بوکوحرام نویسنده: محمد جواد امید

1. ‫بوکو‬‫حرام‬
‫امید‬ ‫جواد‬ ‫محمد‬1
:‫چکیده‬
‫گروه‬.‫است‬ ‫بوکوحرام‬ ‫ها‬‫که‬‫جریان‬ ‫از‬‫سلفی‬ ‫تندروی‬ ‫های‬
‫معاصر‬‫می‬‫باشد‬‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬2002‫م‬‫به‬‫وسیلة‬‫یوسف‬ ‫محمد‬‫در‬
‫تا‬ ‫و‬ ‫سربرآورد‬ ‫نیجریه‬ ‫کشور‬‫از‬ ‫سیاهی‬ ‫کارنامه‬ ‫کنون‬
،‫جنایات(انفجار‬‫آدم‬،‫ربایی‬.‫است‬ ‫گذاشته‬ ‫جا‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫از‬ )‫قتل‬
‫به‬ ‫گروه‬ ‫این‬‫کشور‬ ‫در‬ ‫غربی‬ ‫فرهنگ‬ ‫بردن‬ ‫بین‬ ‫از‬ ‫دنبال‬
‫خشونت‬ ‫به‬ ‫دست‬ ،‫هدف‬ ‫این‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫نیجریه‬‫علیه‬ ‫هایی‬
‫با‬ ‫آشکاری‬ ‫ارتباط‬ ‫جنبش‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫زده‬ ...‫و‬ ‫مسلمانان‬
‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫دریافت‬ ‫نظامی‬ ‫کمک‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫القاعده‬
‫نگاش‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫تروریستی‬ ‫گروه‬ ‫عنوان‬‫سعی‬ ‫ته‬
‫پ‬ ‫نحوه‬ ‫است‬ ‫شده‬‫بوکو‬ ‫یدایش‬‫آن‬ ‫جنایات‬ ‫و‬ ‫حرام‬‫شود‬ ‫آورده‬.
:‫واژه‬ ‫کلید‬
‫آدم‬ ،‫قتل‬ ،‫حرام‬ ‫بوکو‬،‫ربایی‬‫انفجار‬
1
.‫دانش‬‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫داراالعالم‬ ‫موسسه‬ ‫پژوه‬،‫البیت‬09404330390،mjomid@chmail.ir

2. ‫در‬ ‫القاعده‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫پیدایش‬ ‫چگونگی‬‫تأ‬ ‫با‬ ‫آفریقا‬ ‫شرق‬‫کشور‬ ‫بر‬ ‫کید‬
‫سومالی‬
‫چکیده‬
‫و‬ ‫آفریقاا‬ ‫شرق‬ ‫در‬ ‫القاعده‬‫شامال‬‫آن‬،‫جاای‬ ‫هار‬ ‫از‬ ‫بیشاتر‬
‫منطقاه‬ ‫این‬ ‫نسبی‬ ‫مجاورت‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫موفق‬ ‫آفریقا‬ ‫از‬ ‫دیگری‬
‫به‬ ‫میانه‬ ‫خاور‬ ‫به‬‫مرز‬ ‫و‬ ‫عربی‬ ‫جزیره‬ ‫شبه‬ ‫ویژه‬‫پار‬ ‫های‬‫منفاذ‬
‫خریاد‬ ‫سهولت‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫منطقه‬ ‫این‬ ‫های‬ ‫دولت‬ ‫ناکارآمدی‬ ‫و‬
‫جاب‬ ‫طور‬ ‫همین‬ ‫و‬ ‫اسلحه‬ ‫فروش‬ ‫و‬‫ه‬‫اعیاای‬ ‫و‬ ‫عوامال‬ ‫آساان‬ ‫جایی‬
‫جمل‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫القاعده‬‫منطقه‬ ‫در‬ ‫القاعده‬ ‫رشد‬ ‫عوامل‬ ‫ه‬
‫را‬ ‫خود‬ ‫اصلی‬ ‫پایگاه‬ ‫القاعده‬ .‫دانست‬‫دهاه‬ ‫اواخر‬ ‫از‬0991‫در‬
‫پایه‬ ‫سودان‬‫و‬ ‫کرد‬ ‫گذاری‬‫زمانی‬ ‫تا‬‫آن‬ ‫ساودان‬ ‫حکومت‬ ‫که‬‫را‬ ‫هاا‬
‫کرد‬ ‫سودان‬ ‫ترک‬ ‫به‬ ‫مجبور‬،‫هم‬،‫داشت‬ ‫ادامه‬ ‫چنان‬‫فعالیات‬ ‫اما‬
‫های‬،‫نباود‬ ‫کشاور‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫محدود‬ ‫گروه‬ ‫این‬‫شارق‬ ‫منطقاه‬ ‫در‬
‫اقدا‬ ‫آفریقا‬‫ماتی‬،‫همچون‬‫بمب‬ :‫سافارت‬ ‫در‬ ‫متعادد‬ ‫هاای‬ ‫گذاری‬-
‫هام‬ ‫و‬ ‫تانزانیاا‬ ‫و‬ ‫کنیاا‬ ‫در‬ ‫آمریکاا‬ ‫های‬ ‫خانه‬‫حملاه‬ ‫چناین‬
‫ر‬ ‫اسراییلی‬ ‫چارتر‬ ‫هواپیمای‬ ‫به‬ ‫موشکی‬‫داده‬ ‫صورت‬ ‫ا‬‫در‬ ‫و‬ ‫اناد‬
‫این‬،‫موقعیت‬‫نسبتا‬ ‫حکومت‬‫باا‬ ‫تندرو‬ ‫مسلمان‬ ‫گروهای‬ ‫کوتاه‬
‫نام‬،‫اسالمی‬ ‫محاکم‬ ‫اتحادیه‬‫موجاب‬ .‫اومی‬‫ا‬‫ب‬ ‫ماردم‬ ‫اایتی‬‫ا‬‫نارض‬
‫سومالی‬،‫به‬‫سخت‬ ‫اجرای‬ ‫دلیل‬‫اسالم‬ ‫شرع‬ ‫خشن‬ ‫و‬ ‫گیرانه‬،‫فاراهم‬
.‫است‬ ‫آورده‬

3. ‫افغانستان‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫شناسی‬ ‫جریان‬
‫احسانی‬ ‫سیدمحمدعلی‬2
‫چکیده‬
‫تکفیر‬ ‫جریان‬‫به‬ ‫افغانستان‬ ‫در‬‫برمی‬ ‫قبل‬ ‫سده‬‫زمانی‬ ‫گردد؛‬‫که‬
‫عبدالرحمن‬،‫افغانستان‬ ‫وقت‬ ‫پادشاه‬،‫استفاده‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫از‬
‫ابزاری‬‫کرد‬‫آن‬ .‫مولوی‬ ‫ها‬‫و‬ ‫دربار‬ ‫مطیع‬ ‫یا‬ ‫درباری‬ ‫ان‬
‫تحصیل‬‫عبدالرحمن‬ .‫بودند‬ ‫هند‬ ‫دیوبند‬ ‫در‬ ‫کرده‬،‫تفکر‬ ‫که‬
‫آن‬ ‫تکفیری‬‫می‬ ‫خود‬ ‫منویات‬ ‫مطابق‬ ‫را‬ ‫ها‬،‫دید‬‫به‬‫ایشان‬ ‫وسیله‬
‫تکفیرنامه‬‫ا‬‫انشاء‬ ‫افغانستان‬ ‫شیعیان‬ ‫علیه‬ ‫ی‬‫کرد‬‫تمام‬ ‫و‬
‫علیه‬ ‫را‬ ‫افغانستان‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬‫بسیج‬ ‫شیعیان‬‫و‬‫مرتکب‬ ‫جنایاتی‬
‫نمی‬ ‫مقاله‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫شدند‬‫و‬ ‫توان‬‫تجاوز‬ ،‫عام‬ ‫قتل‬ .‫کرد‬ ‫صف‬
‫بردگی‬ ‫به‬ ،‫نوامس‬ ‫به‬‫کشیدن‬‫دختران‬ ‫و‬ ‫زنان‬ ‫بردن‬ ،‫شیعیان‬
‫مردم‬،‫ب‬‫ه‬‫آن‬ ‫فروش‬ ‫و‬ ‫جنگی‬ ‫غنیمت‬ ‫عنوان‬‫اقوام‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫ها‬
،‫پشتون‬‫تکه‬‫کشته‬ ‫اجساد‬ ‫کردن‬ ‫تکه‬‫اسیران‬ ‫برخی‬ ‫و‬ ‫ها‬‫برخی‬ ،
‫جریان‬ ‫جنایات‬ ‫از‬.‫است‬ ‫عبدالرحمن‬ ‫تابع‬ ‫تکفیری‬
‫افغانستان‬ ‫در‬ ‫دوم‬ ‫تکفیری‬ ‫جریان‬«‫طالبان‬ ‫تکفیری‬ ‫جریان‬»
‫تکفیری‬ ‫جریان‬ ‫تنها‬ ‫که‬ ‫است‬‫سازمان‬‫معاصر‬ ‫دوره‬ ‫در‬ ‫یافته‬
‫دیوبندیه‬ ‫مکتب‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫طالبان‬ ‫فکری‬ ‫خاستگاه‬ .‫است‬
‫برمی‬‫گردد‬،‫عمدتا‬ ‫طالبان‬ ‫تکفیری‬ ‫تفکرات‬ ‫اما‬‫به‬‫گروه‬
‫و‬ ‫سیاسی‬‫م‬ ‫دیوبندیه‬ ‫افراطی‬‫انند‬‫جمعیت‬ :‫سپاه‬ ،‫العلما‬
‫جهنگوی‬ ،‫صحابه‬‫برمی‬ ...‫و‬‫گردد‬،‫را‬ ‫آن‬ ‫وهابیت‬ ‫تأثیرات‬ ‫که‬
‫افغانستان‬ ‫در‬ ‫طالبان‬ ‫تکفیری‬ ‫جریان‬ .‫است‬ ‫ساخته‬ ‫اشباع‬‫به‬ ،
‫مخالفا‬ ‫تکفیر‬‫افغان‬ ‫شیعیان‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ‫ن‬‫و‬ ‫پرداخته‬ ‫ستان‬
‫قتل‬ :‫چون‬ ‫جنایاتی‬،‫ترور‬ ،‫عام‬‫تکه‬‫تکه‬‫و‬ ‫قربانیان‬ ‫کردن‬...
‫پرداخته‬.‫اند‬
2
‫؟؟؟؟‬ .

4. ‫کلید‬‫واژگان‬‫استفاده‬ ،‫مولوی‬ ،‫تکفیری‬ ‫جریان‬ ،‫عبدالرحمن‬ :
‫از‬ ‫ابزاری‬.‫ترور‬ ،‫طالبان‬ ،‫عام‬ ‫قتل‬ ،‫شیعیان‬ ،‫دین‬

5. ‫التوحید‬ ‫اخوان‬ ‫جنایات‬ ‫کارنامه‬‫زوال‬ ‫تا‬ ‫پیدایش‬ ‫از‬
‫نویسنده؟‬
‫چکیده‬
‫که‬ ‫است‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جنبش‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ،‫التوحید‬ ‫اخوان‬
‫سال‬ ‫در‬9992‫های‬ ‫تالش‬ ‫با‬ ‫همزمان‬ ‫میالدی‬‫بن‬ ‫عبدالعزیز‬
‫سعود‬ ‫آل‬ ‫عبدالرحمن‬‫کشور‬ ‫سازی‬ ‫یکپارچه‬ ‫برای‬
‫سال‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شد‬ ‫ظاهر‬ ‫منطقه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫عربستان‬9940
‫تاریخی‬ ‫کتب‬ ‫و‬ ‫اسناد‬ ‫شهادت‬ ‫به‬ .‫یافت‬ ‫خاتمه‬ ‫میالدی‬
‫و‬ ‫مجاور‬ ‫مسلمانان‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ،‫التوحید‬ ‫اخوان‬ ‫جنبش‬
‫خشونت‬ ‫اقدامات‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نمود‬ ‫تکفیر‬ ‫را‬ ‫خویش‬ ‫معاصر‬
‫ذبح‬ ،‫قتل‬ ‫همچون‬ ‫آمیزی‬‫اموال‬ ‫غارت‬ ‫و‬ ‫ویرانگری‬ ،
‫دارد‬ ‫سعی‬ ‫مقاله‬ ‫این‬ .‫ورزید‬ ‫مبادرت‬ ‫آنان‬ ‫علیه‬
‫گزارشی‬‫از‬ ‫التوحید‬ ‫اخوان‬ ‫آمیز‬ ‫خشونت‬ ‫اقدامات‬ ‫از‬
.‫دهد‬ ‫ارائه‬ ‫زوال‬ ‫تا‬ ‫پیدایش‬
:‫واژگان‬ ‫کلید‬‫اخوان‬ ‫جنایات‬ ،‫التوحید‬ ‫اخوان‬ ،‫اخوان‬
‫فیصل‬ ،‫سعود‬ ‫آل‬ ‫عبدالرحمن‬ ‫بن‬ ‫عبدالعزیز‬ ،‫التوحید‬
‫نجا‬ ‫بن‬ ‫سلطان‬ ،‫ویش‬َّ‫الد‬‫د‬

6. ‫سنت‬ ‫و‬ ‫کتاب‬ ‫فهم‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫شناسی‬ ‫روش‬
‫نویسنده؟‬
‫چكیده‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫نبوی‬ ‫سنت‬ ‫و‬ ‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫فهم‬‫اساس‬‫ی‬‫تر‬‫ی‬‫ن‬‫منابع‬
‫اسالمی‬ ‫تشریع‬‫و‬ ‫بوده‬ ‫روشمند‬.‫دارد‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫خاص‬ ‫ضوابط‬‫از‬
‫مشخ‬ ‫ضابطه‬ ‫بدون‬ ،‫روایات‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫آیات‬ ‫به‬ ‫استناد‬ ‫رو‬ ‫این‬‫ص‬
‫و‬ ،‫درست‬ ‫روش‬ ‫کارگیری‬ ‫به‬ ‫بدون‬ ‫و‬‫صرفا‬‫فرقه‬ ‫تعصبات‬ ‫جهت‬ ‫به‬-
.‫است‬ ‫نکوهیده‬ ‫بسیار‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫رأی‬ ‫به‬ ‫تفسیر‬ ‫بارز‬ ‫مصداق‬ ،‫ای‬
‫جر‬‫ی‬‫ان‬‫ها‬‫نقل‬ ‫با‬ ‫تکفیری‬ ‫ی‬‫افراطی‬ ‫گرایی‬‫ظواهر‬ ‫به‬ ‫تمسک‬ ‫با‬ ‫و‬
‫با‬ ‫گاه‬ ‫و‬ ،‫آن‬ ‫مفسر‬ ‫آیات‬ ‫گرفتن‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫بدون‬ ‫آیه‬ ‫چند‬
‫بدعت‬ ،‫شرک‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫دیگران‬ ،‫قرآن‬ ‫آیات‬ ‫از‬ ‫گزینشی‬ ‫تفسیر‬
‫متهم‬‫م‬‫ی‬‫کنند‬.‫نقل‬‫گرایی‬‫بی‬‫ضابطه‬‫شدید‬ ‫ظاهرگرایی‬ ‫کنار‬ ‫در‬
‫جر‬‫ی‬‫ان‬‫ها‬‫ی‬،‫ت‬ّ‫ن‬‫س‬ ‫و‬ ‫کتاب‬ ‫فهم‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬‫جریان‬‫را‬ ‫سلفی‬ ‫های‬
‫آن‬ ‫بر‬‫واداشته‬‫ب‬ ‫که‬‫ظاهری‬ ‫معانی‬ ‫ر‬،‫سویه‬ ‫یک‬‫بسنده‬ ‫سطحی‬ ‫و‬
‫ک‬‫رده‬‫و‬‫مخالفا‬‫ن‬‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬‫بهانه‬‫ها‬‫به‬ ‫متهم‬ ‫واهی‬ ‫ی‬
‫بدعت‬‫گذار‬‫ی‬،.‫نمایند‬ ‫کفر‬ ‫و‬ ‫شرک‬‫این‬‫نوشتار‬‫به‬‫صورت‬
‫تحل‬ ‫و‬ ‫توصیفی‬‫به‬ ‫یلی‬‫بررسی‬‫تحلیل‬ ‫و‬‫روش‬‫ها‬‫و‬ ‫سلفی‬ ‫جریان‬ ‫ی‬
‫تکفیری‬‫فهم‬ ‫در‬‫تفسیر‬ ‫و‬‫ت‬ّ‫ن‬‫س‬ ‫و‬ ‫کتاب‬‫این‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫پرداخته‬
‫های‬ ‫روش‬ ‫به‬ ‫چندان‬ ‫تکفیری‬ ‫سلفی‬ ‫جریان‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫رسیده‬ ‫نتیجه‬
‫بیشتر‬ ‫بلکه‬ ‫نیست‬ ‫پایبند‬ ‫دینی‬ ‫استنباط‬ ‫و‬ ‫فهم‬ ‫در‬ ‫متعارف‬
‫می‬ ‫تفسیر‬ ‫خود‬ ‫تکفیری‬ ‫اهداف‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سنت‬ ‫و‬ ‫قرآن‬-
.‫نماید‬

7. ‫کلید‬‫واژه‬‫ها‬:،‫تکفیری‬ ‫جریان‬،‫شناسی‬ ‫روش‬،‫سلفیه‬ ،‫سلف‬ ‫فهم‬
،‫ابیت‬ّ‫ه‬‫و‬،‫قرآن‬‫سن‬‫ت‬.

8. ‫استناد‬ ‫بررسی‬‫جهاد‬ ‫و‬ ‫نبوی‬ ‫سنت‬ ‫به‬ ‫تکفیری‬ ‫تروریسم‬ ‫دهی‬
‫اسالمی‬
‫خراسانی‬ ‫الهی‬ ‫علی‬
‫چکیده‬
‫عمومی‬‫از‬ ‫استفاده‬ ‫به‬ ‫تهدید‬ ‫یا‬ ‫خشونت‬ ،‫تروریسم‬ ‫ویژگی‬ ‫ترین‬
‫می‬ ‫خشونت‬‫روش‬ ‫که‬ ‫تکفیری‬ ‫بنیادگرایی‬ .‫باشد‬‫دشمن‬ ‫با‬ ‫برخورد‬
‫می‬ ‫اسالمی‬ ‫مذاهب‬ ‫دیگر‬ ‫در‬ ‫حتی‬ ‫خود‬ ‫غیر‬ ‫کافردانستن‬ ‫را‬،‫داند‬
‫دست‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫توانایی‬ ‫بیشترین‬‫تروریستی‬ ‫رفتارهای‬ ‫به‬ ‫زدن‬
.‫دارد‬ ‫خود‬ ‫در‬
‫ترور‬ ‫مفهوم‬ ‫بیانگر‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اصطالحاتی‬ ‫ِرهاب‬‫ا‬ ‫و‬ ‫اغتیال‬ ،‫تک‬َ‫ف‬
‫به‬ ‫دوره‬ ‫آن‬ ‫در‬‫می‬ ‫شمار‬‫جایگاه‬ ‫نبوی‬ ‫سیرة‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ .‫رود‬
‫منبع‬‫گو‬‫و‬ ‫فعلی‬ ،‫قولی‬ ‫سنت‬ ،‫دارد‬ ‫اسالمی‬ ‫مذاهب‬ ‫فقه‬ ‫در‬ ‫نه‬
‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫ترور‬ ‫پدیدة‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ )‫پیامبر(ص‬ ‫تقریری‬
‫تاریخی‬-.‫است‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫فقهی‬
‫سنینه‬ ‫ابن‬ ،‫اشرف‬ ‫بن‬ ‫کعب‬ ،‫مروان‬ ‫بنت‬ ‫عصماء‬ ،‫ک‬َ‫ف‬َ‫ابوع‬ ‫کشتن‬
‫به‬ ‫ابورافع‬ ‫و‬‫مسلمانان‬ ‫دست‬‫جمله‬ ‫از‬ ،)‫پیامبر(ص‬ ‫زمان‬ ‫در‬
‫می‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫مواردی‬‫به‬ ‫تواند‬‫مورد‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫معرفی‬ ‫ترور‬ ‫عنوان‬
‫این‬ ‫چگونه‬ ‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫پاسخ‬ ‫بدان‬ ‫که‬ ‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫اشکال‬
‫هم‬ ‫رفتارها‬)‫پیامبر(ص‬ ‫کلیدی‬ ‫سخن‬ ‫با‬ ‫عقالنی‬ ‫و‬ ‫منطقی‬ ‫پوشانی‬
.‫الفتک‬ ‫قید‬ ‫اإلسالم‬ ‫إن‬ :‫فرمود‬ ‫که‬ ‫دارد‬
‫هم‬‫جهاد‬ ‫با‬ ‫سنخیتی‬ ‫هیچ‬ ‫تکفیری‬ ‫ترورهای‬ ‫گفت‬ ‫باید‬ ‫چنین‬
‫ش‬ ‫عملیات‬ ‫و‬ ‫دفاعی‬ ‫جهاد‬ ،‫ابتدایی‬‫هادت‬.‫ندارد‬ ‫طلبانه‬
‫کلیدواژه‬:‫جهاد‬ ،‫نبوی‬ ‫سنت‬ ،‫تکفیری‬ ‫خشونت‬ ،‫تروریسم‬
.‫مشروع‬ ‫دفاع‬ ،‫اسالمی‬

9. ‫سلفی‬ ‫های‬ ‫اندیشه‬ ‫به‬ ‫متناقض‬ ‫رویکردهای‬ ‫بر‬ ‫تحلیلی‬-‫تکفیری‬
‫قطب‬ ‫سید‬
:‫چکیده‬
‫وی‬ ‫های‬ ‫اندیشه‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫اسالمی‬ ‫وایدئولوگ‬ ‫متفکر‬ ‫یک‬ ‫قطب‬ ‫سید‬
‫جای‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫متفاوتی‬ ‫تاثیرات‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬‫است.وی‬ ‫گذاشته‬
‫طرح‬ ‫و‬ ‫ایمان‬ ‫مفهوم‬ ‫از‬ ‫گرایانه‬ ‫عمل‬ ‫تعریفی‬ ‫ارایه‬ ‫با‬
‫جهاد‬ ‫ضرورت‬ ‫و‬ ‫حاضر‬ ‫عصر‬ ‫مسلمانان‬ ‫شدن‬ ‫کافر‬ ‫چون‬ ‫مباحثی‬
‫رهایی‬ ‫و‬ )‫(داراالسالم‬ ‫اسالمی‬ ‫جامعه‬ ‫یک‬ ‫به‬ ‫نیل‬ ‫برای‬ ‫مسلحانه‬
‫گیری‬ ‫شکل‬ ‫ساز‬ ‫زمینه‬ ‫سو‬ ‫یک‬ ‫(دارالحرب)،از‬ ‫جاهلی‬ ‫جامعه‬ ‫از‬
‫ن‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫اندیشه‬‫الهجره‬ ‫جماعه‬ ‫ظیر‬
‫برخی‬ ،‫دیگر‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫است،و‬ ‫شده‬ ‫القاعده‬ ‫سازمان‬ ‫و‬ ‫والتکفیر‬
‫برخی‬ ‫های‬ ‫گیری‬ ‫موضع‬ ‫و‬ ‫آثارش‬ ‫الی‬ ‫البه‬ ‫در‬ ‫وی‬ ‫اظهارات‬
‫سعودی‬ ‫عربستان‬ ‫چون‬ ‫مناطقی‬ ‫در‬ ، ‫قطب‬ ‫محمد‬ ‫چون‬ ‫پیروانش‬
‫آمدن‬ ‫بوجود‬ ‫ساز‬ ‫زمینه‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫داشته‬ ‫متفاوت‬ ‫کامال‬ ‫تاثیراتی‬
‫در‬ ‫شکاف‬ ‫و‬ ‫معتدل‬ ‫سلفی‬ ‫های‬ ‫جریان‬‫وهابیت‬ ‫های‬ ‫گروه‬ ‫بین‬
‫جهت‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫قطب‬ ‫سید‬ ‫طرفداران‬ ‫حقیقت‬ ‫است.در‬ ‫شده‬ ‫تکفیری‬
‫به‬ ‫دیگری‬ ‫و‬ ‫تعدیل‬ ‫سوی‬ ‫به‬ ‫کنند،گروهی‬ ‫می‬ ‫حرکت‬ ‫مخالف‬ ‫کامال‬
‫خویش‬ ‫فکری‬ ‫مرجع‬ ‫را‬ ‫وی‬ ‫ها‬ ‫گروه‬ ‫این‬ ‫دوی‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫تکفیر‬ ‫سوی‬
‫به‬ ‫مجموع‬ ‫میکنند.در‬ ‫استناد‬ ‫وی‬ ‫آثار‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫معرفی‬
‫ش‬ ‫چون‬ ‫مسائلی‬ ‫رسد‬ ‫می‬ ‫نظر‬‫دل‬ ‫در‬ ‫سید‬ ‫انقالبی‬ ‫شخصیت‬ ‫گیری‬ ‫کل‬
‫اثر‬ ‫در‬ ‫فکری‬ ‫تحول‬ ،‫مصر‬ ‫منطقه‬ ‫و‬ ‫المسلمین‬ ‫اخوان‬ ‫جریان‬
‫مدعیان‬ ‫توسط‬ ‫سید‬ ‫آراء‬ ‫از‬ ‫افراطی‬ ‫تفسیر‬ ،‫زندان‬ ‫در‬ ‫حبس‬

10. ‫افراطی‬ ‫و‬ ‫آمیز‬ ‫تناقض‬ ‫سخنان‬ ‫موارد‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫وی‬ ‫پیروی‬
‫جدی‬ ‫نقش‬ ‫متناقض‬ ‫ی‬ ‫رویکردها‬ ‫این‬ ‫گیری‬ ‫شکل‬ ‫در‬ ‫او‬ ‫خود‬
‫پژوهش‬ ‫این‬ . ‫است‬ ‫داشته‬‫خصوص‬ ‫در‬ ‫قطب‬ ‫سید‬ ‫دیدگاه‬ ‫بررسی‬ ‫به‬
‫از‬ ‫تازه‬ ‫تحیلی‬ ‫کند‬ ‫می‬ ‫تالش‬ ‫و‬ ‫پرداخته‬ ‫تفکیر‬ ‫مساله‬
‫سلفی‬ ‫های‬ ‫اندیشه‬ ‫به‬ ‫متناقض‬ ‫رویکردهای‬-‫ارایه‬ ‫وی‬ ‫تکفیری‬
.‫دهد‬
:‫کلیدی‬ ‫کلمات‬
‫قطب،تکفیر،ایمان،سلفی‬ ‫سید‬

11. ‫وهابیون‬ ‫و‬ ‫ماتریدیان‬ ‫نظرگاه‬ ‫از‬ ‫عقل‬ ‫ّت‬‫حجی‬ ‫تطبیقی‬ ‫بررسی‬
‫تیمیه‬ ‫ابن‬ ‫عقاید‬ ‫اساس‬ ‫بر‬
‫بهرامی‬ ‫علی‬ ‫حمزه‬3
:‫چکیده‬
‫در‬ ‫مختلف‬ ‫فرق‬ ‫پیدایش‬ ‫و‬ ‫اختالف‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫که‬ ‫مبانی‬ ‫از‬ ‫یکی‬
‫دامنه‬ ‫باره‬ ‫در‬ ‫انها‬ ‫نگاه‬ ‫نوع‬ ‫است؛‬ ‫شده‬ ‫مسلمانان‬ ‫بین‬
‫د‬ ‫عقل‬ ،‫حجیت‬‫این‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫معارف‬ ‫و‬ ‫احکام‬ ‫صدور‬ ‫و‬ ‫کشف‬ ‫ر‬
‫از‬ ‫کالمی‬ ‫مسئله‬ ‫چند‬ ‫در‬ ‫عقل‬ ‫حجیت‬ ‫تطبیقی‬ ‫بررسی‬ ‫به‬ ‫مقاله‬
‫مذهب‬ ‫حنبلی‬ ‫وهابیون‬ ‫و‬ ‫مذهب‬ ‫حنفی‬ ‫ماتریدیان‬ ‫فرقه‬ ‫نظرگاه‬
‫می‬ ‫تیمیه‬ ‫ابن‬ ‫اراء‬ ‫اساس‬ ‫بر‬‫این‬ ‫به‬ ‫پایان‬ ‫در‬ ‫و‬ ،‫پردازد‬
‫می‬ ‫نتیجه‬‫مصادر‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫عقل‬ ‫ماتریدیان‬ ‫که‬ ‫رسد‬
‫مع‬‫می‬ ‫رفت‬‫درتحصیل‬ ‫عقل‬ ‫حداکثری‬ ‫حجیت‬ ‫به‬ ‫قائل‬ ‫انها‬ ‫شناسند؛‬
‫ومعرفت‬ ‫شرع‬ ‫ثبوت‬ ‫گروه‬ ‫این‬ ‫نظر‬ ‫طبق‬ .‫هستند‬ ‫دینی‬ ‫معارف‬
‫صفات‬ ،‫باریتعالی‬ ‫اثبات‬ ‫جهت‬ ‫انها‬ .‫میباشد‬ ‫عقلی‬ ‫خداوند‬
‫می‬ ‫استناد‬ ‫عقلی‬ ‫براهین‬ ‫به‬ ‫او‬ ‫ویگانگی‬‫گروه‬ ‫این‬ .‫کنند‬
‫معتقدند؛‬ ‫هستند؛ولی‬ ‫عقل‬ ‫حداکثری‬ ‫حجیت‬ ‫به‬ ‫قائل‬ ‫اگرچه‬‫که‬
.‫میشود‬ ‫حاصل‬ ‫نقل‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫تنها‬ ‫شرع‬ ‫امور‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫فهم‬
. ‫نیست‬ ‫عقل‬ ‫برای‬ ‫وراهی‬
.‫ان‬ ‫موجب‬ ‫نه‬ ‫است؛‬ ‫تکلیف‬ ‫شرط‬ ‫تیمیه‬ ‫ابن‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫عقل‬ ‫اما‬
‫تیمیه‬ ‫ابن‬ .‫عقاب‬ ‫ان‬ ‫ترک‬ ‫ونه‬ ‫دارد‬ ‫ثواب‬ ‫ان‬ ‫به‬ ‫عمل‬ ‫نه‬ ‫لذا‬
‫داده‬ ‫و‬ ‫عقل‬‫می‬ ‫ارزش‬ ‫فاقد‬ ‫را‬ ‫عقلی‬ ‫های‬‫جانب‬ ‫همیشه‬ ‫او‬ .‫داند‬
‫می‬ ‫مقدم‬ ‫را‬ ‫نقل‬‫ک‬‫امور‬ ‫در‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫سلف‬ ‫او‬ ‫عقیده‬ ‫به‬ .‫ند‬
‫از‬ ‫روایات‬ ‫و‬ ‫اخبار‬ ‫از‬ ‫آنان‬ ‫فهم‬ ‫و‬ ‫همگانند؛‬ ‫سرآمد‬ ‫نقلی‬
‫کامل‬ ‫دیگران‬‫پیش‬ ‫نیز‬ ‫عقلی‬ ‫امور‬ ‫در‬ ‫بلکه‬ ‫است؛‬ ‫تر‬‫به‬ ‫و‬ ‫تر‬
‫نزدیک‬ ‫صواب‬ ‫راه‬‫همه‬ ‫پیروی‬ ‫در‬ ‫نجات‬ ‫راه‬ ‫بنابراین‬ .‫ترند‬
‫و‬ ‫تیمیه‬ ‫ابن‬ ‫گزینشی‬ ‫برخوردهای‬ .‫است‬ ‫آنان‬ ‫از‬ ‫جانبه‬
‫گواه‬ ‫او‬ ‫پیروان‬‫به‬ ‫نادرستی‬ ‫فرصتهای‬ ‫پیش‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬
‫آورده‬ ‫روی‬ ‫دین‬‫اهل‬ ‫اکثریت‬ ‫با‬ ‫فاحشی‬ ‫اختالف‬ ‫دارای‬ ‫و‬ .‫اند‬
‫می‬ ‫عقاید‬ ‫در‬ ‫عقل‬ ‫حجیت‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫حداقل‬ ‫ماتریدیان‬ ‫سنت‬
.‫باشند‬
:‫كلیدواژها‬،‫وهابیون‬ ،‫تیمیه‬ ‫ابن‬ ،‫ماتریدیان‬ ،‫حجیت‬ ،‫عقل‬
3
‫اصفهان‬ ‫دانشگاه‬ ‫هیات‬ ‫عیو‬09902039024
Bahrami1918@yahoo.com

12. ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫ادلـه‬ ‫مهمترین‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫نقد‬
‫تکفیر‬‫شیعه‬
‫چکیده‬
،‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬‫ب‬‫هدف‬ ‫ا‬‫ارزش‬ ‫به‬ ‫بازگشت‬‫اسلام‬ ‫بنیادین‬ ‫اصول‬ ‫و‬ ‫ها‬،‫مدعی‬
‫آموزه‬ ‫در‬ ‫بسیاری‬ ‫های‬ ‫انحراف‬ ،‫اسلام‬ ‫تاریخ‬ ‫نخست‬ ‫سده‬ ‫سه‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫که‬ ‫هستند‬
‫احکام‬ ‫و‬ ‫ها‬‫دینی‬‫پدید‬‫آمده‬‫را‬ ‫اسلام‬ ‫راستین‬ ‫چهره‬ ‫آنچه‬ ‫همه‬ ‫باید‬ ‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬
‫پوشانده‬،‫ریخت‬ ‫دور‬ ‫به‬.‫ب‬ ‫ترتیب‬ ‫بدین‬‫ا‬‫پشتوانه‬‫آراء‬‫فقهی‬-‫کلامی‬،‫را‬ ‫خود‬ ‫تنها‬
‫اسلامی‬ ‫اصیل‬ ‫جریان‬‫دانند‬ ‫می‬‫و‬‫دیگر‬ ‫عملکرد‬‫را‬ ‫مسلمانان‬،‫صرف‬‫هم‬‫عقیده‬
‫خود‬ ‫با‬ ‫نبودن‬‫شناخته‬ ‫شرعی‬ ‫معیارهای‬ ‫خلاف‬ ‫بر‬ ،‫دین‬ ‫از‬ ‫خروج‬ ‫و‬ ‫کفر‬ ‫به‬ ‫متهم‬ ،
‫دانند‬ ‫می‬،‫اساس‬ ‫این‬ ‫بر‬ ‫و‬‫و‬ ‫ترور‬ ‫به‬‫ریختن‬‫خون‬‫شان‬‫رو‬ ‫این‬ ‫از‬ .‫کنند‬ ‫می‬ ‫اقدام‬
‫پژوهش‬‫تحلیلی‬ ‫روش‬ ‫با‬ ،‫حاضر‬-‫توصیفی‬‫مطرح‬ ‫دلایل‬ ‫مهمترین‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫نقد‬ ‫به‬
‫قائل‬ ‫و‬ ‫شیعیان‬ ‫در‬ ‫غلو‬ ‫جمله‬ ‫(از‬ ،‫شیعه‬ ‫تکفیر‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫ی‬ ‫شده‬
‫توسط‬ ‫قرآن‬ ‫تحریف‬ ‫به‬ ‫اعتقاد‬ ،‫خویش‬ ‫امامان‬ ‫برای‬ ‫الوهیت‬ ‫مقام‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫بودن‬
‫نقد‬ ‫و‬ ‫بررسی‬ ‫با‬ .‫پردازد‬ ‫می‬ )‫مقدسات‬ ‫به‬ ‫اهانت‬ ‫و‬ ‫تقیه‬ ،‫صحابه‬‫بطلان‬ ،‫ادله‬ ‫این‬
‫زیرا‬ .‫رسد‬ ‫می‬ ‫اثبات‬ ‫به‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫عمل‬ ‫و‬ ‫اندیشه‬‫و‬ ‫فقیهان‬ ‫جمهور‬
‫به‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫قبله‬ ‫اهل‬ ‫قائلند‬ ،‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫و‬ ‫شیعیان‬ ‫میان‬ ‫در‬ ‫اسلامی‬ ‫متکلمان‬
‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬ .‫شود‬ ‫نمی‬ ‫تکفیر‬ ،‫دین‬ ‫ضروری‬ ‫انکار‬ ‫با‬ ‫مگر‬ ،‫دارد‬ ‫اقرار‬ ‫شهادتین‬
‫منک‬ ‫و‬ ‫دارند‬ ‫شهادتین‬ ‫به‬ ‫اعتراف‬ ‫شیعیان‬،‫نیستند‬ ‫دین‬ ‫ضروریات‬ ‫از‬ ‫کدام‬ ‫هیچ‬ ‫ر‬

13. ‫اعتقادی‬ ‫حجیت‬ ،‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫تکفیر‬ ‫بنابراین‬-‫بر‬ ‫آنها‬ ‫عملکرد‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫فقهی‬
.‫است‬ ‫اسلام‬ ‫دین‬ ‫های‬ ‫آموزه‬ ‫خلاف‬
‫واژگان‬:‫كليدی‬‫به‬ ‫اهانت‬ ،‫غلو‬ ،‫قرآن‬ ‫تحریف‬ ،‫شیعه‬ ،‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ،‫تکفیر‬
.‫تقیه‬ ،‫مقدسات‬

14. ‫فضای‬‫مجازی‬(‫سایبری‬)‫و‬‫شبکه‬‫های‬‫ماهواره‬‫ای‬‫جریان‬‫های‬‫تکفیری‬
‫مسعود‬‫پورفرد‬4
‫چکیده‬
‫مقاله‬‫حاضر‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫چارچوب‬‫نظری‬‫جنبش‬‫های‬‫اجتماعی‬
‫جدید‬‫و‬‫نقش‬‫شبکه‬‫های‬‫اجت‬‫م‬‫اعی‬‫مجازی‬‫در‬،‫آن‬‫درصدد‬‫پاسخ‬‫گویی‬
‫به‬‫این‬‫پرسش‬‫اصلی‬‫است‬‫که‬‫برخی‬‫از‬‫رسانه‬‫ها‬‫و‬‫شبکه‬‫های‬
‫اجتماعی‬‫مجازی‬‫برای‬‫تخریب‬‫جنبش‬‫بیداری‬‫اسالمی‬‫مردم‬‫جهان‬
‫اسالم‬‫و‬‫جایگزین‬‫کردن‬‫جریان‬‫های‬‫تکفیری‬‫در‬‫منطقه‬‫چه‬
‫تهدید‬‫ها‬‫و‬‫آسیب‬‫های‬‫سیاسی‬‫و‬‫اجتماعی‬‫ای‬‫را‬‫به‬‫وجود‬‫آورده‬-
‫اند؟‬‫در‬‫پاسخ‬‫به‬‫این‬‫پرسش‬‫این‬‫فرضیه‬‫مطرح‬‫می‬‫شود‬‫که‬‫شبکه‬-
‫های‬‫اجتماعی‬‫مجازی‬،‫هر‬‫چند‬‫با‬‫افزایش‬‫ظرفیت‬‫هایی‬‫برای‬
‫مشارکت‬‫سیاسی‬‫و‬‫ایجاد‬‫فیای‬‫جدید‬‫برای‬‫تحول‬‫مفهوم‬‫و‬‫ابعاد‬
‫شهروندی‬،‫فرصت‬‫های‬‫مناسبی‬‫را‬‫برای‬‫تغییرات‬‫سیاسی‬‫و‬
‫اجتماعی‬‫در‬‫جهان‬‫اسالم‬‫به‬‫وجود‬‫آورد‬‫ه‬‫ا‬،‫ند‬‫اما‬‫به‬‫همان‬
‫میزان‬‫نیز‬‫آسیب‬‫های‬‫سیاسی‬‫و‬‫اجتماعی‬‫برای‬‫این‬‫جبنش‬‫ها‬‫به‬
‫همراه‬‫داشته‬‫اند‬.
‫کلیدواژه‬‫ها‬:‫جنبش‬‫بیداری‬،‫اسالمی‬‫جنبش‬‫های‬‫افراطی‬‫سالفی‬،
‫شبکه‬‫های‬‫اجتماعی‬،‫مجازی‬‫رسانه‬‫های‬،‫تکفیری‬‫فیس‬،‫بوک‬‫تو‬‫یتر‬.
4
.‫اسلامی‬ ‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫پژوهشگاه‬ ‫استادیار‬ ‫و‬ ‫سیاسی‬ ‫مطالعات‬ ‫انجمن‬ ‫عضو‬ .

15. ‫ماهيت‬‫و‬‫چيست‬‫ی‬‫سلف‬‫ی‬‫گر‬‫ی‬‫و‬ ‫جديد‬‫پ‬‫ی‬‫آ‬‫مدها‬‫ی‬‫سياس‬‫ی‬‫جمهور‬ ‫بر‬ ‫آن‬‫ی‬‫اسلام‬‫ی‬‫ايران‬
‫دکتر‬
‫خراسانی‬ ‫رضا‬5
‫چکیده‬
‫و‬ ‫اسلامي‬ ‫بيداري‬ ‫تحولات‬‫رقابت‬‫هاي‬‫منطقه‬‫ازيک‬ ‫اي‬‫و‬ ‫سو‬‫نف‬ ‫افزايش‬‫وذ‬
‫وجهان‬ ‫منطقه‬ ‫در‬ ‫اسلامي‬ ‫جمهوري‬‫ـ‬‫ظرفيت‬ ‫دليل‬ ‫به‬‫آن‬ ‫نرم‬ ‫قدرت‬ ‫هاي‬
‫و‬‫با‬ ‫اخير‬ ‫توافقات‬ ‫نيز‬9+0‫ـ‬‫ا‬‫ز‬‫سوی‬‫ديگر‬،‫برخي‬ ‫نگراني‬ ‫موجب‬
‫کشورهاي‬‫و‬ ‫غربی‬‫منطقه‬ ‫عرب‬،‫ب‬‫وي‬‫جريان‬ ‫ژه‬‫گ‬ ‫سلفي‬ ‫هاي‬‫وجمهوري‬ ‫رديده‬
‫چالش‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اسلامي‬‫و‬ ‫ها‬‫تهديد‬‫جدید‬ ‫های‬‫ی‬‫رو‬‫به‬‫کرده‬ ‫رو‬‫است‬.‫ميان‬ ‫اين‬ ‫در‬
‫جريان‬‫سلفي‬ ‫هاي‬‫جديد‬ ‫گري‬،‫قدرت‬ ‫برخي‬ ‫حمايت‬ ‫با‬ ‫که‬‫و‬ ‫بزرگ‬ ‫هاي‬‫برخي‬
‫شيخ‬‫نشين‬‫عرب‬ ‫هاي‬‫صورت‬ ‫به‬ ‫منطقه‬‫آ‬‫و‬ ‫شکار‬‫را‬ ‫تهديدات‬ ‫اين‬ ‫پنهان‬‫رهبری‬
‫مي‬‫کنند‬،‫ظرفيت‬ ‫برخي‬ ‫دليل‬ ‫به‬‫خود‬ ‫هاي‬‫و‬ ‫مذهبي‬ ‫ساخته‬‫نيز‬
‫سوء‬‫برداشت‬‫ها‬‫آموزه‬ ‫برخي‬ ‫از‬‫ديني‬ ‫هاي‬،‫و‬ ‫جهاد‬ ‫مثل‬‫فرا‬ ‫گستره‬ ‫نيز‬‫ملي‬
‫جريان‬ ‫اين‬‫سلفي‬ ‫جريان‬ ‫که‬ ‫چرا‬ .‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫خاصي‬ ‫اهميت‬ ‫از‬ ‫ها‬‫گري‬
‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫با‬ ‫مبارزه‬ ‫جاي‬ ‫به‬ ‫جديد‬)‫البعيد‬ ‫(عدو‬ ‫غرب‬ ‫تمدن‬‫برخي‬ ‫با‬ ‫مبارزه‬ ‫به‬
‫از‬‫ف‬‫ر‬‫ر‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫اسلامي‬ ‫ق‬‫أ‬‫و‬ ‫شيعه‬ ‫آن‬ ‫س‬‫جمهور‬‫ی‬‫(عدوالقريب‬ ‫اسلامي‬)
‫پرداخته‬.‫است‬‫شن‬ ‫رو‬ ‫اين‬ ‫از‬‫جريان‬ ‫اين‬ ‫اخت‬‫ها‬،‫و‬ ‫تهديدات‬‫پي‬‫آ‬‫مد‬‫هاي‬
‫آن‬ ‫سياسي‬‫و‬‫بايسته‬ ‫نيز‬‫شرايط‬ ‫در‬ ‫سلفيزم‬ ‫قبال‬ ‫در‬ ‫اسلامي‬ ‫جمهوري‬ ‫هاي‬
.‫دارد‬ ‫اهميت‬ ‫کنوني‬ ‫حساس‬‫نوشتار‬ ‫اين‬،‫مفهومي‬ ‫بررسي‬ ‫با‬ ‫نخست‬
‫سلفي‬‫وگونه‬ ‫گري‬‫آن‬ ‫شناسي‬‫سلفي‬ ،‫را‬ ‫جديد‬ ‫گري‬‫و‬ ‫معرفي‬‫مختصات‬
‫سیاسی‬‫ترسيم‬ ‫را‬ ‫آن‬،‫کرده‬‫سپس‬‫پي‬‫آ‬‫سياسي‬ ‫مدهاي‬‫آ‬‫اسلامی‬ ‫جمهوری‬ ‫بر‬ ‫ن‬
‫و‬ ‫بررسی‬‫در‬‫پایان‬‫بايسته‬‫جريان‬ ‫اين‬ ‫ومهار‬ ‫مقابله‬ ‫در‬ ‫اسلامي‬ ‫جمهوري‬ ‫هاي‬
‫را‬‫اختصار‬ ‫به‬‫مي‬ ‫تحليل‬‫کند‬.
‫کلیدواژگان‬‫سلفی‬ :‫گری‬‫سلفی‬ ،،‫ید‬ ‫جد‬ ‫گری‬‫اساالمی‬ ‫بیاداری‬،‫یت‬ ‫امن‬
،‫ملی‬‫سیاسی‬ ‫اسالم‬،‫هرمنوتیک‬.
5
.‫بهشتی‬ ‫شهید‬ ‫دانشگاه‬ ‫سیاسی‬ ‫علوم‬ ‫گروه‬ ‫علمی‬ ‫هیئت‬ ‫عضو‬

16. ‫افراط‬ ‫و‬ ‫دموکراتیزاسیون‬‫گرایی‬‫اسلامی‬ ‫جوامع‬ ‫در‬
‫پوراحمدی‬ ‫حسین‬ ‫دکتر‬1
‫علی‬‫بازوبندی‬ ‫اکبر‬2
‫چکیده‬
‫افراط‬ ‫رشد‬‫سال‬ ‫در‬ ‫گرایی‬‫فل‬ ‫محا‬ ‫بیشاتر‬ ‫توجاه‬ ‫موجب‬ ‫اخیر‬ ‫های‬
‫هم‬ ‫و‬ ‫دانشگاهی‬ ‫و‬ ‫علمی‬‫تصمیم‬ ‫محافل‬ ‫چنین‬‫این‬ ‫به‬ ‫حکومتی‬ ‫ساز‬
‫نظریه‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫پدیده‬‫افراط‬ ‫تحلیل‬ ‫در‬ ‫مختلفی‬ ‫ای‬‫مطرح‬ ‫گرایی‬
‫جنبه‬ ‫از‬ ‫هرکدام‬ ‫که‬ ‫شده‬‫ای‬‫پرداخته‬ ‫موضوع‬ ‫این‬ ‫بررسی‬ ‫به‬.‫اند‬
‫حاواد‬ ‫از‬ ‫پس‬00‫ساپتامبر‬1110‫تصامیم‬ ‫محافال‬ ‫در‬ ،.‫م‬‫گیری‬
‫ایاالت‬‫اتفاق‬ ‫این‬ ‫متحده‬‫ین‬ ‫ا‬ ‫باا‬ ‫مقابله‬ ‫راه‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫حاصل‬ ‫نظر‬
‫و‬ ‫توساعه‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫شد‬ ‫تصور‬ ‫چنین‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫دموکراتیزاسیون‬ ‫پدیده‬
‫جاذب‬ ‫نة‬ ‫زمی‬ ،‫خاورمیانه‬ ‫منطقة‬ ‫کشورهای‬ ‫در‬ ‫دموکراسی‬ ‫تقویت‬
‫س‬ ‫در‬ ‫نیرو‬‫ازمان‬‫هد‬ ‫خوا‬ ‫باین‬ ‫از‬ ‫القاعاده‬ ‫مانند‬ ‫افراطی‬ ‫های‬
‫ایده‬ ‫این‬ ‫داد‬ ‫نشان‬ ‫بعدی‬ ‫تحوالت‬ .‫رفت‬‫مساتقیمی‬ ‫طه‬ ‫راب‬ ‫که‬ ‫ا‬
‫افراط‬ ‫و‬ ‫دموکراسی‬ ‫فقدان‬ ‫بین‬‫دارد‬ ‫وجاود‬ ‫گرایای‬‫قاعاده‬ ‫ا‬‫ای‬
‫و‬ ‫نیست‬ ‫قطعی‬‫اما‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫اثبات‬ ‫جهت‬ ‫در‬ ‫شواهدی‬ ‫گرچه‬
‫می‬ ‫ثابت‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫خالف‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫دیگری‬ ‫شواهد‬‫کند‬‫از‬ ‫و‬‫این‬-
‫نمی‬ ‫رو‬‫رابطه‬ ‫توان‬.‫کرد‬ ‫برقرار‬ ‫عامل‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫بین‬ ‫ی‬ّ‫عل‬ ‫ای‬
‫ــدواژگان‬‫کلیـ‬:‫افراط‬‫ااة‬‫منطقا‬ ،‫اایون‬‫دموکراتیزاسا‬ ،‫اای‬‫گرایا‬
.‫دموکراتیک‬ ‫فقر‬ ،‫خاورمیانه‬
9‫بهشتی‬ ‫شهید‬ ‫دانشگاه‬ ‫علمی‬ ‫هیات‬ ‫عضو‬ ‫و‬ ‫دانشیار‬ .
2‫بین‬ ‫روابط‬ ‫دکتری‬ ‫دانشجوی‬ .‫بهشتی‬ ‫شهید‬ ‫دانشگاه‬ ‫الملل‬

17. ‫جریان‬ ‫فعالیت‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫نرم‬ ‫تهدیدات‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫راهبردهای‬‫های‬
‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫سلفی‬
‫جهانی‬ ‫محمد‬6
‫چکیده‬
‫مهم‬ ‫از‬ ‫یکی‬‫ترین‬‫فتنه‬ ‫عوامل‬‫اندیشه‬ ‫ظهور‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫گری‬
‫می‬ ‫تکفیری‬ ‫گری‬ ‫سلفی‬‫به‬ ‫جریان‬ ‫این‬ .‫باشد‬‫نظام‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬
‫مطلق‬ ‫مذهبی‬ ‫اعتقادی‬‫ایدئولوژیکی‬ ‫عقبه‬ ‫و‬ ‫کارویژه‬ ‫با‬ ‫گرا‬-
‫قابل‬ ‫بخش‬ ‫تعریف‬ ‫با‬ ،‫دارد‬ ‫که‬ ‫خاصی‬ ‫هویتی‬‫مالحظه‬‫مسلمانان‬ ‫از‬ ‫ای‬
‫علی‬‫الخصوص‬‫به‬ ‫شیعیان‬‫عنوان‬«‫دگر‬»‫تفک‬ ‫تقویت‬ ‫و‬ ‫خود‬‫دوگانه‬ ‫ر‬
«‫آن‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫ما‬‫ها‬»‫بر‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫کردن‬ ‫دوقطبی‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ،
‫تشدید‬ ‫مبنای‬«‫شیعه‬ ‫شکاف‬-‫سنی‬»‫می‬‫وحدت‬ ‫کردن‬ ‫مخدوش‬ ‫ضمن‬ ‫تواند‬
‫تعادل‬ ‫و‬ ‫ثبات‬ ،‫مذهبی‬ ‫منازعه‬ ‫ایجاد‬ ‫با‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫اسالمی‬
‫کشورهای‬ ‫امنیت‬ ‫طریق‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫زده‬ ‫برهم‬ ‫را‬ ‫اسالمی‬ ‫جوامع‬
‫مواجه‬ ‫چالش‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫اسالمی‬‫می‬‫تدوین‬ ،‫پژوهش‬ ‫این‬ ‫هدف‬ .‫کند‬
‫جریان‬ ‫فعالیت‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫نرم‬ ‫تهدیدات‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫راهبردهای‬‫های‬
‫جهت‬ ‫ابتدا‬ ‫پژوهش‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫سلفی‬
‫مهم‬ ‫احصاء‬‫جریان‬ ‫فعالیت‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫نرم‬ ‫تهدیدات‬ ‫ترین‬‫سلفی‬ ‫های‬
‫با‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫گردیده‬ ‫استفاده‬ ‫رهبری‬ ‫معظم‬ ‫مقام‬ ‫بیانات‬ ‫از‬ ‫تکفیری‬
‫اس‬‫تفاده‬‫از‬‫روش‬،‫پیمایش‬‫مطالعات‬‫میدانی‬‫و‬‫تعیین‬‫نقاط‬،‫قوت‬
،‫ضعف‬‫فرصت‬‫ها‬‫و‬‫تهدیدها‬‫به‬‫شیوه‬SWOT‫به‬‫ارائه‬‫راهبردهای‬
‫جریان‬ ‫فعالیت‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫نرم‬ ‫تهدیدات‬ ‫با‬ ‫مقابله‬‫سلفی‬ ‫های‬
‫پرداخته‬ ‫ج.ا.ا‬ ‫توسط‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬‫است‬.‫سپس‬
‫ارائه‬ ‫راهبردهای‬‫شده‬‫با‬‫استفاده‬‫از‬‫روش‬‫ماتریس‬‫کمی‬
‫برنامه‬‫ریزی‬‫استراتژیک‬(QSPM)‫اولویت‬‫بندی‬‫شده‬‫است‬.‫بر‬‫اساس‬
‫نتایج‬‫به‬‫دست‬‫آمده‬‫وضعیت‬‫با‬ ‫مواجهه‬ ‫در‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫و‬ ‫ج.ا.ا‬
‫جریان‬‫تکفیری‬ ‫های‬‫در‬‫حالت‬‫تدافعی‬‫قرار‬‫دارد‬‫و‬‫باید‬
‫مناسب‬ ‫راهبردهای‬‫در‬‫جهت‬‫کم‬‫کردن‬‫نقاط‬‫ضعف‬‫داخلی‬‫و‬‫مقابله‬
‫با‬‫تهدیدات‬‫فعالیت‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫نرم‬‫جریان‬‫تدوین‬ ‫تکفیری‬ ‫سلفی‬ ‫های‬
‫و‬‫اجرا‬‫گردد‬.
:‫کلیدی‬ ‫واژگان‬‫گری‬ ‫سلفی‬ ،‫نرم‬ ‫تهدیدات‬ ،‫تکفیر‬ ،‫راهبرد‬
6)‫(ع‬ ‫حسین‬ ‫امام‬ ‫جامع‬ ‫دانشگاه‬ ‫پژوهشگر‬ .

18. ‫مرز‬ ‫بدون‬ ‫امنیتی‬ ‫چالش‬ ‫؛‬ ‫متحرک‬ ‫گرایی‬ ‫سلفی‬
‫چکیده‬
‫ترین‬ ‫مهم‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫گرایی‬ ‫تکفیر‬ ‫و‬ ‫گرایی‬ ‫سلفی‬ ‫مساله‬
‫یک‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫امنیتی‬ ‫های‬ ‫چالش‬
‫ایفا‬ ‫ای‬ ‫منطقه‬ ‫فیای‬ ‫سازی‬ ‫ناامن‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫برجسته‬ ‫نقش‬ ‫اخیر‬ ‫دهه‬
.‫است‬ ‫نموده‬
‫در‬ ‫عمده‬ ‫مساله‬ ‫دو‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫آن‬ ‫بیانگر‬ ‫ها‬ ‫بررسی‬ ‫میان‬ ‫این‬ ‫در‬
‫نخستین‬ .‫است‬ ‫داشته‬ ‫نقش‬ ‫سلفی‬ ‫های‬ ‫جریان‬ ‫گرایی‬ ‫خشونت‬ ‫تقویت‬
‫از‬ ‫که‬ ‫دارد‬ ‫بازگشت‬ ‫ها‬ ‫گروه‬ ‫این‬ ‫تکفیری‬ ‫بینی‬ ‫جهان‬ ‫به‬ ‫مساله‬
‫دیگرستیزانه‬ ‫های‬ ‫اندیشه‬‫مشروب‬ ‫وی‬ ‫پیروان‬ ‫و‬ ‫تیمیه‬ ‫ابن‬ ‫مکتب‬
‫پویایی‬ ‫و‬ ‫پذیری‬ ‫تحرک‬ ‫در‬ ‫بایست‬ ‫می‬ ‫نیز‬ ‫را‬ ‫عامل‬ ‫دومین‬ .‫شود‬ ‫می‬
‫ارزش‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫نمود‬ ‫جستجو‬ ‫ها‬ ‫جریان‬ ‫این‬ ‫فزاینده‬ ‫و‬ ‫شتابنده‬
.‫شود‬ ‫می‬ ‫تغذیه‬ ‫ستیزی‬ ‫شرک‬ ‫و‬ ‫جهاد‬ ‫همچون‬ ‫ادعایی‬ ‫های‬
‫جهانی‬ ‫و‬ ‫ای‬ ‫منطقه‬ ‫تروریستی‬ ‫اقدامات‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫مصداقی‬ ‫بررسی‬
‫گرو‬‫غیرقابل‬ ‫آفرینی‬ ‫نقش‬ ‫و‬ ‫گسترده‬ ‫حیور‬ ‫نشانگر‬ ،‫تکفیری‬ ‫های‬ ‫ه‬
‫و‬ ‫راهبری‬ ،‫ریزی‬ ‫طرح‬ ‫در‬ ‫غیربومی‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫های‬ ‫سلفی‬ ‫انکار‬
‫و‬ ‫هشتاد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫نمونه‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ .‫هاست‬ ‫آن‬ ‫اجرای‬‫پنج‬‫از‬ ‫درصد‬
‫های‬ ‫سال‬ ‫خالل‬ ‫در‬ ‫عراق‬ ‫در‬ ‫انتحاری‬ ‫های‬ ‫عملیات‬3002-3002‫توسط‬ ‫م‬
‫رهبران‬ ‫مدیریت‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫خارجی‬ ‫های‬ ‫سلفی‬‫تنها‬ ‫و‬ ‫القاعده‬ ‫غیرعراقی‬
‫صورت‬ ‫عراقی‬ ‫اتباع‬ ‫توسط‬ ‫ها‬ ‫عملیات‬ ‫قبیل‬ ‫این‬ ‫درصد‬ ‫دوازده‬
‫مشاهده‬ ‫قابل‬ ‫نیز‬ ‫سوریه‬ ‫جاری‬ ‫بحران‬ ‫در‬ ‫وضعیت‬ ‫همین‬ .‫است‬ ‫گرفته‬
‫از‬ ‫سلفی‬ ‫جنگجوی‬ ‫هزار‬ ‫دهها‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫مشارکت‬ ‫بیانگر‬ ‫آمارها‬ .‫است‬
.‫است‬ ‫کشور‬ ‫این‬ ‫نبردهای‬ ‫در‬ ‫جهان‬ ‫سرتاسر‬
‫فرامرزی‬ ‫پدیده‬ ‫صورت‬ ‫هر‬ ‫در‬‫های‬ ‫جریان‬ ‫پذیری‬ ‫تحرک‬ ‫و‬ ‫شدن‬
‫عمده‬ ‫موج‬ ‫چهار‬ ،‫عربستان‬ ‫در‬ ‫نحله‬ ‫این‬ ‫پیدایش‬ ‫بدو‬ ‫از‬ ‫تکفیری‬
‫با‬ ‫اول‬ ‫موج‬ .‫است‬ ‫یافته‬ ‫تکامل‬ ‫مرور‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫گذاشته‬ ‫سر‬ ‫پشت‬ ‫را‬
،‫نجف‬ ‫شهرهای‬ ‫حمله‬ ‫و‬ ‫عبدالوهاب‬ ‫محمدبن‬ ‫و‬ ‫سعود‬ ‫آل‬ ‫همپیمانی‬
‫شوروی‬ ‫حمله‬ ‫با‬ ‫دوم‬ ‫موج‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫آغاز‬ ...‫و‬ ‫طائف‬ ،‫نجد‬ ،‫کربال‬
‫ب‬ ‫سابق‬‫با‬ ‫سوم‬ ‫موج‬ ،‫عرب‬ ‫های‬ ‫افغان‬ ‫پدیده‬ ‫بروز‬ ‫و‬ ‫افغانستان‬ ‫ه‬

19. ‫جاری‬ ‫بحران‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫نیز‬ ‫چهارم‬ ‫موج‬ ‫و‬ ‫عراق‬ ‫به‬ ‫امریکا‬ ‫حمله‬
.‫است‬ ‫گرفته‬ ‫بالیدن‬ ‫سوریه‬
‫شدن‬ ‫فرامرزی‬ ‫و‬ ‫مرزگریزی‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫مساله‬
‫یاد‬ ‫سلفی‬ ‫تروریسم‬ ‫خطر‬ ‫شدن‬ ‫المللی‬ ‫بین‬ ‫نتیجه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫تکفیرگرایی‬
‫یکی‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫و‬ ‫نموده‬‫و‬ ‫ای‬ ‫منطقه‬ ‫امنیتی‬ ‫های‬ ‫چالش‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬ ‫از‬
.‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫جهانی‬ ‫بلکه‬
‫واژگان‬ ‫کلید‬
‫پذیری‬ ‫تحرک‬ ،‫امنیت‬ ،‫چالش‬ ،‫مرز‬ ‫بدون‬ ،‫گرایی‬ ‫سلفی‬