კოსმოსური ხომალდები ძალიან სწრაფად განვითარდნენ. მათ დიდი წვლილი აქვთ თანამედროვეობის განვითარებაშიც. დღევანდელი ცხოვრება ხელოვნური თანამგზავრების გარეშე წარმოუდგენელია.

2. ხელოვნური თანამგზავრი — უპილოტო
კოსმოსური აპარატი, რომელიც მოძრაობს
დედამიწის ირგვლივ ორბიტაზე. დედამიწის
ირგვლივ ორბიტაზე მოძრაობისათვის აპარატმა
უნდა განავითაროს პირველი კოსმოსური სიჩქარე
ან მასზე მეტი (მაგრამ არა უმეტეს 1,4-ჯერ მეტი).

3. როგორც წესი, თანამგზავრებს კოსმოსში უშვებენ
მრავალსაფეხურიანი რაკეტა-მატარებლით
დედამიწის ზედაპირიდან არანაკლებ 150
კილომეტრის სიმაღლიდან რათა თავიდან
აიცილონ თანამგზავრის ატმოსფეროში ნაადრევად
შესვლა და მისი ფუნქციონირების შეწყვეტა.

4. ხელოვნური თანამგზავრი ნებისმიერი
საგანი შეიძლება გახდეს, თუ მას საკმარის
სიჩქარეს მივანიჭებთ დედამიწის
ჰორიზოტის მიმართ. პირველი იდეა
ხელოვნური თანამგზავრის შექმნის
შესახებ თვით ნიუტონმა წარმოადგინა XVII
საუკუნეში. მან თქვა, რომ თუ იგი ჭურვს
გაისროდა ჰორიზონტალურად მაღალი
მთიდან ეს ჭურვი ნახევარპარაბოლას
შემოწერდა და დაეცემოდა დედამიწის
ზედაპირზე, მაგრამ თუ მას უფრო დიდი
სიჩქარით გაისროდა ის დედამიწაზე ვეღარ
დაეცემოდა, რადგან დედამიწაც მრგვალია
და შიძლებოდა მიეღწია იმ სიჩქარემდე,
რომ მის გარშემო დაეწყო ბრუნვა.

5. პირველი თანამგზავრი („სპუტნიკ–1“)
გაშვებულ იქნა 1957 წლის 4 ოქტომბერს
საბჭოთა კავშირში არსებული კოსმოდრომ
ტიურა–ტამიდან (მას მოგვიანებით ეწოდა
„ბაიკონური“). გარეგნულად "სპუტნიკ-1"
გამოიყურებოდა როგორც გაპრიალებული
სფერო ოთხი ანტენით. თანამგზავრს ჰქონდა
ორი რადიოგადამცემი (გამოცემული
რადიოტალღების სიხშირე იყო 20 და 40 მჰც).
რადიოსიგნალები რომლებსაც თანამგზავრი
გამოსცემდა გამოიყენებოდა იმისათვის რომ
შეეგროვებინათ ინფორმაცია იონოსფეროში
ელექტრონების რაოდენობის შესახებ. მას
შემდეგ სხვადასხვა სახელმწიფოს მიერ
გაშვებულ იქნა რამდენიმე ათასი სხვადასხვა
დანიშნულების თანამგზავრი.

6. თანამგზავრები არსებობს მრავალი
დანიშნულების როგორიცა: სანავიგაციო,
სადაზვერვო, კავშირგაბმულობის,
მეტეოროლოგიური,ორბიტალური
სადგური და სხვა. ძალიან დიდი
დატვირთვა აქვს ხელოვნურ
თანამგზავრებს: სატელევიზიო, რადიო
და მობილური კავშირებისათვის.
უცნაურია მაგრამ ისეთ თითქოსდა
დაშორებულ დარგებში, როგორიცაა
არქეოლოგია, სანამ არქეოლოგები
დაიწყებენ მუშაობას ხშირად კოსმოსური
გადაღებებით სარგებლობენ.

7. თანამგზავრები განსხვავდებიან აგრეთვე მათი ორბიტის
მიხედვით.
ორბიტა შეიძლება იყოს:
დედამიწასთან
ახლო მდებარე
(200—2000 კმ)
საშუალო ორბიტა
(2000-35286 კმ)
გეოსტაციონარული
(35786 კმ) და სხვა.

8. საქართველოს პირველ
თანამგზავრად შეიძლება
ჩაითვალოს 1999 წელს კოსმოსურ
სადგურ „მირზე“ გაშლილი
„რეფლექტორი“.

9. არსებობს საერთაშორისო კოსმოსური
სადგური — კოსმოსში აწყობილი
საერთაშორისო ორბიტული სადგური,
რომელსაც მრავალმიზნობრივი
კოსმოსური ლაბორატორიის სახით
იყენებენ. სადგური დედამიწის დაბალ
ორბიტაზე მოძრაობს და მისი დანახვა
დედამიწიდან შეუიარაღებელი თვალით
შეიძლება: მისი სიმაღლე მერყეობს 319,6
კმ-დან 346,9 კმ-მდე დედამიწის
ზედაპირიდან. მისი მოძრაობის საშუალო
სიჩქარეა 27.744 კმ/სთ და 15,7 ორბიტას
ასრულებს დღეში. სკს ერთობლივი
პროგრამაა აშშ-ს (ნასა), რუსეთის (რკა),
იაპონიის (იახა), კანადის (კკა) და
რამდენიმე ევროპული ქვეყნის (ეკა)
კოსმოსურ სააგენტოს შორის.

10. არიაბჰატა — დედამიწის პირველი ინდური ხელოვნური თანამგზავრი.
ორბიტაზე გაიყვანეს საბჭოთა კავშირიდან 1975 წლის 19 აპრილს რაკეტა-
მატარებლის Космос-3М-ის დახმარებით კაპუსტინ-იარის
კოსმოდრომიდან. თანამგზავრს სახელი უწოდეს ცნობილი ინდოელი
ასტრონომის არიაბჰატას პატივისცემის ნიშნად.
„მარინერ-10“ — ამერიკული ავტომატური პლანეტათაშორისი სადგური,
გაეშვა 1973 წელს რაკეტა-მატარებელ ატლას-კენტავრის(Atlas SLV-3D/Centaur
D-1A) მიერ კანავერალის კონცხის კოსმოდრომიდან. გაშვების მიზანი იყო
პლანეტა ვენერასა და მერკურის შესწავლა საფრენი ტრაექტორიიდან.
პროექტის საერთო ღირებულებამ 100 მილიონი ამერიკული დოლარი
შეადგინა. 2008 წლამდე „მარინერ-10“ ერთადერთ აპარატად რჩებოდა,
რომელმაც მოახდინა პლანეტა მერკურის გამოკვლევა და გადაღება ახლო
მანძილიდან. ეს იყო მარინერის სერიის უკანასკნელი აპარატი, ვინაიდან
აპარატები „მარინერ-11“-სა და „მარინერ-12“-ს შემდეგ დაერქვა „ვოიაჯერ-1“
და „ვოიაჯერ-2“შესაბამისად.

11. პროგრამა ვოიაჯერი —
ამერიკული სამეცნიერო
პროგრამა, რომლის
საფუძველზეც 1977 წელს
ნასამკოსმოსში გაუშვა ორი
იდენტური ავტომატური
კოსმოსური ზონდი ვოიაჯერ 1
და ვოიაჯერ 2 მზის სისტემის
მიღმა მდებარე სივრცის
შესწავლის მიზნით.

12. 2012 წლის 25 აგვისტოს
„ვოიაჯერ 1“ ადამიანის მიერ
შექმნილი პირველი
მოწყობილობა გახდა, რომელიც
მზის სისტემას გასცდა.
რობოტები აღჭურვილნი არიან
მრავალი სამეცნიერო
ინსრუმენტით, ფოტო და რადიო
დანადგარებით, ინფრაწითელი
და ულტრაიისფერი
სპექტომეტრებით და სხვა
მრავალი მოწყობილობით.
„ვოიაჯერების“ მიერ
დედამიწაზე გამოგზავნილი
ინფორმაციით ბევრი ახალი
აღმოჩენა მოხდა და ნათელი
მოეფინა ბევრ კითხვას.

13. ორივე ზონდზე მიმაგრებულია
ოქროს ფირფიტა, რომელზეც
ჩაწერილია დედამიწის სურათები,
ბუნების ხმები, მისალმება 55 ენაზე,
აგრეთვე მრავალი ჟანრის
მუსიკალური კოლექცია და
დედამიწის სხვადასხვა
კულტურათა ხალხური სიმღერები
— მათ შორის ქართული ხალხური
სიმღერა „ჩაკრულო“. ფირფიტის
მეორე მხარეს ამოტვიფრულია
კოსმოსური რუკა დედამიწის
მდებარეობის ზუსტი
კოორდინატებით.

14. კოსმოსური ხომალდები ძალიან
სწრაფად განვითარდნენ. მათ დიდი
წვლილი აქვთ თანამედროვეობის
განვითარებაშიც. დღევანდელი
ცხოვრება ხელოვნური
თანამგზავრების გარეშე
წარმოუდგენელია.

15. გმადლობთ
ყურადღებისათვის!