1. Ìîíãîë Óëñûí Áîëîâñðîëûí Èõ Ñóðãóóëü
ÑÝÄÝÂ:/ªÑªРÍÀÑÍÛÕÀÍ ×ªËªªÒ ÖÀÃÀÀ ÕÝÐÕÝÍ ªÍêЯ¯ËÄÝÃ
ÒÀËÀÀÐ /
ïÉÖÝÒÃÝÑÝÍ:/………………………………./Î.Áààñàíñ¿ðýí H.FL14D421
ØÀËÃÀÑÀÍ:/…………………………………../ Ä.Äýëãýðìàà

2. ÓÁ õîò 2015îí
Óäèðòãàë
Àãóóëãà:
 Çîðèëãî
 Çîðèëò
 ªñâºð íàñíû íàñ ãýæ þó âý?
 Ñóäàëãààíû àñóóëòóóä
 Ñóäëàãäñàí áàéäàë
 Õ¿ñíýãòýí ä¿ãíýëò
 Ýöñèéí ¿ð ä¿í
Çîðèëãî:
Îð÷èí ¿åèéí 12-16íàñíû ºñâºð ¿åèéíõíèé õ¿¿õä¿¿ä ÷ºëººò öàãàà õýðõýí çºâ áîëîâñîí ¿ð
ä¿íòýé öàã çàâàà ºíãºð¿¿ëæ áàéãààã ìýäýõ çîðèëãîòîé áà ìºí õ¿¿õä¿¿äýä òýäãýýðèéí íàñíû
îíöëîãèéí òàëààð èë¿¿ äýëãýðýíã¿é òàíèí ìýä¿¿ëýõýä îðøèíî.
Çîðèëò:
 ªñâºð íàñíû òàëààð ìýäëýãòýé áîëíî.
 ªñâºð íàñ ãýæ þó âý?
 ªíººãèéí íèéãýìä ºñâºð íàñíûõàí ÷ºëººò öàãàà õýðõýí çºâ áîëîâñîí ºíãºð¿¿ëæ áàéãàà
òàëààð
 ªñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí ÷ºëººò öàãèéã ñóäàëñàí áàéäàë
 Ñóäàëãààíû ¿éë ÿâäëóóäûã òàíèóëàõûã çîðèëîî.

3. Ñóäàëãààíû àñóóëòóóä:
1. Òà ÷ºëººò öàãàà èõýâ÷ëýí õààíà ºíãºð¿¿ëýõ äóðòàé âý?
À.ãýðòýý Á.ñóðãóóëü äýýðýý Â.Ãàäóóð (íàéçóóäòàéãàà)
2. Òà ÿìàð íýã óðëàã ñïîðòûí äóãóéëàíä ÿâäàã óó?
À.òèéì á.¿ã¿é â.ÿâæ áàéãààä áîëüñîí
3. Òàíû íàñíû õ¿¿õä¿¿ä ÐÑ òîãëîîìûí ãàçàð õýð èõ îðæ áàéíà âý?
À.ìàø èõ á. Áàãà çýðýã â. Õààÿà ã. Ñàéí ìýäýõã¿é áàéíà.
4. Òàíû ÷ºëººò öàã ºíãºð¿¿ëýõ îð÷èí òàíü ìàíàé óëñàä õýð èõ ýðýëò õýðýãöýýòýé
áàéíà âý?
À. Áîëîìæèéí á.áàãà â.äóíä çýðýã ã.ñàéí ìýäýõã¿é áàéíà.
5. Òà ÷ºëººò öàã ºíãºð¿¿ëýõ ãàçðàà ÿìàð îð÷èíòîé áàéãààñàé ãýæ õ¿ñ÷ áàéíà âý?
À.ýð¿¿ë àþóëã¿é á.öýâýð òàâ òóõòàé â.íàì ã¿ì
6. Òàíû áîäëîîð ÷ºëººò öàã ãýæ þó âý? /ººðèéíõººðºº áè÷íý ¿¿/
…………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
7. Òàíû íàñíûõàíä ÷ºëººò öàã õýð èõ ãàðäàã âý?
À.Õààÿà Á.Ìàø èõ Â.Áàðàã ãàðäàãã¿é
8. Òà àìðàëòûí ºäð¿¿äýä þó õèéõ äóðòàé âý?
À.ãàäóóð öàãèéã ºíãºðººõ á.Ãýð á¿ëòýéãýý ãýðòýý ºíãºðººõ â.ººðèéí ñîíèðõäîã
ç¿éëýý õèéõ ã.íàéç íºõºäòýéãýý öàã òîâëîí óóëçàöãààíà
Ä.ãàíöààðàà íàì ã¿ì îð÷èíä öàãèéã ºíãºðººíº.

4. 9. Òàíû íàñíû õ¿¿õýä ÿìàð íýãýí àëäàà äóòàãäàë ãàðãàæ áàéãàà íü ÷ºëººò öàãàà
áóðóó ºíãºðººñºíòýé õîëáîîòîé ãýæ îéëãîæ áîëîõ óó?..........................................................
10. Èðýýä¿éä ÿìàð ìýðãýæèëòýé áîëîõûã õ¿ñäýã âý?
…………………………………………………………….
ªñâºð íàñ ãýæ þóã õýëýõ âý?
ªñâºð íàñ íü õ¿íèé àìüäðàëûí çàìíàë õºãæèë áèå õ¿í áîëîí òºëºâøèõ ¿éë ÿâöàä ºâºðìºö áàéð
ñóóðü ýçýëäýã.Õ¿¿õýä àõóéí íàñíààñ íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí ýãíýýíä øèëæèõ õºãæëèéí
çóðâàë áºãººä òýäíèé áèå áÿëäàð òàíèí ìýäýõ¿é,íèéãýìøèõ¿éí õ¿ðýýíä ýðñ ººð÷ëºëò øèíý
á¿ðäýë çàðèìäàà çºð÷èë õÿìðàëûã äàãóóëæ áàéäàã íàñ þì.Ýíý íàñíûõàí ººðèé㺺 òîì áîëëîî
õýìýýí ¿çýæ íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí áàéð ñóóðüíààñ õàíäàõ õ¿ñýë ýðìýëçýëòýé áîëäîã ó÷èð
Øèëæèëòèéí íàñ ãýíý.
Шилжилтийн гэж нэрлэхийн учир нь:
Хүүхдийн физиологийн хөгжил, бэлгийн бойжилт эрчимтэй явагдан бэлгийн
хоёрдогч шинж тэмдэгүүд илрэн охид эмэгтэй хүний, хөвгүүд эрэгтэй хүний намба
төрхтэй болно. Бэлгийн сонирхол, хүсэл тэмүүлэл үүсэж “Хүүхдийн” гэсэн бүхнээс
тусгаар байхыг эрмэлзэнэ.
Сэтгэл зүйн хувьд хүүхэд өөрийгөө “том хүн” боллоо хэмээн бодож “Насанд хүрсэн
хүний” байр сууринаас аливаад хандахыг эрмэлзэнэ. Энэхүү мэдрэмжийн илрэл нь:
 Насанд хүрэгчдийн гадаад онцлог шинж, төрхийг дуурайх
 Нийгэмшихүйн хүрээнд дээрхи мэдрэмж нь насанд хүрэгч ба өсвөр
насныхны хоорондын хамтын ажиллагааны явцад илрэх
 Оюун ухааны хүрээнд дээрхи мэдрэмж нь мэдлэг чадвараа нэмэгдүүлэх гэсэ
н хүсэл тэмүүллээр илэрч гарч байдаг.
Өсвөр нас гэдэг бол тэр чигээрээ харилцаа байдаг.Үүнийг эцэг эхчүүд насанд
хүрэгчид тэр бүр ойлгохгүй “жаахан хүүхэд юу ч мэдэхгүй” гэсэн хандлага байсаар
байна. Өсвөр насныхны хүүхдэрхэг төрх байдлын цаана байгаа “Том хүн” болох,

5. насанд хүрэх чиг тэмүүлэлд гарч байгаа өөрчлөлтийг нь багш, эцэг эхчүүд олж
хараагүй захирч тушаан буруу харьцсанаас болж зөрчил үл ойлголцлын зөрчил
үүсэж байдаг.
Өсвөр үеийнхний нийгэм, сэтгэл
зүйн онцлог
НҮБ-ын төрөлжсөн байгууллагууд, ДЭМБ-ын тодорхойлолтоор өсвөр нас гэдэг нь
хүүхэд ахуй нас ба орь залуу насны хооронд орших үе шат бөгөөд 10-19 насныхан
юм. Тэд бол бидний ирээдүйн үнэт баялаг билээ. Азийн Бүсийн орнуудад эрүүл
мэндийí байдал, хөгжилд ихээхэн ололт амжилт гарч байгаа хэдий ч өсвөр
үеийнхний эрэлт хэрэгцээг хангасан, үйл ажиллагааг дэмжсэн идэвх санаачилга
шаардагдсаар байна. /ДЭМБ-ын НДББ-ийн захирал Шигору Оми/ хэлсэн байдаг.
ªñâºð íàñ ãýñýí ýíý õºãæëèéí øàòàíä 11-15íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéã õàìðóóëàí àâ÷ ¿çäýã .
ñóäëàà÷ ×.Öîëìîíãèéí òîäîðõîéëñíîîð Ìîíãîë õ¿¿õä¿¿äèéí ºñâºð íàñíû øàò íü 12-16õ¿ðòýëõ
íàñ ãýæ òîäîðõîéëñîí.
16-20íàñûã Îðü çàëóó íàñ õýìýýí òîäîðõîéëñîí.
Өсвөр насанд гардаг үндсэн өөрчлөлт нь:
 Бие бялдар биологийн өөрчлөлт

6. /Биеийн галбир, дүр төрх, бэлгийн хөгжлийн үйл ажиллагаа, бэлгийн
хоёрдогч шинж тэмдэгүүд илрэн гарах/
 Сэтгэл зүйн өөрчлөлтүүд
/Өөрийн бие бялдар, оюун ухааны тухай бодох, үзэл санаагаа
илэрхийлэх, дэлхий ертөнц, нийгмийн тухай бодол эрэгцүүлэл хийх гм/
Эдгээр сэтгэл зүйн өөрчлөлтийн илрэх зан үйл нь уриалан дуудах, азаа турших, архи
тамхи мансууруулах бодис хэрэглэх, бэлгийн харьцаанд орох, нийгмийн үйл
ажиллагаанд оролцох, өөрийн эрхээ хамгаалах, өөрийн болон бусдын өмнөөс үүрэг
хариуцлага хүлээх, зохион байгуулалттай элдэв зүйлд уруу татагдах зэргээр илэрч
байдаг.
Өсвөр үеийнхний бие махбодь, танин мэдэхүй сэтгэл зүйн өөрчлөлтийг насны
¿å øàòààð íü àâ÷ ¿çâýë
10-13 нас 14-16 нас
ªñºëò
“Би хэвийн үү” гэсэн асуултыг
өөртөө их òàâüæ ýðãýëçýæ
ýõýëíý.Бýëãèéí хоёрдогч øèíæ
òýìäã¿¿ä èëýðíý. ªñºëò õóðäàñна.
Бýëãèéí хоёрдогч øèíæòýìäã¿¿ä ýð÷èìòýé
ÿâàãäàíà.Биеийн өсөлт хөгжилт дээд
хэмжээндээ хүрч, цаашид уäààøран, íàñàíä
õ¿ðñýí õ¿íèé õºãæëèéí 95%-д õ¿ðíý. Биеийн
гадаад төрх байдлаа хөгжүүлэхийн тулд
биеийн тамир дасгал хийнэ.

7. Òàíèíìýäýõ¿éí Бодит биш зорилго тавьдаг.
Зорилго нь байнга өөрчлөгдөнө.
Мөрөөдөмтгий, Сэтгэл санаа
тогтворгүй, Жаахан хүүхэд шиг
үзэхэд дургүй, хувийн нууц ихтэй
болно.Өөрт тохиолдсон
бэрхшээлийг дөвийлгөн хэн ч
ойлгохгүй гэж үзнэ.
Æ.ϸîøîãèéí òîäîðõîéëñíîîð
11-ñ äýýø íàñíû õ¿¿õä¿¿ä
õèéñâýðëýí ñýòãýõ ÷àäâàð èë¿¿
õºãæñºí áàéäàã
Сэтгэн бодох ба бүтээлч чадвар
нэмэгдэнэ. Óäààí õóãàöààíû ¿ð ä¿íã õàðàõ
÷àäâàðòàé áîëíî. Шинэ биедээ дасан гадна
төрхөө сайжруулах талаар их анхаарна.
Мэдрэмжийн хүрээ тэлнэ, аюулаас айхгүй
эрсдэлтэй зйн үйл гаргана. Янз бүрийн
туршилт хийнэ /мансууруулах бодис,
найзууд, ажил эрсдэлтэй алхамууд хийх/
Ñýòãýлзүйн
Áèå áÿëäðûí òóõàé îéëãîëò
ººð÷ëºãäºíº. Олны анхааралд
байгаа мэдрэмжтэй Ааш зан
тогтворгүйХийсвэр мөрөөдөх
бодит биш зорилго
тавина,Ганцаар байх дуртай,
хөвгүүд илүү хувиа хичээмтгий
байна.
Õèéñâýðëýõ ñýòãýëãýý òîãòîíî. Өөрийн
биедээ дасаж гадна төрхөө сайжруулах
талаар их анхаарна. Үе
тэнгийнхнээс хамаарал ихтэй. Эрсдэлд өртөмхий
болно. Сэтгэл гутрах явдал
их.Өөрийн болон бусдын сэтгэлийг илүү
ойлгодог болно
¯åòýíãèéí
õýí
Ижил хүйсийн найз нөхдийг
эрхэмлэнэ. Íàéç íºõäèéí òîãòâîðã¿é
íýãäëèéã õàéõ. Ижил хүйсийн найз
нөхөд олонтой болно.
ªºðèéí ãýñýí ä¿ð òºðõºº òîäîðõîéëîõ
õýðýãöýýнэмэгдэнэ. ¯å òýíãèéíõýíийн
нөлөө хамгийн их байна. Дарамт
шахалтанд орно. Мөн эсрэг хүйсийн найз
нөхдийг хүсэмжилнэ. Бусдын анхаарлыг
татах, улмаар болзох

8. Ãýðá¿ëíèéãýì Áèå äààñàí áàéäàë, õàðààò áàéäëûí
õÿçãààðûãòîãòîîæñóðíà эцэг
эхтэйгээ зөрчилдөж
эхэлнэ.Маргаанч зөрүүд, Хувийн
нууц ихтэй болно
Õÿíàëò òàâèóëàõ äóðã¿é áîëíî.Үүнээс болж
гэр бүлийн зөрчилдөөн үүснэ.
Áýëãèéíàìüäðàë
Биений юм ирэх, нойтон зүүд
зүүдлэх шинжүүд илэрч өºðèé㺺
òàíüæ ìýäýæ, ¿íýëíý. Охидод хөх
ургаж эхэлнэ. Хөвгүүдэд бэлэг
эрхтэн хэмжээгээрээ томорно.
Умдаг суга далд хэсгүүдэд үс
ургана. Ñýòãýë õºäëºëä àâòàíà. Ýñðýã
õ¿éñèéíõíèéõýý àíõààðëûã òàòàæ áàéãàà
ýñýõýý ìýäýðíý. Бэлгийн харилцааг
сонирхоно, туршиж үзнэ.
Ñóäàëãààíû ÿâö:
×èíãýëòýé ä¿¿ðãèéí 72-ð ñóðãóóëèéí 9ä àíãèàñ àâñàí ñóäàëãàà:
1. Òà ÷ºëººò öàãàà èõýâ÷ëýí õààíà ºíãºð¿¿ëýõ äóðòàé âý?
Ãýðòýý-10 Ñóðãóóëü äýýðýý-2 Ãàäóóð-15
Ä¿ãíýëò: Ñóðàã÷äûí 55%íü ÷ºëººò öàãàà èõýâ÷ëýí ãàäóóð ºíãºðººäºã ãýñýí áîë

9. 0
5
10
15
20
ñïîðò
óðëàãûíí
äóãóéëàíä
õàìðàãäñàí
áàéäàë
37%íü ãýðòýý ºíãºð¿¿ëäýã ãýæ õàðèóëñàí áà ¿ëäñýí õóâü íü ñóðãóóëü äýýðýý
ºíãºð¿¿ëäýã áàéíà.
2. Òà ÿìàð íýã óðëàã ñïîðòûí äóãóéëàíä ÿâäàã óó?
Òèéì-5 ¿ã¿é-20 ÿâæ áàéãààä áîëüñîí -2
Ä¿ãíýëò:¯¿íýýñ ¿çýõýä ñóðàëöàã÷èäèéí èõýíõ õóâü íü ÿìàð íýã óðëàã ñïîðòûí
äóãóéëàíä õàìðàãääàã¿é áàéíà.¯¿íýýñýý
¿¿äýýä èíòåðíåò òîãëîîìûí ãàçàð õ¿¿õä¿¿ä
èõ îðæ áàéíà
3. Òàíû íàñíû õ¿¿õä¿¿ä ÐÑ òîãëîîìûí ãàçàð õýð èõ îðæ áàéíà âý?
Ìàø èõ-3 Áàãà çýðýã-8 Õààÿà-12 Ñàéí ìýäýõã¿é-4
Ä¿ãíýëò: Ýíýõ¿¿ àñóóëòàíä ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿ä áóþó òóñ ñóðãóóëèéí 27
õ¿¿õäýýñ àâñàí ñóäàëãààãààð 44% íü õààÿà õ¿¿õä¿¿ä ÐÑ òîãëîîìûí ãàçàð îðäîã
ãýñýí áîë 25% íü áàãà çýðýã îðäîã áàéõ ãýñýí áàéíà õàðèí ¿ëäñýí õóâü íü ìýäýõã¿é
áàéíà ãýæ õàðèóëñàí áàéíà.
¯¿íýýñ ¿¿äýýä ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿ä ÐÑ òîãëîîìûí ãàçàð îðîõ íü íýëýýäã¿é èõ áàéõ
ìàãàäëàëòàé áàéíà.

10. Òàíû ÷ºëººò
öàã ºíãºð¿¿ëýõ
îð÷èí òàíü
ìàíàé óëñàä
õýð èõ ýðýëò
õýðýãöýýòýé
áàéíà âý?
Áîëîìæèéí-12 Áàãà-9 Äóíä çýðýã-5 Ñàéí ìýäýõã¿é áàéíà-1
Ä¿ãíýëò: õ¿¿õä¿¿ä òóñ àñóóëòàíä õàðèóëñàí áàéäëààñ ¿çýõýä 44% íü ººðñäèéí
÷ºëººò öàãàà ºíãºð¿¿ëæ áàéãàà îð÷èí íü ìàíàé óëñàä áîëîìæèéí õºãæñºí ãýæ ¿çñýí
áàéíà.Õàðèí 33% íü ìàíàé óëñàä áàãà õºãæñºí ãýæ ¿çýæ áàéãàà áîë 18.5% äóíä
çýðýã õºãæñºí ãýæ ¿çýæ áàéíà.¯ëäñýí õ¿¿õä¿¿ä íü ñàéí ìýäýõã¿é áàéíà ãýñýí
õàðèóëòûã ºãñºí áàéíà.
5. Òàíû áîäëîîð ÷ºëººò öàã ãýæ þó âý? /ººðèéíõººðºº áè÷íý ¿¿/
Ä¿ãíýëò:Õ¿¿õä¿¿ä ÷ºëººò öàãèéã èõýâ÷ëýí õè÷ýýëýý òàðààä ãýðòýý õàðèõ
ýñâýë çàâòàé áîëîõ ãýæ õàðèóëñàí áàéíà.Ãýõäýý èõýíõ ñóðàã÷èäûí áè÷èæ
áàéãààãààð ÷ºëººò öàã íü àìðàëòàà ¿ð ä¿íòýé ºíãºðººõººñ ãàäíà íàéç íºõºäòýéãýé
õàìò ãàäóóð êèíî ¿çýõ ãýñýí áàéíà.
Òóñ àñóóëòûã àñóóñíû ¿ð ä¿íä:Õ¿¿õä¿¿ä ÷ºëººò öàã çàâààðàà èõýâ÷ëýí íàéç
íºõºä áîëîí ãàäóóð áàéõ äóðòàé áàéíà.
6. Òàíû íàñíûõàíä ÷ºëººò öàã õýð èõ ãàðäàã âý?
Õààÿà -15 Ìàø èõ -6 Áàðàã ãàðäàãã¿é-6
0
2
4
6
8
10
12
14
Áîëîìæèéí Áàãà Äóíä çýðýã Ñàéí ìýäýõã¿é
áàéíà

11. Ä¿ãíýëò: Òóñ ñóäàëãààã 72-ð ñóðãóóëèéí ºñâºð íàñíû 27 õ¿¿õäýýñ àâàõàä
ñóðàã÷äûí 55% íü áèäýíä ÷ºëººò öàã èõýâ÷ëýí õààÿà ãàðäàã ãýñýí áîë 22% íü
÷ºëººò öàã áèäíèé íàñíûõàíä õàíãàëòòàé ãàðäàã ãýæ õàðèóëñàí áàéíà.Õàðèí
¿ëäñýí õóâü íü áàðàã ÷ºëººò öàã
ãàðäàãã¿é ãýñýí áàéíà.
ÒÓÑ àñóóëòûã ñóðàã÷äûí õýñýã á¿ëýã
õ¿¿õäýýñ èë¿¿ äýëãýð¿¿ëýí àñóóõàä
òºãñºõ àíãè ó÷ðààñ ä¿íãýý ñàéí
ãàðãàõã¿é áîë áîëîõã¿é òèéìýýñ áàãø
íàð ìààíü èõýâ÷ëýí äàâòëàãà ºãäºã ãýëýý.
7. Òà àìðàëòûí ºäð¿¿äýä þó õèéõ äóðòàé âý?
À.ãàäóóð
öàãèéã
ºíãºðººõ-3
á.Ãýð á¿ëòýéãýý
ãýðòýý ºíãºðººõ-
10
â.ººðèéí ñîíèðõäîã
ç¿éëýý õèéõ -8
ã.íàéç
íºõºäòýéãý
öàã,òîâëîí
óóëçàöãààí
à-2
Íàì ã¿ì
îð÷èíä
öàãèéã
ºíãºðººíº
-4
Ñóðàã÷äûí 66% íü ÷ºëººò öàãààðàà èõýâ÷ëýí ãýðòýý áîëîí ººðèéí õ¿ññýí ç¿éëýý
õèéæ ºíãºðººõ ãýñýí áàéíà.Õàðèí áóñàä ñóðàã÷èä íü ãàäóóð íàéç íºõºäòýéãýý
áàéõ ýñâýë íàì ã¿ì îð÷èíã ñîíãîñîí áàéíà.
8.
Òàíû íàñíû õ¿¿õýä ÿìàð íýãýí àëäàà äóòàãäàë ãàðãàæ áàéãàà íü ÷ºëººò öàãàà
áóðóó ºíãºðººñºíòýé õîëáîîòîé ãýæ îéëãîæ áîëîõ óó?
Ä¿ãíýëò:õ¿¿õä¿¿äèéí ñóäàëãàà ºãñºí áàéäëûã õàðàõàä ººðèéíõ íü íàñíû õ¿¿õä¿¿ä
÷ºëººò öàãàà áóðóó ¿ð àøèãã¿é ºíãºð¿¿ëæ áàéãàà íü ÷ºëººò öàãàà áóðóó
ºíãºð¿¿ëñýíòýé õîëáîîòîé ãýæ õýñýã õ¿¿õä¿¿ä ¿çýæ áàéãàà ÷ çàðèì íü ìýäýõã¿é
ãýñýí õàðèóëò ºã÷ áàéíà.
9. Èðýýä¿éä ÿìàð ìýðãýæèëòýé áîëîõûã õ¿ñäýã âý?
0
5
10
15
׺뺺ò
öàã

12. Ä¿ãíýëò:¯¿íýýñ ¿çýõýä ñóðàã÷äèéí èõýíõ íü ÿíç á¿ðèéí ìýðãýæèëòýé áîëîõûã õ¿ñ÷
áàéãàà÷ çàðèì õýñýã íü áàãø áîëîõûã èë¿¿ä ¿çýæ áàéíà.Ó÷èð íü ñóðàã÷äèéí áàãø
íü õ¿¿õä¿¿äýä õàíäàõ õàíäëàãààñ áîëîîä áàãøèéãàà èë¿¿ äàãàí äóóðàéõ ìºí áàãø
øèãýý èæèë ìýðãýæèëòýé áîëîõûã õ¿ñ÷ áàéíà.
10. Òà ÷ºëººò öàã ºíãºð¿¿ëýõ ãàçðàà ÿìàð îð÷èíòîé áàéãààñàé ãýæ õ¿ñ÷ áàéíà âý?
ýð¿¿ë àþóëã¿é-20 öýâýð òàâ òóõòàé-3 íàì ã¿ì-4
¿ç¿¿ëýëò
Äóó÷èí
ýì÷
Áàãø
Áóñàä ìýðãýæëýýð

13. ªñâºð íàñíûõàí ÷ºëººò öàãàà:
Category 1
Õî¸ðäìîë øèíæòýé
¯ð àøèãã¿é
¯ð àøèãòàé

14. Ä¿ãíýëò :
Ýíýõ¿¿ ñóäàëãààã õèéñíýýð ºñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí ÷ºëººò öàãèéí òàëààð èë¿¿ ºðãºí
ìýäëýãòýé áîëñîí òºäèéã¿é ºñâºð íàñàíäàà õ¿¿õä¿¿ä èõýâ÷ëýí Þó õèéæ ºíãºðººäºã
òýäãýýð õ¿¿õä¿¿ä ÷ºëººò öàãàà õýðõýí ¿ð ä¿íòýé ºíãºðººæ áàéãàà òàëààð ìýäëýãòýé
áîëñîí.ªíººãèéí ìîíãîë óëñàä òóëãàìäàæ áàéãàà àñóóäëûí íýã áîë ºñâºð ¿åèéíõýí þì. Ó÷èð íü
òýäãýýð ºñâºð íàñíûõàí ÷ºëººò öàãàà òàâ òóõòàé ºíãºð¿¿ëýõ ãàçàð õîâîð áàéãààãèéí
óëìààñ çàðèì òîõèîëäîëä õ¿¿õä¿¿ä áóðóó ¿éëäýë õèéõ íü èõýñ÷ áàéíà.Èèìýýñ òºðººñ
ºñâºð ¿åèéíõíèé ÷ºëººò öàãèéã çºâ áîëñîí ºíãºðººõ ãàçðûã íýìýãä¿¿ëýýä ºãºõ þì áîë ºñâºð
¿åèéíõýí ìààíü öàãàà áàãà ÷ áîëîâ ¿ð ä¿íòýé ºíãºðººíº ãýæ áîäîæ áàéíà.. ̺í äýýðõ
ñóäàëãààíä îðîëöñîí õ¿¿õä¿¿äèéí õóâüä ÷ºëººò öàãàà èõýâ÷ëýí ñóðãóóëü äýýðýý
äàâòëàãà õèéæ ºíãºðººäºã òóë áóñàä ºñâºð íàñíûõàíûã áîäâîë èë¿¿ à÷ààëàëòàé
ºíãºð¿¿ëäýã áîëîõ íü ñóäàëãààãààð áàòëàãäëàà.