Εργασία μαθητών στο μάθημα της Πολιτικής και Κοινωνικής Αγωγής.

1. Γαλλική Επανάσταση
Σοφία Μάρκου
Μυρτώ Μιχαλοπούλου – Φούρλα

2. Η ιστορία της
• Η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήταν η κοινωνική επανάσταση που
κατάργησε την απόλυτη μοναρχία στηνΓαλλία γκρεμίζοντας
το φεουδαρχικό σύστημα και αντικαθιστώντας το με το καπιταλιστικό, και
ώθησε σε αναδιοργάνωση την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Η Γαλλική
Επανάσταση ενέπνευσε τους λαούς όλης της Ευρώπηςνα παλέψουν ενάντια
στην εκμετάλλευση και την απολυταρχική μοναρχία, αποτελώντας το
έναυσμα για τον ξεσηκωμό στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα.
• Η επανάσταση οργανώθηκε από την ανερχόμενη αστική τάξη, η οποία
εμπνευσμένη από τα κηρύγματα τωνΔιαφωτιστών και με κεντρικό σύνθημα
το τρίπτυχο «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», θέλησε να βελτιώσει την
υπάρχουσα μοναρχία μετατρέποντάς την σε συνταγματική και όχι να την
καταργήσει. Στην πορεία όμως, η μοναρχία καταργήθηκε και μετά από
περιόδους τρομοκρατίας αλλά και οργάνωσης δίκαιου κράτους, η
νεοσύστατηΔημοκρατία καταλύθηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη.

3. Αιτία της Επανάστασης
• Η επανάσταση είχε πολλά αίτια,από τα οποία τα σημαντικότερα είναι τα εξής:
• Η φιλοσοφία του Διαφωτισμού κατά την διάρκεια του 18ου αιώνα προπαγάνδιζε μία αποστροφή κατά
της απόλυτης μοναρχίας. Οι αντιλήψεις είχαν αρχίσει να στρέφονται προς ένα δημοκρατικό ιδεώδες, τα
ανθρώπινα και τα αστικά δικαιώματα, το κοσμικό κράτος καθώς και την πίστη στην λογική. Αυτή η
φιλοσοφία έπαιρνε την εξουσία από τον μονάρχη και τον κλήρο. Σ' αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο, βρήκαν
απήχηση οι ιδέες του κλασικού φιλελευθερισμού. Επίσης, η μασονική ιδεολογία και το παράδειγμα της
μετριοπαθούς αγγλικής μοναρχίας είχαν σημαντική επιρροή στους επαναστάτες.
• Η ενίσχυση της αστικής τάξης: Οι δύο πρώτες τάξεις, ο κλήρος και οι ευγενείς μοιράζονταν ως τότε την
πολιτική δύναμη. Οι αστοί, οι φτωχοί εργαζόμενοι των πόλεων και οι αγρότες δεν είχαν κανένα δικαίωμα
στην εξουσία, παρόλο που η αστική τάξη είχε αποκτήσει αξιόλογη δύναμη.
• Η οικονομική κρίση: Το γαλλικό κράτος ήταν στα πρόθυρα οικονομικής καταστροφής. Η Γαλλία
αναμείχθηκε ενεργά στον Αμερικανικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας (1775 - 1783). Παρότι κατόρθωσε να
κερδίσει την Αγγλία, το οικονομικό βάρος ήταν τέτοιο που την οδήγησε σε χρεοκοπία. Επιπλέον,
το1789 η τιμή του ψωμιού αυξήθηκε δραματικά, λόγω της άσχημης σοδειάς του 1788 και του 1789 και
του βαρύτατου χειμώνα του 1788 - 1789. Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν ως και 60%, ενώ ο μισθός
των αγροτών μόνο 20%, κάτι το οποίο προκάλεσε μεγάλη πείνα. Μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι την άνοιξη
του 1789 το 1/3 του γαλλικού πληθυσμού μαστιζόταν από την πείνα. Όλα αυτά οδήγησαν σε έντονη
κοινωνική αναταραχή που εκδηλώθηκε με ληστρικές πράξεις και εξεγέρσεις.
• Η κρίση του φεουδαρχικού συστήματος: η παραδοσιακή φεουδαρχική κοινωνική κατανομή που ίσχυε
από τον Μεσαίωνα στην Γαλλία άρχισε να παρακμάζει. Ενώ οι ευγενείς απολάμβαναν μεν πολλά
προνόμια, δεν μπορούσαν να ενεργήσουν πολιτικά υπό την απολυταρχία, καθώς μόνο ο βασιλιάς είχε
πολιτική εξουσία. Ο Έρικ Χομπσμπάουμ θεωρεί την Επανάσταση ως απόπειρα της αριστοκρατίας να
ανακαταλάβει το κράτος

4. Οικονομική κρίση
• Το φορολογικό σύστημα ήταν απαρχαιωμένο και είχε πολλές ελλείψεις. Από τον
σημαντικότερο φόρο οι ευγενείς και ο κλήρος ήταν απαλλαγμένοι.
• Το κρατικό έλλειμμα του γαλλικού κράτους από το 1736 ως το 1789 αυξήθηκε σημαντικά,
σε σημείο να κινδυνεύσει η Γαλλία με χρεωκοπία. Η υποστήριξη των αμερικανικών
στρατευμάτων κατά των αγγλικών στον πόλεμο της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας ήταν
πλήγμα για τη γαλλική οικονομία, ακόμη και η σύναψη ειρήνης με την Αγγλία δεν έφερε
κανένα ελαφρυντικό αποτέλεσμα. Αντίθετα, η βιομηχανική Αγγλία κατέκλυσε τη γαλλική
αγορά με φτηνά υφάσματα και άλλα βιομηχανικά είδη, με αποτέλεσμα η εθνική παραγωγή
να βρίσκεται σε απελπιστική κατάσταση.
• Επιπλέον, η τρομερά σπάταλη και πολυτελής ζωή στο βασιλικό ανάκτορο
των Βερσαλλιών κατανάλωνε το 20% του γαλλικού προϋπολογισμού. Οι γιορτές, οι
δεξιώσεις και τα πανάκριβα ρούχα ήταν εις βάρος της γαλλικής οικονομίας αλλά και του
φτωχού λαού που πέθαινε από την πείνα. Η βασίλισσα Μαρία Αντουανέτα μόνη ξόδευε
15.000 λίβρες, σημερινό ποσό 70.000 ευρώ, τον μήνα για κοσμήματα, κομμώσεις και μόδα.
• Επίσης, η αγροτική και βιομηχανική κρίση την δεκαετία του 1780 μεγέθυνε την γενική
δυσαρέσκεια και τόσο η έκρηξη του ισλανδικού ηφαιστείου Λάκι το 1783 που οδήγησε σε
καταστροφή της σοδειάς τη περίοδο 1785-87 όσο ο πολύ βαρύς χειμώνας του 1788-1789
ανέβασε τις τιμές του ψωμιού με αποτέλεσμα να πεθάνουν πολλοί από την πείνα.

5. Η εξέγερση της 3ης τάξης στο Παρίσι
• Παράλληλα με την σύγκληση των Γενικών Τάξεων, η
κατάσταση στο Παρίσι άρχισε να γίνεται θερμή. Η τιμή
του ψωμιού είχε εκτοξευθεί στα ύψη μετά την πολύ
άσχημη σοδειά του 1788. Όταν ο Λουδοβίκος απέλυσε
για άλλη μια φορά τον υπουργό οικονομικών Νεκέρ,
στις 11 Ιουλίου 1789, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής
στην αστική τάξη, άρχισαν οι πρώτες συγκρούσεις
μεταξύ βασιλικών στρατευμάτων και του απλού λαού.
Επίσης οι φήμες που κυκλοφορούσαν και έλεγαν ότι ο
βασιλιάς μαζεύει στρατό για στρατιωτική επέμβαση με
σκοπό την διάλυση της Συνέλευσης στις Βερσαλλίες,
κορύφωσαν την αγανάκτηση του λαού. Το Παρίσι
έπεφτε σε αναρχία. Οι μεγαλοαστοί πήραν στα χέρια
τους την διοίκηση της πόλης.

6. Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του
Ανθρώπου και του Πολίτη της 26ης
Αυγούστου 1789
• Στις 26 Αυγούστου 1789 ανακοίνωσε η Εθνοσυνέλευση
με προτροπή του Λαφαγιέτ τη Διακήρυξη των
Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη της 26ης
Αυγούστου 1789, η οποία αποτελούνταν από 17 άρθρα
και αποτελεί την ενσάρκωση των ιδανικών του
Διαφωτισμού. Έμφαση δόθηκε στα δικαιώματα της
ελευθερίας, της ασφάλειας και της ιδιοκτησίας, καθώς
και στο δικαίωμα αντίδρασης σε οποιαδήποτε μορφή
καταπίεσης. Αλλά και σύγχρονες κρατικοθεωρητικές
ιδέες όπως η ανεξιθρησκία, η ελευθερία γνώμης, η
αυτονομία του λαού και ο διαχωρισμός των εξουσιών
καθιερώθηκαν με την Διακήρυξη.

7. Αποσπάσματα από την Διακήρυξη
• Παράγραφος 1: «Οι άνθρωποι γεννιούνται
ελεύθεροι και παραμένουν ελεύθεροι και έχουν ίσα
δικαιώματα. Οι κοινωνικές διακρίσεις μόνο στο
κοινό συμφέρον μπορούν να βασίζονται».
• Παράγραφος 2: «Σκοπός κάθε πολιτικής οργάνωσης
είναι η διαφύλαξη των φυσικών και απαράγραπτων
δικαιωμάτων του ανθρώπου. Τα δικαιώματα αυτά
είναι η ελευθερία, η ιδιοκτησία, η ασφάλεια και η
αντίσταση στην καταπίεση».
• Παράγραφος 3: «Πηγή κάθε εξουσίας είναι
αποκλειστικά το έθνος. Κανένα σώμα, κανένα άτομο
δεν μπορεί να ασκήσει εξουσία που δεν απορρέει
από το έθνος».

8. Η πορεία προς την Δημοκρατία
• Ο Λουδοβίκος αρνήθηκε και πάλι να αποδεχθεί
τις αποφάσεις της συνέλευσης και η νέα
σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Στις 5
Οκτωβρίου πλήθη λαού συγκεντρώθηκαν στα
βασιλικά ανάκτορα των Βερσαλλιών και τα
κατέλαβαν. Ο βασιλιάς μαζί με την υπόλοιπη
βασιλική οικογένεια οδηγήθηκαν στο ανάκτορο
του Κεραμεικού στο Παρίσι. Η πρωτεύουσα
τώρα ζούσε στον πυρετό της επανάστασης.

9. Η κυριαρχία της Συμβατικής
Συνέλευσης (Ο αποκεφαλισμός του
βασιλικού ζεύγους).
• Υπέρ της δημοκρατίας και κατά της μοναρχίας τασσόταν
η νέα Συνέλευση. Γίνονταν συζητήσεις για το πώς θα
έπρεπε να τιμωρηθεί ο βασιλιάς για την προδοσία του
προς την Επανάσταση. Μια μειονότητα, μεταξύ τους και
ο Ροβεσπιέρος, ήθελαν τον άμεσο θάνατο του βασιλιά
χωρίς δικαστική διαδικασία. Η πλειονότητα όμως
αποφάσισε μία δίκη, στην οποία ο βασιλιάς κρίθηκε
ένοχος με ομοφωνία λόγω της μεγάλης προδοσίας του
προς τους επαναστάτες. Στις 21 Ιανουαρίου 1793 ο
Λουδοβίκος ΙΣΤ΄ αποκεφαλίστηκε με γκιλοτίνα, στη
σημερινή Πλας ντε λα Κονκόρντ. Στις 16 Οκτωβρίου του
ίδιου έτους, μεσουρανίς της "Μεγάλης Τρομοκρατίας",
καρατομήθηκε και η βασίλισσα.

10. Η Πρώτη Γαλλική Δημοκρατία και η
περίοδος της Τρομοκρατίας
Στις 24 Ιουνίου 1793 ψήφισε η Συμβατική Συνέλευση το σύνταγμα της Πρώτης Γαλλικής
Δημοκρατίας. Αποφασίστηκε να τεθεί σε ισχύ με την πρώτη περίοδο ειρήνης.
• Αντιθέτως η αντεπαναστατική συσπείρωση των Ευρωπαίων ηγεμόνων προκάλεσε ρήξη στο
εσωτερικό μέτωπο της Γαλλίας. Εκδηλώθηκαν φιλοβασιλικές εξεγέρσεις. Για την
αντιμετώπιση της κρίσης σχηματίστηκε με την συγκατάθεση της Συμβατικής Συνέλευσης
η Επιτροπή Κοινής Σωτηρίας, με επικεφαλής αρχικά τον Δαντόν και στη συνέχεια, από τις
27 Ιουλίου 1793 ως τις 27 Ιουλίου 1794, το Ροβεσπιέρο. Τα δήθεν μέτρα για την
αντιμετώπιση της κατάστασης στράφηκαν όχι μόνο εναντίον των αριστοκρατών και των
μετριοπαθών πολιτικών, αλλά και κατά των μεγαλοαστών. Με βίαια μέσα
εξουδετερώθηκαν όσοι θεωρήθηκαν ύποπτοι για υπονόμευση της Επανάστασης στο
εσωτερικό. Η περίοδος αυτή ονομάστηκε Τρομοκρατία και κατά την διάρκεια της περιόδου
αυτής θανατώθηκαν πάνω από 35.000 άνθρωποι.
• Τα μέτρα αυτά αλλά και άλλες υπερβολές της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας δημιούργησαν
πολλούς εχθρούς εναντίον του Ροβεσπιέρου. Η σύλληψή του και η θανάτωσή του στις 28
Ιουλίου 1794 μαζί με άλλους 20 στενούς συνεργάτες του υπήρξε το τέλος της ταραγμένης
εκείνης περιόδου.

11. Φωτογραφίες