გაზიარებული ისტორია
•
4 likes•3,182 views
«ლესია უკრაინკა» – ეს სახელი და გვარი საქართველოშიც ამოტვიფრულია ძეგლებზე, მემორიალურ დაფებზე. ქართულ მიწაზე მის სახელს არაერთი ქუჩა ატარებს და მწერალი ქალის ნაკვალევით არის მოფენილი თბილისის, ბათუმის ქუჩები. მას თელავშიც უვლია...
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (17)
Viewers also liked
Viewers also liked (18)
Similar to გაზიარებული ისტორია
Similar to გაზიარებული ისტორია (20)
More from Manana Jakeli
გაზიარებული ისტორია
- 1. :გაზიარებული ისტორია:გაზიარებული ისტორია –საქართველო უკრაინა–საქართველო უკრაინა დამხმარე რესურსიდამხმარე რესურსი IX – XII კლასებისათვისკლასებისათვის mmmjakeli@gmail.com . N 3 :ქ თელავის საჯარო სკოლის პედაგოგი. N 3 :ქ თელავის საჯარო სკოლის პედაგოგი მანანა ჯაყელიმანანა ჯაყელი
- 2. „ ,შევჩენკოს შემდეგ უკრაინას არ სმენია ესოდენ მძლავრი „ ( ).მგზნებარე პოეტური სიტყვა ივან ფრანკო
- 3. გასული საუკუნის გარიჟრაჟზე თბილისის ქუჩებში შეხვდებოდით , ,თეთრშალმოხვეულ ფერმკრთალ ,სანდომიანი სახის ქალს რომელიც თავის ფიქრებში განმარტოებული ხშირად დიდხანს და ჯიუტად ,შესცქეროდა შორს ხეთა კენწეროებში .მიმალულ ოქროსფერ მნათობს ,მაშინ ცოტამ თუ იცოდა რომ ეს სუსტმხრებიანი ქალი უკრაინის – –ერთ ერთი შესანიშნავი პოეტი და მოაზროვნე ლესია უკრაინკა .იყო ეს დიდებული უკრაინელი პოეტი ქალი თავისი ცხოვრებითა და შემოქმედებით მჭიდროდ არის დაკავშირებული .საქართველოსთან ,რამ შეაყვარა პოეტს საქართველო რამ ? –”ათქმევინა შემდეგი სიტყვები მე რომ ,უკრაინელი არ ვიყო ვისურვებდი “ქართველი ვყოფილიყავი :საკვანძო კითხვა 1.წყარო
- 4. ლესია უკრაინკას შემოვლილი ჰქონდა საქართველოს სხვადასხვა . , ,კუთხე თბილისში თელავში ქუთაისსა და ხონში წლების განმავლობაში ცხოვრობდა იგი და ,ქართული ბუნების წიაღში ქართველი მეგობრებით გარშემორტყმული ქმნიდა პოემებსა .და ლექსებს საქართველო პოეტის .მეორე სამშობლოდ იქცა ქართველი და უკრაინელი ხალხის ისტორიულ ბედში ბევრი რამ შენიშნა საერთო და –ეროვნულ განმათავისუფლებელ ბრძოლაში ჩაბმული ქვეყნის შემართება თავისი ქვეყნის .ვითარებას დაუკავშირა
- 5. : ( 1):კითხვები წყარო 1. რატომ იქცა საქართველო პოეტის მეორე ?სამშობლოდ 2. ,რატომ მიაჩნდა პოეტს რომ საქართველოსა და უკრაინას ისტორიულადაც ბევრი ?ჰქონდათ საერთო უკრაინელი პოეტი მოხიბლული იყო საქართველოთი და – „ ,მისი ხალხით პოეტები სრულიადაც არ აზვიადებენ “,როდესაც უმღერიან მის სილამაზეს წერდა ლესია . ( . , “ “, “ !უკრაინკა სახ უნივერსიტეტი კლუბი უკრაინა სინათლე !,სინათლე 1971 .)წ
- 6. ნიკო ნიკოლაძე – .ლესია უკრაინკას ბიძას მ დრაგამონოვს ახლოს იცნობდა ,ნიკო ნიკოლაძე ცნობილი .ქართველი მოღვაწე დრაგამონოვის მეუღლის “წერილი ხალხური კილოკავები და ადგილობრივი ”ელემენტები სწავლებაში ნიკოს “ ”მეშვეობით გაზეთმა ობზორმა .თბილისში გამოსცა ნიკოს ,ქალიშვილის პროფესორ რუსუდან ,ნიკოლაძის გადმოცემით დრაგომანოვები დიდი სიმპატიით ყოფილან გამსჭვალული საქართველოსა და ქართველი .ხალხისადმი 2.წყარო
- 7. რა თქმა უნდა ეს განწყობა უცხო არ იქნებოდა დრაგომანოვის დის ოლენა ( . –პჩილკასა ლ უკრაინკას დედა . )მ ჯაყელი და ,მისი ასულისთვის 1895 წკიევის უნივერსიტეტში სწავლის გასაგრძელებლად ჩადის ქართველი სტუდენტი ,ნესტორ ღამბარაშვილი რომელმაც კოსაჩებთან იქირავა ოთახი და მალე ,დაუახლოვდა მათ განსაკუთრებით ,კი ლესიას სწორედ მან შეასწავლა ,პოეტს ქართული ანბანი გააცნო “ ”ვეფხისტყაოსანი . , .ო პჩილკა ლ უკრაინკა
- 8. .ზ ფალიაშვილი ნესტორისაგან გაიცნო ლესიამ ვასო , ,წერეთელი მიხა ჩხენკელი შიო ჩიტაძე .და სხვები ლესია და მისი მეუღლე კვიტკა მეგობრობდნენ ზაქარია , ,ფალიაშვილთან ცნობილია რომ კვიტკამ და ზაქარიამ ერთად ,იმოგზაურეს სვანეთში ხოლო 1904 “წელს თბილისში დაუდგამს ბორის ”,გოდუნოვი რომელშიც როიალის ,პარტიას კვიტკა ასრულებდა ამ საქმეში ერთად იყვნენ ქართველი .კომპოზიტორი და პოეტის მეუღლე თავისი ცხოვრების უკანასკნელი წლები ლესიამ მეუღლესთან ერთად , ,გაატარა თელავსა ხონსა ქუთაისსა და .სურამში
- 9. თელავში უცხოვრიათ ჯერ სუსანა ,იარლოვას სახლში შემდეგ ნიკო , 1911ამუნაშვილის ბინაში ქუთაისში ,წელს ცხოვრობდა კაზაკოვის ჯაიანის ,ქუჩებზე ჯაიანის ქუჩაზევე ,გადავიდა ქიქოძის სახლში სადაც “ ”შექმნა პოემა ქვის ბატონი და - "პოეტური დრამა ფეერია ტყის “.სიმღერა უკრაინკას თხზულებანი ,თარგმნილია მრავალ ენაზე მათ .შორის ქართულადაც ქუთაისში ყოფნისას მის მეგობართა შორისაა ცნობილი ლიტერატორი და ,მოღვაწე სილოვან ხუნდაძე რომლის .მეუღლეც ქართულ ენას ასწავლიდა .შ ჩიტაძე
- 10. : ( 2)კითხვები წყარო 1. როგორი ურთიერთობა აქვს ლესია უკრაინკას იმ დროის ქართველ ,საზოგადო მოღვაწეებთან ქართული ?კულტურის წარმომადგენლებთან 2. ?რამ განაპირობა ასეთი ურთიერთობა
- 11. (ლესია უკრაინკას ამ დროს XIXს. 90– – . )იან წლებში მ ჯაყელი ახლო ნაცნობობა და მეგობრული ურთიერთობა ჰქონდა ქართველი ინტელიგენციის მოწინავე ,წარმომადგენლებთან ქართველ ახალგაზრდობას ლესია ჯერ კიდევ კიევში ყოფნის დროს .დაუახლოვდა აქ მან გაიცნო რადიკალურად განწყობილი ,ქართველი ახალგაზრდობა ,მეგობრობდა მათთან კითხვასა და საუბრებში ატარებდა დროს .სტუდენტებთან მათგან მიიღო ,პირველი ცნობები საქართველოზე , ,მის ბუნებაზე კულტურაზე .მწერლობაზე და თეატრზე 3.წყარო
- 12. ის გატაცებით ისმენდა ქართველი სტუდენტების მიერ შესრულებულ .ქართულ სიმღერებს სტუდენტი ნესტორ ღამბარაშვილი იგონებს : „ლესია უკრაინკას სიტყვებს რა .საინტერესო რა საუცხოო მხარეა !საქართველო რა სიმამაცე და გმირობა უნდა ჰქონოდა ერთ მუჭა ,ხალხს რომ გადარჩენოდა ამდენ საშინელ ქარტეხილსა .დაუბედურებას მე რომ ,უკრაინელი არ ვიყო ვისურვებდი “. (ქართველი ვყოფილიყავი ლევან , –ასათიანი წინასიტყვაობა ლესია – , ,უკრაინკა ლექსები პოემები . ,პიესები საბჭოთა მწერალი 1952 .)წ .ს ხუნდაძე
- 13. : ( 3):კითხვები წყარო 1. რა გავლენას ახდენს პოეტის შემოქმედებაზე ?ქართულ კულტურასთან ურთიერთობა 2. –რატომ აღაფრთოვანა საქართველოს წარსულმა ?ისტორიამ პოეტი
- 14. ლესია უკრაინკა თავისი ცხოვრებითა და შემოქმედებით მჭიდროდ არის ,დაკავშირებული საქართველოსთან სადაც მწერალმა ქალმა ცხოვრების .ბოლო ათი წელი გაატარა სწორედ ქართულ მიწაზე შეწყვიტა ძგერა .მისმა გულმა უკრაინელი მწერალი ქალის ხატება სამუდამოდ დარჩა არა მარტო მშობელი ხალხის , ,მეხსიერებაში არამედ იმ ქვეყანაშიც რომელმაც მისი ,ჭირი და ლხინი გაიზიარა , .უმასპინძლა და სული გაუთბო 4.წყარო « ! ! !», –არა მე ცოცხალი ვარ მე მარადიულად ვიცოცხლებ ლესიას თავისი გმირის ბაგეებით წარმოთქმული ეს წინასწარმეტყველური სიტყვები არა მხოლოდ მის .მშობლიურ მიწაზე იქცა ჭეშმარიტებად
- 15. « » –ლესია უკრაინკა ეს სახელი და გვარი საქართველოშიც ,ამოტვიფრულია ძეგლებზე .მემორიალურ დაფებზე ქართულ მიწაზე მის სახელს არაერთი ქუჩა ატარებს და მწერალი ქალის ნაკვალევით არის მოფენილი , .თბილისის ბათუმის ქუჩები მას , ,თელავშიც უვლია ქუთაისშიც ,ხონშიც და რაღა თქმა უნდა .სურამშიც .. 1951 წელს ქართველმა საზოგადოებამ ლესია უკრაინკას გარდაცვალების 80 წლისთავი აღნიშნა
- 16. : ( 4):კითხვები წყარო 1. როგორ შეხვდა ქართული საზოგადოება ?ლესია უკრაინკას 2. ,თავენი აზრით რატომ უფრთხილდება დიდი “ ”?სიყვარულით ქართველი ხალხი პოეტის ნაკვალევს .ქ თბილისში უკრაინელი პოეტი ქალის ხსოვნისადმი .მიძღვნილი საღამო გაიმართა მისი სახელი თბილისისა და .სურამის ცენტრალურ ქუჩებს დაერქვა ( –” ”ჟურნალი საქართველო N2, 2009 . .წ გვ 4, უკრაინის – “ ”).ქართული ასოციაცია იბერიონი
- 17. სახლი სურამში 5წყარო საქართველოს მთავრობის დადგენილებით ლესია უკრაინკას ძეგლის აგება ,სურამში ხოლო მისი მუზეუმის გახსნა ნიკოლოზ აბაზაძის .ყოფილსასახლეში გადაწყდა მუზეუმი გრანდიოზულად აღნიშნა ქართველმა ხალხმა მუზეუმის . «გახსნა შესრულდა სიმღერა »,ლესია უკრაინკაზე რომლის ,ტექსტიც პოეტ სანდრო ეულს მუსიკა კი მერი დავითაშვილს .ეკუთვნის გუნდის ,ხელმძღვანელი სურამის ,მკვიდრი ლოტბარი სოლომონ .იაშვილი გახლდათ
- 18. : ( 5):კითხვები წყარო 1. როგორია საბჭოთა საქართველოს ხელისუფლების დამოკიდებულება ?პოეტი ქალის ხსოვნის მიმართ 2. როგორ ახსნით საბჭოთა ხელისუფლების ?ასეთ დამოკიდებულებას
- 19. ,ძეგლი სურამში ავტორი .თ აბაკელია 1952 3წლის აგვისტოს სურამში ლესია უკრაინკას ძეგლი და მისივე სახელობის –ბიბლიოთეკა მუზეუმი გაიხსნა და ,ამ დროიდან ოქტომბრის თვის ,იმ დღეებიდან მოყოლებული დაფუძნებულ იქნა –გრანდიოზული ზეიმი « »,ლესიაობა ანუ ჩვენი ერების მრავალსაუკუნოვანი .მეგობრობის ნამდვილი ზეიმი 6.წყარო
- 20. –ქალბატონი ნელი აბაზაძე : « –ჯანგველაძე იგონებს მე 7 კლასში ,ვიყავი სურამის საშუალო სკოლიდან .მოსწავლეები წაგვიყვანეს ყოველი ,კუთხიდან ხალხი ფაეტონებით , ,ცხენებით ფეხით მოდიოდა სადღესასწაულო განწყობა ,სუფევდა ირგვლივ გაკეთდა ცოცხალი კედელი მუხებიდან .მუზეუმამდე ეზოში ხალხი არ ეტეოდა და ბავშვები ხეებზე იყვნენ .ასული ,მახსოვს ლამაზად ჩაცმული სტუმრები რომლებიც ლესია უკრაინკასა და დავით გურამიშვილს იხსენებდნენ და ორი .ქვეყნის მეგობრობაზე საუბრობდნენ
- 21. : ( 6):კითხვები წყარო 1. “ ”რატომ იქცა ლესიაობა სახალხო ?დღესასწაულად 2. გაანალიზეთ – .ქ ნ ნ აბაზაძის მოგონება –და ჩამოაყალიბეთ რა ისტორიული ფესვები აქვს უკრაინელი და ქართველი ხალხის მეგობრობას , .შემდეგ გაიმართა კონცერტი აწკრიალდა ჩონგური აგუგუნდა . ,დოლი და იქუხა ტაშმა ლამაზი ქალი ხელგაშლილი შევიდა ,საცეკვაო წრეში მე აღმოვჩნდი მის წინაშე და მასთან ერთად .ვიცეკვე ეს ქალბატონი ქართველი ჩაუქრობელი , .»კინოვარსკვლავი ნატო ვაჩნაძე გახლდათ ( –” ”ჟურნალი საქართველო N2, 2009 . .წ გვ 4, უკრაინის ქართული – “ ”).ასოციაცია იბერიონი
- 22. 1953 წლის 25 თებერვალს ლესია ,უკრაინკას დაბადების დღე აღინიშნა სადაც სტუმრებს შორის იყვნენ დიმიტრი , ,კოსარიკი ლუბოვ ზაბაშტა გიორგი , , ,ლეონიძე ლევან ასათიანი ნატო ვაჩნაძე ,თამარ აბაკელია ირაკლი აბაშიძე .და სხვა არა ერთი გამოჩენილი პიროვნება , ,იმავე დროს უკრაინაში მირგოროდში ინტელიგენციის წარმომადგენლებმა ,მოიყარეს თავი რათა გამოჩენილი ,ქართველი მოღვაწის დავით გურამიშვილის ხსოვნისადმი პატივი .მიეგოთ ,სურამი და მირგოროდი უკრაინული და ქართული მიწა ,სამუდამოდ დაუკავშირდა ერთმანეთს გაერთიანადა იმ ,დიდი და მარადიული სიყვარულით რომელსაც .მეგობრობა ჰქვია 7წყარო
- 23. .ისტორიას უყვარს უცნაური პარალელები დავითის 121მირგოროდში გარდაცვალებიდან ზუსტად წლის ,შემდეგ სურამში უკრაინელი პოეტი ქალი ლესია .უკრაინკა გარდაიცვალა ქართველი ხალხი მის სახელს .სათუთად უფრთხილდება მისი მუზეუმი სურამში დღესაც დამთვალიერებრებითა .და საჩუქრებითაა სავსე : ( 7):კითხვები წყარო 1. როგორ ახსნით წყაროში მოხსენიებულ უცნაურ ?ისტორიულ პარალელებს
- 24. “ ,უკრაინის ამ დიდი პოეტის სახელი .დავით გურამიშვილის სახელთან ერთად კარგა ხანია იქცა ორი მოძმე ხალხის .სიყვარულისა და მეგობრობის სიმბოლოდ ბედის უკუღმართობისაგან დევნილმა ქართველმა პოეტმა უკრაინაში ჰპოვა თავშესაფარი და საუკუნო .განსასვენებელი მძიმე სენით დაავადებული უკეთილშობილესი ასული .უკრაინისა საქართველოში ეძებდა შვებას აქ დაწერა არერთი შედევრი და აქვე ” ( .სურამში დახუჭა სამუდამოდ თვალი გრ )აბაშიძე “ უკრაინაში ქართული ლიტერატურის , ,დეკადის დღეებში ჩვენ ქართველ მწერალთა ერთ ჯგუფს წილად გვხვდა ბედნიერება საკუთარი თვალით გვენახა ( ) .უკრაინის ეს ულამაზესი ვოლინის მხარე .დ გურამიშვილის ძეგლი ,მირგოროდში 1949 .წ წყარო 8.
- 25. დიდი და პატარა გამოსულიყო ლესიას კარმიდამო აევსოთ და რომ ვეღარსად დატეულიყვნენ ხეებს შესეოდნენ და . ,ჩიტებივით დაეხუნძლათ მათ კარგად იცოდნენ რომ ჩვენ იმ ,ქვეყნიდან ვიყავით სადაც მათი დიდბული თანამემამულე ,ცხოვრობდა რომ ჩვენ თან მოგვქონდა სურამის მთების ,სალამი და სალამი იმ ადამიანებისა რომლებიც სათუთად ,ინახავენ უკრაინის უმშვენიერესი ასულის ხსოვნას მისი .ნაფეხურების წარუშლელ კვალს ასეულობით კილომეტრი ,გავიარეთ ყველგან ტაშითა და ყვავილებით გვეგებებოდნენ და გულთბილ შეხვედრებში აქსოვდნენ იმ ,გულწრფელ სიყვარულს რომლითაც უკრაინელი ხალხია გამსჭვალული ქართველი ხალხის . ,მიმართ და როცა მივაღწიეთ ,სოფელ კოლოდჟიანს ჩვენს !აღტაცებას საზღვარი არ ჰქონდა .ლ უკრაინკას ძეგლი კოლოდჯიანში
- 26. წინა დღეებში ქართველი მწერლები ისტორიული ფაქტის მონაწილენი .გავხდით მირგოროდში გაიხსნა .დ გურამიშვილის შესანიშნავი ძეგლი და პოეტის სახელობის მუზეუმი ეს იყო კულმინაცია უკრაინელი და ქართველი ხალხის საუკუნო ძმობის .მღელვარე დემონსტრაციისა და როცა ამის შემდეგ ჩვენ ვისმენდით ლესიას ეზოში გამართულ მიტინგზე პოეტის სახლიკაცების ღფრთოვანებულ ,სიტყვებს როცა ,ჩვენ დავაბიჯებდით პოეტის ნაკვალევზე დიდ სიხარულთან ,ერთად განვიცდიდით დიდ პასუხისმგებლობასაც ჩვენი .ხალხის ძმობის შემდგომი განმტკიცებისათვის .დ გურამიშვილის ძეგლი
- 27. ( 8) :კითხვები წყარო 1. როგორია უკრაინელი ხალხის დამოკიდებულება ?სტუმრად ჩასული ქართველი პოეტების მიმართ 2. რა განსაკუთრებული წვლილი შეიტანა ორი დიდი ( . , . )პოეტის დ გურამიშვილი ლ უკრაინკა ტრაგიკულმა ?ბედმა ქართველი და უკრაინელი ხალხის მეგობრობაში 3. არის თუ არა მათი კულტურული მემკვიდრეობა ამ ხალხების მეგობრობისა და სიყვარულის ?საფუძველი გამოხატეთ თქვენი დამოკიდებულება მოწიწებით ვეამბორებით იმ უსათუთეს და ულამაზეს რგოლს ,ჯაჭვში რომელმაც სამუდამო მეგობრობით დააკავშირა . “( . ,ერთმანეთს უკრაინელი და ქართველი ხალხები გრ აბაშიძე , , ,წინასიტყვაობა ლესია უკრაინკა რჩეული გამომცემლობა “ ”მერანი 1971 .)წ
- 28. , 2011ძეგლი თელავში წელი 2011 .წ 2თებერვალს ლესია ( )უკრაინკას ლარისა კოსაჩი დაბადებიდან 140 წლის აღსანიშნავად საქართველოს იუსტიციის სამინისტროს ეროვნულ არქივში გაიხსნა „გამოფენა ლესია უკრაინკა და “.საქართველო გამოფენა გახსნეს უკრაინის ელჩმა საქართველოში ვასილ ციბენკომ და ეროვნული არქივის დირექტორმა .თეონა იაშვილმა 9წყარო „ეს ღონისძიება კიდევ ერთი დასტურია ორი ქვეყნის .მეგობრული ურთიერთობისა ლესია უკრაინკა საქართველოში 10 წლის განმავლობაში ცხოვრობდა და მოღვაწეობდა და მისთვის ჩვენი ქვეყანა მეორე სამშობლო “, - .იყო აღნიშნეს გამოფენის მესვეურებმა
- 29. გამოფენის გახსნისას უკრაინული ხალხური სიმღერები შეასრულეს ლესია უკრაინკას სახელობის ქვემო ქართლის უკრაინელების ასოციაციის „ “,ანსამბლმა ჩორნობროვცი საქართველოში მცხოვრებ უკრაინელთა ასოციაციის გუნდმა „ “იუნოსტ და საქართველოში უკრაინელების ასოციაციის „ “რუშნიკი კვარტეტმა „ “. სმერეკა ( ),ეროვნული არქივი რეჟისორი გიორგი კაკაბაძე ,უკრაინის საელჩოსთან ერთად გეგმავს დოკუმენტური ფილმის გადაღებას ლესია უკრაინკას ცხოვრებისა და .მოღვაწეობის შესახებ
- 30. : ( 9):კითხვები წყარო 1. , 21–რაზე მიგვანიშნებს ის ფაქტი რომ ე საუკუნეშიაც ისეთივე ძვირფასი და ახლობელია ქართველი ხალხისათვის ლესია უკრაინკას სახელი, ,როგორც მაშინ ?ერთი საუკუნის წინ 2. ,თქვენი აზრით როგორ შეუწყობს ხელს ისტორიის გაზიარება ,იმ ეკონომიკური კრიზისის საფრთხეებისა თუ ,სხვადასხა გამოწვევების თავიდან აცილებას რომლის წინაშეც დგას ?თანამედროვე მსოფლიო
- 31. თემის შესწავლა ხელს შეუწყობს მოსწავლის ,ინდივიდუალური პასუხისმგებლობის ზრდას ; ,დამოუკიდებლად ფიქრს ზოგადად ინტრაპერსონალური .და ინტერპერსონალური უნარების განვითარებას ,თემის შესწავლისას მიზანშეწონილია გამოყენებულ , :იქნას აქტიური სწავლების ისეთი ფორმები როგორიცაა , , ,სასწავლო პროექტი ჯგუფური დავალება პრეზენტაცია ...დამოუკიდებელი და თანამშრომლობითი სწავლება
- 32. ,მოსწავლეს განუვითარდება შემოქმედებითი მიდგომა ;კვლევის ჩვევები ჩამოუყალიბდება ინფორმაციის კრიტიკული ხედვა და საკუთარი დამოკიდებულების ,არგუმენტირების უნარი სხვათა მოსაზრებებისა და .შეხედულებების საფუძველზე ცოდნის გაღრმავება
- 33. ,მოსწავლე აღიქვამს კულტურას როგორც საზოგადოებებს ,შორის მსგავსებისა და განსხვავების საფუძველს უყალიბდება ორი ქვეყნის კულტურული მრავალფეროვნების ,მიმართ პოზიტიური დამოკიდებულება შეძლებს ,კულტურათშორისი ურთიერთობების მოდელირებას ,კულტურათა ინტერპრეტაციას სხვა კულტურათა და .კულტურული მემკვიდრეობის პატივისცემას
- 34. გამოყენებული :წყაროები 1.სახ.უნივერსიტეტი, კლუბი“უკრაინა“, “სინათლე! სინათლე !“, 1971 წ.) 2.ლევან ასათიანი, წინასიტყვაობა–ლესია უკრაინკა ლექსები, პოემები, პიესები. საბჭოთა მწერალი, 1952წ. 3.ჟურნალი–”საქართველო” N2, 2009წ.გვ.4, უკრაინის ქართული ასოციაცია– “იბერიონი” 4.გრ. აბაშიძე, წინასიტყვაობა, ლესია უკრაინკა, რჩეული, გამომცემლობა “მერანი” 1971 წ. 5.ვებ–გვერდიhttp://www.l-ukrainka.name/ru/Gallery.html 6. ვებ–გვერდი – http://www.archives.gov.ge