Սպորավոր և սերմնավոր բույսեր

1. Սպորավոր և
Սերմնավոր
բույսեր
Վիկտորիա Միկաիլ

2. Սպորավոր և
սերմնավոր
Բոլոր բույսերը չեն առաջանում
սերմից: Կա բարձրակարգ բույսերի
երկու տեսակ՝ սպորավոր և
սերմնավոր: Սպորավոր բույսերի
բազմացման եղանակը կոչվում է
անսեռ, իսկ սերմնավորներինը՝
սեռական: Օրինակ՝՝ սպորավոր
բույսեր են պտերները, ձիաձետները և
գետնամուշկներ: Սպորները միաբջիջ
փոքր բարձիկներ են և կարողանում
են քամու օգնությամբ թռնել մեծ
տարածություններ: Իսկ սերմերը
համեմատաբար ավելի մեծ են և
պաշտպանված են կեղևով: Սպորները
գալիս են ոչ ծաղկավոր բույսերից, իսկ
սերմերը՝ ծաղկավորներից:

3. Սպորավոր
բույսերՊտերները շատ տարածված են Նոր Զելանդիայում:
Իսկ եթե շրջես դրանց փետրանման երկար
տերևները, կտեսնես, որ տակը կան սորուսները:
Դրանք փոքրիկ, դարչնագույն բարձիկներ են: Դրանք
արտադրում են շատ փոքր սպորներ: Սպորները
սերմերի նման չեն: Երբ սորուսները բացվում են,
սպորները դուրս են գալիս և տարածվում քամու
օգնությամբ: Եթե սպորի ընկած տարածքում լավ
ապրելու պայմաններ են, այն բացվում է և դառնում
փոքր բույս: Բայց այդ բույսը երկար չի ապրում: Այն
ունի արական և իգական բազմացման օրգաններ:
Բույսն արտադրում է արական և իգական
գամետներ, որից ստացվում է նախասաղմը: Այդ
նախասաղմն էլ դառնում է պտերը կամ այն
սպորավոր բույսը, որից է:

4. Անսեռ վեգետատիվ
բույսեր
Գոյություն ունի նաև վեգետատիվ ձևով
բազմացող բույսեր: Դրանք անսեռ
եղանակով են բազմանում: Այս բույսերը
ունեն նույն ծնողների նույն գեները: Որոշ
բույսեր, ինչպես ելակները, ունեն ցողուններ,
որոնք դուրս են գալիս հողից և դրա վրա նոր
բույսեր են աճում: Մյուս բույսերը ցողունները
ուղարկում են գետնի տակից, որոնց վրա
աճում են պալարներ (կարտոֆիլ) կամ
կոճղեզներ (սոխ):

5. Սերմնավոր
բույսեր
Սերմնավոր բույսերը իրենց վրա ունեն
արական և իգական բազմացման օրգաններ:
Փոշոտումից հետո բույսն արտադրում է
սերմեր: Դրանք ավելի մեծ են սպորներից և
պաշտպանվելու համար ունեն
մակերևույթային կեղև: Քամու, կենդանիների,
ջրի օգնությամբ տարածվում են՝ մայր բույսից
հեռու: Իսկ երբ ընկնում են հողի մեջ, եթե
շրջապատող պայմանները լավն են, բացվում
են և միջից դուրս է գալիս բույսը, որը
սկզբնական շրջանում միայն ցողուն է և մի
արմատ:

6. Սերմնավոր ծաղկավոր
բույսեր
Ծաղկավոր բույսերն ունեն հատուկ օրգաններ
բազմացման համար: Ծաղկավոր բույսը ունի
վարսանդ, որը իգական մասն է: Այն նաև ունի
առէջներ, որոնք արական մասն են կազմում:
Առէջների վրա արտադրվում է ծաղկեփոշի:
Մեղուների կամ քամու օգնությամբ այդ
ծաղկեփոշու հատիկները ընկնում են վարսանդի
մեջ, իջնում են սերմնարան և այնտեղ
ձևավորվում են սերմեր, որոնցից կաճեն նոր
բույսեր: Ծաղկի մի մասը դառնում է միրգ, որի
մեջ են գտնվում սերմերը և որոնցում
պաշտպանված են: Ծաղկավոր բույսերը
սերմնավոր բույսրի ամենամեծ խումբն են:
Աշխարհի շուրջ տաարված են 300,000 տեսակ
ծաղկավոր բույսեր: Այդ կազմում է ամբողջ
բուսական աշխարհի մոտավորապես 90% -ը: