oval
 pencereden geri çeker

18. • Tensor timpani kası malleus
sapını içeri doğru çekerken
stapedius kası stapesi dışarı
doğru iter.Bu iki kuvvet birbirini
söndürür ve kemikcik
sisteminin sertlliği arttırılır.Bu
zayıflatma refleks
mekanizmasının 3 faydası
olduğuna inanılmaktadır.
 • 1-Kohleayı yüksek sesin
neden olduğu titreşim
hasarından
 korumak
 • 2-Gürültülü bir ortamda
düşük frekanslı sesleri
maskelemek
 • 3-Kendi sesine karşı
gösterdiği duyarlılığı
azaltmaktadır.

19. Timpanik kavite (timpan
boşluğu)
 1. Dış (lateral) yüz:
timpanik membran
Topografik olarak
orta kulağı 3 parçaya
ayırır. Kulak zarının
hemen arkasında
bulunan orta kulak
boşluğuna
mezotimpanum,
bunun üzerindeki
boşluğa
epitimpanum ve
altında kalan kısma
da hipotimpanum adı
verilmektedir.

21. Timpanik kavite
 2. Alt (inferior) duvar:ince
kortikal bir kemik tabaka ile
bulbus vena jugulare’den
ayrılmaktadır. Alt duvarın
ön kısmı derin
lokalizasyonda, a. karotis
interna ile komşudur. Alt
duvardan n.
 timpanikus (Jacobson
siniri), orta kulağa
girmektedir.
 3. Ön (anterior) duvar: Ön
duvarda bulunan iki
önemli yapı, Östaki
borusunun orifisi ve
 semikanalis m.tensor
timpani’dir.

22. Timpanik kavite
 4. Üst (süperior)
duvar tegmen
timpani bulunur.
 Orta kulağın
epitimpanum adı
verilen üst bölümde
malleusun başı ile
inkus eklem
yapmaktadır
(inkudomalleolar
eklem).

23. Timpanik kavite
 5. İç (medial) İç kulak ile komşudur.
promontorium adı verilen kabarıklık
vardır. Kokleanın bazal kıvrımına
uymaktadır. Promontorium üzerinde
n.timpanikus (IX. sinirin dalı)pleksus
timpanikus’u oluşturur.
 Fenestra vestibuli fenestra kohlea
 Prominensia kanalis fasiyalis; fallop
kemik kanalın orta kulakta timpanik
segment boyunca yapmış olduğu
kabarıklıktır. Bunun üzerindeki kemik
lamel çok incedir. Bazen konjenital
açıklıklar gösterebilir
 Prominensia kanalis
 semisirkularis lateralis ise lateral
semisirküler kanalın yapmış olduğu
kabarıklıktır. Cerrahi
 girişimlerde önemli bir anatomik
reper noktasıdır.

25.  Orta kulak boşluğunda; iç
duvarda, cerrahi yönden
ulaşılması güç olan ve
kolesteatoma yayılımında
önem kazanan iki çukurluk
vardır.
 Sinüs timpani; eminensia
piramidarum’un alt
kısmında, oval ve yuvarlak
pencerelerin arkasındadır.
Fasiyal kanalın altına doğru
uzanır.
 Fasiyal reses ise; dış
kenarı DKY, arka ve üst
kısmı fossa inkudis
tarafından sınırlanan
fasiyal kanalın vertikal
segmentinin üzerinde yer
alan bir diğer girintidir

26. Timpanik kavite
 Arka (posterior)
duvar
 aditus ad antrum
aracılığı ile
antrum,buradan da
mastoid sellüllere
geçilir.

27. Kemikcik sisteminin sağladığı
empedans eşleştirmesi
 • Kemikcik sistemi titreşmenin
kuvvetini 1.3 kat arttırır.
 • Tympan zarının yüzey alanı 55mm
oval pencere 3.2 mm
 • Fark 17
 • 17x1.3=22 kat kohlea ya çarpan
kuvvet
 • Sıvıların titreşimi için havadan daha
fazla kuvvete ihtiyaç duyulur.

28. TUBA ÖSTAKİ
 orta kulak ile nazofarinks arasında
uzanır.
 Doğumda 17-18 mm 10 derece
iken, erişkinlerde ortalama 45
derece 35 mm uzunluğundadır.
Östaki borusunun, orta kulakla
devam eden lateral üçte bir (kısa)
bölümü kemik yapıdadır. Medial üçte
iki (uzun) kısmı ise nazofarinkse
açılır ve kartilajinöz yapıdadır
 TÖ’ye 4 kas tutunur: M.tensor veli
palatini, m.levator veli palatini,
m.salpingofaringeus ve
 m.tensor timpani.
 TÖ normalde kapalıdır, kapanışı
pasif bir olaydır (kasların rolü
yoktur). Açılma ise m.tensor veli
palatini kasının yutkunma ve
esneme sırasındaki kasılmalarıyla
olur.

29. İÇ KULAK ANATOMİSİ
 İç kulak temporal kemik içinde
yer alır ve işlevsel olarak iki
kısımdan oluşur: koklear
sistem ve vestibüler sistem.
 kemik labirent, Zar labirent
 Zar labirent ise üç parçadan
oluşur:
 1-süperior (utrikulus ve
semisirküler kanallar),
 2- inferior (koklea ve
sakkulus),
 3- duktus endolenfatikus ve
sakkus endolenfatikus.
 Tüm bu kanalların içinde
endolenf adı verilen bir sıvı
vardır.

31. İç kulak
 Koklea kendi
üzerinde 2,5 dönüş
yapan kemik
labirentin salyangoz
seklindeki kısmıdır
ve iç kulağın primer
işitme organını (korti)
barındırır, giderek
azalan çapı ile kendi
üzerinde apeksde
kör olarak sonlanır

32. Kohlea

33.  Kohlea
 • Üç kıvrık borudan
oluşur
 • Skala vestibuli
 • reissner
membranı
 • Skala media
 • baziller membran
 • Skala tympani

34.  spiral kanalı üst (scala
vestibuli) ve alt (scala
tympani) olarak iki
boşluğa ayırır
 Üst boşluk (scala
vestibuli) stapesin
tabanının oturduğu oval
pencereden (fenestra
vestibuli) helicotremaya
kadar sürer.
 Alt boşluğun (scala
tympani) yuvarlak
pencere adı verilen bir
açıklığı vardır. Oval
pencere ve yuvarlak
pencere ince birer
membranla örtülüdürler.

35.  İnce bir membran olan
 Reissner membranı scala
vestibuliyi ikiye böler. Bu,
kokleanın ortasında
tamamen izole bir kanal
oluşmasına neden olur ve
skala media (duktus
koklearis) adını alır
 Koklear duktus membranöz
labirentin bir parçasıdır;
içinde kendi sıvısı olan
endolenf vardır. Scala
vestibuli ve scala
tympani’de perilenf vardır.
Perilenf tipik bir
ekstraselüler sıvıdır (Na+
fazla, K+ az). Endolenf,
Ana katyon potasyumdur,
sodyum çok azdır.

36.  Reissner zarı
 • Reissner zarı ince ve kolay hareket
etmektedir
 • Bu nedenle ses titreşimlerinin skala
 vestibuliden skala media ya geçmesinde
engel
 oluşturmaz.
 • Ses alıcı tüy hücrelerinin normal görevi
için
 gereken özel sıvıyı skala media içinde

37.  • Ses dalgaları skala vestibuliye oval
pencere hizasında stapesin taban
kısmından girer.
 • Taban bölümü bu pencereyi kapatır.
 • Ses titreşimleri ile içeri dışarı hareket
edebilir.
 • İçe doğru hareket etmesi sıvıyı skala
vestibuli ve skala media ya doğru
itelerken dışa doğru hareket etmesi
sıvının geriye doğru akmasına neden
olur.

38. BAZİLLER ZAR
 • Skala media ve skala timpaniyi ayıran zardır
 • Üzerinde 20.000-30.000 kadar baziiler lif
bulunur
 • Baziiller liflerin boyları oval ve yuavarlak
pencere hizasında 0.04 mm iken kohlea nın
tepesine doğru 0.5 mm ye ulaşır.
 • Liflerin çapı oval pencereden kohlea nın
tepesine doğru giderek azaldığı için sertlikleri
100 kattan fazla azalır.
 • Kohleanın tabanı civarındaki sert kısa lifler
yüksek frekanslarda en yüksek düzeyde
titreşim gösterirken kohleanın tepesi
civarındaki uzun, ince lifler daha düşük
frekansta en iyi titreşime sahiptir.

39. Ses dalgalarının kohlea içinde
iletilmesi
 • Oval pencereden giren ses dalgasının
yuvarlak
 pencere hizasında bükülmesine neden
 olmaktadır.
 • Bu bükülme sırasında gelişen esnek gerim
bir
 sıvı dalgasının baziller zar boyunca
ilerlemesini
 başlatır.
 • Bu olay havuza atılan bir taşın su yüzünde
 oluşturduğu dalganın hareket etmesine
 benzetilebilir.

41.  • Yüksek frekanslı bir ses dalgası
baziller zar üzerinde kısa bir mesafe
katetmekte, orta frekansta bir ses
dalgası yolun yaklaşık yarısını katetip
sönmekte ve çok düşük frekanslı bir
ses dalgası zar üzerinde boydan boya
gitmektedir.
 • İlerleyen dalga baziller zarın
başlangıç bölümünde hızla hareket
ederken kohleaya gittikçe
zayıflamasıdır.

43. Korti Organı
 • Korti organı bazal membran
üzerine yerleşmiş ve işitme
reseptörleri olan tüy hücrelerini
içeren bir yapıdır
 • Kohlea, apeksten tabana doğru
uzanmasının bir sonucu olarak
spiral bir
 şekil gösterir
 • Tüy hücrelerinin uzantıları, Korti
çubukları tarafından
desteklenmiş, zara
 benzer katı bir yapı olan retiküler
laminayı delerler
 • Bu tüy hücreleri 4 sıra halinde
dizilmiş olup dış tüy hücrelerinin
yaptığı 3
 sıra Korti çubukları tarafından
oluşturulmuş tünelin lateralinde, iç
tüy
 hücreleri tarafından yapılmış bir
sıra da bu tünelin medialinde yer
alır
 • Her insan kohleasında 12000 dış
tüy hücresi ile 3500 iç tüy hücresi
vardır

44.  Tüy hücrelerinin uyarılmaları
 • Tüylerin bir yöne doğru eğilmesi tüy
 hücrelerini depolarize ederken aksi ynde
 eğilme hücreleri hiperpolarize eder.
 • Bunun sonucunda bu hücrelerin
tabanlarında
 bağlantı yapan işitme sinirini liflerini
uyarır.
 • Baziler lifler, Corti çubukları ve retikuler
lamina
 hep birlikte sert bir birim halinde halinde
 hareket eder.

46.  Baziler lifin yukarı doğru hareket etmesi retikuler
 laminayı yukarı ve modulusa doğru içeri yönde
 sallar.
 • Baziler zar aşağıya doğru hareket edince
retikuler
 lamina aşağı ve dışa doğru sallanır.
 • Bu içeriye ve dışarıya doğru hareket tüy
 hücrelerinin tüylerinin tektoriyal zar üzerinde
 arkaya ve öne doğru sürtünmesine neden olur.
 • Dolayısıyla baziler zarın titreştiği her durumda
tüy
 hücreleri uyarılmış olacaktır
 •

48.  İşitme sinyalleri iç tüy hücreler
 tarafından iletilir
 • İşitme siniri %90 kadarı iç hücreler
tarafından
 uyarılır.
 • İç hücreler tümüyle işlevsel iken dış
hücrelerin
 tahribi halinde önemli derecede işitme kaybı
 meydana gelir.
 • Bu yüzden dış tüy hücrelerinin bir şekilde iç
 tüy hücrelerinin farklı ses tonlarına olan
 duyarlılığını denetlediğine dair bir açıklama
 önerilmiştir.

49. Tüy hücresi reseptör
potansiyelleri ve
işitme siniri liflerinin uyarılmasi
 • Skala media sıvısındaki artı yüklü K +
 iyonlarının sterosilyumlarınun içine
akması
 sonucunda tüy hücresi zarı depolarize
olcaktır.
 • Aksi yönde bükülmesi hiperpolarize
olması bir
 hücre reseptör potansiyeli üretilir.
 • Tüy hücreleri ile sinaps yapan kohlea
siniri
 uyarılır.
 • Depoarizasyon sırasında bu sinapstan
 nörotransmitter olarak glutamat salınır.

51. Sesin yüksekliğinin saptanması
 • Sesin yüksekliği işitme sistem tarafından en az 3
şekilde
 belirlenir.
 • 1-Ses giderek yükselirken baziler zar ile tüy
hücrelerinin
 titreşim genliği giderek artar. Böylece tüy hücreleri sinir
 hücrelerini hızlı bir şekilde uyarır.
 • 2-Titreşimin genliği artarken fazla sayıda tüy
hücrelerinin
 uyarılmasına ve impulsların uzamsal birikmesine neden
olur.
 Yani birkaç sinir lifi yerine çok sayıda sinir lifi iletime
 katılacaktır.
 • 3-baziler zardaki titreşim yüksek bir şiddete ulaşıncaya
kadar
 dış tüy hücreleri uyarılmamış halde kalırlar. Bu
hücrelerin

52. İşitme yolağı

55. Denge

77.  Kaynaklar :
 Doç.Dr. Basra Deniz Obay
 Uzman Dr. Mustafa Sarıkaya
 Dr. Salih Bakır,
 TEŞEKKÜRLER