1. 1
«ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ.Η ΑΠΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΝΕΑΣ ΖΩΗΣ»
Αλέξανδρος Μιτσικάρης1
, Ελισάβετ Κιουρτσόγλου2
, Βασιλική Κιουρτσόγλου3
1. Νοσηλευτής, Κέντρο Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης Γ.Ν.Ξάνθης
2. Νοσηλεύτρια, Μονάδα Τεχνητού Νεφρού Γ.Ν. Ξάνθη
3. Βασιλική Κιουρτσόγλου, Ά Χειρουργική Γ.Ν.Ξάνθης
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Η ΣΚΠ είναι μία χρόνια αυτοάνοση, φλεγμονώδης νόσος του κεντρικού
νευρικού συστήματος που προσβάλει κατά κύριο λόγο νέους ανθρώπους και έχει
αυξημένη συχνότητα στις γυναίκες, ενώ διαφέρει σε μεγάλο βαθμό από άτομο σε
άτομο με μοναδικά συμπτώματα σε κάθε ασθενή.
Στην εκφυλιστική αυτή νόσο το περίβλημα που καλύπτει τα νεύρα, η μυελίνη
καταστρέφεται από λανθασμένη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος για
λόγους που η ιατρική δεν μπορεί να εξηγήσει πλήρως. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη
δημιουργία πολλών μικρών πλακών σε διάφορα σημεία του εγκεφάλου ή του
νωτιαίου μυελού, γι αυτό η νόσος ονομάζεται και πολλαπλή σκλήρυνση.1
Ο τύπος, η βαρύτητα και η πορεία της νόσου ποικίλουν ανάλογα με την
εντόπιση και την έκταση των βλαβών του ΚΝΣ.
Η ΣΚΠ τις περισσότερες φορές καταλήγει σε κάποιο βαθμό αναπηρίας, ενώ
τα οργανικά και συναισθηματικά προβλήματα των ασθενών αυτών επιβαρύνουν την
ποιότητα ζωής τους.
ΣΚΟΠΟΣ:
Η παρούσα ανασκόπηση στοχεύει στην διερεύνηση των προβλημάτων που
απορρέουν από τη νόσο, τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν στη ζωή των ασθενών
και επηρεάζουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της καθώς και στο ρόλο που μπορεί να
διαδραματίσει ο νοσηλευτής στην αντιμετώπιση της ασθένειας.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ:
Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε περιελάμβανε αναζήτηση ανασκοπικών
και ερευνητικών μελετών από τον διεθνή και ελληνικό χώρο που αναφέρονταν στη
νόσο και τον τρόπο με τον οποίο αυτή επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:
ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ:
Η ΣΚΠ αποτελεί την τρίτη κατά σειρά συχνότητας αιτία σοβαρής αναπηρίας
στις ηλικίες των 20-40 ετών παγκοσμίως, ενώ υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου
2,3 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως με ΣΚΠ, αν και ο αριθμός αυτός μπορεί να
είναι πολύ υψηλότερος, διότι πολλοί ασθενείς παραμένουν αδιάγνωστοι σε διάφορες
περιοχές του κόσμου.2
Στην Ελλάδα νοσούν περίπου 12.000 άνθρωποι με αυξητική
τάση τα τελευταία χρόνια.
Οι δείκτες επιπολασμού είναι υψηλότεροι στις γυναίκες σε όλες τις
ευρωπαϊκές χώρες με αναλογία γυναικών – ανδρών περίπου 2:1.3
Παγκοσμίως, η κατανομή της ΣΚΠ δεν είναι ενιαία και παρουσιάζει
διακυμάνσεις μεταξύ των γεωγραφικών θέσεων των περιοχών.
Αναφορικά με την κατανομή της νόσου στην Ευρώπη, ο συνολικός
εκτιμώμενος δείκτης επιπολασμού της ΣΚΠ για τις τρείς προηγούμενες δεκαετίες
κυμαίνονταν κατά μέσο όρο σε 83 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού με υψηλότερους
δείκτες στις βορειότερες χώρες και χαμηλότερους στις νοτιότερες.2,4
Ωστόσο
πρόσφατες μελέτες επιδεικνύουν μία σημαντική αύξηση της συχνότητας της νόσου
τις τελευταίες δεκαετίες σε μεσογειακές χώρες, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την
υπόθεση της σύνδεσης της ΣΚΠ με τον γεωγραφικό εντοπισμό.5,6
Σε μελέτη που έγινε στην περιοχή της δυτικής Ελλάδας η τιμή επιπολασμού
της νόσου που βρέθηκε στις 31 Δεκεμβρίου του 2006, ήταν 119,61/100.000
πληθυσμού.7

2. 2
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ
ΚΟΠΩΣΗ
Οι διαταραχές της νόσου όπως η κόπωση, έχουν άμεση επίπτωση στην
ποιότητα ζωής των ασθενών.
Η κόπωση είναι ένα από τα κοινά συμπτώματα σε άτομα με ΣΚΠ και
αναφέρεται ως αίσθημα κούρασης, μυϊκής αδυναμίας, βάρους στα μέλη, ως την
απώλεια ενέργειας που περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες, την εργασία και
επηρεάζει την οικογενειακή και κοινωνική ζωή.8
Η κόπωση επιδεινώνεται με τη συνύπαρξη διαταραχών που σχετίζονται με τη
νευρολογική βλάβη, όπως σπαστικότατα, οπτικές διαταραχές και διαταραχές
συντονισμού.9
Σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε ασθενείς με ΣΚΠ, διαπιστώθηκε ότι η
μυϊκή ισχύς είναι μεγαλύτερη σε άτομα που παρακολουθούν προγράμματα άσκησης
και ότι η έλλειψη σωματικής άσκησης αυξάνει το αίσθημα κόπωσης.10
Οι ασθενείς θα
πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε προγράμματα αποκατάστασης, τα
οποία όμως πρέπει να ελέγχονται και να αναπροσαρμόζονται τακτικά ανάλογα με την
πορεία της νόσου ή τις ιδιαιτερότητες του ατόμου.11,12
ΑΛΛΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Ενώ η ΣΚΠ θεωρείται μια νόσος που δεν σχετίζεται με τον πόνο, πάραυτα το
50% των ασθενών ταλαιπωρείται από επώδυνα σύνδρομα, τα οποία επηρεάζουν την
ποιότητα ζωής τους. Ο κυρίαρχος τύπος πόνου είναι ο καυστικός-διαξιφιστικός που
παρουσιάζεται συνήθως στα άκρα ή στον κορμό.13
Η δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης και η σεξουαλικές διαταραχές όταν
δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα, επιδρούν αρνητικά στην ποιότητα ζωής των
ασθενών.14,15
Τα προβλήματα ύπνου μπορεί να είναι αποτέλεσμα της πορείας της νόσου ή
της φαρμακευτικής αγωγής, ενώ ένα άλλο σωματικό σύμπτωμα είναι η σπαστικότητα
που μειώνει σημαντικά τις καθημερινές τους δραστηριότητες.16
Τα κινητικά προβλήματα περιορίζουν τον βαθμό αυτονομίας των ασθενών και
η αντιμετώπιση τους αυξάνει την ανεξαρτητοποίηση τους και βελτιώνει την ποιότητα
ζωής τους.17
ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Οι συχνότερες ψυχικές διαταραχές στη διαδρομή της νόσου είναι. 18
 Συναισθηματικές Διαταραχές: όπως η κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή.
Ένα ποσοστό 25-50% των ασθενών θα παρουσιάσουν ένα σοβαρό
καταθλιπτικό επεισόδιο στη διάρκεια της νόσου. Η διπολική διαταραχή
εμφανίζεται 10 φορές συχνότερα στους ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας
σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό.
 Αγχώδεις Διαταραχές: Εμφανίζονται με τη μορφή κλινικού άγχους στο 25-
41% των ασθενών με ΣΚΠ, διαταραχής μετατραυματικού stress(16%), ως
αντίδρασης στην ανακοίνωση της διάγνωσης και τέλος ως διαταραχή
προσαρμογής με άγχος και φοβικών αντιδράσεων.
 Ψυχωτικές Διαταραχές: όπως παραληρητικές καταστάσεις.
 Μεταβολή προσωπικότητας: κατά την εξέλιξη της νόσου σαν αποτέλεσμα της
διαταραχής των γνωστικών λειτουργιών.
 Μεμονωμένα συμπτώματα: όπως ευφορία, ευμεταβλητότητα συναισθημάτων,
ευερεθιστότητα και απάθεια.
 Προϋπάρχουσες ψυχικές διαταραχές: όπως διαταραχές προσωπικότητας και
ψυχωτικές καταστάσεις που δυσκολεύουν τη θεραπευτική διαδικασία.

3. 3
ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:
Η ΣΚΠ είναι μία νόσος που επηρεάζει όλη την οικογένεια δημιουργώντας
καινούργιες ψυχοδυναμικές που μπορούν να οδηγήσουν σε πιο υγιείς και ειλικρινείς
σχέσεις μεταξύ των μελών αυτής. Ωστόσο κάποιοι ασθενείς δεν καταφέρνουν να
συμβιβαστούν με την πραγματικότητα και να δημιουργήσουν καινούργιες συνθήκες
και προοπτικές με βάση τα καινούργια δεδομένα κάτι που μπορεί να τους οδηγήσει
στην πλήρη απομόνωση από τους γύρω τους.
Η ΣΚΠ μπορεί να προκαλέσει αισθήματα δυστυχίας μέσα στην οικογένεια του
ασθενή, με συχνή κατάληξη την απομάκρυνση ή το διαζύγιο καθώς ψυχολογικές
αντιδράσεις όπως ο θυμός, η κατάθλιψη, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο φόβος της
εγκατάλειψης επικρατούν στις οικογενειακές σχέσεις.
Τα παιδιά θα πρέπει να ενημερωθούν με τρόπο κατάλληλο για τη νόσο, έτσι
ώστε να μη νιώθουν παραγκωνισμένα ή ένα επιπλέον ανεπιθύμητο βάρος που
μπορεί να τα οδηγήσει σε κατάθλιψη ή σε διαταραχές συμπεριφοράς στο σχολείο.19
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ:
Η ΣΚΠ είναι μία χρόνια νόσος που μπορεί να προκαλέσει ανικανότητα για
εργασία, ενώ είναι και ιδιαίτερα δαπανηρή για το άτομο, την οικογένεια και την
κοινωνία.20
Το πλήρες οικονομικό κόστος της ΣΚΠ είναι σημαντικό, δεδομένου ότι οι
ασθενείς βιώνουν μία σημαντική διαταραχή στις καθημερινές τους δραστηριότητες
και η ασθένεια πλήττει κυρίως τους νέους, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να
περιορίζουν τα επίπεδα της οικονομικής τους δραστηριότητας, είτε προσωρινά είτε
μόνιμα. Το άμεσο και έμμεσο κόστος που καλούνται να αντιμετωπίσουν τα ίδια τα
άτομα, αλλά και οι οικογένειές τους , είναι διεθνώς πολύ υψηλό και σε ορισμένες
περιπτώσεις δεν μπορεί να καλυφθεί.
Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον Ελλαδικό χώρο το 2010 σε ασθενείς
που η μέση κλίμακα EDSS ανέρχονταν στο 3, φάνηκε από τα ευρήματα ότι οι
ασθενείς με ΣΚΠ καταβάλλουν ετήσια σημαντικά ποσά, με το μέσο συνολικό ύψος
των ιδίων πληρωμών να ανέρχεται σε 8.334 ευρώ. Το κόστος αυτό αυξάνεται ακόμη
περισσότερο όσο αυξάνει η κλίμακα EDSS δηλαδή η βαρύτητα της αναπηρίας, ως
αποτέλεσμα της νόσου.21
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ:
Ο ρόλος του νοσηλευτή είναι πολύ σημαντικός τόσο στην αντιμετώπιση της
νόσου όσο και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Η λήψη ιστορικού και
η πλήρης καταγραφή των ευρημάτων συμβάλλουν στον καλύτερο σχεδιασμό
παρεμβάσεων και στην παραπομπή του ασθενή στον κατάλληλο επαγγελματία
υγείας.
Η θεραπευτική στρατηγική αφορά τη μείωση των υποτροπών της νόσου με τη
χρήση ανοσοτροποιητικών ή ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων και τη στοχευμένη
συμπτωματική θεραπεία για τη βελτίωση των νευρολογικών ενοχλημάτων.
Οι νοσηλευτές θα πρέπει να παρακολουθούν ασθενείς με ΣΚΠ που
βρίσκονται σε φαρμακευτική αγωγή για πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες και να
ακολουθούν τις κατάλληλες στρατηγικές για την αντιμετώπιση τους. Επίσης θα
πρέπει να αναγνωρίζουν τους παράγοντες που μπορούν να επιδεινώσουν τη νόσο.22
Οι νοσηλευτές που φροντίζουν ασθενείς με ΣΚΠ πρέπει να είναι εξοικειωμένοι
με την κλινική πορεία των διάφορων τύπων της νόσου προκειμένου.22
 να ξεκινήσουν την εκπαίδευση των ασθενών και των
οικογενειών τους.
 να παρέχουν πληροφορίες και συμβουλές στους ασθενείς και
τους φροντιστές τους προκειμένου να αναπτύξουν μία
ρεαλιστική εικόνα της νόσου και να πληροφορηθούν για τα

4. 4
οφέλη της θεραπείας και τις προσδοκίες που θα πρέπει να
έχουν.
 να βοηθήσουν τους ασθενείς και τις οικογένειες τους να
υιοθετήσουν έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
Η εξασφάλιση σωστής και ισορροπημένης διατροφής εκ μέρους του
νοσηλευτή συμβάλει στην αντιμετώπιση της εντερικής δυσλειτουργίας. Διατροφή
πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και η αυξημένη κατανάλωση υγρών σε καθημερινή
βάση ενδείκνυνται σε ασθενείς με ΣΚΠ.23
Σημαντική νοσηλευτική παρέμβαση είναι και η εξασφάλιση των μηχανικών
μέσων υποβοήθησης και έγερσης των ασθενών και η εκπαίδευση στη σωστή χρήση
τους.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
Η επίπτωση της νόσου στην ποιότητα ζωής των ασθενών είναι σημαντική και
εξαρτάται από τη βαρύτητα των συμπτωμάτων, την επιβάρυνση της οικογένειας, το
κόστος της νοσηλείας και τον βαθμό αυτονομίας τους.
Η ΣΚΠ είναι ιδιαίτερα δαπανηρή νόσος για τους ασθενείς, τις οικογένειες τους
και την κοινωνία.
Το γεγονός ότι οι ανάγκες αυτών των ατόμων ποικίλουν, λόγω της
διαφορετικότητας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν, μας οδηγεί στη
διαπίστωση ότι θα πρέπει να διαμορφωθούν εξειδικευμένα παρεμβατικά
προγράμματα που θα προσδιορίσουν αυτές τις ανάγκες και θα ωφελήσουν τους
ασθενείς με ΣΚΠ.
Οι νοσηλευτές μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανακούφιση
των ασθενών από τα συμπτώματα της ασθένειας και την εκπαίδευση του
οικογενειακού περιβάλλοντος στον χειρισμό των αναγκών τους. Αυτό συνιστά
απαραίτητη την εξειδίκευση τους στον τρόπο χειρισμού των ασθενών με σκλήρυνση
κατά πλάκας.
Λέξεις Κλειδιά: σκλήρυνση κατά πλάκας, αναπηρία, κόπωση, νοσηλευτής
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Joseph V. Campellone, MD, Department of Neurology, Cooper University Hospital,
Camden, NJ. Review provided by VeriMed Healthcare Network.PubMed
2. www.msif.org.Multiple sclerosis international federation (MSIF).Epidemiology of
MS.
3. Birgit, R. (2004). Multiple sclerosis: a short review of the disease and its defenses
between men and women. The Journal of Men’ s Health and Gender,1(4),334-340.
4. Sarasoja, T. , Wikstrom J. , Paltamaa, J. , Hakama, M. , Sumelahti, M.L.(2004).
Occurrence of multiple sclerosis in central Finland: a regional and temporal
comparison during 30 years. Acta Neurological Scandinavia 110(5) , 331-336.
5. Grimaldi, L. M. , Palmeri B. , Salemi G. , et al.(2007). High prevalence and fast
rising incidence of multiple sclerosis in Caltanissetta, Sicily, Southern Italy.
Neuroepidemiology, 28(1), 28-32.
6. Nicoletti A. , Patti F. , Lo Fermos, et al.(2005). Possible increasing risk of multiple
sclerosis in Catania, Sicily. Neurology, 65, 1259-1263.
7. Γουρζουλίδου, Ευθυμία. Η σκλήρυνση κατά πλάκας στην περιοχή της δυτικής
Ελλάδας - επιδημιολογία της νόσου και κλινική μελέτη των πασχόντων Issue Date :
2008-04-03 Τμήμα Ιατρικής (ΔΔ) : [688].
8. Bethoux f., 2006, “Fatigue and Multiple Sclerosis”, Annales de Réadaptation et de
Médecine Physique, Vol 49, No 6, p: 355 – 360, 2006

5. 5
9. Stachowiak J., 2007, “What causes fatigue in people with multiple sclerosis?”,
ms.about.com/od/signsymptoms/f/fatigue_causes. htm 2007.
10. Κυριακή Στάθη, Άννα Σιδέρη, Δήμητρα Πάντου. Σκλήρυνση κατά Πλάκας.
Κόπωση κατά τη διάρκεια της άσκησης και Μυϊκή Ισχύς. ΙΑΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ Τόμος
KA', Τεύχος 4, Σελ. 206-208, Απρίλιος 2008
11. Rimmer J.H., 2005, “Resistance Training Guidelines for Multiple Sclerosis”,
National Center on Physical Activity and Disability,www.ncpad.org, 2005
12. N.C.P.A.D., 2007, “Multiple Sclerosis: Designing an Exercise Program”, National
Center on Physical Activity and Disability, www.ncpad.org, 2007
13. www.encephalos.gr Κουτσουράκη Ε. Πόνος και σκλήρυνση κατά πλάκας.
14. Gagliardi BA. The experience of sexuality for individuals living with multiple
sclerosis. J Clin Nurs 2003, 12:571–578
15. Merkelbach S1
, Haensch CA, Hemmer B, Koehler J, König NH, Ziemssen T.
Multiple sclerosis and the autonomic nervous system. J Neurol. 2006 Feb;253 Suppl
1:I21-5.
16. Lobentanz IS Asenbaum S, Vass K, Sauter C, KloschG, Kollegger H et al.
Factors influencing quality of life in multiple sclerosis: disability, depressive mood,
fatigue and sleep quality. Acta Neurol Scand 2004, 110:6–13
17. Rudick, R. A., & Miller, D. M. (2008). Health-related quality of life in multiple
sclerosis. CNS drugs, 22(10), 827-839.
18. Απόστολος Ι. Ιακωβίδης Ψυχικά προβλήματα σε ασθενείς με σκλήρυνση κατά
πλάκας. www.gmss.gr Σεπ, Σαβ 3rd, 2011 Posted in : Άρθρα
19. Κουτσουράκη Ε. , Μπαλογιάννης Σ. Ι. Η συμβίωση με τη σκλήρυνση κατά
πλάκας - επιπτώσεις στην οικογένεια. http://www.isth.gr/images/uploads/01-2-
KOYTSOURAKH.pdf Ι.Θ.-Τεύχος 54, Σελ.12-13 Αρθογραφία. .Ι.ΘΓΔΓΔΦΔΦΓΓΦ
20.Grimaud J, Auary JP. Quality of life and economic cost of
multiple sclerosis. Rev Neurol 2004, 160:23–24
21. Α. Βοζίκης, Ε. Σωτηροπούλου Πολλαπλή σκλήρυνση κατά πλάκας στην Ελλάδα
Ανάλυση των ιδίων πληρωμών. ΑΡΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 2012,29(4):448-453
22.www.guideline.gov/content.aspx?id=38259 American Association of
Neuroscience Nurses (AANN), Association of Rehabilitation Nurses (ARN),
International Organization of Multiple Sclerosis Nurses (IOMSN). Nursing
management of the patient with multiple sclerosis. Glenview (IL): American
Association of Neuroscience Nurses (AANN); 2011. 49 p. [268 references]
23. Habek M, Hojsak I, Brinar VV. Nutrition in multiple sclerosis. Clin Neurol
Neurosurg. 2010;112:616-620.