ხევსურეთი - საქართველოს ერთ-ერთი უმშვენიერესი მხარე. მოცემულ სლაიდში წარმოდგენილია საქართველოს მთიანეთის ბუნებრივი საოცრებები.

1. ხ ე ვ ს უ რ ე თ ი

2. ხევსურეთი — საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე.
იგი მდებარეობს აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში,
კავკასიონის ქედის ჩრდილოეთ და სამხრეთ კალთებზე,
ჩრდილოეთის განედის 42°25'-42°27' და აღმოსავლეთი გრძედის
44°48'-45°18' (ფეროს მერიდიანიდან — 62°28'-62°55') შუა. მას
უჭირავს დაახლოებით 1050 კვ. კმ. ფართობი.

3. თანამედროვე ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით
ხევსურეთის მთელი ტერიტორია შედის მცხეთა-მთიანეთის
მხარის დუშეთის მუნიციპალიტეტში და ორ თემადაა გაყოფილი:
ხევსურეთის (ცენტრი — ბარისახო) და შატილის(ცენტრი —
შატილი). “ხევსურეთს” სახელწოდება ამ მხარის მთიანი,
ხევებიანი ადგილმდებარეობის გამო აქვს შერქმეული.

4. ის აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში
მდებარეობს, კავკასიონის ქედის ჩრდილოეთ
და სამხრეთ კალთებზე. კავკასიონის ქედი მას
ორ ნაწილად ჰყოფს — პირიქითა და
პირაქეთა ხევსურეთად. პირიქითა
ხევსურეთი შედგება სამი ხეობისაგან:
მიღმახევის, შატილისა და არხოტის,
პირაქეთა ხევსურეთი — არაგვის ხეობისაგან.

5. ხევსურეთს ჩრდილოეთით ესაზღვრება ჩეჩნეთი და ინგუშეთი,
აღმოსავლეთით — თუშეთი, დასავლეთით — ხევი და გუდამაყარი,
სამხრეთით — ფშავი. თანამედროვე ადმინისტრაციულ-
ტერიტორიული დაყოფით, ხევსურეთის მთელი ტერიტორია შედის
მცხეთა-მთიანეთის მხარის დუშეთის მუნიციპალიტეტში და ოთხ
თემადაა გაყოფილი: ბარისახოს, გუდანის შატილისა და არხოტის.

6. ბუნების ძეგლები ხევსურეთში

7. ხევსურეთში ყველა ისტორიულ ძეგლს თავისი
გამორჩეული მდებარეობა აქვს. თუ სხვა
რეგიონებში გამორჩეული ბუნების ძეგლები
გვხვდება, გამონაკლისი არც
ხევსურეთია.სოფელ შატილთან ახლოს, მდ.
არღუნის ხეობაში, ანატორის მიდამოებში
გეოლოგიურ წარსულში მდინარის დაგუბების
შედეგად წარმოქმნილი სვეტებია, მასშტაბით
დიდი არ გახლავთ, მაგრამ მოგზაურის
თვალით რომ შეხედო, პარალელს კაბადოკიის
ძეგლებთან გაავლებ. ის ბუნების ძეგლად
შეგვიძლია მივიჩნიოთ. ბევრი ტურისტი
განსაკუთრებული ინტერესით უკვირდება და
თუ მასთან საინფორმაციო დაფა გაჩნდება,
კარგი იქნება. ამ სვეტების გეოგრაფიული და
გეოლოგიური წარსული ბევრს
დააინტერესებს.

8. საინტერესოა პირიქითა და პირაქეთა
ხევსურეთის გამყოფი დათვისჯვრის
უღელტეხილი კავკასიონზე, რომელიც
ზღვის დონიდან 2 676 მ-ზე მდებარეობს. ამ
ადგილიდან უნიკალური ხედი, მთელი
ხევსურეთი იშლება.

9. გამორჩეული ბუნების ძეგლი გვხვდება
არღუნის ხეობაში, ნასოფლარ გუროს
ტერიტორიაზე. აქ კლდეებთან დიდი
რაოდენობით წყალი წვეთავს, რომელსაც
ჩანჩქერის ფორმა აქვს, გზასთან ახლოს
მდებარეობს და ზაფხულში ცხელ ამინდში
თუ ადამიანი მის სიახლოვეს გაივლის,
გაგრილდება კიდეც.

10. ასევე, პირიქითას ხეობაში, შატილთან 1 კმ-
ში, მდინარე შატილის წყლის ხეობაში
ქვებიდან დიდი მდინარე გამოედინება,
გამორჩეული ადგილია. ამ ხეობაში
საზღვრის მხარეს ტბაც არის.

11. როცა ხევსურეთზე ვსაუბრობთ,
აუცილებლად უნდა ვახსენოთ როშკა,
აბუდელაურის ტბები და აბუდელაურის
მყინვარი, რომელიც პირაქეთა
ხევსურეთშია. როშკა საქართველოს
სოფლებს შორის ერთ-ერთი ლამაზი
სოფელია, რომლის სიმაღლეც ბევრად არ
ჩამოუვარდება უშგულს. ყველაზე მაღლა
მდებარე სახლის სიმაღლე უშგულის
სიმაღლის დონეზეა. როშკაში არის
გამორჩეული ბუნების საოცრება,
უზარმაზარი ლოდები, ზოგიერთი
მათგანის სიგრძე 20მ-ს აღწევს, სიმაღლე –
12-13მ-ია. ეს ერთ-ერთი უდიდესი
მყინვარის ჩამოტანილი ლოდია ევროპაში.
მას წითელ ნუსხაში შეტანილ ძეგლად
მიიჩნევენ.

12. აბუდელაურის ტბები სხვადასხვა სეზონის მიხედვით განსხვავებული
ფერისაა, ძირითადად ლურჯი ან მოყვითალო, რაც მყინვარის მოქმედებას
უკავშირდება. ამ ტბებთან ახლოს გვხვდება მყინვარი, რომელიც
აღმოსავლეთ კავკასიონის სამხრეთ ფერდობზე საქართველოს ფარგლებში
ერთადერთი მყინვარია და მას აბუდელაურის მყინვარი ჰქვია. მდინარე
ხევსურეთის არაგვის ხეობაში არის სოფელი ბაცალიგო, ბაცალიგო ზღვის
დონიდან 2200 მეტრზეა და უშგულზე 100მ-ით მაღალზე მდებარეობს.

13. განსაკუთრებით აღსანიშნავია ერთადერთი
რეგიონი საქართველოში, ხევსურეთში –
არხოტი, სადაც 21-ე საუკუნეში შეუძლებელია
ადამიანი საავტომობილო ტრანსპორტით
მივიდეს. ასეთი პირობები მისი გეოგრაფიული
მდებარეობიდან მომდინარეობს. აქ არის
უღელტეხილები, მასზე გადასვლა ცხენით, ან
ფეხითაა შესაძლებელი. ერთ-ერთი
უღელტეხილის სიმაღლე, რომელიც ყაზბეგიდან
გადმოდის, 3 400მ-ს აღწევს, როშკიდან
გადმომავალი 3 000მ-ია, ხოლო ყველა შიდა
გადასასვლელი 3 000მ-ზე მაღალია. 1990 წლამდე
ამ რეგიონში მოხვედრა შესაძლებელი გახლდათ
ინგუშეთიდან მდ. ასას ხეობით, როდესაც
საზღვარი ჩაიკეტა. მდ. ასამ ისე დააზიანა ჯერ
კიდევ არსებული გზა, მისი აღდგენა
შეუძლებელია და ბილიკიც აღარ არსებობს.

14. ეკლესია-მონასტრები
ხევსურეთში

15. ხევსურეთი ეკლესიებით ღარიბი არ
გახლავთ. ყველა დასახლებულ პუნქტთან
ტაძარი მდებარეობდა ადრეც და ახლა ასეა.
ზოგიერთი მართალია დაზიანებულია,
მაგრამ არც ერთი სოფელი, ან ნასოფლარი
არ არის, სადაც ეკლესია არ იყო.
საინტერესოა მუცოში არსებული ტაძარი,
რომელიც ზღვის დონიდანაც და მდინარის
დონიდანაც მაღლა მდებარეობს.
გამორჩეულია თავისებური ინტერიერით,
შეხამებულია კოშკების მშენებლობასთან.

16. ხევსურეთი უმთავრესად კოშკებით,
ფიქლებით, სახლებით, ციხეებითაა
ცნობილი, მაგრამ აქ ბევრი გამორჩეული
ეკლესიაცაა, რომელთაც ახლო წარსულში
მრევლიც ბევრი ჰყავდათ.