შოთა რუსთაველი და მისი პოემა

1. პრეზენტაცია
შოთა რუსთაველი და პოემა “ვეფხისტყაოსანი”
პრეზენტატორი:სსიპ ვახტანგ კვარაცხელიას
სახელობის წალენჯიხის N4 საჯარო სკოლის მე-6
კლასის მოსწავლე ბელქანია ნინო

2.  ვეფხისტყაოსანი — XII საუკუნის ქართველი პოეტის, შოთა
რუსთაველის ჩვენამდე მოღწეული ერთადერთი პოემა. შედგება
პროლოგის, ძირითადი ნაწილისა და ეპილოგისაგან. შინაარსის მხრივ,
ვეფხისტყაოსანი რთული ნაწარმოებია; აქ ორი პარალელური ამბავია
მოთხრობილი — არაბეთისა და ინდოეთისა, თუმცა ორივე მათგანი
ერთმანეთთან სიუჟეტურად დაკავშირებულია. პოემა მდიდარია
პერსონაჟებით. დაწერილია შაირის სტილში, თექვსმეტმარცვლიანი
საზომით.

3.  დღემდე მოღწეული არაა ტექსტის პირვანდელი ვარიანტი; უძველესი
ხელნაწერი, რომელიც დღეისათვისაა ცნობილი, XVI
საუკუნით თარიღდება. საუკუნეების განმავლობაში პოემის ტექსტი
იცვლებოდა, ინტერპოლატორების (ყალბისმქნელების) მიერ ხშირად
ემატებოდა ახალი სტროფები, ზოგჯერ კი მთელი თავებიც; დღეს
პოემის ეს დამატებული თავები „ვეფხისტყაოსნის გაგრძელებების“
სახელითაა ცნობილი.
დღემდე მოღწეულია ვეფხისტყაოსნის 160-ზე მეტი ხელნაწერი წიგნი.
ბეჭდურად პოემა პირველად 1712 წელს ვახტანგ VI-ის მიერ გამოიცა.
ვეფხისტყაოსნის ზოგიერთი ხელნაწერი ნუსხა გაფორმებულია
მდიდრული ორნამენტებითა და მინიატიურებით. სხვადასხვა
მხატვრის მიერ შექმნილია ილუსტრაციები. პოემა გადათარგმნილია
მსოფლიოს მრავალ ენაზე

4.  “ვეფხისტყაოსნის” კვლევის საქმეში წვლილი შეიტანეს ემიგრაციაში მცხოვრებმა
ქართველმა მეცნიერებმა. ამ თვალსაზრისით, უპირველეს ყოვლისა, უნდა აღვნიშნოთ
ვიქტორ ნოზაძის ვრცელი რუსთველოლოგიური მონოგრაფიები, ზურაბ
ავალიშვილის, მიხაკო წერეთლის გამოკვლევები, რომლებშიც “ვეფხისტყაოსნის”
ცალკეული პრობლემები შუასაუკუნეების მსოფლიო ლიტერატურის ძეგლებთან
მიმართებაშია განხილული. მიხაკო წერეთლის რედაქციით პარიზში
“ვეფხისტყაოსნის” ახალი გამოცემაც გამოქვეყნდა (1963). 1962 წელს საქართველოს
მეცნიერებათა აკადემიის პრეზიდიუმთან დაარსდა “ვეფხისტყაოსნის” აკადემიური
ტექსტის დამდგენი კომისია (თავმჯდომარე ი. აბაშიძე, რედაქტორი გ. წერეთელი,
1973 წლიდან – ა. ბარამიძე), რომლის ძირი თადი მიზანი იყო რუსთველის პოემის
აკადემიური გამოცემის მომზადება 10 ტომად ძირითადი და ჩანართ-დანართი
ტექსტებით, ვარიანტებითა და ტექსტოლოგიური შენიშვნებით, ლექსიკონითა და
კომენტარებით.
 1966 წელს საქართველოში ზეიმით აღინიშნა შოთა რუსთაველის დაბადებიდან 800
წლის იუბილე. ამ ღირსშესანიშნავ მოვლენას მიეძღვნა “ვეფხისტყაოსნის” ორი
კრიტიკული გამოცემა: ერთი, ვარიანტებიანი, აკ. შანიძისა და ა. ბარამიძის
რედაქციით გამოქვეყნდა, ხოლო მეორე გამოსაცემად მოამზადეს გ. წერეთელმა, ს.
ცაიშვილმა და გ. კარტოზიამ. ამას გარდა, ორ გამოშვებად დაიბეჭდა
`ვეფხისტყაოსნის~ საიუბილეო გამოცემა ი. აბაშიძის, ა. ბარამიძის, პ. ინგოროყვას, ა.
შანიძისა და გ. წერეთლის რედაქციით. შოთა რუსთაველის სახელობის ქართული
ლიტერატურის, კ. კეკელიძის სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტებსა და თბილისის
სახელმწიფო უნივერსიტეტში მომზადდა და გამოიცა “ვეფხისტყაოსნისადმი”
მიძღვნილი სამეცნიერო კრებულები, დაიბეჭდა არაერთი სამეცნიერო სტატია,
გამოკვლევა თუ მონოგრაფია. 70-იანი წლებიდან მოყოლებული რუსთველოლოგიური
მეცნიერება განვითარდა რამდენიმე ძირითადი მიმართულებით:

5.  შუა საუკუნებშიცა და შემდეგ
დროშიც ვეფხისტყაოსანი დიდ
როლს ასრულებდა ქართველი
ერის, განსაკუთრებით კი
ქართული ლიტერატურის თვითმყ
ოფადობის საკითხებში;
ვეფხისტყაოსანი ქართველთათვის
ერთ-ერთ საყვარელ წიგნად
რჩებოდა. მიუხედავად ამისა, შუა
საუკუნეებში ვეფხისტყაოსანი
ხშირად იდევნებოდა ეკლესიის
მხრიდან, რადგან იგი
ანტიქრისტიანულ, სპარსულ
ნაწარმოებად ითვლებოდა. თუმცა
პოემის დევნამ ვერ შეასუსტა მისი
მნიშვნელობა ქართველ ხალხში
პირიქით, მისი გავლენა უფრო
მეტად გაიზარდა ახალი დროის
ქართველ მწერლებში. დღეს
ვეფხისტყაოსანი
მსოფლიო ლიტერატურის ერთ-
ერთ შედევრად ითვლება.

6. ვეფხისტყაოსნის160- მდე ხელნაწერი არსებობს.
შოთა რუსთავლის პორტრეტი კი სხვადასხვა
ეპოქაში არაერთ მხატვარს აქვს შესრულებილი
გავეცნოთ რამოდენიმე მათგანს:

7. ავტორი: სერგო ქობულია

8. ავტორი :ნიკო ფიროსმანი

9. ავტორი:ლადო გუდიაშვილი

10. მე-17 საუკუნის მინიატურა

11. გმადლობთ
ყურადღებისთვის!