تأثیر تفکر جهادی «عبدالله عزّام» در گسترش خشونت‌های «القاعده» نویسنده: محمد طاهر رفیعی*

1. ‫جهادی‬ ‫تفکر‬ ‫تأثیر‬«‫عبدهللا‬‫ام‬ّ‫ز‬‫ع‬»‫خشونت‬ ‫گسترش‬ ‫در‬‫های‬«‫القاعده‬»
‫رفیعی‬ ‫طاهر‬ ‫محمد‬*
‫چکیده‬
‫اعضای‬«‫القاعده‬»‫همگ‬،‫ی‬‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫مسلمانان‬ ‫از‬‫و‬ ‫اند‬‫ت‬ ‫قرائ‬‫ی‬
‫افراط‬‫ی‬‫اسالم‬ ‫از‬ ‫متعصبانه‬ ‫و‬‫و‬‫گرا‬‫ی‬‫ش‬‫ها‬‫ی‬‫افراط‬‫ی‬‫ضدش‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫با‬
‫رگه‬‫ها‬‫ی‬‫فکر‬‫ی‬‫هاب‬ ‫و‬‫ی‬‫افراط‬ ‫کر‬ ‫تف‬ ‫و‬‫ی‬‫سلف‬‫ی‬‫در‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ند‬ ‫دار‬
‫جریان‬ ‫و‬ ‫افراد‬ ‫از‬ ،‫مجموع‬،‫تان‬ ‫عربس‬ ،‫ر‬ ‫مص‬ ‫در‬ ‫گوناگونی‬ ‫های‬
‫پذیرفته‬ ‫تأثیر‬ ‫افغانستان‬ ‫و‬ ‫پاکستان‬،‫یان‬ ‫م‬ ‫ای‬ ‫در‬ .‫ند‬ ‫ا‬
«‫عبدهللا‬‫ام‬ّ‫عز‬»‫ان‬ ‫زم‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫یی‬ ‫فلس‬ ‫و‬ ‫مصر‬ ‫جهادی‬ ‫رهبران‬ ‫از‬
‫یت‬ ‫فعال‬ ‫ه‬ ‫منیق‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫در‬ ،‫شوروی‬ ‫د‬ ‫ض‬ ‫افغانستان‬ ‫مردم‬ ‫جهاد‬
‫مهم‬ ،‫داشت‬‫در‬ ‫تأثیرگذار‬ ‫فرد‬ ‫تری‬‫شکل‬‫و‬ ‫ران‬ ‫رهب‬ ‫کر‬ ‫تف‬ ‫گیری‬
‫می‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫القاعده‬ ‫اعضای‬‫ان‬ ‫بی‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫او‬ .‫آید‬‫لم‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫را‬ ‫گی‬
‫ده‬ ‫نوشت‬ ‫با‬ ،‫داشت‬ ‫روانی‬‫سخنرانی‬ ‫ارائه‬ ‫و‬ ‫کتاب‬ ‫عنوان‬ ‫ها‬‫ها‬
‫بیانیه‬ ‫و‬‫جهادی‬ ‫نیروهای‬ ‫جذب‬ ‫در‬ ‫زیادی‬ ‫نقش‬ ،‫جهاد‬ ‫وصف‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫ضویت‬ ‫ع‬ ‫به‬ ‫ا‬ ‫نیروه‬ ‫ی‬ ‫هم‬ ً‫بعدا‬ ‫که‬ ‫داشت‬ ‫اسالمی‬ ‫کشورهای‬ ‫از‬
‫درآمدن‬ ‫القاعده‬‫بدهللا‬ ‫ع‬ ‫جهادی‬ ‫تفکر‬ ‫نقش‬ ‫به‬ ‫بردن‬ ‫پی‬ .‫د‬‫ام‬ّ‫عز‬
‫خشونت‬ ‫رفتارهای‬ ‫گسترش‬ ‫در‬‫مهم‬ ،‫القاعده‬ ‫آمیز‬‫لله‬ ‫مس‬ ‫تری‬‫ای‬
‫می‬ ‫تبیی‬ ‫نوشتار‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬.‫گردد‬
‫کلیدواژ‬‫گان‬:،‫القاعده‬ ،‫ام‬ّ‫عز‬ ‫عبدهللا‬‫جهاد‬،‫ب‬‫الدن‬.
*
‫سط‬‫ح‬4‫المصطف‬ ‫جامعة‬‫ی‬‫دین‬ ‫ارشد‬ ‫کارشناسی‬ ‫و‬‫خمینی‬ ‫امام‬ ‫پژوهشی‬ ‫و‬ ‫آموزشی‬ ‫مؤسسه‬ ‫شناسی‬;

2. ‫افکار‬ ‫تأثیر‬‫ابن‬‫تیمیه‬‫جنایت‬ ‫گسترش‬ ‫در‬‫های‬‫جریان‬‫تکفیری‬ ‫های‬
‫فاطمی‬ ‫مجید‬‫نژاد‬*
‫چکیده‬
‫مسلمانان‬‫جهان‬‫و‬‫ملت‬‫های‬‫غیر‬‫اسالمی‬‫ای‬‫ا‬ ‫روزه‬‫شاهد‬‫د‬ ‫ش‬
‫حمله‬‫ها‬‫ی‬‫گروه‬ ‫دمنشانة‬َ‫د‬‫های‬‫تکفیری‬‫تند‬ ‫عقاید‬ ‫با‬ ‫که‬ ،‫هستند‬
‫علما‬‫ی‬‫امی‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫مالی‬ ‫ت‬ ‫حمای‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ابی‬ ‫وه‬ ‫و‬ ‫ادی‬ ‫جه‬ ‫سلفی‬
‫غربی‬ ‫کشورهای‬‫و‬‫تند‬ ‫هس‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫گسترش‬ ‫حال‬ ‫در‬ ،‫عربی‬
‫افکار‬ ‫بررسی‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫مقاله‬ ‫ای‬‫سخت‬ ‫احکام‬ ‫و‬ ‫عقاید‬ ،‫گیرانة‬
‫ابن‬‫تیمیه‬‫آن‬ ‫تأثیر‬ ‫و‬‫گروه‬ ‫بر‬ ‫ها‬‫ر‬ ‫حاض‬ ‫ر‬ ‫عص‬ ‫وافراطی‬ ‫جهادی‬ ‫های‬
‫بررسی‬ ‫با‬ ‫است‬‫می‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫به‬ ‫شده‬ ‫انجام‬ ‫های‬‫که‬ ‫رسد‬‫ابن‬‫تیمی‬‫به‬ ‫نقش‬
‫و‬ ‫به‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫وقایع‬ ‫در‬ ‫سزائی‬‫ی‬‫ته‬ ‫داش‬ ‫یر‬ ‫اخ‬ ‫سدة‬ ‫در‬ ‫ژه‬
‫بانی‬ ‫م‬ ‫از‬ ‫خی‬ ‫بر‬ ‫سازماندهی‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫وی‬ .‫است‬«‫لفیه‬ ‫س‬»‫هم‬‫ون‬ ‫چ‬
«‫ظاهرگرا‬ ‫ترویج‬ ‫و‬ ‫اجتهاد‬ ‫باب‬ ‫انفتاح‬‫ی‬‫و‬ ‫عقل‬ ‫با‬ ‫مخالفت‬ ‫و‬ ‫ی‬
‫منیق‬»‫هم‬ ‫سلف‬ ‫اعتقادی‬ ‫معارف‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫در‬ ‫گیری‬ ‫سخت‬ ‫با‬ ‫و‬‫چون‬
‫سترش‬ ‫گ‬ ‫و‬ ‫بادی‬ ‫ع‬ ‫توحید‬ ‫در‬ ‫توحید‬ ‫کردن‬ ‫منحصر‬ ‫و‬ ‫شرک‬ ،‫توحید‬
‫هم‬ ‫و‬ ‫تکفیر‬ ‫دایرة‬‫چن‬‫ی‬‫ود‬ ‫خ‬ ‫طی‬ ‫افرا‬ ‫اعتقادا‬ ‫دادن‬ ‫ارتباط‬
‫مم‬ ‫ود‬ ‫خ‬ ‫مخالفی‬ ‫با‬ ‫مقابله‬ ‫برای‬ ‫سیاست‬ ‫به‬‫شیعیان‬ ً‫ا‬ ‫خصوص‬
‫ال‬ ‫ح‬ ‫ی‬ ‫ع‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫منفعالن‬ ‫ردی‬ ‫رویک‬ ‫دن‬ ‫آم‬ ‫ود‬ ‫وج‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫باع‬
.‫شد‬ ‫مخالفانشان‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫رادیکالی‬
‫گستر‬ ‫در‬‫ة‬‫خی‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫بدالوهاب‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫محمد‬ ‫چون‬ ‫برخی‬ ‫نیز‬ ‫تاریخ‬
‫جریان‬ ‫از‬‫کرا‬ ‫تف‬ ‫ان‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫تفاده‬ ‫اس‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ضر‬ ‫حا‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬
‫شیوه‬ ‫و‬ ‫افراطی‬‫های‬‫اب‬‫مت‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫را‬ ‫الم‬ ‫اس‬ ‫ان‬ ‫جه‬ ،‫ه‬ ‫تیمی‬
‫خشونت‬‫گ‬‫را‬‫ی‬‫سوق‬ ‫ارهاب‬ ‫و‬ ‫ی‬‫می‬‫شاهد‬ ‫روزه‬ ‫ام‬ ‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬ ،‫دهند‬
‫جنایت‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬‫جهان‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫مناطق‬ ‫در‬ ‫اسالم‬ ‫اسم‬ ‫به‬ ‫ها‬
‫هم‬ ‫اسالم‬‫ومالی‬ ‫س‬ ،‫ستان‬ ‫پاک‬ ،‫ستان‬ ‫افغان‬ ،‫راق‬ ‫ع‬ ،‫سوریه‬ ‫چون‬
.‫هستیم‬ ...‫و‬
‫کلیدواژ‬:‫گان‬‫اب‬‫افراطی‬ ،‫تیمیه‬‫گروه‬ ،‫تکفیر‬ ،‫گری‬‫و‬ ‫جهادی‬ ‫های‬
.‫رافضه‬ ،‫تکفیری‬
*
‫پژوهشگر‬‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫دارالإعلام‬ ‫مؤسسه‬‫البیت‬:.

3. ‫جنایت‬‫های‬‫وهابیت‬‫تکفیری‬‫اول‬ ‫دوره‬ ‫بر‬ ‫تأکید‬ ‫با‬ ‫نجف‬ ‫و‬ ‫کربلا‬ ‫در‬
‫احمد‬‫کوثری‬)‫(باغچقی‬*
‫چکیده‬
‫و‬ ‫الم‬ ‫اس‬ ‫در‬ ‫دهی‬ ‫فرمان‬ ‫اه‬ ‫جایگ‬ ‫به‬ ‫یافت‬ ‫دست‬ ‫برای‬ ‫وهابیان‬
‫مالی‬ ‫شتوانه‬ ‫پ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫دیدی‬ ‫ش‬ ‫از‬ ‫نی‬ ،‫نه‬ ‫مدی‬ ‫و‬ ‫مکه‬ ‫حرم‬ ‫تملک‬
‫داشتند‬.‫آن‬‫به‬ ‫برای‬ ‫مکان‬ ‫بهتری‬ ‫را‬ ‫مقدسه‬ ‫عتبا‬ ‫و‬ ‫عراق‬ ‫ها‬
‫ثرو‬ ‫آوردن‬ ‫دست‬‫تشخیص‬،‫ی‬ ‫ایران‬ ‫یعه‬ ‫ش‬ ‫اهان‬ ‫ش‬ ‫زیرا‬ ،‫دادند‬
‫مکان‬ ‫ای‬ ‫به‬ ‫افشار‬ ‫نادرشاه‬ ً‫خصوصا‬‫ها‬‫شتند‬ ‫دا‬ ‫توجه‬ ‫بسیار‬‫و‬
‫آن‬ ‫در‬‫سرمایه‬ ‫ها‬‫می‬ ‫فراوان‬ ‫گذاری‬‫یه‬ ‫تک‬ ‫با‬ ، ‫بنابرای‬ .‫کردند‬
‫از‬ ‫که‬ ‫حکمی‬ ‫بر‬«‫بدالوهاب‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫محمد‬»‫ماک‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫تخر‬ ‫رای‬ ‫ب‬
‫ی‬ ‫ا‬ ‫غارتگری‬ ‫و‬ ‫کربال‬ ‫و‬ ‫نجف‬ ‫به‬ ‫حمله‬ ،‫داشتند‬ ‫دست‬ ‫در‬ ‫مقدسه‬
‫مکان‬‫مت‬ ‫حر‬ ‫ک‬ ‫هت‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ،‫کربال‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫گرفتند‬ ‫پیش‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫اسالم‬ ‫پیامبر‬ ‫سبط‬ ‫حرم‬6‫و‬ ‫شهر‬ ‫مردم‬ ‫و‬ ‫حرم‬ ‫اموال‬ ‫غار‬ ‫به‬ ،
‫وحشیانه‬ ‫کشتارهای‬ ‫و‬ ‫زنان‬ ‫ناموس‬ ‫هتک‬‫ان‬ ‫آن‬ .‫ند‬ ‫آورد‬ ‫روی‬ ‫ای‬
‫اشرف‬ ‫نجف‬ ‫به‬ ‫حمله‬ ‫در‬‫حمله‬ ‫وجود‬ ‫با‬‫شهر‬ ‫ای‬ ‫به‬ ‫متعدد‬ ‫های‬
‫ش‬ ‫به‬ ،‫حاضر‬ ‫مقاله‬ ‫در‬ .‫نبردند‬ ‫پیش‬ ‫از‬ ‫کاری‬‫جنایت‬ ‫رح‬‫ای‬ ‫ه‬
‫ته‬ ‫پرداخ‬ ‫هان‬ ‫ج‬ ‫سلمانان‬ ‫م‬ ‫دس‬ ‫مق‬ ‫شهر‬ ‫دو‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫وهابیان‬
‫می‬.‫شود‬
‫کلیدواژگان‬:‫جنایت‬‫وهابیت‬ ‫های‬،‫کربال‬ ‫به‬ ‫حمله‬،‫ف‬ ‫نج‬ ‫به‬ ‫حمله‬،
‫وهابیت‬ ‫غار‬ ‫و‬ ‫قتل‬،.‫مقدس‬ ‫اماک‬ ‫تخری‬
*‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫دارالإعلام‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫مؤسسه‬ ‫پژوهشگر‬‫البیت‬:.‫اسلامی‬ ‫مذاهب‬ ‫ارشد‬ ‫کارشناسی‬ ‫و‬

4. ‫دیدگاه‬ ‫و‬ ‫حنبل‬ ‫بن‬ ‫احمد‬‫دربار‬ ‫او‬ ‫های‬‫ه‬‫تکفیر‬
‫اسکندری‬ ‫حسن‬*
‫چکیده‬
‫اب‬ ‫احمد‬‫پدر‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫حنبل‬‫جنبش‬ ‫معنوی‬‫رویکردی‬ ‫سلفیه‬ ‫هاي‬
‫فانش‬ ‫مخال‬ ‫از‬ ‫قاد‬ ‫انت‬ ‫در‬ ،‫ی‬ ‫سیاس‬ ‫تار‬ ‫رف‬ ‫و‬ ‫نش‬ ‫بی‬ ‫در‬ ‫جدید‬
‫مخالفان‬ ‫مقابل‬ ‫در‬ ‫اما‬ ،‫نبود‬ ‫قدر‬ ‫و‬ ‫حکومت‬ ‫پی‬ ‫در‬ ‫او‬ .‫داشت‬
‫هم‬ ،‫خود‬‫قرآن‬ ‫خلق‬ ‫عقیده‬ ‫و‬ ‫گشود‬ ‫تکفیر‬ ‫به‬ ‫زبان‬ ،‫جهمیه‬ ‫چون‬
‫یفته‬ ‫ش‬ ‫که‬ ‫کل‬ ‫متو‬ ‫دن‬ ‫آم‬ ‫کار‬ ‫روی‬ ‫با‬ ‫البته‬ ،‫دانست‬ ‫کفر‬ ‫را‬
‫اب‬‫در‬ ،‫بود‬ ‫حنبل‬‫و‬ ‫ری‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫توجی‬ ‫و‬ ‫فان‬ ‫مخال‬ ‫از‬ ‫انتقام‬ ‫پی‬
‫هم‬ ،‫د‬ ‫عقای‬ ‫از‬ ‫ی‬ ‫برخ‬ ‫در‬ ‫سلفیه‬ .‫نبود‬ ‫خشونت‬ ‫عملی‬‫فی‬ ‫ن‬ ‫ون‬ ‫چ‬
‫مقاله‬ ‫ای‬ ‫در‬ .‫دارند‬ ‫تفاو‬ ‫حنبل‬ ‫ب‬ ‫احمد‬ ‫با‬ ،‫تبرک‬ ‫و‬ ‫توسل‬
‫اب‬ ‫رویکرد‬‫از‬ ‫ی‬ ‫برخ‬ ‫و‬ ‫رده‬ ‫ک‬ ‫ی‬ ‫بررس‬ ‫را‬ ‫تکفیر‬ ‫دربارة‬ ‫حنبل‬
‫تفاو‬‫برمی‬ ‫سلفیان‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫های‬.‫شمریم‬
‫کلیدواژ‬:‫گان‬‫احمد‬‫ح‬ ‫ب‬،‫رآن‬ ‫ق‬ ‫ق‬ ‫خل‬ ،‫یه‬ ‫جهم‬ ،‫یر‬ ‫تکف‬ ،‫بل‬ ‫ن‬
‫سلفیه‬ ،‫توسل‬ ،‫متکلمان‬ ،‫عقل‬ ‫نفی‬ ،‫زندیق‬.
*‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫دارالإعلام‬ ‫مؤسسه‬ ‫پژوهشگر‬‫البیت‬:

5. ‫اسلامی‬ ‫تمدن‬ ‫در‬ ‫مذهبی‬ ‫آثار‬ ‫و‬ ‫اماکن‬ ‫نقش‬
‫قادر‬‫سعادتی‬*
‫چکیده‬
‫شرفت‬ ‫پی‬ ‫انگر‬ ‫بی‬ ‫و‬ ‫سالم‬ ‫ا‬ ‫مجسم‬ ‫تاریخ‬ ،‫مذهبی‬ ‫آثار‬ ‫و‬ ‫اماک‬
‫می‬ ‫اسالمی‬ ‫تمدن‬‫باشند‬.‫تجلی‬ ،‫آثار‬ ‫ای‬،‫اطی‬ ‫خی‬ ،‫اری‬ ‫معم‬ ‫گاه‬
‫هنرهای‬ ‫دیگر‬ ‫و‬ ‫نقاشی‬‫تاریخ‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫مسلمانان‬‫اند‬‫عالوه‬ ‫و‬
‫ای‬ ‫بر‬‫از‬ ‫ی‬ ‫یک‬ ،‫تند‬ ‫هس‬ ‫ی‬ ‫فرهنگ‬ ‫گری‬ ‫گردش‬ ‫مواضع‬ ‫بهتری‬ ‫که‬
‫راه‬‫نسل‬ ‫به‬ ‫اسالم‬ ‫غنی‬ ‫فرهنگ‬ ‫انتقال‬ ‫های‬‫سلمانان‬ ‫م‬ ‫دی‬ ‫بع‬ ‫های‬
‫مي‬ ‫شمار‬ ‫به‬‫می‬ ‫و‬ ‫روند‬‫ی‬ ‫ما‬ ‫د‬ ‫توانن‬‫ة‬‫درس‬‫دگانی‬ ‫زن‬ ‫از‬ ‫وزی‬ ‫آم‬
‫پیامبر‬6‫حفظ‬ ‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬ ،‫گیرند‬ ‫قرار‬ ‫اسالم‬ ‫صدر‬ ‫مسلمانان‬ ‫و‬
‫آن‬‫ه‬‫تمدن‬ ‫و‬ ‫اسالمی‬ ‫هویت‬ ،‫اصالت‬ ‫از‬ ‫صیانت‬ ،‫جهان‬ ‫جای‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫ا‬
.‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫دینی‬
‫کلیدواژ‬‫گان‬:،‫مدن‬ ‫ت‬ ‫اریخ‬ ‫ت‬ ،‫المی‬ ‫اس‬ ‫ای‬ ‫هنره‬ ،‫سالمی‬ ‫ا‬ ‫تمدن‬
‫مذهبی‬ ‫اماک‬.
*‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫دارالإعلام‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫موسسه‬ ‫پژوهشگر‬‫البیت‬.

6. ‫مس‬ ‫بر‬ ‫تأکید‬ ‫با‬ ‫تکفیر‬ ‫موانع‬‫ئ‬‫له‬‫ابن‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ ‫جهل‬‫تیمیه‬
‫شریفات‬ ‫عبدالمحمد‬*
‫چکیده‬
‫یکي‬‫از‬‫مصیبت‬‫های‬‫بزرگي‬‫که‬‫امروزه‬‫گیر‬ ‫دام‬‫عه‬ ‫جام‬‫سالمي‬ ‫ا‬
‫شده‬‫و‬‫جوانان‬ ‫ویژه‬ ‫به‬‫را‬‫ت‬ ‫تح‬‫أثیر‬ ‫ت‬‫رار‬ ‫ق‬،‫داده‬‫سللة‬ ‫م‬
‫تکفیر‬.‫است‬‫ای‬‫جوانان‬‫کم‬،‫تجربه‬‫کم‬‫و‬ ‫خرد‬‫داراي‬‫صبا‬ ‫تع‬
،‫فکري‬‫خون‬‫مال‬ ‫و‬‫مسلمانان‬‫را‬‫براي‬‫ویش‬ ‫خ‬‫حالل‬‫و‬ ‫ته‬ ‫دانس‬
‫دنیا‬‫و‬‫آخر‬‫خویش‬‫را‬‫ا‬ ‫ب‬‫یاي‬ ‫دن‬‫باي‬ ‫زی‬‫گران‬ ‫دی‬‫ه‬ ‫ب‬‫تش‬ ‫آ‬
‫کشانده‬‫خواب‬ ‫اند‬‫را‬‫از‬‫شم‬ ‫چ‬‫لمانان‬ ‫مس‬‫ته‬ ‫گرف‬‫و‬‫ه‬ ‫عرص‬‫را‬
‫برآن‬‫تنگ‬ ‫ها‬‫کرده‬.‫اند‬
‫متاسفانه‬‫یر‬ ‫تکف‬ ،‫شخاص‬ ‫ا‬ ‫ای‬‫ران‬ ‫دیگ‬‫را‬‫با‬‫ستناد‬ ‫ا‬‫به‬
‫فتاواي‬‫اب‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫علما‬ ‫از‬ ‫برخي‬‫تیمیه‬‫انجام‬‫مي‬‫در‬ ‫دهند‬
‫حالي‬‫که‬‫اب‬‫تیمیه‬‫معتقد‬ ‫ری‬ ‫ن‬ ‫ناحیة‬ ‫در‬‫است‬:‫ر‬ ‫تكفی‬‫ی‬
‫مسللة‬ً‫كامال‬‫شرعى‬‫است‬‫و‬‫كافر‬‫كسى‬‫است‬‫كه‬‫خدا‬‫و‬‫سولش‬ ‫ر‬،‫را‬
‫كافر‬‫باشد‬‫و‬‫با‬‫تعالیم‬‫آشكارى‬‫كه‬‫پیامبر‬6‫از‬‫جان‬‫خداوند‬
‫آورده‬،‫است‬‫مخالفت‬.‫کند‬
‫اب‬‫تیمیه‬‫مى‬:‫گوید‬‫برخى‬‫از‬‫افراد‬‫کوته‬‫ر‬ ‫ن‬‫و‬‫بی‬‫سواد‬‫تکفیر‬
‫را‬‫در‬‫پیش‬‫گرفته‬‫و‬‫هل‬ ‫ا‬‫یل‬ ‫تأو‬‫را‬‫ر‬ ‫تكفی‬‫وده‬ ‫نم‬،‫ند‬ ‫ا‬‫وی‬
‫معتقد‬‫است‬‫چنی‬‫اعمالی‬‫از‬‫ی‬ ‫هیچ‬‫از‬‫صحابه‬‫و‬‫ابعی‬ ‫ت‬‫و‬
‫ائمه‬‫مسلمانان‬‫سراغ‬،‫نداریم‬‫و‬‫دیدگاه‬‫ة‬ ‫ائم‬‫ه‬ ‫اربع‬‫ی‬ ‫چن‬
‫نبوده‬،‫است‬‫بلكه‬‫دیدگاه‬‫آن‬‫در‬ ‫ها‬‫تضاد‬‫با‬‫ای‬‫ریه‬ ‫ن‬‫ت‬ ‫اس‬
، ‫بنابرای‬‫باید‬‫از‬‫تكفیر‬‫افراد‬‫از‬‫روي‬‫هوا‬‫و‬‫هوس‬‫و‬‫یا‬‫به‬
‫جهت‬‫كه‬ ‫ای‬‫مخالف‬‫ما‬‫پرهیز‬ ،‫هستند‬،‫کرد‬‫هرچند‬‫آن‬‫ما‬ ‫ها‬‫را‬
‫تكفیر‬‫كنند‬‫و‬‫خون‬‫ما‬‫را‬‫حالل‬‫ب‬‫شمارند‬.
‫اب‬‫تیمیه‬‫معتقد‬‫است‬:‫عموم‬‫نمازگزاران‬‫اهل‬،‫ایمانند‬‫هرچند‬
‫اعتقاداتشان‬‫مختلف‬‫است‬.‫که‬ ‫بل‬‫تی‬ ‫ح‬‫ر‬ ‫اگ‬‫در‬‫ان‬ ‫اعتقاداتش‬
‫برخیا‬‫باشند‬.‫وى‬‫اساس‬‫اسالم‬‫و‬‫شرط‬‫مسلمانى‬،‫را‬‫تنها‬‫شهاد‬
‫به‬‫یگانگى‬‫خداوند‬‫و‬‫رسالت‬‫پیامبر‬‫خاتم‬‫مى‬‫ند‬ ‫دا‬‫و‬‫قد‬ ‫معت‬
‫است‬‫تنها‬‫انكار‬‫شهاتی‬‫و‬‫اركان‬‫اسالم‬‫و‬‫آنچه‬‫به‬‫ور‬ ‫ط‬‫یع‬ ‫ق‬
‫از‬‫ضروریا‬‫دی‬،‫است‬‫موج‬‫كفر‬‫مي‬‫باشد‬.
‫اب‬‫تیمیه‬‫میان‬«‫تكفیر‬‫میلق‬»‫و‬«‫تكفیر‬‫معی‬»‫تفاو‬‫قایل‬
‫شده‬‫است‬.‫اطالق‬‫تکفیر‬‫میلق‬‫به‬‫معناى‬‫ای‬‫نیست‬‫كه‬‫ک‬ ‫ر‬ ‫ه‬‫س‬،
‫چنی‬‫اعتقاداتى‬‫داشته‬‫باشد‬‫یا‬‫چنان‬‫هایى‬ ‫رفتار‬‫را‬‫ام‬ ‫انج‬
‫كافر‬ ،‫دهد‬،‫است‬‫زیرا‬‫ممك‬‫است‬‫رایط‬ ‫ش‬‫ی‬ ‫مع‬ ‫ر‬ ‫تكفی‬‫در‬‫او‬
‫نباشد‬.‫سب‬ ‫همی‬ ‫به‬‫در‬‫معی‬ ‫تكفیر‬‫باید‬‫نهایت‬‫یاط‬ ‫احت‬‫را‬
‫به‬‫كار‬‫بست‬.‫تا‬‫بر‬‫اساس‬‫دلیل‬‫محكم‬‫و‬‫حجت‬،‫معتبر‬‫یقی‬‫به‬
‫كفر‬‫كسى‬‫پیدا‬‫نكرده‬،‫ایم‬‫نباید‬‫اقدام‬‫به‬‫تكفیر‬‫او‬‫کنیم‬.
‫اب‬‫تیمیه‬‫معتقد‬‫است‬:‫قیعى‬‫بودن‬‫و‬‫جهل‬‫داشت‬‫در‬‫مسلله‬‫ای‬
‫از‬‫مسائل‬، ‫دی‬‫امر‬‫نسبى‬‫نباید‬ ‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬ ،‫است‬‫هیچ‬‫س‬ ‫ك‬‫را‬
‫به‬‫رف‬‫ص‬‫مخالفت‬‫با‬‫مسلله‬‫اى‬‫از‬‫مسا‬‫ئ‬‫ل‬‫دینی‬‫كه‬‫در‬‫ر‬ ‫ن‬‫عده‬‫اى‬
‫قیعى‬‫مى‬،‫نماید‬،‫کرد‬ ‫تكفیر‬‫زیرا‬‫قیعى‬‫بودن‬،‫امرى‬‫بسته‬‫به‬
‫وجود‬‫مقدماتى‬‫است‬‫كه‬‫ممك‬‫است‬‫براى‬‫عدة‬‫دیگر‬‫اثبا‬‫ده‬ ‫نش‬
،‫باشد‬‫کما‬‫که‬ ‫ای‬‫ل‬ ‫جه‬‫ز‬ ‫نی‬‫ی‬ ‫چن‬‫ت‬ ‫اس‬.‫هل‬ ‫ج‬‫در‬‫ور‬ ‫ام‬
،‫اعتقادی‬‫برای‬‫صحابه‬‫وجود‬ ‫به‬،‫آمد‬‫درحالی‬‫که‬‫پیامبر‬6‫هیچ‬
‫کدام‬‫را‬‫تکفیر‬‫نکردند‬.
‫متأسفانه‬ ‫ولی‬‫اب‬‫تیمیه‬‫در‬‫تیبیق‬ ‫و‬ ‫عملی‬ ‫ناحیه‬‫ای‬‫قواعد‬
‫دچار‬‫ا‬‫ش‬‫تباها‬‫عمده‬‫ای‬‫شده‬‫است‬‫برخی‬ ‫و‬‫از‬،‫راد‬ ‫اف‬‫ه‬ ‫بلک‬
‫برخی‬‫از‬‫گروه‬‫ها‬‫را‬‫تکفیر‬‫کرده‬‫و‬‫مستمسک‬‫برخی‬‫از‬‫گروه‬‫های‬
‫تکفیری‬‫جوان‬‫و‬‫اخیر‬ ‫دورة‬ ‫در‬ ‫جاهل‬‫شده‬‫است‬.
‫کلیدواژگان‬:‫اب‬،‫ل‬ ‫جه‬ ، ّ‫ی‬‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫میلق‬ ‫تکفیر‬ ،‫تکفیر‬ ،‫تیمیه‬
.‫کفر‬ ‫و‬ ‫اسالم‬
*‫دارالإعلام‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫مؤسسه‬ ‫پژوهشگر‬‫اهل‬ ‫لمدرسة‬‫البیت‬.

7. ‫تأویل‬ ‫مانعیت‬ ‫بر‬ ‫تأکید‬ ‫با‬ ‫وهابیت‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ ‫تکفیر‬ ‫موانع‬ ‫بررسی‬
‫قاضی‬ ‫حسین‬‫زاده‬*
‫چکیده‬
‫می‬ ‫اسالم‬ ‫از‬ ‫خروج‬ ‫و‬ ‫کفر‬ ‫موج‬ ،‫اسالم‬ ‫نواقض‬ ‫ارتکاب‬‫اما‬ ،‫گردد‬
‫می‬ ‫زمانی‬ّ‫فعلی‬ ‫و‬ ‫را‬ ‫اج‬ ‫مرحله‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫حکم‬ ‫ای‬ ‫توان‬‫درآورد‬ ‫ت‬
‫ند‬ ‫مان‬ ‫وانعی‬ ‫م‬ ،‫تکفیر‬ ‫برای‬ .‫باشد‬ ‫مفقود‬ ،‫تکفیر‬ ‫موانع‬ ‫که‬
‫نع‬ ‫موا‬ ‫بی‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫برشمرده‬ ‫تأویل‬ ‫و‬ ‫اکراه‬ ،‫خیا‬ ،‫جهل‬
‫ی‬ ‫ا‬ ‫اول‬ :‫است‬ ‫اهمیت‬ ‫حائز‬ ‫جهت‬ ‫دو‬ ‫از‬ ‫تأویل‬ ‫مانعیت‬ ،‫مذکور‬
،‫المی‬ ‫اس‬ ‫ذاه‬ ‫م‬ ‫زد‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫مختل‬ ‫ه‬ّ‫ادل‬ ‫و‬ ‫منابع‬ ،‫مبانی‬ ‫وجود‬ ‫که‬
‫مت‬ ‫تأویال‬ ‫و‬ ‫اجتهادها‬ ‫ایجاد‬ ‫موج‬‫ی‬ ‫د‬ ‫سائل‬ ‫م‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫عدد‬
‫زمینه‬ ‫و‬ ‫گردیده‬‫گسترده‬.‫ت‬ ‫اس‬ ‫آورده‬ ‫فراهم‬ ‫تأویل‬ ‫برای‬ ‫ای‬
‫گسترده‬ ‫بخش‬ ،‫تأویل‬ ‫مانعیت‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫دوم‬‫و‬ ‫لی‬ ‫اص‬ ‫مسائل‬ ‫از‬ ‫ای‬
‫می‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫فرعی‬‫ود‬ ‫خ‬ ‫تأویل‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مادامی‬ ،‫ل‬ّ‫متأو‬ .‫گیرد‬
‫اساسی‬ ‫با‬ ‫مخالفت‬ ‫در‬ ،‫باشد‬ ‫دلیل‬ ‫دارای‬‫تا‬ ‫الم‬ ‫اس‬ ‫اصول‬ ‫تری‬
‫فرعی‬‫فروع‬ ‫تری‬‫و‬ ‫ت‬ّ‫ن‬ ‫س‬ ،‫خدا‬ ‫کتاب‬ .‫است‬ ‫مأجور‬ ‫و‬ ‫معذور‬ ‫فقهی‬
‫پیامبر‬ ‫سیره‬6‫امیرالمومنی‬ ‫و‬7، ‫دی‬ ‫ان‬ ‫بزرگ‬ ‫و‬ ‫صحابه‬ ‫و‬
.‫است‬ ‫تأویل‬ ‫باب‬ ‫در‬ ‫گستردگی‬ ‫ای‬ ‫بر‬ ‫دال‬ ‫همگی‬
‫کلیدواژگان‬:‫نع‬ ‫موا‬ ، ّ‫معی‬ ‫تکفیر‬ ،‫میلق‬ ‫تکفیر‬ ،‫اسالم‬ ‫نواقض‬
.‫تأویل‬ ،‫تکفیر‬
*‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫دارالإعلام‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫مؤسسه‬ ‫پژوهشگر‬‫البیت‬.

8. ‫وهابیت‬ ‫دیدگاه‬ ‫تقابل‬‫تکفیری‬‫اهل‬ ‫تکفیر‬ ‫حرمت‬ ‫در‬‫روایات‬ ‫و‬ ‫آیات‬ ‫با‬ ‫قبله‬
‫سید‬‫محمد‬‫یزدانی‬*
‫چکیده‬
‫مسلمان‬ ‫برادر‬ ‫ندارد‬ ‫حق‬ ‫مسلمانی‬ ‫هیچ‬ ،‫کریم‬ ‫قرآن‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬
‫جان‬ ‫متعرض‬ ‫بهانه‬ ‫ای‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫سازد‬ ‫متهم‬ ‫شرک‬ ‫و‬ ‫کفر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خود‬
‫شود‬ ‫او‬ ‫مال‬ ‫و‬‫مسلمانان‬ ‫بر‬ ،‫کرد‬ ‫اسالم‬ ‫اظهار‬ ‫کسی‬ ‫اگر‬ ‫بلکه‬
‫او‬ ‫و‬ ‫ند‬ ‫بیذیری‬ ‫را‬ ‫خنش‬ ‫س‬ ‫باز‬ ‫وش‬ ‫آغ‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫است‬ ‫واج‬‫را‬
‫می‬ ‫ستفاده‬ ‫ا‬ ‫کریم‬ ‫رآن‬ ‫ق‬ ‫آیا‬ ‫از‬ .‫بدانند‬ ‫مسلمان‬‫که‬ ‫شود‬
‫کوچک‬ ‫کسی‬ ‫اگر‬ ‫و‬ .‫است‬ ‫معتبر‬ ،‫افراد‬ ‫ظاهری‬ ‫حال‬ ‫و‬ ‫گفتار‬‫تری‬
‫نشانه‬‫نشان‬ ،‫کردن‬ ‫سالم‬ ‫مثل‬ ‫بودن‬ ‫مسلمان‬ ‫بر‬ ‫مبنی‬ ‫خود‬ ‫از‬ ‫ای‬
‫رم‬ ‫محت‬ ‫مالش‬ ‫و‬ ‫خون‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫جاری‬ ‫او‬ ‫بر‬ ‫مسلمان‬ ‫حکم‬ ‫باید‬ ‫داد‬
.‫است‬
‫مسلمانان‬ ‫به‬ ً‫صراحتا‬ ‫کریم‬ ‫قرآن‬‫به‬ ‫از‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫است‬ ‫داده‬ ‫دستور‬
‫کلمة‬ ‫بردن‬ ‫کار‬«‫کافر‬ ‫یا‬»‫خودداری‬ ،‫خود‬ ‫مسلمان‬ ‫برادر‬ ‫براي‬
.‫نمایند‬
‫کتاب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫صحیحی‬ ‫روایا‬ ‫طبق‬‫هر‬ ،‫دارد‬ ‫جود‬ ‫و‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫های‬
‫ته‬ ‫کش‬ ‫را‬ ‫او‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫گار‬ ‫ان‬ ،‫ند‬ ‫ک‬ ‫خیاب‬ ‫کافر‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫برادر‬ ‫کس‬
‫بر‬ ‫او‬ ‫خود‬ ‫به‬ ،‫ر‬ ‫کف‬ ‫ای‬ ‫و‬ ‫ست‬ ‫ا‬ ‫شریک‬ ‫او‬ ‫خون‬ ‫در‬ ،‫است‬
‫می‬‫وه‬ ‫ا‬ ‫ام‬ ،‫ردد‬ ‫گ‬‫ابی‬‫ام‬ ‫تم‬ ‫درکی‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫دلی‬ ‫یچ‬ ‫ه‬ ‫دون‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬
‫ک‬ ،‫استغاثه‬ ‫و‬ ‫توسل‬ ‫بهانة‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫را‬ ‫مسلمانان‬‫و‬ ‫مشرک‬ ،‫افر‬
‫می‬ ‫الدم‬ ‫محدور‬‫دانند‬‫کتاب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مدارکی‬ ‫طبق‬ .‫یت‬ ‫وهاب‬ ‫ای‬ ‫ه‬
:‫است‬ ‫داشته‬ ‫مهم‬ ‫خصلت‬ ‫دو‬ ‫الوهاب‬ ‫عبد‬ ‫ب‬ ‫محمد‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬
1.. ‫زمی‬ ‫اهل‬ ‫تمام‬ ‫تکفیر‬
2.‫جرئت‬‫بی‬ ‫افراد‬ ‫خون‬ ‫ریخت‬ ‫در‬ ‫زیاد‬.‫گناه‬
‫آن‬‫شده‬ ‫مدعی‬ ‫حتی‬ ‫ها‬‫عبد‬ ‫ب‬ ‫محمد‬ ‫خاندان‬ ‫از‬ ،‫کسی‬ ‫اگر‬ ‫که‬ ‫اند‬
‫با‬ ‫کر‬ ‫تف‬ ‫ای‬ ‫و‬ .‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫دوزخ‬ ‫راهی‬ ،‫نکند‬ ‫اطاعت‬ ‫الوهاب‬
.‫است‬ ‫تضاد‬ ‫در‬ ‫معتبرالسند‬ ‫روایا‬ ‫و‬ ‫آیا‬
‫تحقیق‬ ‫قلمرو‬ ‫و‬ ‫مسئله‬ ‫بیان‬
‫سال‬‫ال‬ ‫اس‬ ‫شورهای‬ ‫ک‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ،‫ناامنی‬ ‫و‬ ‫آشوب‬ ‫که‬ ‫هاست‬‫را‬ ‫می‬
‫ون‬ ‫خ‬ ،‫المی‬ ‫اس‬ ‫ذاه‬ ‫م‬ ‫دیگر‬ ‫تکفیر‬ ‫با‬ ‫گروهی‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫فرا‬
‫دیگر‬ ‫در‬ ‫بدعت‬ ‫و‬ ‫شرک‬ ‫وجود‬ ‫بهانة‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫دانسته‬ ‫مباح‬ ‫را‬ ‫آنان‬
‫می‬ ‫عام‬ ‫قتل‬ ‫را‬ ‫مسلمانان‬ ‫و‬ ‫گرفته‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫اسلحه‬ ، ‫مذاه‬‫کنند‬
‫آن‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬ ‫جال‬ ‫و‬‫گر‬ ‫دی‬ ‫و‬ ‫حق‬ ‫بر‬ ‫فرقة‬ ‫تنها‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫ها‬
‫پ‬ ‫تار‬ ‫کش‬ ‫و‬ ‫شته‬ ‫پندا‬ ‫باطل‬ ‫را‬ ‫مذاه‬‫ج‬ ‫وا‬ ‫را‬ ‫ان‬ ‫آن‬ ‫روان‬ ‫ی‬
‫می‬‫مي‬ ‫قتل‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫آنان‬ ‫هللا‬ ‫الی‬ ‫قربة‬ ‫و‬ ‫دانند‬.‫رسانند‬
‫ر‬ ‫ن‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫هستیم‬ ‫مسلله‬ ‫ای‬ ‫اثبا‬ ‫دنبال‬ ‫به‬ ‫تحقیق‬ ‫ای‬ ‫در‬
‫قرآن‬‫تکفیری‬ ‫خود‬ ‫که‬ ‫روایاتی‬ ‫و‬‫د‬ ‫دارن‬ ‫ول‬ ‫قب‬ ‫ا‬ ‫ه‬«‫و‬ ‫یر‬ ‫تکف‬
‫سی‬ ‫ک‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ناموس‬ ‫و‬ ‫مال‬ ،‫خون‬ ‫و‬ ‫نیست‬ ‫جایز‬ ‫مسلمانی‬ ‫هیچ‬ ‫کشت‬
‫جاری‬ ‫زبان‬ ‫بر‬ ‫را‬ ‫شهادتی‬ ‫که‬.‫است‬ ‫محترم‬ ،‫کند‬»
‫کتاب‬ ‫از‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫سیس‬‫بد‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫مد‬ ‫مح‬ ‫د‬ ‫تایی‬ ‫مورد‬ ‫که‬ ‫هایي‬
‫مي‬ ‫وهابی‬ ‫سرشناس‬ ‫علمای‬ ‫و‬ ‫الوهاب‬‫رد‬ ‫ک‬ ‫واهیم‬ ‫خ‬ ‫ثابت‬ ،‫باشند‬
‫آن‬ ‫که‬‫نمی‬ ‫پیروی‬ ‫وهابیت‬ ‫مذه‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫مردمي‬ ‫ها‬‫کافر‬ ‫کنند‬
‫می‬ ‫الدم‬ ‫محدور‬ ‫و‬‫آن‬ ‫دیدگاه‬ ‫ای‬ ‫و‬ ‫دانند‬‫مستقیم‬ ‫تقابل‬ ‫در‬ ‫ها‬
‫پیامبر‬ ‫سنت‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫با‬‫اکرم‬6‫مي‬.‫باشد‬
‫تحقیق‬ ‫اهمیت‬
‫دنیوی‬ ‫پیشرفت‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫بنای‬ ‫سنگ‬ ‫کشوری‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫امنیت‬ ‫و‬ ‫آرامش‬
‫یادی‬ ‫ز‬ ‫اهمیت‬ ،‫امنیت‬ ‫و‬ ‫آرامش‬ ‫برای‬ ‫اسالم‬ ‫دی‬ .‫است‬ ‫اخروی‬ ‫و‬
‫رض‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫د‬ ‫مفس‬ ‫و‬ ‫حارب‬ ‫م‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫ندة‬ ‫زن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫قائل‬
‫تکفیری‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬ ‫دیگر‬ ‫طرف‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫خوانده‬‫کامل‬ ‫آگاهی‬ ،‫ها‬
*
‫جهان‬ ‫شبکه‬ ‫در‬ ‫شبهات‬ ‫به‬ ‫پاسخ‬ ‫کارشناس‬ ‫العالمية؛‬ ‫المصطفی‬ ‫جامعة‬ ‫از‬ ‫چهار‬ ‫سطح‬ ‫التحصيل‬ ‫غ‬‫فار‬‫ی‬.‫ولايت‬

9. ‫باورهای‬ ‫از‬‫اندیشة‬ ‫که‬ ‫باورند‬ ‫ای‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫ندارند‬ ‫اسالمی‬ ‫اصیل‬
.‫قرآنی‬ ‫و‬ ‫اسالمی‬ ‫است‬ ‫باوری‬ ،‫تفکیر‬
‫ا‬ ‫روای‬ ‫و‬ ‫رآن‬ ‫ق‬ ‫آیا‬ ‫به‬ ‫استدالل‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫ماست‬ ‫بر‬ ‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬
‫و‬ ‫مش‬ ‫آرا‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫صحی‬ ‫ت‬ ‫را‬ ‫اور‬ ‫ب‬ ‫ای‬ ،‫آنان‬ ‫خود‬ ‫قبول‬ ‫مورد‬
.‫نماییم‬ ‫کمک‬ ‫اسالمی‬ ‫جامعة‬ ‫امنیت‬
:‫کلیدواژگان‬‫وهابیت‬ ،‫تکفیر‬ ،‫اسالم‬ ،‫ایمان‬

10. ‫اندیشه‬ ‫انتقادی‬ ‫موضع‬‫وران‬‫اهل‬‫سنت‬‫برابر‬ ‫در‬‫جریان‬‫های‬‫تکفیری‬
‫ميرزاي‬ ‫عليرضا‬‫ی‬*
‫چکیده‬
‫جد‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫منیق‬ ‫لی‬ ‫حنب‬ ‫علمای‬ ‫از‬ ‫معدودی‬ ‫عده‬ ‫به‬ ‫تکفیری‬ ‫جریان‬
‫به‬ ،‫خود‬ ‫خاص‬ ‫رویه‬ ‫توجیه‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫متعلق‬ ‫عربستان‬‫ژه‬ ‫وی‬
‫در‬‫شیعه‬‫تفاده‬ ‫اس‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫عت‬ ‫جما‬ ‫و‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫عنوان‬ ‫از‬ ،‫ستیزی‬
‫می‬‫ای‬ .‫کنند‬‫در‬ ‫تنها‬ ‫نه‬ ‫تاکنون‬ ،‫تاکتیک‬ ‫ای‬ ‫رغم‬ ‫به‬ ‫اقلیت‬
‫مانده‬ ‫ناکام‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫اجماع‬ ‫ایجاد‬‫علمای‬ ‫بلکه‬ ،‫اند‬
‫بی‬ ‫محقق‬‫تکفیر‬ ‫جریان‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫از‬ ‫اندیشی‬ ‫آزاد‬ ‫و‬ ‫غرض‬
‫داده‬ ‫نشان‬ ‫واکنش‬‫اط‬ ‫نق‬ ،‫دقیق‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫جدی‬ ‫انتقاد‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫اند‬
‫نمایا‬ ‫اسالمی‬ ‫فکری‬ ‫جریان‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫انشقاق‬ ‫و‬ ‫ضعف‬‫کرده‬ ‫ن‬.‫اند‬
‫اندیشه‬ ‫خیل‬ ‫میان‬ ‫از‬ ،‫رو‬ ‫پیش‬ ‫مقاله‬ ‫در‬‫خالف‬ ‫م‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫وران‬
‫آن‬ ‫انتقادی‬ ‫محورهای‬ ‫و‬ ‫گزینش‬ ‫شاخص‬ ‫نفر‬ ‫چند‬ ،‫تکفیر‬ ‫جریان‬‫ها‬
‫ب‬ ‫لیمان‬ ‫س‬ ‫تأکید‬ ‫مورد‬ ،‫ضدتکفیر‬ ‫نهضت‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫بازخوانی‬
‫ان‬ ‫رمض‬ ،‫مالکی‬ ‫حان‬ ‫فر‬ ،‫زاهدکوثری‬ ،‫دحالن‬ ‫زینی‬ ،‫عبدالوهاب‬
‫علی‬ ‫و‬ ‫البوطی‬‫است‬ ‫السقاف‬‫که‬‫ان‬ ‫جه‬ ‫نام‬ ‫ب‬ ‫کران‬ ‫متف‬ ‫از‬ ‫همه‬
‫سنت‬ ‫اهل‬‫ری‬ ‫فک‬ ‫یان‬ ‫جر‬ ‫ایجاد‬ ‫ضم‬ ،‫تکفیر‬ ‫جریان‬ ‫نقد‬ ‫در‬ .‫اند‬
‫مکه‬ ‫اسالمی‬ ‫متعهد‬‫صور‬ ‫به‬‫مل‬ ‫حا‬ ،‫مضمر‬‫یام‬ ‫پ‬‫د‬ ‫وح‬‫سالمی‬ ‫ا‬
‫ود‬ ‫وج‬ ‫ز‬ ‫نی‬ ‫م‬ ‫مه‬ ‫ته‬ ‫نک‬ ‫سه‬ ،‫آشکار‬ ‫انحرافی‬ ‫برابر‬ ‫در‬ . ‫است‬
:‫دارد‬1‫ط‬ ‫توس‬ ‫نت‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫اه‬ ‫وان‬ ‫عن‬ ‫احق‬ ‫ن‬ ‫مصادره‬ ‫از‬ ‫مانع‬ .
‫تکفیری‬‫هاست‬2‫ایجاد‬ ‫از‬ .‫ه‬ ‫علی‬ ‫نت‬ ‫س‬ ‫اهل‬ ‫جهان‬ ‫در‬ ‫اجماع‬
‫است‬ ‫کرده‬ ‫ممانعت‬ ‫مخالفان‬ ‫و‬ ‫تشیع‬3‫تکفیر‬ ‫جریان‬ ‫ادعاهای‬ .
‫قانع‬ ‫مخالفان‬ ‫انحراف‬ ‫و‬ ‫وکفر‬ ‫شرک‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫کیشی‬ ‫راست‬ ‫درمورد‬
.‫نیست‬ ‫کننده‬
‫کلیدواژگان‬:‫تکفیر‬،‫لفیه‬ ‫س‬،‫ت‬ ‫جماع‬ ‫و‬ ‫نت‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫اه‬‫مت‬ ،‫لف‬ ‫س‬،
‫متمذه‬‫اب‬ ،‫تیمیه‬،‫محمد‬.‫عبدالوهاب‬ ‫ب‬
*‫دانشجو‬‫ی‬‫دکتر‬‫ی‬‫اسلام‬ ‫مذاهب‬،‫مذاهب‬ ‫و‬ ‫ادیان‬ ‫دانشگاه‬ ‫ی‬‫علم‬ ‫هيئت‬ ‫عضو‬‫ی‬‫عال‬ ‫آموزش‬ ‫مجتمع‬‫ی‬‫محلات‬ ‫شهيد‬.‫ی‬

11. ‫گونه‬‫ادله‬ ‫شناسی‬‫موتی‬ ‫سماع‬ ‫روایی‬‫؛‬‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫منابع‬ ‫بر‬ ‫تأکید‬ ‫با‬
‫محمد‬ ‫ملک‬ ‫سعید‬*
‫مقدس‬ ‫فقیهی‬ ‫نفیسه‬*
‫چکیده‬
‫آموزه‬ ‫در‬ ‫طرح‬ ‫ابتدای‬ ‫همان‬ ‫از‬ ‫موتی‬ ‫سماع‬‫اي‬ ‫ه‬‫ج‬ ‫تع‬ ‫المی‬ ‫اس‬
‫عده‬‫اي‬‫را‬ ‫ی‬ ‫گروه‬ ‫ابهام‬ ‫آن‬ ‫چگونگی‬ ‫و‬ ‫چیستی‬ ‫و‬ ‫برانگیخته‬ ‫را‬
‫از‬ ‫ب‬ ‫بح‬ ‫ای‬ .‫است‬ ‫داشته‬ ‫پی‬ ‫در‬‫چالش‬ ‫و‬ ‫سته‬ ‫برج‬ ‫وعا‬ ‫موض‬
‫برانگیز‬‫ال‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ط‬ ‫در‬ ‫مندان‬ ‫اندیش‬‫هاي‬‫رح‬ ‫ط‬ ‫تر‬ ‫بس‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫مختل‬
.‫است‬ ‫بوده‬ ‫علمی‬ ‫مجامع‬ ‫در‬ ‫متقابل‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫متقارب‬ ‫هایی‬ ‫رگاه‬ ‫ن‬
‫مستفاد‬ ‫اسالمی‬ ‫مستندا‬ ‫و‬ ‫متون‬ ‫بررسی‬ ‫از‬ ‫آنچه‬‫مي‬‫ی‬ ‫ا‬ ‫ردد‬ ‫گ‬
‫هم‬ ‫س‬ ‫موافقان‬ ‫قاطبه‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مخالفانی‬ ‫اندک‬ ‫جز‬ ‫که‬ ‫است‬
‫ا‬ ‫ارتب‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫هایی‬ ‫گونه‬ ‫به‬ ‫مباحب‬ ‫بیشتر‬ ،‫اند‬ ‫یافته‬ ‫اندکی‬‫ط‬
‫سماع‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫نموده‬ ‫تبیی‬ ‫مادی‬ ‫جهان‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫مرگ‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫عالم‬
‫موتی‬‫با‬ ‫که‬ ‫تار‬ ‫نوش‬ ‫ای‬ .‫است‬ ‫یافته‬ ‫اختصاص‬ ‫اند‬ ‫پرداخته‬
‫ست‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫یافت‬ ‫نگارش‬ ‫تحلیلی‬ ‫توصیفی‬ ‫روش‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫ایجابی‬ ‫رویکرد‬
‫سن‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫اه‬ ‫منابع‬ ‫در‬ ‫روایی‬ ‫متون‬ ‫بازکاوی‬ ‫طریق‬ ‫از‬‫ته‬ ‫دس‬ ‫و‬
‫ی‬ ‫شناس‬ ‫ه‬ ‫گون‬ ‫صدد‬ ‫در‬ ،‫حوزه‬ ‫ای‬ ‫ریا‬ ‫ن‬ ‫جدید‬ ‫بندی‬‫له‬ ‫اد‬‫اي‬
‫منتهی‬ ‫موتی‬ ‫سماع‬ ‫اثبا‬ ‫به‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬‫مي‬.‫گردد‬
‫کلیددواژ‬‫گان‬:‫وتی‬ ‫م‬ ‫ماع‬ ‫س‬،‫الم‬ ‫س‬ ‫رد‬،‫ت‬ ‫المی‬ ‫اب‬ ‫خی‬،‫ا‬ ‫حی‬
‫ا‬‫برزخی‬ ‫حیا‬ ،‫نبیا‬
*
‫اسلامی‬ ‫علوم‬ ‫کامپیوتری‬ ‫تحقیقات‬ ‫مرکز‬ ‫اخلاق‬ ‫گروه‬ ‫مدیر‬ ،‫وتصوف‬ ‫عرفان‬ ‫دکتری‬.
*
‫ولایت‬ ‫شبکه‬ ‫کارشناس‬ ،‫اسلامی‬ ‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشگاه‬ ‫محقق‬ ،‫تطبیقی‬ ‫تفسیر‬ ‫دکتری‬.

12. ‫جدید‬ ‫هویت‬ ‫بر‬ ‫تحلیلی‬‫ترور‬‫ی‬‫ست‬‫ها‬‫خاورمیانه‬ ‫در‬ ‫تکفیری‬ ‫ی‬
(‫از‬ ‫برخی‬ ‫بر‬ ‫تأکید‬ ‫با‬‫شاخص‬‫ها‬‫ی‬‫توسعه‬‫ی‬‫افتگ‬)‫ی‬
‫فراتی‬ ‫عبدالوهاب‬*
‫محمد‬ ‫ولی‬‫احمدوند‬**
‫مهدی‬‫بخشی‬‫احمد‬ ‫شیخ‬***
‫چکیده‬
‫تحوال‬ ‫از‬ ‫کنونی‬ ‫میالعا‬‫چند‬‫ساله‬‫نشان‬ ‫خاورمیانه‬ ‫در‬ ‫اخیر‬
‫م‬‫ی‬‫دهد‬‫فقدان‬ ‫میان‬ ً‫ظاهرا‬ ‫که‬‫شاخص‬‫ها‬‫ی‬‫توسعه‬‫ی‬‫افتگ‬‫ی‬‫به‬‫و‬‫ی‬‫ژه‬
‫دموکراسی‬‫گسترش‬ ‫و‬‫اسالم‬‫گرا‬‫ود‬ ‫وج‬ ‫محکمی‬ ‫ارتباط‬ ‫افراطی‬ ‫یی‬
‫و‬ ‫دارد‬‫گروه‬‫ها‬‫و‬ ‫افراطی‬ ‫ی‬‫جنگ‬‫ها‬‫فق‬ ‫در‬ ‫ادی‬ ‫جه‬ ‫ی‬‫ی‬ ‫هم‬ ‫دان‬
‫شاخص‬‫ها‬‫پیدا‬ ‫رونق‬‫کرده‬‫اند‬‫شان‬ ‫ن‬ ‫ای‬ .‫م‬‫ی‬‫د‬ ‫ده‬‫سترش‬ ‫گ‬ ‫که‬
‫از‬ ‫برخی‬ ‫تعمیق‬ ‫و‬ ‫دموکراسی‬‫شاخص‬‫ها‬‫ی‬‫توسعه‬‫ی‬‫افتگ‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫ند‬ ‫توا‬
‫توده‬‫ها‬‫از‬ ‫را‬ ‫مردم‬ ‫ی‬‫گروه‬‫ا‬ ‫ه‬‫آن‬ ‫و‬ ‫ند‬ ‫ک‬ ‫دور‬ ‫هادی‬ ‫ج‬ ‫ی‬‫را‬ ‫ا‬ ‫ه‬
‫سی‬ ‫سیا‬ ‫مدارای‬ ‫و‬ ‫تساهل‬ ،‫زندگی‬ ‫الگوی‬ ‫بهتری‬ ‫که‬ ‫سازد‬ ‫قانع‬
‫در‬ ‫دموکراتیک‬ ‫تحوال‬ ‫روند‬ .‫است‬‫دی‬ ‫تأیی‬ ‫عراق‬ ‫و‬ ‫افغانستان‬
‫گران‬ ‫پژوهش‬ ‫از‬ ‫خی‬ ‫بر‬ ‫ل‬ ‫دلی‬ ‫ی‬ ‫هم‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫میالعا‬ ‫ای‬ ‫بر‬
‫ای‬ ‫بر‬ ‫سیاسی‬ ‫علوم‬‫عق‬‫ی‬‫ده‬‫اند‬‫ترش‬ ‫گس‬ ‫که‬‫جنگ‬‫ا‬ ‫ه‬‫در‬ ‫ادی‬ ‫جه‬ ‫ی‬
‫خاورمیانه‬‫در‬ ‫ریشه‬ ‫عربی‬‫بحران‬‫ها‬‫ی‬‫عق‬‫ماندگ‬‫ورها‬ ‫کش‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ی‬
‫و‬ ‫دارد‬‫انگ‬‫ی‬‫زه‬‫ها‬‫در‬ ‫مذهبی‬ ‫ی‬‫رتبه‬‫ها‬‫ی‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫تعمی‬ ‫در‬ ‫عدی‬ ‫ب‬ ‫ی‬
‫گروه‬‫ها‬‫اثر‬‫م‬‫ی‬‫گذارد‬‫ی‬ ‫هم‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫ی‬ ‫تالش‬ ‫ه‬ ‫مقال‬ ‫ای‬ .
‫بررسی‬ ‫به‬ ‫دیدگاه‬‫تأث‬‫ی‬‫ر‬‫شاخص‬‫ها‬‫ی‬‫عه‬ ‫توس‬‫ی‬‫افتگ‬‫و‬ ‫ور‬ ‫ظه‬ ‫در‬ ‫ی‬
‫بسط‬‫گروه‬‫ها‬‫از‬ ‫برخی‬ ‫و‬ ‫بیردازد‬ ‫تکفیری‬ ‫تروریستی‬ ‫ی‬‫شاخص‬‫ها‬‫ی‬
‫موجود‬‫در‬‫ا‬‫ی‬‫باره‬.‫بسنجد‬ ‫را‬
‫ددد‬‫کلید‬‫واژگان‬:،‫ذهبی‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫تروریس‬ ،‫م‬ ‫تروریس‬‫اخص‬ ‫ش‬‫ها‬‫ی‬
‫توسعه‬‫ی‬‫افتگ‬،‫دموکراسی‬ ،‫ی‬‫جر‬‫ی‬‫ان‬‫ها‬‫ت‬ ‫ی‬.‫خاورمیانه‬ ‫کفیری‬
*
‫اسلامی‬ ‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫پژوهشگاه‬ ‫استادیار‬ 
**
‫اسلامی‬ ‫اندیشه‬ ‫و‬ ‫فرهنگ‬ ‫پژوهشگاه‬ ‫پژوهشگر‬
***
‫اردبیل‬ ‫آزاد‬ ‫دانشگاه‬ ‫مدرس‬

13. ‫باورهای‬ ‫و‬ ‫عملکرد‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫نقد‬‫تروریست‬ ‫گروهک‬‫ـ‬ ‫ی‬‫جندهللا‬ ‫تکفیری‬
‫لک‬ ‫شریف‬‫زایی‬*
‫لک‬ ‫رضا‬‫زایی‬**
‫چکیده‬
‫عمل‬ ‫مقاله‬ ‫ای‬ ‫در‬‫باورهای‬ ‫و‬ ‫کرد‬‫گروهک‬‫تروریستی‬‫ری‬ ‫تکفی‬
‫عبدالمالک‬ ‫سرکردگی‬ ‫به‬ ‫جندهللا‬ ‫به‬ ‫موسوم‬‫شرق‬ ‫جنوب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ریگی‬
‫ست‬ ‫د‬ ‫بلوچستان‬ ‫و‬ ‫سیستان‬ ‫استان‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫ایران‬ ‫کشور‬
‫به‬‫است‬ ‫زده‬ ‫مردم‬ ‫کشتار‬ ‫و‬ ‫ترور‬‫می‬ ‫نقد‬ ‫و‬ ‫بررسی‬.‫شود‬
‫گروهک‬ ‫ای‬ ‫تروریستی‬ ‫عملکردهای‬ ‫بخش‬ ‫در‬‫از‬‫ه‬ ‫منیق‬‫سوکی‬ ‫تا‬
‫ا‬ ‫عملی‬ ‫تا‬ ‫استان‬ ‫شمال‬ ‫در‬‫وعای‬ ‫تاس‬ ‫در‬ ‫ور‬ ‫ک‬ ‫اری‬ ‫انتح‬ ‫ای‬ ‫ه‬
‫چابهار‬ ‫در‬ ‫استان‬ ‫جنوب‬ ‫در‬ ‫حسینی‬،‫در‬ ‫اری‬ ‫انتح‬ ‫ا‬ ‫عملی‬ ‫ا‬ ‫ت‬
‫ابی‬ ‫ب‬ ‫علی‬ ‫مسجد‬ ‫در‬ ،‫زاهدان‬‫ته‬ ‫پرداخ‬ ‫امع‬ ‫ج‬ ‫سجد‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫طال‬
‫می‬.‫شود‬
‫بخش‬ ‫در‬‫اندیشه‬‫باورهای‬ ،‫تروریست‬‫ت‬ ‫دانس‬ ‫رک‬ ‫مش‬ ‫قبیل‬ ‫از‬ ‫ها‬
‫عزاداری‬ ‫ریم‬ ‫تح‬ ،‫رآن‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫تحری‬ ‫به‬ ‫شیعه‬ ‫بودن‬ ‫معتقد‬ ،‫شیعه‬
‫امام‬ ‫شهاد‬ ‫دادن‬ ‫نسبت‬ ،‫نوروز‬ ‫عید‬ ‫دانست‬ ‫بدعت‬ ، ‫حسی‬ ‫امام‬
‫شیعه‬ ‫به‬ ‫حسی‬...‫و‬‫می‬ ‫نقد‬ ‫و‬ ‫بررسی‬.‫شود‬
‫مقاله‬ ‫روش‬،‫لی‬ ‫تحلی‬ ‫توصیفی‬‫ری‬ ‫ن‬ ‫چارچوب‬ ‫اس‬ ‫اس‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫و‬
‫ه‬ ‫ک‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫شده‬ ‫سعی‬ .‫ت‬ ‫اس‬ ‫نبوی‬ ‫حدیب‬ ‫از‬ ‫برگرفته‬‫ای‬ ‫ادعاه‬
‫تروریست‬‫ها‬،‫شود‬ ‫نقد‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫روایا‬ ‫و‬ ‫قرآن‬ ‫آیا‬ ‫اساس‬ ‫بر‬.
‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬‫معرفی‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ ‫مقاله‬ ‫هدف‬‫کارانه‬ ‫جنایت‬ ‫اقداما‬
‫گروه‬ ‫ای‬‫تروریست‬‫تأ‬ ،‫ی‬‫بر‬ ‫کید‬‫و‬ ‫عمل‬ ‫افتراق‬‫باور‬‫از‬ ‫نان‬ ‫آ‬
‫آموزه‬‫های‬.‫است‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬‫با‬ ‫آنان‬ ‫عمل‬ ‫تناقض‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫ضم‬
‫آموزه‬‫می‬ ‫تأکید‬ ‫روایی‬ ‫و‬ ‫قرآنی‬ ‫های‬.‫شود‬
‫کلیدواژگان‬:،‫تروریسم‬‫گروه‬ ،‫بلوچستان‬ ‫و‬ ‫سیستان‬‫جندهللا‬
*
‫اسلامی؛‬ ‫فرهنگ‬ ‫و‬ ‫علوم‬ ‫پژوهشگاه‬ ‫استادیار‬sharif_lakzaee@yahoo.com
**
‫المصگطفی‬ ‫جامعگة‬ ‫گی‬‫گ‬‫الملل‬ ‫بگین‬ ‫پژوهشگگاه‬ ‫پژوهشگگر‬‫گ‬ ‫گه‬‫گ‬‫آل‬ ‫و‬ ‫علیگه‬ ‫ل‬ ‫وگلوات‬ ‫گ‬‫گ‬‫گ‬‫العالمیگه؛‬rlakzaee@gmail.com‫؛‬‫گی‬‫گ‬‫گفتن‬
‫مد‬ ‫به‬ ‫وی‬ ‫که‬ ‫است‬‫عنگوان‬ ‫بگا‬ ‫کتگابی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مگاه‬ ‫پگنج‬ ‫ایگن‬ ‫وقگایع‬ ‫و‬ ‫اسگت‬ ‫بگوده‬ ‫جنگدل‬ ‫تروریسگتی‬ ‫گروهک‬ ‫گروگان‬ ‫ماه‬ ‫پنج‬ ‫ت‬
"‫گروگان‬ ‫یک‬ ‫خاطرات‬ ‫تاسوکی؛‬،‫کتاب‬ ‫بوستان‬ ،‫قم‬ ،‫چهارم‬ ‫(چاپ‬ "1931.‫است‬ ‫نموده‬ ‫منتشر‬ )

14. ‫بیداری‬ ‫تحولات‬ ‫بستر‬ ‫در‬ ‫القاعده‬ ‫تكفیری‬ ‫جریان‬ ‫آینده‬ ‫بررسی‬‫اسلامی‬
‫محمدمهدی‬ ‫سيد‬‫فائق‬ ‫حسينی‬*
‫چکیده‬
‫با‬‫گذشت‬‫دهه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫بیش‬‫از‬‫حمال‬‫ی‬‫ازده‬،‫یتامبر‬ ‫س‬‫در‬‫فل‬ ‫محا‬
‫مختلف‬‫شا‬‫ی‬‫ع‬‫شده‬‫است‬‫که‬‫القاعده‬‫در‬‫م‬‫ی‬‫دان‬‫نگ‬ ‫ج‬‫با‬‫منان‬ ‫دش‬
‫خود‬‫به‬‫رهبر‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫اال‬،‫متحده‬‫شکست‬‫خورده‬‫است‬.‫با‬‫ا‬‫ی‬‫ال‬ ‫ح‬
‫مار‬ ‫ش‬‫ی‬‫از‬‫قداما‬ ‫ا‬‫ق‬ ‫موف‬‫و‬‫ناموفق‬‫ا‬‫ی‬‫روه‬ ‫گ‬‫حکا‬‫ی‬‫ت‬‫از‬
‫هوشمند‬‫ی‬،‫انیباق‬‫پذ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫و‬‫انعیاف‬‫پذ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫القاعده‬‫دارد‬.‫عل‬‫ی‬‫رغم‬
‫سال‬‫ها‬‫تالش‬‫کشورها‬‫ی‬‫غرب‬‫ی‬‫برا‬‫ی‬‫مقابله‬‫با‬‫فعال‬‫ی‬‫ت‬‫ها‬‫ی‬‫عضوگ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬
‫عده‬ ‫القا‬‫و‬‫تاث‬‫ی‬‫ذار‬ ‫رگ‬‫ی‬‫کر‬ ‫ف‬‫ی‬،‫آن‬‫اد‬ ‫جه‬‫فل‬ ‫س‬‫ی‬‫به‬‫به‬ ‫مثا‬
‫ا‬‫ی‬‫دئولوژ‬‫ی‬‫هدا‬‫ی‬‫ت‬‫گر‬‫القاعده‬‫همچنان‬‫توانست‬‫ه‬‫به‬‫جذب‬‫پ‬‫ی‬‫روان‬
‫ادامه‬‫دهد‬‫و‬‫برای‬ ‫مختلف‬ ‫ابزارهای‬ ‫از‬‫اشاعه‬‫ا‬‫ی‬‫دئولوژ‬‫ی‬‫ود‬ ‫خ‬
‫و‬‫ترو‬‫ی‬‫ج‬‫افراط‬‫گرا‬‫یی‬‫خشونت‬‫آم‬‫ی‬‫ز‬‫حوال‬ ‫ت‬ ‫از‬ ‫یکی‬ .‫کند‬ ‫استفاده‬
‫شکل‬ ،‫اخیر‬ ‫سالهای‬ ‫طی‬ ‫در‬ ‫مهم‬‫شورهای‬ ‫ک‬ ‫در‬ ‫قالب‬ ‫ان‬ ‫وعی‬ ‫ن‬ ‫گیری‬
‫عنوان‬ ‫تحت‬ ‫که‬ ‫آفریقاست‬ ‫شمال‬ ‫و‬ ‫خاورمیانه‬ ‫منیقه‬ ‫اسالمی‬ ‫عربی‬
‫می‬ ‫خوانده‬ ‫عربی‬ ‫بهار‬ ‫یا‬ ‫اسالمی‬ ‫بیداری‬‫سالمی‬ ‫ا‬ ‫داری‬ ‫بی‬ .‫ود‬ ‫ش‬
‫همه‬ ‫که‬ ‫آورده‬ ‫پدید‬ ‫را‬ ‫فضایی‬‫ی‬‫سالم‬ ‫ما‬ ‫زاب‬ ‫اح‬ ‫و‬ ‫گروهها‬،‫گرا‬
‫ه‬ ‫یافت‬ ‫یت‬ ‫فعال‬ ‫امکان‬ ...‫و‬ ‫کمونیست‬ ،‫ناسیونالیست‬‫در‬ .‫د‬ ‫ان‬
‫ست‬ ‫ا‬ ‫خوردار‬ ‫بر‬ ‫بسزایی‬ ‫اهمیت‬ ‫از‬ ‫القاعده‬ ،‫گروهها‬ ‫ای‬ ‫میان‬
‫سالمی‬ ‫ا‬ ‫سم‬ ‫رادیکالی‬ ‫و‬ ‫یی‬ ‫گرا‬ ‫فراط‬ ‫ا‬ ‫ای‬ ‫نماده‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫زیرا‬
‫می‬ ‫محسوب‬‫رد‬ ‫عملک‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫فعالی‬ ‫وع‬ ‫ن‬ ‫خاطر‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫واره‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫ود‬ ‫ش‬
‫در‬ ‫همواره‬ ‫پیروانش‬‫شورهای‬ ‫ک‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫ها‬ ‫توج‬ ‫و‬ ‫بار‬ ‫اخ‬ ‫صدر‬
‫نه‬ ‫هزی‬ ‫بی‬ ‫غر‬‫گروه‬ ‫ای‬ ‫ابودی‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫له‬ ‫مقاب‬ ‫برای‬ ‫ادی‬ ‫زی‬ ‫ی‬
‫کرده‬‫واهی‬ ‫خ‬ ‫اسالم‬ ‫موج‬ ‫گسترش‬ ‫با‬ ،‫اسالمی‬ ‫بیداری‬ ‫آغاز‬ ‫در‬ .‫اند‬
‫با‬ ‫ردم‬ ‫م‬ ‫شعارهای‬ ‫و‬ ‫خواست‬ ‫تضاد‬ ‫مو‬ ‫مردم‬ ‫خواهی‬ ‫دموکراسی‬ ‫و‬
‫می‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫به‬ ‫القاعده‬ ‫آرمان‬ ‫و‬ ‫ایدئولوژی‬‫به‬ ‫القاعده‬ ‫که‬ ‫رسید‬
‫روزها‬‫ته‬ ‫کش‬ ‫با‬ ‫همراه‬ ‫مساله‬ ‫ای‬ .‫باشد‬ ‫شده‬ ‫نزدیک‬ ‫خود‬ ‫آخر‬ ‫ی‬
‫ما‬ ‫ا‬ .‫مود‬ ‫ن‬ ‫اعف‬ ‫مض‬ ‫را‬ ‫ازمان‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫بر‬ ‫فشار‬ ،‫الدن‬ ‫ب‬ ‫شدن‬
‫ژه‬ ‫وی‬ ‫ت‬ ‫قابلی‬ ‫و‬ ‫انعیاف‬ ‫از‬ ‫سازمان‬ ‫ای‬ ‫گفتیم‬ ‫که‬ ‫همانیور‬‫ای‬
‫ید‬ ‫جد‬ ‫رایط‬ ‫ش‬ ‫با‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫توانسته‬ ‫حدودی‬ ‫تا‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫برخوردار‬
‫یده‬ ‫کوش‬ ‫له‬ ‫مقا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫در‬ .‫دهد‬ ‫تیبیق‬‫نا‬ ‫م‬ ‫سی‬ ‫برر‬ ‫با‬ ‫م‬ ‫ای‬‫بع‬
‫کتابخانه‬‫هره‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ای‬‫اثیر‬ ‫ت‬ ،‫شده‬ ‫جام‬ ‫ان‬ ‫قا‬ ‫تحقی‬ ‫از‬ ‫یری‬ ‫گ‬
‫دو‬ .‫هیم‬ ‫د‬ ‫قرار‬ ‫ارزیابی‬ ‫مورد‬ ‫را‬ ‫القاعده‬ ‫بر‬ ‫اسالمی‬ ‫بیداری‬
‫پژوهش‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫ما‬ ‫متغیر‬«‫اسالمی‬ ‫بیداری‬»-‫ستقل‬ ‫م‬ ‫یر‬ ‫متغ‬-‫و‬
«‫القاعده‬»-‫وابسته‬ ‫متغیر‬-‫می‬‫ده‬ ‫ش‬ ‫الش‬ ‫ت‬ ‫ضم‬ ‫ای‬ ‫در‬ .‫باشند‬
‫تاثیرات‬ ‫و‬ ‫اسالمی‬ ‫بیداری‬ ‫مختلف‬ ‫ابعاد‬‫ی‬ ‫م‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫ی‬‫بر‬ ‫د‬ ‫توان‬
‫ماال‬ ‫احت‬ ‫خی‬ ‫بر‬ ‫شت‬ ‫دا‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫در‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫همراه‬ ،‫بگذارد‬ ‫القاعده‬
.‫نماییم‬ ‫تبیی‬
*
‫دانشجو‬‫ی‬‫دکترا‬‫ی‬‫سياس‬ ‫انديشه‬‫ی‬.‫اسلام‬

15. ‫اسلام‬ ‫ظهور‬‫اندونزی‬ ‫در‬ ‫رادیکال‬ ‫گرایی‬
‫خادمی‬ ‫حسن‬ ‫محمد‬ ‫سيد‬*
‫چکیده‬
‫اسالم‬‫پدیده‬ ،‫افراطی‬ ‫گرایی‬‫ه‬ ‫ده‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫ای‬‫در‬ ‫شته‬ ‫گذ‬
‫م‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫اسالم‬ ‫پیروان‬ .‫است‬ ‫ظهورکرده‬ ‫آسیا‬ ‫شرق‬ ‫جنوب‬،‫ه‬ ‫نیق‬
‫میانه‬ ‫مسلمانانی‬ ‫همواره‬‫می‬ ‫شناخته‬ ّ‫ص‬‫غیرمتع‬ ‫و‬ ‫رو‬‫لک‬ ،‫شدند‬
‫در‬ ‫ی‬ ‫سیاس‬ ‫سالم‬ ‫ا‬ ‫رکوب‬ ‫س‬ ‫دوره‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫و‬ ‫اخیر‬ ‫دهه‬ ‫دو‬ ‫در‬
‫اسالم‬ ،‫اندونزی‬‫و‬ ‫دند‬ ‫ش‬ ‫ال‬ ‫فع‬ ‫دوباره‬ ‫عواملی‬ ‫اثر‬ ‫در‬ ‫گرایان‬
‫و‬ ‫مرزبندی‬ ‫به‬‫تفکیک‬‫جریان‬ ‫با‬ ‫خود‬‫پرداخته‬ ‫مخالف‬ ‫های‬‫و‬ ‫ند‬ ‫ا‬
‫گسترش‬ ‫برای‬ ‫زمینه‬ ،‫فضا‬ ‫ای‬ ‫در‬‫اسالم‬‫مهیا‬ ‫نیز‬ ‫تکفیری‬ ‫گرایی‬
‫جریانان‬ ‫تمایز‬ ‫وجه‬ .‫است‬ ‫شده‬‫گروه‬ ‫ایر‬ ‫س‬ ‫با‬ ‫تکفیری‬ ‫های‬‫ای‬ ‫ه‬
‫اسالم‬‫هم‬ ‫خصوصیاتی‬ ‫داشت‬ ،‫اندونزی‬ ‫در‬ ‫گرا‬‫داکثرگرایی‬ ‫ح‬ ‫ون‬ ‫چ‬
‫جزم‬ ،‫دینی‬‫تکثر‬ ‫نفی‬ ،‫گرایی‬‫می‬ ‫خشونت‬ ‫به‬ ‫توسل‬ ‫و‬ ‫گرایی‬.‫د‬ ‫باش‬
‫حرکت‬ ،‫تحقیق‬ ‫ای‬ ‫در‬‫سالم‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫قا‬ ‫در‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ذهبی‬ ‫م‬ ‫ای‬ ‫ه‬‫یی‬ ‫گرا‬
‫د‬ ‫ی‬ ‫افراط‬‫از‬ ‫س‬ ‫پ‬ ‫دوران‬ ‫ر‬«‫وهارتو‬ ‫س‬»‫کل‬ ‫ش‬ ‫دونزی‬ ‫ان‬ ‫در‬
‫گرفته‬‫می‬ ‫بررسی‬ ‫اند‬‫بحران‬ ‫و‬ ‫ائل‬ ‫مس‬ ،‫دوران‬ ‫ای‬ ‫طی‬ .‫شود‬‫ای‬ ‫ه‬
‫هم‬ ‫و‬ ‫دونزی‬ ‫ان‬ ‫ی‬ ‫داخل‬‫در‬ ‫ارجی‬ ‫خ‬ ‫ذار‬ ‫تأثیرگ‬ ‫ل‬ ‫عوام‬ ‫ی‬ ‫چن‬
‫شکل‬‫جریان‬ ‫ای‬ ‫گیری‬‫ها‬‫ته‬ ‫داش‬ ‫رثر‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫نق‬ ‫کشور‬ ‫ای‬ ‫در‬.‫د‬ ‫ان‬
‫یافته‬‫ار‬ ‫راهک‬ ‫تری‬ ‫به‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫داد‬ ‫د‬ ‫خواه‬ ‫نشان‬ ‫تحقیق‬ ‫ای‬ ‫های‬
‫برون‬‫ر‬‫جریان‬ ‫ر‬ ‫خی‬ ‫از‬ ‫ت‬ ‫ف‬‫به‬ ،‫قه‬ ‫منی‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫در‬ ‫ری‬ ‫تکفی‬ ‫ای‬ ‫ه‬
‫آسی‬ ‫حذف‬ ‫راهبرد‬ ‫کارگیری‬‫پذیری‬‫استفاده‬ ‫منابع‬ ‫اکثر‬ .‫است‬ ‫ها‬
‫مت‬ ،‫تحقیق‬ ‫ای‬ ‫در‬ ‫شده‬‫ها‬‫مقاله‬ ‫و‬‫ان‬ ‫محقق‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ستند‬ ‫ه‬ ‫هایی‬
‫ان‬ ‫زب‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫وزه‬ ‫ح‬ ‫ای‬‫ر‬ ‫منتش‬ ‫دونزیایی‬ ‫ان‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫انگلیس‬ ‫ای‬ ‫ه‬
‫کرده‬.‫اند‬
:‫کلیدواژگان‬‫اسالم‬‫رق‬ ‫ش‬ ‫نوب‬ ‫ج‬ ،‫رادیکال‬ ‫گرایی‬،‫یر‬ ‫تکف‬ ،‫سیا‬ ‫آ‬
‫افراطی‬.‫وهابیت‬ ،‫گری‬
*
‫کارشناس‬‫ی‬.‫باقرالعلوم‬ ‫دانشگاه‬ ‫ارشد‬

16. ‫زمینه‬ ‫بررسی‬‫پی‬ ‫و‬ ‫تکفیری‬ ‫فتاوای‬ ‫صدور‬ ‫های‬‫ا‬‫اسلام‬ ‫جهان‬ ‫بر‬ ‫آن‬ ‫مدهای‬
‫عثمانی‬ ‫محمد‬*
‫چکیده‬
‫جر‬ ‫عملکرد‬‫ی‬‫ان‬‫ها‬‫ی‬‫تکف‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫زم‬ ‫الم‬ ‫اس‬ ‫هان‬ ‫ج‬ ‫در‬‫ی‬‫ه‬ ‫ن‬‫بروز‬
‫بحران‬‫ها‬‫ی‬‫جد‬‫ی‬‫سلمانان‬ ‫م‬ ‫ام‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫قتل‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کرده‬ ‫فراهم‬ ‫را‬
‫تر‬ ‫مهم‬‫ی‬‫پ‬‫ی‬‫امد‬‫آ‬‫م‬ ‫محسوب‬ ‫ن‬‫ی‬‫رشد‬ .‫شود‬‫ا‬ ‫گسترش‬ ‫و‬‫ی‬‫جر‬‫ی‬‫ان‬
‫شرا‬ ‫معلول‬‫ی‬‫ط‬‫فکر‬‫ی‬‫اجتماع‬ ‫و‬‫ی‬‫فراوان‬‫ی‬‫ا‬ ‫به‬ ‫منجر‬ ‫که‬ ‫است‬‫ی‬
‫نت‬‫ی‬‫جه‬‫زم‬ .‫است‬ ‫شده‬‫ی‬‫نه‬‫ر‬ ‫ن‬‫ی‬‫تلور‬ ‫و‬‫ی‬‫ک‬‫کرد‬ ‫عمل‬‫ونت‬ ‫خش‬‫آ‬‫م‬‫ی‬‫ز‬
‫گروه‬‫ها‬‫ی‬‫تکف‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫شه‬‫برخ‬ ‫صدور‬ ‫در‬‫ی‬‫اوا‬ ‫فت‬‫ی‬‫ها‬ ‫فق‬‫ی‬‫سلف‬‫ی‬
‫زم‬ ‫که‬ ‫دارد‬‫ی‬‫نه‬‫توج‬‫ی‬‫ه‬‫فعال‬‫ی‬‫ت‬‫ا‬‫ی‬‫گروه‬‫و‬ ‫کرده‬ ‫فراهم‬ ‫را‬ ‫ها‬
‫گسترش‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ‫در‬‫آ‬‫نقش‬ ‫نها‬‫ز‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬‫س‬ ‫تبارشنا‬ .‫ست‬ ‫ا‬ ‫ته‬ ‫داش‬‫ی‬
‫فتاوا‬‫ی‬‫تکف‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ب‬ ‫در‬‫ی‬‫تار‬ ‫لحاظ‬ ‫به‬ ‫مسلمانان‬‫ی‬‫خ‬‫ی‬‫ز‬ ‫بخش‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬
‫پ‬ ‫از‬‫ی‬‫ش‬‫ی‬‫نه‬‫قوام‬‫ی‬‫افت‬‫ا‬‫ی‬‫جر‬‫ی‬‫انا‬‫تب‬ ‫را‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬‫یی‬
‫م‬‫ی‬.‫کند‬
‫جر‬‫ی‬‫ان‬‫تکف‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫م‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬‫ی‬‫دان‬‫ن‬ ،‫عمل‬‫ی‬‫روها‬‫فراد‬ ‫ا‬ ‫و‬
‫ز‬‫ی‬‫اد‬‫ی‬‫اخت‬ ‫در‬‫ی‬‫ار‬‫تول‬ ‫عرصه‬ ‫در‬ ‫دارد‬‫ی‬‫د‬‫توز‬ ‫و‬‫ی‬‫ع‬‫اند‬‫ی‬‫شه‬‫ن‬‫ی‬‫ز‬
‫ن‬‫ی‬‫از‬‫تلور‬ ‫به‬‫ی‬‫س‬‫ی‬‫ها‬‫یی‬‫بان‬ ‫م‬ ‫که‬ ‫دارد‬‫ی‬‫تلور‬‫ی‬‫ک‬‫ا‬‫ی‬‫نش‬ ‫ک‬
‫خشونت‬‫آ‬‫م‬‫ی‬‫ز‬‫توج‬ ‫را‬‫ی‬‫ه‬‫ا‬ ‫کنند‬‫ی‬‫تبارشناس‬ ‫با‬ ‫مقاله‬‫ی‬‫اوا‬ ‫فت‬‫ی‬
‫تکف‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫فتاوا‬ ‫نقش‬ ‫به‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫در‬‫ی‬‫فقها‬‫ی‬‫سلف‬‫ی‬‫تکف‬ ‫در‬‫ی‬‫ر‬
‫د‬‫ی‬‫گر‬‫گروه‬‫ها‬‫ی‬‫اسالم‬‫ی‬‫زم‬ ‫و‬ ‫پرداخته‬‫ی‬‫نه‬‫ها‬‫ی‬‫ع‬‫ی‬‫ن‬‫ی‬‫ذهن‬ ‫و‬‫ی‬‫ص‬‫دور‬
‫چن‬‫ی‬‫فتاوا‬‫یی‬‫بررس‬ ‫را‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫کند‬‫ی‬‫زم‬‫ی‬‫نه‬‫بهره‬ ‫با‬‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬
‫هرمنوت‬ ‫از‬‫ی‬‫ک‬‫انتقاد‬‫ی‬‫ا‬‫ی‬‫فرض‬‫ی‬‫ه‬‫پ‬ ‫را‬‫ی‬‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫فتوا‬ ‫که‬ ‫کند‬‫ی‬
‫تکف‬‫ی‬‫ر‬‫مبتن‬‫ی‬‫پ‬ ‫بر‬‫ی‬‫ش‬‫فهم‬‫ز‬ ،‫ها‬‫ی‬‫ست‬‫ا‬ ‫معن‬ ‫ق‬ ‫اف‬ ‫و‬ ‫جهان‬‫ی‬‫اص‬ ‫خ‬
‫فقها‬‫ی‬‫سلف‬‫ی‬‫صدور‬ ‫با‬ ‫که‬ ‫است‬‫آ‬‫شکل‬ ‫فرصت‬ ‫ن‬‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬‫ا‬ ‫گسترش‬ ‫و‬‫ی‬
‫جر‬‫ی‬‫ان‬‫م‬ ‫فراهم‬ ‫را‬‫ی‬‫ا‬ ‫در‬ .‫کنند‬‫ی‬‫زم‬ ‫مقاله‬‫ی‬‫نه‬‫ها‬‫ی‬‫کل‬ ‫ش‬‫گ‬‫ی‬‫ر‬‫ی‬
‫چن‬‫ی‬‫پ‬ ‫و‬ ‫فتاوا‬‫ی‬‫امدها‬‫ی‬‫آ‬‫رو‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫را‬ ‫سالم‬ ‫ا‬ ‫ان‬ ‫جه‬ ‫بر‬ ‫ن‬‫ی‬‫رد‬ ‫ک‬
‫انتقاد‬‫ی‬‫بررس‬‫ی‬‫م‬‫ی‬‫کن‬‫ی‬‫م‬.
‫کلیدواژگان‬‫سلف‬ :‫ی‬‫گر‬‫ی‬،‫تکف‬‫ی‬،‫ر‬‫فتو‬ ،‫خشونت‬ ،‫افراط‬.‫ی‬
*
‫کارشناس‬‫ی‬‫سياس‬ ‫علوم‬ ‫ارشد‬‫ی‬.

17. ‫جلوگير‬ ‫و‬ ‫علاج‬ ‫در‬ ‫قرآن‬ ‫روش‬‫ی‬‫تکفير‬ ‫پديده‬ ‫از‬
‫خورشيد‬ ‫وحيد‬‫ی‬*
‫چکیده‬
‫یر‬ ‫تکف‬ ‫دم‬ ‫ع‬ ،‫ده‬ ‫ش‬ ‫تاکید‬ ‫آن‬ ‫بر‬ ‫قرآن‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مسائلي‬ ‫از‬ ‫یکي‬
‫قرآن‬ .‫است‬ ‫مسلمانان‬‫راهکار‬‫کرده‬ ‫پیشنهاد‬ ‫مسلمانان‬ ‫به‬ ‫هایی‬
‫یر‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫را‬ ‫ر‬ ‫دیگ‬ ‫لمانان‬ ‫مس‬ ‫جان‬ ‫که‬ ‫پدیده‬ ‫ای‬ ‫از‬ ‫تا‬ ‫است‬
‫مي‬‫روش‬ ‫از‬ ‫یکي‬ .‫کند‬ ‫جلوگیري‬ ،‫اندازد‬‫نورزیدن‬ ‫شتاب‬ ‫قرآن‬ ‫هاي‬
‫مي‬ ‫اسالم‬ ‫اظهار‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫کسي‬ ‫تکفیر‬ ‫در‬‫هم‬ .‫کند‬‫به‬ ‫توصیه‬ ‫چنی‬
‫در‬ ‫لمان‬ ‫مس‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫کردن‬ ‫توصیف‬ ،‫دیگران‬ ‫اسالم‬ ‫در‬ ‫نکردن‬ ‫شک‬
‫جن‬ ‫حال‬‫نزاع‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫بی‬ ‫اصالح‬ ‫به‬ ‫امر‬ ،‫ایمان‬ ‫به‬ ‫گ‬
‫راه‬ ‫از‬ ،‫مسلمان‬ ‫خون‬ ‫دادن‬ ‫نشان‬ ‫مت‬ ‫ع‬ ‫با‬ ‫و‬‫یر‬ ‫تکف‬ ‫الج‬ ‫ع‬ ‫اي‬ ‫ه‬
‫مي‬‫آن‬ ‫ي‬ ‫پ‬ ‫در‬ ‫نوشتار‬ ‫ای‬ .‫است‬ ‫پرداخته‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫قرآن‬ ‫که‬ ‫باشد‬
‫و‬ ‫الج‬ ‫ع‬ ‫در‬ ‫رآن‬ ‫ق‬ ‫روش‬ ،‫هي‬ ‫ال‬ ‫یا‬ ‫آ‬ ‫در‬ ‫شکافي‬ ‫مو‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫است‬
.‫کند‬ ‫بیان‬ ‫را‬ ‫تکفیر‬ ‫پدیده‬ ‫از‬ ‫جلوگیري‬
‫کلیدواژ‬‫گان‬:‫اصالح‬ ،‫ایمان‬ ،‫شک‬ ‫عدم‬ ،‫تکفیر‬ ،‫عالج‬ ،‫قرآن‬ ‫روش‬،
‫مسلمان‬ ‫خون‬.
*‫اهل‬ ‫لمدرسة‬ ‫دارالإعلام‬ ‫تحقیقاتی‬ ‫موسسه‬ ‫پژوهشگر‬‫البیت‬‫و‬‫کارشناس‬‫ی‬‫شيعه‬ ‫ارشد‬‫شناس‬.‫ی‬

18. ‫سلف‬ ‫اقدامات‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫تکفیری؛‬
‫فرصت‬‫ها‬‫ی‬‫به‬‫ایران‬ ‫اسلامی‬ ‫جمهوری‬ ‫برای‬ ‫آمده‬ ‫وجود‬
‫عل‬ ‫محمد‬‫ی‬‫رنجبر‬*
‫چکیده‬
‫تکفیری‬‫هاي‬‫سلفی‬ ‫متعص‬ ‫ادگرایی‬ ‫بنی‬ ‫از‬ ‫متاثر‬ ‫که‬ ‫جدید‬‫هاي‬
‫مسلمانان‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫زیادی‬ ‫تهدیدا‬ ،‫هستند‬ ‫سابق‬‫حتی‬ ‫و‬ ‫منیقه‬
‫ملت‬ ‫سایر‬‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫ها‬‫عد‬ ‫ب‬ ‫ژه‬ ‫وی‬ ‫به‬ ‫تهدیدا‬ ‫ای‬ .‫اند‬
‫به‬ ‫دی‬ ‫جدی‬ ‫شکل‬ ‫اسالمی‬ ‫مبیداری‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫اخیر‬ ‫تحوال‬ ‫از‬
‫کتاب‬ ‫موضوع‬ ‫ای‬ ‫دربارة‬ .‫گرفت‬ ‫خود‬‫ده‬ ‫ش‬ ‫ته‬ ‫نوش‬ ‫مقاالتی‬ ‫و‬ ‫ها‬
،‫شده‬ ‫ه‬ ‫پرداخت‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫علمی‬ ‫محافل‬ ‫در‬ ‫کمتر‬ ‫آنچه‬ ‫ولی‬ ،‫است‬
‫فرصت‬‫هاي‬‫اق‬ ‫از‬ ‫آمده‬ ‫وجود‬ ‫به‬‫تکفیری‬ ‫داما‬‫برای‬ ً‫مخصوصا‬ ،‫ها‬
‫رچم‬ ‫پ‬ ‫نوان‬ ‫ع‬ ‫مبه‬ ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬‫و‬ ‫یع‬ ‫تش‬ ‫ت‬ ‫حقانی‬ ‫دار‬
‫ی‬ ‫ا‬ ‫طرح‬ ‫با‬ ‫مقاله‬ ‫ای‬ ‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫مقاومت‬ ‫جبهه‬ ‫محور‬
‫تکفیري‬ ‫اقداما‬ ‫که‬ ‫سوال‬‫فرصت‬ ‫چه‬ ‫ها‬‫اسالمي‬ ‫جمهوري‬ ‫براي‬ ‫هایي‬
‫از‬ ‫هام‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫صدد‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫ایران‬
‫ام‬ ‫ام‬ ‫سیره‬‫جاد‬ ‫س‬7‫زین‬ ‫ر‬ ‫حض‬ ‫و‬3‫یانه‬ ‫وحش‬ ‫ار‬ ‫رفت‬ ‫ه‬ ‫ک‬
‫تکفیری‬‫هاي‬،‫ت‬ ‫فرص‬ ‫به‬ ‫تبدیل‬ ‫الشهدا‬ ‫سید‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اموی‬
‫اق‬ ‫نف‬ ‫هره‬ ‫چ‬ ‫فی‬ ‫معر‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫زمانة‬ ‫مردم‬ ‫به‬ ‫بخشی‬ ‫بصریت‬‫نه‬ ‫گو‬
‫آن‬‫ی‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫بررس‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫گذارن‬ ‫صحه‬ ‫خود‬ ‫حقانیت‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫ها‬
‫فرصت‬‫کنونی‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫ایران‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫می‬‫ار‬ ‫رفت‬ ‫وع‬ ‫ن‬ .‫پردازد‬
‫وحشیان‬‫تری‬ ‫به‬ ،‫ر‬ ‫اخی‬ ‫حوال‬ ‫ت‬ ‫در‬ ‫روه‬ ‫گ‬ ‫ای‬ ‫اسالمی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫ه‬
‫تفاده‬ ‫اس‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫است‬ ‫اسالمی‬ ‫ایران‬ ‫و‬ ‫جهان‬ ‫شیعیان‬ ‫برای‬ ‫فرصت‬
‫حربه‬ ‫از‬‫هاي‬‫رسانه‬ ‫و‬ ‫نرم‬‫اي‬‫نفاق‬ ‫چهره‬ ‫معرفی‬ ‫به‬‫آن‬ ‫ه‬ ‫گون‬‫ها‬
‫که‬ ‫ای‬ ‫ضم‬ .‫بیردازد‬‫مي‬‫مردم‬ ‫ومی‬ ‫عم‬ ‫بسیج‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫توانند‬
‫آن‬ ‫علیه‬‫س‬ ‫اهل‬ ‫و‬ ‫شیعیان‬ ‫بی‬ ‫اتحاد‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫ها‬‫و‬ ‫اعتدالی‬ ‫نت‬
‫عبار‬ ‫به‬ .‫کند‬ ‫علنی‬ ‫جنگ‬ ‫اعالم‬ ‫آنان‬ ‫علیه‬ ‫مسلمانان‬ ‫غیر‬ ‫حتی‬
‫بهره‬ ‫دیگر‬‫حوزه‬ ‫از‬ ‫گیری‬‫هاي‬‫سخت‬ ‫و‬ ‫نرم‬‫مي‬‫برون‬ ‫ل‬ ‫عام‬ ‫تواند‬
‫ملت‬ ‫خالصی‬ ‫و‬ ‫رفت‬‫هاي‬‫جریان‬ ‫خیر‬ ‫از‬ ‫جهان‬‫اي‬ ‫ه‬.‫د‬ ‫باش‬ ‫ری‬ ‫تکفی‬
‫حامي‬ ‫ری‬ ‫بزرگت‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫عربستان‬ ‫که‬ ‫فعلي‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫زیرا‬
‫گروه‬‫را‬ ‫خود‬ ‫تکفیري‬ ‫هاي‬‫مي‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫کرده‬ ‫معرفي‬‫مي‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫وان‬ ‫ت‬
‫ه‬ ‫منیق‬ ‫و‬ ‫جهاني‬ ‫اجماعي‬ ،‫فعالیت‬‫یم‬ ‫رژ‬ ‫و‬ ‫عود‬ ‫س‬ ‫آل‬ ‫ه‬ ‫علی‬ ‫اي‬
.‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ‫عربستان‬
‫کلیدواژ‬:‫گان‬‫سلفي‬‫سالمي‬ ‫ا‬ ‫جمهوري‬ ،‫تکفیرگرایي‬ ،‫وهابیت‬ ،‫گري‬
‫امنیت‬ ،‫نرم‬ ‫قدر‬ ،‫عمومي‬ ‫دییلماسي‬ ،‫ایران‬.
*
‫دان‬‫ش‬‫دانشجو‬ ‫و‬ ‫قم‬ ‫علميه‬ ‫حوزه‬ ‫آموخته‬‫ی‬‫دکترا‬‫ی‬‫سياس‬ ‫علوم‬‫ی‬‫آموزش‬ ‫موسسه‬‫ی‬‫پژوهش‬ ‫و‬‫ی‬‫خمين‬ ‫امام‬‫ی‬;.

19. ‫سلف‬ ‫اقدامات‬‫ی‬‫ها‬‫ی‬‫تکفیری؛‬
‫فرصت‬‫ها‬‫ی‬‫به‬‫برای‬ ‫آمده‬ ‫وجود‬‫ایران‬ ‫اسلامی‬ ‫جمهوری‬
‫عل‬ ‫محمد‬‫ی‬‫رنجبر‬*
‫چکیده‬
‫تکفیری‬‫هاي‬‫سلفی‬ ‫متعص‬ ‫ادگرایی‬ ‫بنی‬ ‫از‬ ‫متاثر‬ ‫که‬ ‫جدید‬‫هاي‬
‫حتی‬ ‫و‬ ‫منیقه‬ ‫مسلمانان‬ ‫برای‬ ‫را‬ ‫زیادی‬ ‫تهدیدا‬ ،‫هستند‬ ‫سابق‬
‫ملت‬ ‫سایر‬‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫ها‬‫عد‬ ‫ب‬ ‫ژه‬ ‫وی‬ ‫به‬ ‫تهدیدا‬ ‫ای‬ .‫اند‬
‫د‬ ‫جدی‬ ‫شکل‬ ‫اسالمی‬ ‫مبیداری‬ ‫اسالم‬ ‫جهان‬ ‫اخیر‬ ‫تحوال‬ ‫از‬‫به‬ ‫ی‬
‫کتاب‬ ‫موضوع‬ ‫ای‬ ‫دربارة‬ .‫گرفت‬ ‫خود‬‫ده‬ ‫ش‬ ‫ته‬ ‫نوش‬ ‫مقاالتی‬ ‫و‬ ‫ها‬
،‫شده‬ ‫ه‬ ‫پرداخت‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫علمی‬ ‫محافل‬ ‫در‬ ‫کمتر‬ ‫آنچه‬ ‫ولی‬ ،‫است‬
‫فرصت‬‫هاي‬‫تکفیری‬ ‫اقداما‬ ‫از‬ ‫آمده‬ ‫وجود‬ ‫به‬‫برای‬ ً‫مخصوصا‬ ،‫ها‬
‫رچم‬ ‫پ‬ ‫نوان‬ ‫ع‬ ‫مبه‬ ‫ایران‬ ‫اسالمی‬ ‫جمهوری‬‫و‬ ‫یع‬ ‫تش‬ ‫ت‬ ‫حقانی‬ ‫دار‬
‫ا‬ ‫رو‬ ‫ای‬ ‫از‬ .‫است‬ ‫مقاومت‬ ‫جبهه‬ ‫محور‬‫ی‬ ‫ا‬ ‫طرح‬ ‫با‬ ‫مقاله‬ ‫ی‬
‫تکفیري‬ ‫اقداما‬ ‫که‬ ‫سوال‬‫فرصت‬ ‫چه‬ ‫ها‬‫اسالمي‬ ‫جمهوري‬ ‫براي‬ ‫هایي‬
‫از‬ ‫هام‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫صدد‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫آورده‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫ایران‬
‫جاد‬ ‫س‬ ‫ام‬ ‫ام‬ ‫سیره‬7‫زین‬ ‫ر‬ ‫حض‬ ‫و‬3‫یانه‬ ‫وحش‬ ‫ار‬ ‫رفت‬ ‫ه‬ ‫ک‬
‫تکفیری‬‫هاي‬،‫ت‬ ‫فرص‬ ‫به‬ ‫تبدیل‬ ‫الشهدا‬ ‫سید‬ ‫برابر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫اموی‬
‫زمانة‬ ‫مردم‬ ‫به‬ ‫بخشی‬ ‫بصریت‬‫اق‬ ‫نف‬ ‫هره‬ ‫چ‬ ‫فی‬ ‫معر‬ ‫و‬ ‫خود‬‫نه‬ ‫گو‬
‫آن‬‫ی‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫بررس‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫گذارن‬ ‫صحه‬ ‫خود‬ ‫حقانیت‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫ها‬
‫فرصت‬‫کنونی‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫ایران‬ ‫برای‬ ‫ها‬‫می‬‫ار‬ ‫رفت‬ ‫وع‬ ‫ن‬ .‫پردازد‬
‫تری‬ ‫به‬ ،‫ر‬ ‫اخی‬ ‫حوال‬ ‫ت‬ ‫در‬ ‫روه‬ ‫گ‬ ‫ای‬ ‫اسالمی‬ ‫غیر‬ ‫و‬ ‫وحشیانه‬
‫تفاده‬ ‫اس‬ ‫با‬ ‫تا‬ ‫است‬ ‫اسالمی‬ ‫ایران‬ ‫و‬ ‫جهان‬ ‫شیعیان‬ ‫برای‬ ‫فرصت‬
‫حربه‬ ‫از‬‫هاي‬‫نر‬‫رسانه‬ ‫و‬ ‫م‬‫اي‬‫نفاق‬ ‫چهره‬ ‫معرفی‬ ‫به‬‫آن‬ ‫ه‬ ‫گون‬‫ها‬
‫که‬ ‫ای‬ ‫ضم‬ .‫بیردازد‬‫مي‬‫مردم‬ ‫ومی‬ ‫عم‬ ‫بسیج‬ ‫اساس‬ ‫بر‬ ‫توانند‬
‫آن‬ ‫علیه‬‫و‬ ‫اعتدالی‬ ‫سنت‬ ‫اهل‬ ‫و‬ ‫شیعیان‬ ‫بی‬ ‫اتحاد‬ ‫ایجاد‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫عبار‬ ‫به‬ .‫کند‬ ‫علنی‬ ‫جنگ‬ ‫اعالم‬ ‫آنان‬ ‫علیه‬ ‫مسلمانان‬ ‫غیر‬ ‫حتی‬
‫بهره‬ ‫دیگر‬‫حوزه‬ ‫از‬ ‫گیری‬‫هاي‬‫سخت‬ ‫و‬ ‫نرم‬‫مي‬‫تواند‬‫برون‬ ‫ل‬ ‫عام‬
‫ملت‬ ‫خالصی‬ ‫و‬ ‫رفت‬‫هاي‬‫جریان‬ ‫خیر‬ ‫از‬ ‫جهان‬‫اي‬ ‫ه‬.‫د‬ ‫باش‬ ‫ری‬ ‫تکفی‬
‫حامي‬ ‫ری‬ ‫بزرگت‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫عربستان‬ ‫که‬ ‫فعلي‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫زیرا‬
‫گروه‬‫مي‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫کرده‬ ‫معرفي‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫تکفیري‬ ‫هاي‬‫مي‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫وان‬ ‫ت‬
‫ه‬ ‫منیق‬ ‫و‬ ‫جهاني‬ ‫اجماعي‬ ،‫فعالیت‬‫یم‬ ‫رژ‬ ‫و‬ ‫عود‬ ‫س‬ ‫آل‬ ‫ه‬ ‫علی‬ ‫اي‬
.‫کرد‬ ‫ایجاد‬ ‫عربستان‬
‫کلیدواژ‬:‫گان‬‫س‬‫لفي‬‫سالمي‬ ‫ا‬ ‫جمهوري‬ ،‫تکفیرگرایي‬ ،‫وهابیت‬ ،‫گري‬
‫امنیت‬ ،‫نرم‬ ‫قدر‬ ،‫عمومي‬ ‫دییلماسي‬ ،‫ایران‬.
*
‫دان‬‫ش‬‫دانشجو‬ ‫و‬ ‫قم‬ ‫علميه‬ ‫حوزه‬ ‫آموخته‬‫ی‬‫دکترا‬‫ی‬‫سياس‬ ‫علوم‬‫ی‬‫آمو‬ ‫موسسه‬‫زش‬‫ی‬‫پژوهش‬ ‫و‬‫ی‬‫خمين‬ ‫امام‬‫ی‬;.