1. Եղիշե Չարենց 1897 - 1937

2. Եղիշե Չարենցը ( Եղիշե Սողոմոնյան ) ծնվել է 1897 թ . մարտի 13- ին , Կարսում :Ի ր սկզբնական կրթությունը ստանում է Ջամբազյանի դպրոցում : 1908-12 թթ . պատանի Եղիշեն սովորում է Կարսի ռեալական դպրոցում : 1912 թ . Թիֆլիս ում լույս տեսնող « Պատանի » ալմանախում տպագրվում է Չարենցի առաջին բանաստեղծությունը : Չարենցը շատ ընթերցասեր էր և օրվա մեծ մասը կարդում էր : Ընկերներից մեկը մի հատկանշական դրվագ է հիշում Չարենցի մասին . «… Հայրը ` Աբգար աղան , փող էր տվել , որ Եղիշեն կոշիկ առնի , իսկ որդին , առանց երկար - բարակ մտածելու , այդ գումարով գրքեր առած եկավ տուն : — Տո , դու խելքդ հացի հետ ես կերե՞լ ,— զայրացավ հայրը : — Բոբի՞կ պիտի ման գաս : Եղիշեն ձայն չհանեց , բայց հետո , երբ դուրս եկանք ու գնում էինք մեր տուն , ճանապա ր հին ասաց . — Լավ է մարդ ոտքից բոբիկ լինի , քան թե ` խելքից »:1914 թ . լույս է տեսնում պատանի Չարենցի ` Աստղիկ Ղոնդախչյանին նվիրված « Երեք երգ տխրադալուկ աղջկան » բանաստեղծությունների ժողովածուն ( Աստղիկը Կարսի իգական գիմնազիայի 5- րդ դասարանի աշակերտուհի էր , որին սիրահարված էր պատանի Եղիշեն ):

3. 1914 թ . սկսվում է Առաջին համաշխարհային պատերազմը , որը թուրքերն օգտագործում են Հայկական հարցը հայ ժողովրդի բնաջնջումով լուծելու համար : 1915 թ . ստեղծվում են հայկական կամավորական առաջին ջոկատները , որոնց շարքերում էլ Չարենցը մասնակցում է մի շարք մարտական գործողությունների : Պատերազմի արհավիրքներն ու հայ ժողովրդի ողբերգությունը Չարենցը նկարագրել է իր « Դանթեական առասպել » պոեմում : 1916 թ . կեսերին Չարենցը հեռանում է բանակից և գնում Թիֆլիս , այնտեղից ` Կարս , հետո ` Մոսկվա : Պարտվելով համաշխարհային պատերազմում 1918 թ . հոկտեմբերին թուրքական բանակը սկսում է նահանջել : Դա հույսի նոր ուժ է հաղորդում աշխարհասփյուռ հայությանը , որոնք սկսում են վերադառնալ իրենց հայրենի բնակավայրերը :: Չարենցը գնում է ծննդավայրը ` ուսուցչությամբ զբաղվելու : Կարսի շրջանում բացվում է 75 դպրոց , որոնց կեսը հայկական էր : Չարենցն դասավանդում է Բաշքյադիքլարի դպրոցում : Գյուղը աղքատ էր , դպրոցի շենքը ` կիսավեր , պատուհանները ծածկված էին թիթեղներով : 1920 թ . սեպտեմբերին , թուրքական արշավանքի հետևանքով փակվում է Բաշքյակիքլարի դպրոցը :

4. 1919 թ . աշնանը Երևանում ստեղծվում է Հայ գրական միությունը , որի անդամներն էին Լեռ Կամսարը , Համբարձում Մազմանյանը , Հայկ Աճեմյանը , Դավիթ Անանունը , Վեսպերը , Արտաշես Աբեղյանը և ուրիշներ : Ընկերության պատվավոր նախագահն էր Նիկոլ Աղբալյանը : Հայ գրական միությունը գրականության զարգացման ը նվիրված երեկոներ էր կազմակերպում , որոնցից մեկի ժամանակ Ն . Աղբալյանը հայտարարում է նոր բանաստեղծի ` Եղիշե Չարենցի ծնունդը : Դեռ 1917 թ . Աղբալյանը ծանոթացել էր Չարենցի բանաստեղծություններին ու « Դանթեական առասպել » պոեմին և նկատել երիտասարդ բանաստեղծիտաղանդը :

5. 1924 թ . նոյեմբերին Չարենցը մեկնում է ճանապարհորդության : Այցելում է Թուրքիա , Իտալիա , Ֆրանսիա , Հունաստան : Հետաքրքիր է Չարենցի և Իսահակյանի առաջին հանդիպումը : Մի անգամ , երբ Իսահակյանը Կարսում զբոսնում էր հյուրանոցի բակում , պատանի Եղիշեն տեսնում է նրան և կախարդվածի պես , հիացած նայում է նրան : Վարպետին դուր չի գալիս այդ սևեռուն հայացքը և նա մի ուժգին ապտակ է հասցնում Չարենցին : 1925 թ . Չարենցը Վենետիկում հանդիպում է Իսահակյանին և , մտերմիկ զրույցի ժամանակ , հիշեցնում է միջադեպը : Վարպետը ծիծաղելով պատասխանում է . — Դե , ոչինչ , Եղիշե ջան , դա ուստա – սիլլասի է եղել : Ապտակս ուժգին է եղել , դրա համար էլ լավ բանաստեղծ ես դարձել :

6. 1925 թ . հուլիսին Չարենցը վերադառնում է Երևան և աշխատանքի է անցնում « Խորհրդային Հայաստան » թերթում , այնուհետև ` « Նորք » ամսագրում : 1926 թ . սեպտեմբերին նա ատրճանակով կրակում և թեթևակի վիրավորում է մի աղջկա , որի պատճառով էլ հայտնվում է բ անտում : 1927 թ . հունվարին մահանում է Չարենցի կինը ` Արփենիկը և Չարենցին վաղաժամ բաց են թողնում ուղղիչ տնից : 1928-35 թթ . Չարենցն աշխատում է Հայաստանի պետական հրատարակչությունում : Չարենցի գեղարվեստական բարձր ճաշակի , գրագիտության և անսպառ եռանդի շնորհիվ հայ գրատպությունը մեծ զարգացում է ապրում : Նա կարողանում է իր շուրջը համախմբել ժամանակի տաղանդավոր նկարիչներ Մարտիրոս Սարյանին , Հակոբ Կոջոյանին և ուրիշների և նրանց հետ միասին հրատարակել նոր , թարմ մտքերով և լուծումներով հարուստ բազմաթիվ գրքեր : 1935 թ .- ին լույս է տեսնում « Սասնա ծռերի » Ա հատորը ` Եղիշե Չարենցի պատասխանատու խմբագրությամբ : Չարենցի նախաձեռնությամբ լույս են տեսնում հայ անվանի երաժշտահաններ Կոմիտասի , Սպենդիարյանի , Տիգրանյանի , Ռոմանոս Մելիքյանի , Վ . Տիգրանյանի , Ա . Սաթյանի և ուրիշներիստեղծագործությունները :

7. 1931 թ . Չարենցն ամուսնանում է Իզաբելլայի հետ . 1932 թ . ծնվում է նրա ավագ դուստրը ` Արփիկը , իսկ 1935- ին ` Անահիտը : 1930- ական թթ . սկսվում են հալածանքները գրողների , մշակութային և հասարակական գործիչների նկատմամբ : Դրանից չի խուսափում նաև Չարենցը . 1936 թ . սեպտեմբերին նրան տնային կալանքի տակ են վերցնում , իսկ շուտով նաև ` ձերբակալում են : Մեղադրանքները նույն էին , ինչ որ բոլորինը ` նացիոնալիզմ , հակահեղափոխականություն , ահաբեկչություն , պետական դավաճանույթուն … Գրադարաններից և գրախանությներից հավաքում են Չարենցի գրքերը : 1937 թ . աշնանը ձերբակալում են նաև կնոջը ` Իզաբելլային : Եղիշե Չարենցը մահանում է Երևանի բանտային հիվանդանոցում ` 1937 թ . նոյեմբերի 7- ին : Գերեզմանի տեղը հայտնի չէ:

8. Երեք երգ տխրադալուկ աղջկան Կապուտաչյա հայրենիք Դանթեական առասպել Ամբոխները խելագարված Երկիր Նաիրի Գիրք ճանապարհի Սոմա Պոեզոզուռնա Ռոմանս անսեր Մաճկալ Սաքոյի պատմությունը Լենինն ու Ալին Հիշողություններ Երևանի ուղղիչ տնից ………… Չարենցի ստեղծագործություններ ը