Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Ποινές - Σωφρονισμός

1. ΠΟΙΝΕΣ – ΣΩΦΡΟΝΙΣΜΟΣ
«Ο πιο σίγουρος τρόπος πρόληψης των
εγκλημάτων δεν είναι η αυστηρότητα
των ποινών αλλά η βεβαιότητα για την
τιμωρία τους…»
Τσεζάρε Μπεκαρία

2. ΕΥΡΥΤΕΡΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ
ΠΟΙΝΕΣ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ (με χαρακτηριστικό ανθρώπου)
Ο άνθρωπος λόγω της έμφυτης κοινωνικότητάς του εντάσσεται σε
οργανωμένα σύνολα…η ασφάλεια όμως, η ευημερία και η συνεκτικότητα δεν
εξασφαλίζονται χωρίς προϋποθέσεις…απαραίτητη για την επίτευξή τους είναι
η ύπαρξη νόμων και η επιβολή ποινών στους παραβάτες τους.
Αναγκαιότητα / σκοπός ποινών
 οχύρωση του κράτους έναντι της βίας και της εγκληματικότητας και
περιορισμός της ασύδοτης δράσης αυτών που περιορίζουν την ελευθερία και
τα δικαιώματα των συμπολιτών τους (κατασταλτικός ρόλος ποινών)…
 διαμόρφωση ενός κράτους δικαίου, πρόνοιας, αξιοκρατίας, νομιμότητας…
 αποφυγή του αναρχισμού, των ασυδοσιών και του «δικαίου της πυγμής»
 διασφάλιση και εδραίωση της δημοκρατίας…
 σωφρονισμός των παραβατών των νόμων και προσπάθεια
συνειδητοποίησής τους περί του σφάλματός τους και της ανάγκης υγιούς
επανένταξης τους στην κοινωνία…
 παραδειγματισμός του λοιπού κοινωνικού σώματος προς
συμμόρφωσή του στο νομικό δίκαιο και προς αποτροπή του από άνομες
ενέργειες (προληπτικός ρόλος ποινών)…
 δικαίωση πρακτική και συναισθηματική του θύματος μιας παράνομης
πράξης / αποφυγή φαινομένων αυτοδικίας και εκδίκησης…
 προστασία πολιτών και διαμόρφωση ενός θετικού ψυχολογικού
κλίματος, καθώς νιώθουν ασφαλείς και σίγουροι ότι τα απαράγραπτα
συνταγματικά δικαιώματά τους, ακόμη και αν παραβιαστούν, θα
αποκατασταθούν και πάλι…
 λόγω του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών  μείωση της καχυποψίας
προς τους συνανθρώπους και βελτίωση των σχέσεων  αρμονική
συμβίωση των μελών…
2
ΠΟΙΝΕΣ - ΣΩΦΡΟΝΙΣΜΟΣ

3.  άρση της κοινωνικής τελμάτωσης λόγω της μείωσης της εγκληματικότητας
και της παθογένειας  δυνατότητα προόδου και εξέλιξης…
ΟΡΙΑ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ «ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ» ΟΙ
ΠΟΙΝΕΣ / ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΟΡΘΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥΣ
 αποφυγή εκδικητικού χαρακτήρα…οι ποινές δεν επιτρέπεται να
διαπνέονται από τάσεις του «οφθαλμόν αντί οφθαλμού»…δεν πρέπει να
λησμονείται ότι ο δράστης είναι ανθρώπινη ύπαρξη…
 σωφρονιστική διάθεση και προσπάθεια αναδόμησης της
προσωπικότητας και μετασχηματισμού της συνείδησης του παρανόμου
(παιδαγωγικό πνεύμα) με στόχο την ομαλή επανένταξή του στην κοινωνία…
 απουσία υπερβολής στην απονομή δικαιοσύνης και αποφυγή
εξάντλησης της αυστηρότητας του νόμου στην επιβολή ποινών, ώστε η
κοινωνία να επιδείξει στο άνομο άτομο πως του δίνει μια δεύτερη ευκαιρία και
δεν επιθυμεί την εξόντωσή του…άλλωστε, οι ποινές πρέπει να είναι δίκαιες
και να μην ξεπερνούν σε κόστος το αδίκημα…
 απαιτείται οι ποινές να είναι προϊόν αξιοκρατίας και όχι κατάχρησης
εξουσίας…ταυτόχρονα, αναγκαίος κρίνεται ο σεβασμός των δικαιωμάτων των
συλληφθέντων και η άρση ρατσιστικών διαθέσεων στις δικαστικές
αποφάσεις (δε νοείται αυστηρότερη ποινή σε άτομα που ανήκουν σε
μειονοτικές ομάδες ή ομάδες που είναι δέκτες ρατσιστικής αντιμετώπισης)…
 γοργή επιβολή της ποινής (εφόσον έχει τελειώσει η ανακριτική
διαδικασία το έργο της και έχουν συγκεντρωθεί όλα τα απαραίτητα στοιχεία)
και όχι καθυστέρησή της, γιατί τότε αναπτύσσεται ένα αίσθημα αδικίας στο
δράστη και στην κοινή γνώμη…
 οι ποινές είναι δέον να επιβάλλονται από υπεύθυνους και
ευσυνείδητους νομικούς, που συνάμα θα είναι καλοί γνώστες του γραπτού
δικαίου και θα διακρίνονται για την ευθυκρισία τους, την αντικειμενικότητά
τους, την αμεροληψία τους, τη σφαιρικότητα της αντίληψής τους και την ηθική
τους ακεραιότητα …
ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ
 απουσία διαφάνειας σε λειτουργίες του συστήματος και ελέγχου στους
ελεγκτές…
 οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι σε πολλές περιπτώσεις αποδεικνύονται
προβληματικές οντότητες…
 παραβίαση των κανονισμών…
 ασέβεια έναντι των δικαιωμάτων και της προσωπικότητας των
κρατουμένων…
 ύπαρξη βίας – επικράτηση του δικαίου της πυγμής - μη παροχή
ανθρωπίνων συνθηκών διαβίωσης εντός φυλακών…
3

4.  τα σωφρονιστήρια έχουν μετατραπεί σε χώρους διακίνησης ναρκωτικών,
όπλων, σεξουαλικών κακοποιήσεων…
 υπερπληθυσμός εντός φυλακών και αναποτελεσματικότητα ως προς την
ανάπλαση των κρατουμένων…αποκοπή από τις αξίες της κοινωνίας και
εξοικείωση με εκείνες των σωφρονιστικών ιδρυμάτων…
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Άρα, οι φυλακές αποδεικνύονται ακατάλληλοι χώροι ως
προς το σωφρονιστικό τους ρόλο και αν μάλιστα αναλογιστούμε το
ρατσισμό και την περιθωριοποίηση που γνωρίζουν οι αποφυλακισμένοι από
τον κοινωνικό κορμό, τότε είναι εύκολο να συνειδητοποιήσουμε τα αίτια της
επανάληψης παράνομων ενεργειών…
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΩΝ
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ
 αύξηση του σωφρονιστικού προσωπικού και πρόσληψή του με
αυστηρότερες διαδικασίες προς επιλογή ποιοτικότερων υπαλλήλων
μορφωτικά και ηθικά…
 οικοδόμηση περισσότερων σωφρονιστικών καταστημάτων προς
αποσυμφόρηση των υπαρχόντων και κατανομή των κρατουμένων ανάλογα με
το αδίκημα που διέπραξαν σε διαφορετικές πτέρυγες…
 στελέχωση των σωφρονιστηρίων με ψυχολόγους και κοινωνικούς
λειτουργούς και τακτή επαφή των κρατουμένων μαζί τους προς επίτευξη
καλύτερης ψυχολογίας…
 πνευματική αναβάθμιση των φυλακισμένων και άνοδος του μορφωτικού
τους επιπέδου με μαθητικές ώρες, συζητήσεις κοινωνικού προβληματισμού,
ανάγνωση βιβλίων προς συνειδητοποίηση του λάθους και του κοινωνικού
τους εκτροχιασμού και συνεπώς της ανάγκης επαναπροσδιορισμού των
αξιών και της συμπεριφοράς τους…
 επαγγελματική κατάρτιση των κρατουμένων και εργασιακή
απασχόλησή τους σε τμήματα παραγωγής που θα εδρεύουν εντός της
φυλακής προς εκμάθηση μιας τέχνης που θα τους βοηθήσει μελλοντικά να
αποκατασταθούν επαγγελματικά, υγιή εκτόνωση της συσσωρευμένης
ενέργειάς τους από την αδράνεια και κοινωνικοποίησή τους μέσω της
συνεργασίας, των υποχρεώσεων και των υπευθυνοτήτων / μέριμνα για
εργασιακή αποκατάσταση των αποφυλακισθέντων με επιχορηγήσεις
επιχειρήσεων…
πολιτιστικές εκδηλώσεις προς ψυχαγωγία, τέρψη και ποιοτική
αναβάθμιση των εγκλείστων και οργάνωση ομάδων θεατρικών παραστάσεων,
μουσικής,…με άμεση συμμετοχή τους / αθλητικές δραστηριότητες…
 υγιεινότερες συνθήκες διαβίωσης στις φυλακές, καθαριότητα,
φωτεινότερα χρώματα, καλύτερη διατροφή, κηπάρια…
4

5.  δυνατότητα συχνότερων επισκεπτηρίων ώστε ο κρατούμενος να μην
αποκοπεί από την οικογένειά του και τον περίγυρό του…
Γενικότερα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα σωφρονιστικά ιδρύματα
επιβάλλεται να πάψουν να αποτελούν φυτώρια εγκληματικότητας και
συνάμα να επιδείξουν ανθρωπιστική διάθεση, αποδιώχνοντας από την
ψυχή των εγκλείστων κάθε αίσθημα αδικίας, μίσους και αντεκδίκησης προς το
κοινωνικό κατεστημένο…Διαφορετικά, δηλαδή αν παραμείνουν οι
υπάρχουσες συνθήκες, κάθε προσπάθεια ή προσδοκία σωφρονισμού θα είναι
άλλη μία χίμαιρα…
5

6.  δυνατότητα συχνότερων επισκεπτηρίων ώστε ο κρατούμενος να μην
αποκοπεί από την οικογένειά του και τον περίγυρό του…
Γενικότερα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι τα σωφρονιστικά ιδρύματα
επιβάλλεται να πάψουν να αποτελούν φυτώρια εγκληματικότητας και
συνάμα να επιδείξουν ανθρωπιστική διάθεση, αποδιώχνοντας από την
ψυχή των εγκλείστων κάθε αίσθημα αδικίας, μίσους και αντεκδίκησης προς το
κοινωνικό κατεστημένο…Διαφορετικά, δηλαδή αν παραμείνουν οι
υπάρχουσες συνθήκες, κάθε προσπάθεια ή προσδοκία σωφρονισμού θα είναι
άλλη μία χίμαιρα…
5