1. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
«Ομόηχες λέξεις»
1. Ταυτότητα του σεναρίου
Τίτλος: «Ομόηχες λέξεις»
Δημιουργός: Κουρελή Αθανασία
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική Γλώσσα
Διδακτική ενότητα: 5. Ειρήνη – Πόλεμος, Λεξιλόγιο-Ομόηχες λέξεις
Τάξη: Γ΄ Γυμνασίου
Απαιτούμενος χρόνος διδασκαλίας: 1 διδακτική ώρα.
Προϋποθέσεις υλοποίησης:
 Να είναι διαθέσιμο το εργαστήριο Πληροφορικής.
 Να έχουν οι μαθητές γνώσεις και δεξιότητες στη χρήση Η/Υ.
Τεχνολογικά εργαλεία: εκπαιδευτικό λογισμικό: «Γλώσσα. Οι περιπέτειες των
λέξεων» του Ινστιτούτου Επεξεργασίας Λόγου.
Φύλλο Εργασίας : Αποτελεί οδηγό εργασίας για τους μαθητές. Περιλαμβάνει
ασκήσεις - ερωτήσεις προς απάντηση και οδηγίες πλοήγησης στο ηλεκτρονικό
λεξικό.
Υλοποίηση: Το σενάριο δοκιμάστηκε στην τάξη και η χρονική του διάρκεια ήταν 1
διδακτική ώρα. Η διδακτική παρέμβαση υλοποιήθηκε στα πλαίσια των τυπικών
μορφών του σχολικού γραμματισμού (βασικός άξονας το βιβλίο και η διδακτέα
ύλη),στο εργαστήριο Πληροφορικής του Γυμνασίου Σερβίων ομαδοσυνεργατικά με
τη χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού (βλ. Εφαρμογή Διδακτικής Παρέμβασης).
Σύντομη περιγραφή: Οι μαθητές ανά δύο κάθονται μπροστά στους υπολογιστές του
σχολικού εργαστηρίου και ακολουθούν τις οδηγίες του φύλλου εργασίας που έχει
συνταχθεί από την καθηγήτρια, διερευνώντας επαγωγικά το φαινόμενο της ομοηχίας.
Α. Θεωρητικό πλαίσιο
Εισαγωγικό σχόλιο
Οι λόγοι που επέβαλαν την επιλογή αυτής της θεματικής υποενότητας με τη χρήση
εκπαιδευτικού λογισμικού ήταν οι εξής: α)Η προτροπή του βιβλίου του καθηγητή για
1

2. επαύξηση του καταλόγου της ορθογραφικής άσκησης 2 του Διαβάζω και γράφω με
άλλες λέξεις (σελ. 73), β) το θέμα προσφέρεται για πολλές ασκήσεις ορθογραφίας, γ)
το φαινόμενο των ομόηχων λέξεων φωτίζει την έννοια της οικονομίας του
γλωσσικού μας συστήματος, δ) η ύπαρξη αλλοδαπού μαθητή στην τάξη (δυσκολία
στην κατανόηση της ελληνικής γλώσσας ως β΄ ξένη γλώσσα) και ε) ο εναλλακτικός
τρόπος διδασκαλίας με την ενεργή συμμετοχή όλων των μαθητών.
Στόχοι
Γνωστικοί-μαθησιακοί:
Οι μαθητές/-τριες:
• κατανοούν το φαινόμενο της ομοηχίας ως ιδιότητας του γλωσσικού μας
συστήματος (γραμματισμός)
• κατανοούν το φαινόμενο της παραγωγικότητας του γλωσσικού μας
συστήματος (αλλαγή ενός μόνο φωνήματος οδηγεί στη δημιουργία νέων
λέξεων, με άλλες σημασίες)
• κατανοούν το φαινόμενο της ομοηχίας μέσα από τη χρήση.
• μαθαίνουν να αναγνωρίζουν το φαινόμενο της ομοηχίας
• εξοικειώνονται με την ορθογραφία και τη σημασία των λέξεων.
• ασκούνται στην αναγνώριση και στη χρήση του συγκεκριμένου φαινομένου
μέσα από συγκεκριμένες ασκήσεις.
• επιλέγουν κριτικά και αξιοποιούν τα στοιχεία που εντοπίζουν
• προχωρούν σε κριτική επεξεργασία και συνθετική παρουσίαση των
δεδομένων (τεχνολογικός ή ψηφιακός γραμματισμός).
Παιδαγωγικοί:
Οι μαθητές/-τριες δουλεύοντας σε ομάδες των 2 ατόμων καλούνται:
• Να εξασκήσουν τη δυνατότητά τους να μαθαίνουν μέσω της διερεύνησης και
τη συνεργασίας (ομαδοσυνεργατική διδασκαλία) .
• Να εξασκηθούν στην παραγωγή γραπτού λόγου.
• Να αυξήσουν με τον επιμερισμό της εργασίας και την αλληλεξάρτησή τους το
βαθμό αποδοχής του κάθε ατόμου/μέλους από την ομάδα.
Με τη χρήση των ΤΠΕ :
2

3. • Οι μαθητές/-τριες καλούνται να εξασκηθούν στη χρήση του συγκεκριμένου
εκπαιδευτικού λογισμικού.
• Επιδιώκεται να ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας.
Μέθοδος Η διδακτική μέθοδος που υιοθετείται είναι η επαγωγική (παρατήρηση-
διαπραγμάτευση-γενίκευση). Οι προτεινόμενες δραστηριότητες πραγματοποιούνται
ομαδικά.
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Οι μαθητές ακολουθώντας τις οδηγίες του φύλλου εργασίας ανοίγουν το
εκπαιδευτικό λογισμικό: «Γλώσσα. Οι περιπέτειες των λέξεων».
Απαντούν δουλεύοντας συνεργατικά σε λεξιλογικές ασκήσεις διαφόρων τύπων που
έχουν επιλεγεί από την εκπαιδευτικό, αξιοποιώντας τις δυνατότητες του
εκπαιδευτικού λογισμικού. Ο ρόλος του φιλολόγου είναι διαμεσολαβητικός με την
ενεργοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών, τον εντοπισμό των αποριών και
πιθανών παρανοήσεών τους.
Β. Εφαρμογή
Φύλλο εργασίας
Ονοματεπώνυμα μαθητών:……………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
Τάξη: …………………………………………………………………………………
1ο βήμα
Χωριστείτε σε ομάδες 2 ατόμων και καθίστε στους υπολογιστές. Ανοίξτε το
εκπαιδευτικό λογισμικό «Γλώσσα. Οι περιπέτειες των λέξεων», που βρίσκεται στην
επιφάνεια εργασίας του Η/Υ. Συμπληρώστε τα πλαίσια : αριθμός π.χ. 1, κωδικός π.χ.
γλώσσα.
2ο βήμα
3

4. Επιλέξτε Εισαγωγή. Διαβάστε την προσεκτικά.
3ο βήμα
Στο κάτω μέρος της οθόνης επιλέξτε το πλήκτρο πλοήγησης Κείμενα. Διαβάστε τα
κείμενα και ενεργοποιήστε τις «θερμές» λέξεις. Σκεφτείτε τι συμβαίνει.
4ο βήμα
Στη συνέχεια επιλέξτε Διερεύνηση. Απαντήστε στο ερώτημα.
5ο βήμα
Επιστρέψτε στα πλήκτρα πλοήγησης και επιλέξτε Δραστηριότητες. Από τις
ασκήσεις εκτελέστε τις παρακάτω: α)Από την 1, την 1και τη 2 β) ολόκληρη τη 2
6ο βήμα
Επιστρέψτε στα πλήκτρα πλοήγησης και επιλέξτε Κειμενογράφος. Γράψτε σε αυτόν
την παρακάτω άσκηση της καθηγήτριας.
Να γράψετε ομώνυμα των λέξεων: πού, χοίρος, όμως, κλήση, εύφορος, λύρα, ρήμα,
ψηλός, κόμμα, διάλειμμα, γλείφω, καινός. Να εντάξετε τις λέξεις σε κατάλληλο
γλωσσικό πλαίσιο, ώστε να φανεί η διαφορετική σημασία τους
7ο βήμα
Επιστρέψτε στα πλήκτρα πλοήγησης και επιλέξτε Ειδικές Παρατηρήσεις.
Σκεφτείτε αυτά που διερευνήσατε μέσα από τις δραστηριότητες συμφωνούν με αυτά που
σημειώνονται εδώ; Τότε έχετε ολοκληρώσει επιτυχώς τη μαθησιακή διαδικασία.
Μπράβο σας!
Ομαδική ή ατομική άσκηση για το σπίτι:
1. Βρείτε τη διαφορά των ομόηχων λέξεων στον τίτλο ενός άρθρου από το διαδίκτυο:
“Κώλυμα στο κόλλημα ή κόλλημα στο κώλυμα;”
2.Βρείτε τη διαφορά των ομόηχων λέξεων στα λόγια ενός πατέρα:
4

5. «Όταν ο γιος μου ήταν στην Α΄ Γυμνασίου (1990) το
βιβλίο της Βιολογίας έγραφε για την “κύρωση του ήπατος”. Επεσήμανε το λάθος,
όχι στην καθηγήτρια της Βιολογίας, αλλά στη φιλόλογό του και εκείνη του
απήντησε ότι το βιβλίο είναι σωστό και ότι αυτός έχει λάθος».
(από το διαδίκτυο)
3. Τα ομόηχα μπορούν να αξιοποιηθούν σε διάφορα παιχνίδια και κυρίως
λογοπαίγνια.
Δοκιμάστε να δημιουργήσετε κι εσείς τα δικά σας λογοπαίγνια ή ποιήματα με
ομόηχες λέξεις.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Στα πλαίσια της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στις ΤΠΕ, β΄επίπεδο
υλοποιήθηκε η παραπάνω διδακτική παρέμβαση «Ομόηχες λέξεις», στις 12 Απριλίου
2010, κατά τη δεύτερη διδακτική ώρα, στο 1ο τμήμα της Γ΄ τάξης του Γυμνασίου
Σερβίων.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ: Αφού ενημερώθηκαν οι μαθητές για το περιεχόμενο της διδακτικής
πρότασης και τους δόθηκαν κάποιες οδηγίες για το πώς θα εργαστούν, κάθισαν στους
υπολογιστές 2 άτομα μαζί και ο καθένας πήρε από ένα φύλλο εργασίας, το οποίο θα
έπαιρναν μαζί τους στο τέλος της διδακτικής ώρας για να εκτελέσουν και τις εργασίες
για το σπίτι.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: Οι μαθητές. εντυπωσιάστηκαν από το εκπαιδευτικό λογισμικό και
εκδήλωσαν ενδιαφέρον να το περιηγηθούν. Δούλεψαν αρκετά καλά, γιατί είχαν
ξαναδουλέψει ομαδικά άλλες δραστηριότητες από το βιβλίο της Νεοελληνικής
Γλώσσας. Δεν παρουσιάστηκε καμιά δυσκολία με την κατανόηση και με το χρόνο
που είχαν στη διάθεσή τους.
Βιβλιογραφία
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών & Αναλυτικά
Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, (2002). τ. Α΄, ΥΠΕΠΘ,
ΠΙ.
Στήριξης Επιμόρφωσης (2008) Τεύχος 3: Κλάδος ΠΕ02, Τομέας
Επιμόρφωσης & Κατάρτισης, Πάτρα, Απρίλιος.
5

6. Κατσαρού Ε., Μαγγανά Α., Σκιά Αικ., Τσέλιου Β.(2006). Νεοελληνική
Γλώσσα, Γ΄ Γυμνασίου, Αθήνα: Ο.Ε.Δ.Β.
,Ματσαγγούρας Γ.Η. (1987) «Ομαδοκεντρική διδασκαλία και μάθηση»,
Επιστήμες της Αγωγής, Γρηγόρης, Αθήνα.
Ματσαγγούρας Ηλ. (2003). Στρατηγικές Διδασκαλίας ΙΙ: Η Κριτική Σκέψη στη
Διδακτική Πράξη. Αθήνα: Gutenberg.
Νημά, Ελ., Καψάλης Α. (2002). Σύγχρονη Διδακτική. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις
Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
ΥΠΕΠΘ, Παιδ. Ινστ. Τμήμα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, (2005) Οδηγίες
για τη Διδασκαλία των Φιλολογικών Μαθημάτων στο Γυμνάσιο, Αθήνα.
6