Դանիել Վարուժանի մասին

1. Դանիել Վարուժան

2. Դ. Վարուժանի կյանքը 1
• Դանիել Չպուգքյարյանը ծնվել է 1884թ.
Արևմտյան Հայաստանի Սեբաստիա նահանգի
Բրգնիկ գյուղում։ Նա մեծացել է գեղեցիկ
բնության մեջ, իրենց գյուղի գետեզերքներին
թախծող ուռիների օրորի տակ։ Վարուժանը
գրաճանաչ է դառնում գյուղի վարժարանում,
իսկ 1896 թվականից ուսումը շարունակում
է Պոլսում սկզբում Սագըղ Աղաջիի Մխիթարյան
դպրոցում, ապա Քաղկեդոնի վարժարանում։ Նա
տեսնում է սուլթան Համիդի կազմակերպած
ջարդի հետքերը։ Այդ օրերի հալածյալներից էր
նաև բանաստեղծի հայրը, որին հարազատները
երկար ժամանակ որոնում և վերջապես գտնում
են բանտում՝ շղթաների մեջ։

3. Դ. Վարուժանի կյանքը 2
• Բանտարկյալ հորը նա պատմում է իրենց քաշած ծանր կյանքի
մասին. տատը մահացել է, մայրը հիվանդ է և խուլ հազում է,
չորացել են պարտեզի վարդենիները, ավերվել է հայրական
օջախը։Հայրը մի կերպ ազատվում է բանտից և աշխատում Պոլսի
իջևանատներից մեկում։Դպրոցական արձակուրդները
պատանին անց է կացնում հոր մոտ և ականատես դառնում
պանդուխտների տառապալի կյանքին։ 1902 թվականին
Վարուժանը տեղափոխվում է Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան
դպրոցը։Վարուժանն առանձին սիրով ուսումնասիրում է
Հայաստանի պատմությունը, հայ հին ու նոր գրականությունը։
Վենետիկում էլ նա գրում է առաջին բանաստեղծությունները
պանդուխտների կյանքի և 1896 թ. ջարդերի
թեմաներով։1905 թ. բանաստեղծը մեկնում է Բելգիա և
ընդունվում Գենտի համալսարանը։ Ուսանողական
տարիները էական դեր են խաղում. նա սովորում է
հասարակական և քաղաքական գիտություններ,
ուսումնասիրում գրականություն և սոցիալական
ուսմունքներ։ Երևանում կան Վարուժանի անվան փողոց,
դպրոց։ Մահացել է 1915թ.-ին:

4. Բանաստեղծություններ

5. Մշակը
• Մըշակնե՛րն են իմ գյուղիս, դաշտի հըզո՛ր զավակներ,
Քըրտինքներով մարգարտյա` բընության թա՛գն են հյուսեր:
Կը բաբախե սիրտն հողին իրենց բըրդոտ կուրծքին տակ.
Ու իրենց լայն երակին մեջ կը հորդի արեգակ:
Երբ որ քալեն` մայր-երկիրն իր արգանդեն կը սարսռա.
Բայց չի խամրիր ծիլ մը իսկ գարշապարնուն տակ հըսկա:
Գըլուխն իրենց, զոր կ'հակեն առջևը սուրբ խորանին,
Պըսակված է միշտ ոսկի փոշիներովը հարդին:
Ակոսներուն մեջ անոնք խինդ կը ցանեն, և Աստված
Իրենց ճակտին ակոսեն բարություններ կը հընձե:
Ավիշներուն հոսուն երգն անո՛նք միայն են լըսած:
Եզին շողիքն ի՛նչ փույթ թե իրենց ձեռքերը կ'օծե,
Եվ ախոռի հոտ կու գա իրենց նախշուն լոդիկեն.
Նախ անենց լայն ափի՛ն մեջ կը ծըլին սերմերն համորեն:

6. Մարագներ
• Առվույտի՛ մարագ, լեցուն բույրերով
Խունկի, հաշիշի.
Երբ դուռըդ բանամ` ցուլերը բոլոր
Ճակատով լայնշի
Կը պոչոռեն, խո՛լ, կըտրելով իրենց
Վըզտեքը կաշի:
Ոլոռնի՛ մարագ, լեցուն լեռնաբույր
Հազար ծաղիկով.
Երբ մըսուրներուն խուրձերըդ տանիմ
Կողով առ կողով`
Կը խընկե ծոցիս, թեզանիքիս մեջ
Համեմդ` օրերով:
Հարդերո՛ւ մարագ, երդիքեն նայող
Արևով լեցուն.
Դու` որուն կակուղ դեզին վրա պառկած
Կը ցըկնի կատուն,
Դու` որ կ'արծաթես դունչը գառներուս
Օրհնյա՜լ ըլլաս դուն:

7. Առկայծ ճրագ
• Հաղթանակի գիշերն է այս տօնական. -
Հա՛րս, եղ լեցո՛ւր ճրագին։
Պիտի դառնայ կռիւէն տղաս յաղթական. -
Հա՛րս, քիթը ա՛ռ պատրոյգին․
Սայլ մը կեցաւ դրան առջեւ, հորին քով. -
Հա՛րս, վառէ՛ լոյսը ճրագին։
Տղաս կու գայ ճակատն հպարտ դափնիով. -
Հա՛րս, բեր ճրագը շեմին։
Բայց․․․ սայլին վրայ արի՞ւն եւ սո՞ւգ բեռցեր են․․․
Հա՛րս, ճրագը ասդի՛ն երկարէ։
Հերոս տղաս հոն զարնուա՜ծ է սրտէն․ -
Ա՜խ, հա՛րս, ճրագըդ մարէ՜․․․։

8. Ջուրին վրա
• Նըվագե՛ կիթառդ, ո՛վ իմ Մելինա,
Լուսինն է ցաթեր, վերքի պես լանջքիս.
Երգդ, իբրև ըսպունգ, կը ծըծե ահա
Աստղերն երկընքին, արցունքներն աչքիս:
Աշխարհը մոռնա՜նք. ջուրին վրա` լուսնին
Լուսասփյուռ ճամբա՛ն ըլլա մեր ճամբան…
Երբ պըսակեմ գլուխս ողկույզով, Մելի՛ն,
Սըրտիս արյուննե՛ն իսկ գինի կ’ըլլան:
Թող երգդ հըրճըվի՜. Ծովը լուսավետ
Անդունդին աղով կ’օծե գանգուրներդ`
Զոր խառնեց ահա սյուքը` լարերուդ:
Թող երգդ արփենա՜. լեցուցի գինին
Կիթառիդ տոսախ պորտին մեջ հըրուտ…
Աստղի՜կն է նըստեր մեր նավուն քիթին:

9. • Բանաստեղծությունները կարող եք տեսնել
այստեղ` http://gisher.org/daniel-varouzhan-
t2040.html
• Կենսագրությունը`
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B4%D5%A1%D
5%B6%D5%AB%D5%A5%D5%AC_%D5%8E%D5%A
1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%AA%D5%A1%D5
%B6