3. ექვთიმე თაყაიშვილი (წმინდა ექვთიმე ღვთისკაცი;
დაიბადა 1863 წლის 3 იანვარს [სხვა ვერსიით 5
ივნისს], ლიხაური, ოზურგეთის მაზრა )ქართველი ისტორიკოსი, არქეოლოგი და
საზოგადო მოღვაწე, საქართველოს მეცნიერებათა
აკადემიის აკადემიკოსი(1946), პროფესორი(1918),
თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ერთერთი დამფუძნებელი.
4. გ
ა
ნ
ა
თ
ლ
ე
ბ
ექვთიმე თაყაიშვილი დაიბადა სოფელ
ა
ლიხაურში, აზნაურ სვიმონ თაყაიშვილის
ოჯახში. ექვთიმეს დედა, ნინო, თავად
გიტელი ნაკაშიძის ასული იყო. ექვთიმეს
ჰყავდა და ლისა და ძმები: ნიკო და ვარლამი.
მშობლები ექვთიმეს დაბადების შემდეგ მალე
გარდაიცვალნენ. ბავშვების აღზრდაზე
ზრუნავდნენ ბებია, დაქვრივებული მამიდა,
უფროსი და და სიძე.
ექვთიმე სწავლობდა ქუთაისის კლასიკურ
გიმნაზიაში. ექვთიმე ერთ-ერთი მოწინავე
მოწაფე იყო და ვერცხლის მედლით
დაამთავრა გიმნაზია 1883 წელს.
სწავლა ექვთიმემ პეტერბურგის
უნივერსიტეტში გააგრძელა. 1887 წელს
პეტერბურგის უნივერსიტეტის ისტორიაფილოლოგიის ფაკულტეტი დაამთავრა
ბერძნულ-ლათინურ ენათა განხრით.
საუნივერსიტეტო კურსის დასრულების
შემდეგ დროებით პეტერბურგში დარჩა და
კანდიდატის ხარისხი მიიღო.
5. მოღვაწეობა საქართველოში
(1887-1921)
1887-1894 წლებში ექვთიმე თაყაიშვილი
თბილისის ქართულ სათავადაზნაურო
სკოლასა და კლასიკურ გიმნაზიაში
დირექტორის, ალექსი ჭიჭინაძის მოწვევით,
ბერძნულ და ლათინურ ენებს ასწავლიდა.
1888 წელს იგი წერა-კითხვის
გამავრცელებელ საზოგადოებაში გამგეობის
წევრად შეიყვანეს. პარალელურად
აქვეყნებდა ძველ ხელნაწერთა
აღწერილობებს გაზეთ ივერიაში.
1888 წელს ექვთიმემ შეისწავლა და
გამოიკვლია ,,პარხლის სახარება“. 1891 წელს
ექვთიმე თაყაიშვილმა გამოსცა ,,ახალი
ვარიანტი წმ. ნინოს ცხოვრებისა ანუ მეორე
ნაწილი ქართლის მოქცევისა“.
1892 წელს ექვთიმე თაყაიშვილი ილია
ჭავჭავაძეს განჯიდან თბილისში ნიკოლოზ
ბარათაშვილის ნეშტის გადმოსვენებაში
ეხმარებოდა. მალე ექვთიმეს
რედაქტორებით ,,წერა-კითხვის
გამავრცელებელმა საზოგადოებამ“ გამოსცა
ნიკოლოზ ბარათაშვილის თხზულებათა
პირველი სრული კრებული.
6. ექვთიმე გიმნაზიაში ლათინურის გარდა უკვე ისტორიასა და
გეოგრაფიასაც ასწავლიდა. დირექტორის ადგილი
განთავისუფლდა და ექვთიმეს გიმნაზიის ხელმძღვანელობა
შესთავაზეს.
1894-1904 წლებში სწორედ ის განაგებდა თბილისის ქართულ
სათავადაზნაურო გიმნაზიას, ყოველი საგაზაფხულო
არდადეგების დროს კი აწარმოებდა არქეოლოგიურ
გამოკვლევებს.
1902-1910 წლებში ექვთიმე თაყაიშვილმა სამგზის იმოგზაურა
საქართველოს სამხრეთ ნაწილში. ამ არქეოლოგიური
ექსპედიციების შედეების მნიშვნელოვანი ნაწილი გამოიცა
პარიზში, 1930-იანი წლების მეორე ნახევარში.
დიდია ექვთიმე თაყაიშვილის ღვაწლი თბილისის
სახელმწიფო უნივერსიტეტის დაარსებაში. იგი ივანე
ჯავახიშვილთან ერთად იმთავითვე იყო არჩეული ,,ქართული
უნივერსიტეტის საზოგადოების ‘’ კომისიაში. უნივერსიტეტი
1918 წლის 26 იანვარს გაიხსნა. ექვთიმე თაყაიშვილი
უნივერსიტეტის ერთ-ერთი პირველი პროფესორი იყო. 1918
წლის 21 მაისს თბილისის უნივერსიტეტის საბჭომ ექვთიმე
თაყაიშვილს მიანიჭა დოქტორის სამეცნიერო ხარისხი.
7.
8. ემიგრაცია(1921-1945)
ბოლშევიკური რუსეთის წითელი არმიის მიერ საქართველოს ანექსიის
შემდეგ, 1921 წლის 11 მარტს, ექვთიმე თაყაიშვილმა საქართველოს პირველი
რესპუბლიკის ხელისუფლების სხვა წარმომადგენლებთან ერთად
საქართველო დატოვა. ის დასახლდა თავდაპირველად პარიზში, 1922
წლიდან ლევილში და დროგამოშვებით სწავლობდა ოქსფორდში.
გახიზნულმა მთავრობამ თან წაიღო საქართველოს განძის ისტორიულად
განსაკუთრებით ღირებული ნაწილი. მასში შედიოდა თბილისის
მუზეუმების ძვირფასეულობა: ოქრო-ვერცხლის ხატები და თვალმარგალიტით მოოჭვილი სხვა საგანძური, ძვირფასი ხელნაწერები,
ზუგდიდის დადიანისეული სასახლის განძეულობა, გელათისა და
მარტვილის სამონასტრო ქონება, თბილისის სასახლის განძეულობა,
ბორჯმის სასახლის ქონება და სხვა მრავალი. მიუხედავათ იმისა, რომ
განძის მესაკუთრედ, ოფიციალურად, საქართველოს მთავრობა
ითვლებოდა, ფაქტობრივად, განძს თაყაიშვილი მეურვეობდა. განძი, სულ
39 ყუთი, ექვთიმეს მარსელის ბანკში ჰქონდა შენახული.
განძის ცალკეული ექსპონანტების ყიდვა სურდათ ევროპის სხვადასხვა
მუზეუმებს, მაგრამ თაყაიშვილი ამაზე არ თანხმდებოდა.
9.
10. ცხოვრების ბოლო წლები (19451953)
1945 წლის 11 აპრილს ქვთიმე თაყაიშვილი თბილისში
დაბრიუნდა. 1945 წლის 15 აპრილს ექვთიმე თაყაიშვილი
საქართველოს სსრ განათლების მინისტრის ბრძანებით
დაინიშნა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის
საქართველოს ისტორიის კათედრის პროფესორად. 1945
წლის 10 მაისს მიანიჭეს დამსახურებული პრეფესორის
წოდება. 1946 წლის 28 დეკემბერს იგი აირჩიეს
საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსად.
ექვთიმე თაყაიშვილს ჰყავდა მეუღლე, ივანე
პოლტორაცკის ასული ნინო, რომელზეც 1894 წელს
იქორწინა, და ქალიშვილი. 1985 წელს რეჟისორმა რეზო
თაბუკაშვილმა მის შესახებ დოკუმენტური ფილმი
გადაიღო. დიდი მეცნიერი 1953 წლის 21 თებერვალს
უკიდურეს გაჭირვებაში გარდაიცვალა. მის დაკრძალვას
ვაკის სასაფლაოზე მხოლოდ ორმოცანდე ადამიანი
დაესწრო.
11.
12. გარდაცვალების შემდეგ
ამჟამად იგი დასვენებულია
საზოგადო მოღვაწეთა მთაწმინდის
პანთეონში. 2002 წლის 17
ოქტომბერს საქართველოს
მართმადიდებელმა სამოციქულო
ეკლესიამ ის წმინდანად შერაცხა და
წმინდა ექვთიმე ღვთისკაცი უწოდა.
ექვთიმე თაყაიშვილის მუზეუმია
განთავსებული მის უკანასკნელ
საცხოვრებელ ადგილას, თბილისში,
ვაშლოვნის ქუჩის 7 ნომერში და
აგრეთვე მისი მუზეუმია აშენებული
თაყაიშვილის მშობლიურ სოფელში,
ლიხაურში, სადაც ყოველი წლის 16
იანვარს ,,ექვთიმეობას’’ აღნიშნავენ.
ექვთიმე თაყაიშვილის სახელს
ატარებს გურიანთა-ვაშნარის
მუზეუმ-ნაკრძალი გურიაში. 2013
წელი იუნესკოს ეგიდით ექვთიმე
თაყაიშვილის საიუბილეო წლად
გამოცხადდა.